ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ. Ο ΣΩΤΗΡ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΝΝΗΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
Σημείον ἀντιλεγόμενον ὁ ῞Αγιος Μᾶρκος, ὁ πράγματι Εὐγενικός, διὰ τοὺς οἰκουμενιστὰς καὶ παποφίλους ᾿Ορθοδόξους καὶ οὐνίτας. ᾿Αλλὰ «μόνος τῶν ἐφ᾿ ἡμῶν ἀρχιερεὺς ἀληθὴς καὶ μόνος ἠγωνισμένος ὑπὲρ τῆς τῶν Πατέρων δόξης καὶ μόνος ἐν τῇ καλῇ ἐνστάσει διαμεμενηκὼς καὶ τῆς πεπτωκόσι τῆς ἐπαινετῆς μεταβολῆς γενόμενος αἴτιος».(῾Αγ. Γενναδίου Σχολαρίου, ῞Απαντα, ΙΙΙ, σ. 1168 ΙΙ, σ. 493).Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ ῾Αγίου μας, θὰ παρουσιάσωμεν, ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ τῆς ἑορτῆς του, μίαν ἄγνωστον εἰς τοὺς πολλοὺς δρᾶσιν του εἰς τὴν μεγαλόνησον Κρήτην. Τὰ στοιχεῖα, ποὺ θὰ παρουσιασθοῦν, ἀντλοῦνται ἀπὸ βενετικὰς πηγὰς καὶ ὡς ἐκ τούτου δὲν τίθεται θέμα ἀξιοπιστίας.Δὲν θὰ εἶναι τολμηρὸν νὰ γραφῆ μὲ μεγάλα γράμματα, ὅτι ὁ῞Αγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικὸς ἐθωράκισε μὲ τὰ σοφὰ συγγράμματά του τὸν καταπιεζόμενον καὶ χωρὶς οὐσιαστικὰ ποιμένα μαρτυρικὸν λαὸν τῆς ἱστορικῆς Κρήτης.Οἱ Βενετοὶ μετὰ τὴν ψευδένωσιν Φερράρας - Φλωρεντίας προσεπάθησαν, μέσῳ τῶν ῾Ελληνικῆς καταγωγῆς Λατίνων Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως Καρδιναλίων ᾿Ισιδώρου καὶ Βησσαρίωνος, πρῴην μητροπολιτῶν Κιέβου καὶ Νικαίας, νὰ ἐπιβάλουν τὴν ἕνωσιν εἰς τὴν μεγαλόνησον. ᾿Εχρησιμοποίησαν βίαν, ἐξορίας καὶ πακτωλὸν χρημάτων: ᾿Αποτέλεσμα μηδέν.Οἱ ἴδιοι οἱ Βενετοὶ διοικηταὶ εἰς ἐκ- θέσεις τους πρὸς τὴν Βενετικὴν γερουσίαν ἀναφέρουν τοὺς λόγους τῆς παταγώδους ἀποτυχίας των.ΠΡΩΤΟΝ θὰ παραθέσωμεν ἀπὸ μετάφρασιν, ἀπόσπασμα ἐκθέσεως τοῦ Βενετοῦ Συνδίκου τῆς ᾿Ανατολῆς Πέτρου Μπασαντόνα, ποὺ ἀναφέρεται εἰς τὴν ἐκκλησιαστικὴν κατάστασιν τῆς Κρήτης (῾Η ἔκθεσις συνετάχθη τὴν 24ην ᾿Ιουνίου 1566, δηλ. 122 χρόνια ἀπὸ τὴν ἱερὰν κοίμησιν τοῦ ῾Αγίου μας - 23 ᾿Ιουνίου 1444):«᾿Ακόμα χρησιμοποιοῦνται ἀπὸ ἐκείνους τοὺς καλογέρους τὰ συγγράμματα τοῦ Μάρκου τῆς ᾿Εφέσου, ποὺ ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος σχισματικός, ποὺ διετάραξε τὴν τάξιν καὶ διέλυσε τὴν εἰρήνην τῆς Φλωρεντινῆς Συνόδου, ἐπειδὴ αὐτὸς γράφει μὲ ὀξυδέρκειαν καὶ μεγάλην γλαφυρότητα ὑπὲρ τῆς αἰσχρῆς ἀπόψεως τῶν σχισματικῶν καὶ ἀντιτίθεται σκληρὰ εἰς τὴν ῾Ρωμαϊκὴν ᾿Εκκλησίαν. Μὲ αὐτὰς τὰς διδασκαλίας, (οἱ καλόγεροι), ὄχι μόνον κηρύσσουν δημοσίως εἰς τὸν λαὸν καὶ ρίχνουν