Ένα εύοσμο άνθος άπό τον πνευματικό λειμώνα τοϋ νέου Αγίου Ίεράρχου Νικολάου ,Bελιμίροβιτς, επισκόπου Οχρίδος Φυλακή τής Καρδίας

«Πάση φυλακή τηρει σην καρδίαν, έκ γαρ τούτων έξοδοι ζωής» (Παροιμ. δ' 23)
           

Στήν καρδιά είναι ή θέλησις, στήν καρδιά είναι ή αγάπη, στήν καρδιά είναι ή κατανόησις, στήν καρδιά είναι τό πρόσωπο τής Παν­αγίας και Θείας Τριάδος. Ή καρδιά είναι ό οίκος τού Πατρός, τό ιερόν τού Υιού  και τό έργαστήριον τού Αγίου Πνεύματος. Ό Θεός θέλει τήν καρδιά: «Υίέ μου, δός μοι σην καρδίαν» (Παροιμ. κγ' 26). "Ας αναποδογυρίσουν τά βουνά, ας στεγνώσουν οί θάλασσες, ας σέ εγκαταλείψουν οί φίλοι σου, ας χαθή ό πλούτος σου, ας φαγωθή τό σώμα σου από σκουλήκια, ας σέ περιλουση ό κόσμος μέ όλες τις κοροϊδίες πού έχει, μή φοβάσαι- μόνον φυλαξε τήν καρδιά σου, φυλαξε και ένωσέ την μέ τόν Κυριο και δώσε την στόν Κυριο. Άπό τήν καρδιά προέρχεται ζωή· άπό ποΰ ή ζωή στήν καρδιά θά προέλθη, αν ή πνοή τοϋ Κυρίου και ή Πηγή τής Ζωής, ό Θεός, δέν κατοικεί σέ αυτήν;
«Ό αγαθός άνθρωπος έκ τού άγαθού θησαυρού έκβάλλει αγαθά, και ό πονηρός άνθρωπος έκ τού πονηρού θησαυρού εκβάλλει πονηρά» (Ματθ. ιβ' 35).
Αυτοι είναι οί λόγοι τού Κυρίου, ό ' Οποίος πληροί τόν θησαυρό τής καρδιάς σου μέ τά πλουτη Του. Τί είναι αυτός «ό αγαθός άνθρωπος»; Είναι ό αγαθός θησαυρός τής καρδιάς. Και τί είναι «ό πονηρός άνθρωπος»; Είναι ό πονηρός θησαυρός τής καρδιάς. «Έκ γάρ της καρδίας [τού πονηροΰ άνθρωπου] εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχεϊαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφη­μία» (Ματθ. ιε' 19)- και άπό τήν αγαθή καρδιά εκπορεύονται «άγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, άγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια» (Γαλάτ. ε' 22-23). Βλέπεις τί μεγάλος αποθηκευτικός χώρος είναι ή καρδιά τού άνθρωπου; Βλέπεις πόσα μπορούν νά προσαρμοσθοϋν στήν καρδιά τού άνθρωπου;...
"Ω άδελφέ, ό Θεός, τό 'Άγιον Πνεύμα τό Ίδιο, όταν Τό παρακαλής, μπορεί νά χωρέση στήν καρδιά τοϋ άνθρώπου. Όχι μόνον μπορεί, άλλά και θέλει. Περιμένει μόνον έσένα νά προετοιμάσης τήν καρδιά σου γι' Αυτό. Νά τήν μετατρέψης σέ Ναό, διότι ό Θεός, τό 'Άγιον Πνεύμα μόνον σέ Ναό κατοικεί!...
"Οπως ό όφις προστατευει τήν κεφαλή του, έτσι και σύ έπίσης υίέ, φυλαξε τήν καρδιά σου. Πάνω άπ' όλα πού φυλάσσονται, υίέ, φύλαξε τήν καρδιά σου! Διότι στήν καρδιά εισέρχεται ζωή και άπό αυτήν εξέρχεται ζωή, ζωή πού προέρχεται άπό τόν Ζώντα Θεό.
"Ω Ζωοδότα Κυριε, βοήθησέ μας νά φυλάξουμε τις καρδιές μας γιά Σένα, γιά Σένα τόν Κύριο! Σοι πρέπει δόξα και ευχαριστία εις τούς αιώνας. Αμήν!
Προσευχή Κατανυκτική τού Αγίου Επισκόπου Νικολάου

Κύριε Ιησού, Υίέ Θεού, ελέησαν με τόν άμαρτωλόν! Συγχώρησαν με, Κύριε, συγχώρησον τά αμέτρητα μου πταίσματα. Καθάρισον με τη δυνάμει Σου, διάθρεψόν με διά τού Ζωοπαρόχου "Αρτου Σου, είσελθε εν τοις εγκάτοις μου ώς Ζωογόνος, Κα­θαρός Αήρ εις πνιγηρόν δωμάτιον, και θεραπευθήσομαι - θεραπευθήσομαι και ζήσομαι. Αμήν!...

Η προσευχή μάς ενώνει με τον Θεό και μεταξύ μας

Eβδομη Κυριακή από το Πάσχαη σημερινή, αγαπητοί, και εορτάζομε τη μνήμη των αγίων πατέρων της Α' Οικουμενικής Συνόδου, που έγινε στα 325 μ.Χ.στη Νίκαια της Βιθυνίας.

Το άγιο Ευαγγέλιο (Ιωάννου κεφ. ιζ', 1-13) είναι ένα κομμάτι από την Αρχιερατική Προσευχή του Ιησού Χριστού μας μετά το Μυστικό Δείπνο. Ο Κύριος εδώ προσεύχεται στον αιώνιο Πατέρα Του ως άνθρωπος. Η προσευχή μάς ενώνει μετον Θεό και μεταξύ μας. Μας ανεβάζει, γιατί,καθώς προσευχόμεθα όλοι στον ίδιο Θεό, τονΘεό των πατέρων μας, είμαστε κοντά Του. Και αφού είμαστε κοντά σε Κείνον, είμεθα και μεταξύμας κοντά, μαζί. Η ενότητα είναι για τον άνθρωπο το σπουδαιότερο πράγμα. Γι' αυτό κι Εκείνος και τα πάντα ρέπουν προς την ενότητα.
Στην Αρχιερατική προσευχή και στο κομμάτι που διαβάζουμε ο Χριστός ευχαριστεί τον Πατέρα γιατί Τον δόξασε, δηλαδή για τη θυσία του Χριστού, για τη θυσία Του. Γιατί η δόξα του Ιησού Χριστού είναι η θυσία Του για μας. Κι αυτό μας συγκινεί βαθύτατα και μαςονίζει. Εκείνος καταδέχτηκε να πεθάνει για μας και αναστήθηκε για μας. Κι όλα τα έκανε και τα κάνει για μας. Αυτό θα πει αγάπη,θυσιαστική και μέγιστη αγάπη. Αγάπη μέχρι τον θάνατο και μέχρι τον Σταυρό, κι αγάπη μέχρι την Ανάσταση, και πιο πέρα ακόμη.

Γκουστάβο Γκουτιέρρες:Η θεολογία της απελευθέρωσης

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

μετάφραση: Κωσνταντίνος Παλαιολόγος

Alfredo Rostgaard, « Ο Χριστός αντάρτης», 1969

Συνδέουμε συνήθως την Καθολική Εκκλησία με έναν γενικότερο συντηρητισμό σε ζητήματα ηθικής και πολιτικής — και όχι άδικα, αν σκεφτούμε ιδίως την αντικομμουνιστική της στρατηγική τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 υπό τους πάπες Παύλο ΣΤ΄ και Ιωάννη Παύλο Β΄. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1960, στους κόλπους της, αναπτύχθηκε ένα θεολογικό και πολιτικό κίνημα, εντοπισμένο σε μεγάλο βαθμό στη Λατινική Αμερική, που προσπάθησε να τη στρέψει προς τα άμεσα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα: η «θεολογία της απελευθέρωσης». Το ρεύμα αυτό δεν αποτελεί απλή θεωρητική έκφραση ενός κοινωνικού κινήματος ούτε μια εύκολη πολιτικοποίηση της πίστης, αλλά συνολικό αναπροσανατολισμό του θεολογικού λόγου προς τα κρίσιμα προβλήματα. Η έννοια της απελευθέρωσης, ξεκινώντας από τη Βιβλική απελευθέρωση από τη δουλεία της Αιγύπτου, συναντά τα μεταπολεμικά αντιαποικιακά κινήματα και τη μαρξιστική κριτική στον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό, συνδέοντας την απελευθέρωση από τη δομή της αμαρτίας με την πολιτική και κοινωνική απελευθέρωση, και φέρνοντας στο επίκεντρο του θεολογικού στοχασμού το πρόβλημα της φτώχειας και της εκμετάλλευσης. Η θεολογία της απελευθέρωσης δεν είναι ένα αμιγώς πνευματικό κίνημα, αλλά γεννήθηκε μέσα στην επαναστατική διεργασία που βίωσε και βιώνει η Λατινική Αμερική: «Όλες οι πολιτικές θεολογίες, της ελπίδας, της επανάστασης, της απελευθέρωσης, δεν αξίζουν όσο μία αυθεντική χειρονομία αλληλεγγύης με τις κατατρεγμένες κοινωνικές τάξεις». Το κίνημα ανέδειξε σπουδαίους θεολόγους (Gustavo Gutierrez, Leonardo Boff, Jon Sobrino, Juan Luis Segundo), ενέπνευσε μεγάλες συζητήσεις και προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Congregatio pro Doctrina Fidei της Καθολικής Εκκλησίας, και του σημερινού πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄, που το καταδίκασαν για τη χρήση «μαρξιστικών εννοιών».

Η Θεολογία της απελευθέρωσης του περουβιανού κληρικού Γκουστάβο Γκουτιέρρες (γεννήθηκε το 1929 στη Λίμα, σπούδασε ιατρική και λογοτεχνία στην πατρίδα του, φιλοσοφία και ψυχολογία στη Λουβαίν και θεολογία στη Λυών, ενώ το 1959 έγινε ιερέας σε μια φτωχογειτονιά της Λίμας, γεγονός που επηρέασε καθοριστικά τη θεολογική του σκέψη) κυκλοφόρησε το 1971, μεταφράστηκε σε περισσότερες από 20 γλώσσες και αποτέλεσε έργο αναφοράς του κινήματος. Από αύριο θα βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία η ελληνική έκδοση (μετάφραση Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, επιμέλεια Θοδωρής Δρίτσας), από τον Άρτο Ζωής, ο οποίος μας δίνει, έτσι, ένα ακόμα ωραίο δείγμα της εξωστρεφούς δραστηριότητάς του (θυμίζουμε, την προηγούμενη Δευτέρα, την εκδήλωσή του εναντίον του νεοναζισμού).

“ΕΝΘΕΜΑΤΑ”

Τοιχογραφία του Cerrero Barredo (του κατεξοχήν ζωγράφου της θεολογίας της απελευθέρωσης). στον καθεδρικό ναό της πόλης Sao Felix do Araguaia (Βραζιλία).

«Το μοναδικό μέλλον της θεολογίας», έχει γράψει ο Χ. Κοξ, «είναι να μετατραπεί σε θεολογία του μέλλοντος». Αλλά αυτή η θεολογία του μέλλοντος θα πρέπει αναγκαστικά να είναι μια κριτική ανάγνωση της ιστορικής πράξης, του ιστορικού γίγνεσθαι, υπό την έννοια που προσπαθήσαμε να σκιαγραφήσουμε.

Ο Γ. Μόλτμαν λέει ότι οι θεολογικές έννοιες «δεν υστερούν σε σχέση με την πραγματικότητα […] αντίθετα φωτίζουν το δρόμο δείχνοντάς της προκαταβολικά το μέλλον της», αλλά στη δική μας προσέγγιση το να στοχαστείς με τρόπο κριτικό την απελευθερωτική πράξη δεν σημαίνει «αδιαφορία» για την πραγματικότητα. Το παρόν της απελευθερωτικής πράξης εγκυμονεί κατά βάθος το μέλλον· η ελπίδα αποτελεί μέρος της παρούσας ιστορικής στράτευσης. Η θεολογία δεν τοποθετεί εξαρχής αυτό το μέλλον στο παρόν, δεν δημιουργεί από το τίποτε τη ζωτική στάση της ελπίδας, ο ρόλος της είναι πιο ταπεινός: εξηγεί ή ερμηνεύει και τα δύο ως το πραγματικό στήριγμα της ιστορίας. Το να στοχάζεσαι γύρω από μια πράξη που προβάλλεται στο μέλλον σημαίνει ότι δεν έχεις το βλέμμα σου στραμμένο στο παρελθόν, ότι δεν είσαι το τελευταίο βαγόνι του παρόντος: σημαίνει ότι ξεδιαλύνεις μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα, στην κίνηση της ιστορίας, αυτό που μας ωθεί προς το μέλλον.Το να στοχάζεσαι με αφετηρία την ιστορική απελευθερωτική πράξη σημαίνει ότι στοχάζεσαι υπό το φως του μέλλοντος στο οποίο πιστεύουμε και ελπίζουμε, σημαίνει ότι στοχάζεσαι προσδοκώντας μια πράξη που θα μεταλλάξει το παρόν. Όλα αυτά όμως δεν γίνονται από ένα γραφείο, πρέπει να ριζώσει κανείς εκεί όπου χτυπάει τούτη τη στιγμή ο παλμός της ιστορίας και να τον φωτίσει με το Λόγο του Κυρίου της ιστορίας, ο οποίος έχει δεσμευτεί αμετάκλητα στο σήμερα της εξέλιξης της ανθρωπότητας, ώστε να το οδηγήσει στην πλήρη πραγμάτωσή του.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η θεολογία της απελευθέρωσης μας προτείνει όχι τόσο ένα καινούριο θέμα για να στοχαστούμε όσο έναν καινούριο τρόπο να κάνουμε θεολογία. Η θεολογία ως κριτικός στοχασμός επί της ιστορικής πράξης είναι κατ’ αυτό τον τρόπο μια απελευθερωτική θεολογία, μια θεολογία του απελευθερωτικού μετασχηματισμού της ιστορίας της ανθρωπότητας και συνεπώς της μερίδας εκείνης των ανθρώπων –ενωμένης υπό την Εκκλησία– που πιστεύει ανοιχτά στον Χριστό. Μια θεολογία που δεν περιορίζεται στο να σκέφτεται τον κόσμο, αλλά που αναζητά τη θέση της ως μια στιγμή της διαδικασίας μέσω της οποίας μετασχηματίζεται ο κόσμος: με το να ανοίγεται στη δωρεά της Βασιλείας του Θεού, διαμαρτυρόμενη για την καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αγωνιζόμενη ενάντια στη λεηλασία της συντριπτικής πλειονότητας της ανθρωπότητας, καλλιεργώντας την απελευθερωτική αγάπη και πιστεύοντας στο κτίσιμο μιας καινούριας, δίκαιης και αδελφικής κοινωνίας. […]

Όλα όσα έχουμε πει ώς τώρα μας κάνουν να αντιληφθούμε γιατί η κοινωνική πράξη έχει πάψει πλέον για τους χριστιανούς να είναι –ή είναι όλο και λιγότερο– ένα καθήκον που τους επιβάλλει η ηθική τους συνείδηση ή μια αντίδραση απέναντι στις επιθέσεις που δέχονται τα συμφέροντα της Εκκλησίας. Τα χαρακτηριστικά της συνολικότητας, της ριζοσπαστικοποίησης και της σύγκρουσης που πιστεύουμε ότι διακρίναμε στην πολιτική, ξεπερνούν τα στενά όρια μιας συντεχνιακής αντίληψης και μας κάνουν να δούμε τις βαθύτερες ανθρώπινες διαστάσεις της. Η κοινωνική πράξη καθίσταται σταδιακά ο τόπος όπου ο χριστιανός διακυβεύει –μαζί με άλλους– την ανθρώπινη μοίρα του και την πίστη του στον Κύριο της ιστορίας. Η συμμετοχή στη διαδικασία της απελευθέρωσης είναι το απαράκαμπτο και προνομιακό υπόβαθρο της σύγχρονης χριστιανικής ζωής και σκέψης. Σε αυτήν ακούγονται αποχρώσεις του Λόγου του Θεού που δεν μπορούν να γίνουν αισθητές σε άλλες υπαρξιακές καταστάσεις. Δίχως αυτές δεν υπάρχει στις μέρες μας μια αυθεντική και γόνιμη στράτευση υπέρ του Κυρίου.

Γι’ αυτό το λόγο, αν εμβαθύνουμε λίγο στον τρόπο με τον οποίο τίθεται σήμερα το ζήτημα της αξίας της σωτηρίας, ανακαλύπτουμε στο πλαίσιο του ιστορικού έργου που κατανοείται ως απελευθερωτική πράξη, ότι πρόκειται για μια ερώτηση για το ίδιο το νόημα του χριστιανισμού. Το να είσαι χριστιανός σημαίνει πράγματι ότι αποδέχεσαι και ζεις εντός της πίστης, της ελπίδας, της αγάπης και του νοήματος που ο Λόγος του Κυρίου και η συνάντηση μαζί του προσδίδουν στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας προς την πλήρη κοινωνία. Το να θέσεις τη μοναδική και απόλυτη σχέση με τον Θεό ως ορίζοντα όλων των ανθρώπινων πράξεων σημαίνει ότι τοποθετείσαι, κατ’ αρχήν, σε ένα πλαίσιο πιο ευρύ και πιο πλήρες νοήματος, αλλά και πιο απαιτητικό. Βλέπουμε ξεκάθαρα στις μέρες μας πως βρισκόμαστε ενώπιον του κεντρικού θεολογικού και ποιμαντικού ερωτήματος: Τι σημαίνει να είσαι χριστιανός; Ποιο είναι το μέλλον της Εκκλησίας στις πρωτόγνωρες συνθήκες που έρχονται; Η στάση αυτή απαιτεί, σε τελική ανάλυση, να αναζητήσουμε στο μήνυμα του Ευαγγελίου την απάντηση σε αυτό που, σύμφωνα με τον Καμύ, αποτελεί το κεντρικό ζήτημα κάθε ανθρώπου: «να κρίνει αν η ζωή αξίζει ή όχι τον κόπο να τη ζήσει κανείς».

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

http://enthemata.wordpress.com/2012/12/09/gutierres/

Αναρτήθηκε από Ανδρέας Αργυρόπουλος στις 7:09 π.μ.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ

Σχόλιο στο κείμενο του Αγουρίδη, «Βιβλικές ρίζες της σύγχρονης πολιτικής Θεολογίας».

Σε τούτο το κείμενο, που περιλαμβάνεται στον τόμο «Θεολογία και Επικαιρότητα», ο Αγουρίδης προσφέρει τους λόγους για τους οποίους έγινε οπαδός του ψευδομεσσία Μούν και δαιμονίστηκε.

Καθίσταται σαφές επίσης πώς η «σύγχρονη Θεολογία» δέν πρέπει να προσμετράται με την Πατερική Θεολογία, διότι ριζώνει στον Προτεσταντισμό και μάλλον εκθέτουμε την Πατερική μας παράδοση, εάν και εφόσον, αντιμαχόμενοι κάτι που δέν μπορούμε να κατανοήσουμε επαρκώς. Διότι εισάγεται.

Σε μία εποχή που υποτίθεται πώς θριαμβεύει η λογική, στην πραγματικότητα θριαμβεύουν οι λογικές αντιφάσεις. Αυτό εξάλλου είναι και το χαρακτηριστικό της νεωτερικότητος. Η αδιαφορία της για τις λογικές αντιφάσεις. Σήμερα η πηγή αυτής της παράνοιας βρίσκεται στην Θεολογική σχολή Θεσσαλονίκης. Αλλά ποτίζει όλους τους μοντέρνους Χριστιανούς. Τους συγχρόνους Αγιομάχους. Όσους απορρίπτουν την Παλαιά Πατερική Θεολογία αλλά δέχονται την Π.Δ. σαν να είναι η Καινή.

«Πολιτική θεολογία λοιπόν είναι εκείνος ο τρόπος του θεολογείν ο οποίος διαλαμβάνει και επεξεργάζεται όλα τα στοιχεία της ζωής του πιστού (θρησκευτικά, πνευματικά, οικονομικά, κοινωνικά κ.τ.λ.) με σκοπό την σωτηρία και απελευθέρωση από ό,τι κακό υπάρχει σ’ολα αυτά. Μία πολύ γνωστή μέθοδος (γι’αυτό και ονομάζεται επιστημονική θεολογία) αυτού του τύπου του θεολογείν είναι η θεολογία της Απελευθερώσεως!»

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ Ο ΜΟΝΟΘΕΪΣΜΟΣ ΣΑΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ (2) Του ERIK PETERSON.

Ο Ευρωπαϊκός διαφωτισμός, τής Χριστιανικής πίστεως στον Θεό, διέσωσε μόνον τον μονοθεϊσμό, ο οποίος είναι τόσο προβληματικός ως προς το θεολογικό του περιεχόμενο όσο και στις πολιτικές του συνέπειες. Για τον Χριστιανό η πολιτική δραστηριότητα μπορεί