αὐτὸν τὸν ὀλέθριον καὶ διαβολικὸν σπόρον θρησκείας, ἀλλὰ ἐπίσης, ἀκοῦστε, ἐκλαμπρότατοι Πατέρες, ἕνα πρᾶγμα, ποὺ προκαλεῖ θαυμασμὸν μαζὶ μὲ τρόμον: πολλοὶ εὐγενεῖς τῆς ἀποικίας μας (τῆς Κρήτης), οἱ ὁποῖοι ἐγεννήθησαν καὶ ἔζησαν πάντα μὲ τοὺς λατινικοὺς ἱεροὺς νόμους καὶ ἐπέρασαν ὅλη σχεδόν, τὴν ζωήν των εἰς ἀγροτικὰς περιοχάς, καὶ ἐπειδὴ δὲν εἶχαν ἰδικούς μας ἱερεῖς, διὰ νὰ φροντίζουν τὰς ψυχάς των, ἀκολουθοῦν τοὺς ἑλληνικοὺς ἱε- ροὺς νόμους (δηλ. ἀσπάζονται τὴν ᾿Ορθοδοξίαν) καὶ μελετοῦν μυστικῶς αὐτὰ τὰ αἰσχρὰ συγγράμματα (τοῦ Μάρ- κου) καὶ μὲ τέτοιας διδασκαλίας διδάσκουν τὰς συζύγους των καὶ τοὺς υἱούς των, ἐξαπλώνοντες μὲ αὐτὸν τὸν τρόπον μίαν τόσον ἐπικίνδυνον καὶ στασιαστικὴν αἵρεσιν».᾿Εν συνεχείᾳ ἀναφέρει ὅτι «ὁ ἐκλαμπρότατος Καρδινάλιος Βησσαρίων (ὡς Λατῖνος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ποὺ εἶχε τὴν Βε- νετοκρατούμενην Κρήτην ὑπὸ τὴν δικαιοδοσίαν του)... ἀνάμεσα εἰς τὰς σπανίας προσφοράς του (εἰς τὴν Κρήτην) μοναδικὴ ὑπῆρξεν ἐκείνη τοῦ Κολλεγίου Πατέρων τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ῾Ιεροκηρύκων, ποὺ ὁ ἴδιος ἵδρυσε (μετὰ τὴν ψευδοσύνοδον Φερράρας - Φλωρεντίας), διὰ νὰ γα- λουχήσῃ μὲ τὸ ὀρθὸν δόγμα ὅσους γνωρίζουν τὸ ἑλληνι- κὸν τυπικὸν (δηλ. τοὺς οὐνίτας), πρᾶγμα τὸ ὁποῖον θὰ μποροῦσε νὰ ἄρῃ τὸ σχίσμα καὶ νὰ ἐπιβάλη τὴν λατινικὴν πίστιν, ἀπηγόρευσε δὲ μὲ αὐστηρὰς ποινὰς τὴν χρῆσιν βιβλίων σχετικῶν μὲ τὸ σχίσμα (δηλ. τὰ συγγράμματα τοῦ Μάρκου)».Οπως δύναται κανεὶς νὰ διαπιστώση, ἕνα αἰῶνα μετὰ τὴν εἰς Κύριον ἐκδημίαν του, ὁ ἱερώτατος Μᾶρκος, ὡς ἄλλος ῞Αγιος Σπυρίδων, παραμένει ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος τῶν Λατίνων, ἀλλὰ καὶ ὁ θερμὸς καὶ ζωντανὸς πρόμαχος καὶ ὑπερασπιστὴς τῆς πατρῴας πίστεως εἰς τὴν πολύπαθον μεγαλόνησον.ΤΑ ΔΕΙΝΑ ὅμως τῶν αἱρετικῶν καὶ ἀποικιοκρατῶν Λατίνων δὲν τελειώνουν ἐδῶ, ἀλλά, ὡς θὰ ἴδωμεν, συνεχίζονται. Οὕτως, ἕτερος Βενετὸς διοικητής, ὁ Γενικὸς Προνοητὴς Κρήτης ᾿Αλβίσε Γκριμάνι εἰς ἔκθεσίν του (23 Δεκεμβρίου 1585, 141 ἔτη δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ὁσιακὴν κοίμησιν τοῦ ἄτλαντος τῆς ᾿Ορθοδοξίας), ἀναφέρει μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς:«Συμφώνως μὲ τοὺς ῞Ελληνας, ὁ Πατριάρχης (Κων σταντινουπόλεως) εἶναι ὁ ἀληθινὸς ἀρχηγὸς τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ὁ ἰδικός μας Πάπας εἶναι αἱρετικὸς μαζὶ μὲ ὅλους τοὺς Φράγκους. Δραττόμενος τῆς εὐκαιρίας, πρέπει νὰ διηγηθῶ εἰς τὴν Γαληνότητά σας, ἕνα περιστατικόν, ποὺ ἔλαβε χώραν εἰς τὰ Χανιά, ὀλίγον πρὶν τὴν ἀποχώρησίν μου, δηλαδὴ ὅτι εἰς ἐκείνην τὴν πόλιν ἀνεκηρύχθη ἅγιος ἕνας Μᾶρκος ᾿Εφέσιος, ὁ ὁποῖος ἔλαβε μέρος εἰς τὴν σύνοδον τῆς Φλωρεντίας μὲ τὸν αὐτοκράτορα καὶ Πατρι- άρχην τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἰς τὴν ὁποίαν ἡ ῾Ελληνικὴ ᾿Εκκλησία ἀντεστάθη εἰς τὴν Λατινικὴν μὲ τὴν ἐξουσίαν αὐτοῦ τοῦ Πατριάρχου καὶ τοῦ Αὐτοκράτορος ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ τῶν πολέμων, ποὺ ὑπῆρχε (σ.γ. ἡ πληροφορία αὐτὴ εἶναι λανθασμένη). Αὐτὸς ὁ Μᾶρκος, φεύγων ἀπὸ τὴν σύνοδον, ἐπέστρεψεν εἰς τὴν ῾Ελλάδα ὠργισμένος, ἐπειδὴ ὁ Πάπας ἔκανε Καρδινάλιον ἕνα ἄλλον ἐπίσκοπον συναγωνιστήν του (σ.σ. καὶ αὐτὴ ἡ πληροφορία εἶναι λανθασμένη!). Δι᾿ αὐτὸν τὸν λόγον (δηλ. ποὺ δὲν τὸν ἔκανε καρδινάλιον ὁ Πάπας!) ἐπροξένησε πολλὰ δεινὰ εἰς τὸν Πάπαν καὶ τὴν ῾Ρωμαϊκὴν ᾿Εκκλησίαν, γράφων (ἐπιστο- λὰς) εἰς διάφορα μέρη. Αὐτὸ ἔγινεν αἰτία μεγάλου σχί- σματος καὶ ἀναταράξεως τῶν ἱερῶν νόμων. Αὐτὸ ἐν συν- εχείᾳ ὡδήγησεν εἰς αὔξησιν τῆς Τουρκικῆς δυνάμεως, ποὺ σίγουρα δὲν προώθησε τὴν συνοχὴν τῶν ῾Ελλήνων καὶ τῶν Λατίνων καὶ ἔγινεν αἰτία διχασμοῦ, ποὺ διαρκεῖ ἕως σήμερα. ῎Εχοντας, προσφάτως, εὑρεθῆ κάποιαι ἐπιστο- λαί του, ποὺ ὡμιλοῦσαν πολὺ ἄσχημα διὰ τὸν Πάπαν καὶ τὴν Ρωμαϊκὴν ᾿Εκκλησίαν, οἱ ἐπιφανεῖς Χανιῶται ἔκριναν ὀρθὸν νὰ τὸν ἀνακηρύξουν ἅγιον, χωρὶς ὅμως θόρυβον».ΑΥΤΗ ἦτο ἡ τεραστία καὶ ἀνεκτίμητος προσφορὰ τοῦ ῾Αγίου Μάρκου ᾿Εφέσου τοῦ Εὐγενικοῦ εἰς τὴν μεγαλόνησον Κρήτην. ῾Ο ῞Αγιος ᾿Απόστολος Τίτος, ὡς πρῶτος ἐπίσκοπος, ἐστερέωσε τὴν πίστιν ἐκεῖ, ὁ δὲ ῞Αγιος ῾Ομολογητὴς Μᾶρκος διέσωσε τὴν κινδυνεύουσαν πίστιν εἰς καιροὺς λίαν χαλεποὺς καὶ κατῄσχυνε τοὺς αἱρετικωτά- τους Λατίνους. Εἶναι, λοιπόν, καιρὸς οἱ εὐσεβεῖς Κρητικοὶ καλόγεροι καὶ ὁ γενναῖος καὶ εὐσεβὴς λαὸς τῆς μεγαλονήσου νὰ τιμήσουν δεόντως τὸν ῞Αγιον, ἀνεγείροντες ναοὺς καὶ μονὰς καὶ μνημεῖα εἰς μνήμην του.
Υ.Γ. Τὰ Βενετικὰ ἔγγραφα ἐξέδωσε διὰ πρώτην φορὰν ὁ χαλκέντερος καθηγητὴς Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλῆς εἰς τὴν διδακτορικήν του διατριβήν: «Τὸ κληροδότημα τοῦ Καρδιναλίου Βησσαρίωνος γιὰ τοὺς φιλενωτικοὺς τῆς Βενετοκρατούμενης Κρήτης». Θεσσαλονίκη 1967, σσ. 304, 305, 317.
*᾿Εφημερίδα «᾿Ορθόδοξος Τύπος», ἀριθ 1674/26.1. 2007, σελ. 3 καὶ 4.
Μάριος Πηλαβάκης,Βυζαντινολόγος,Διδάκτορας Πανεπιστημίου του Λονδίνου. agiokipriamitis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου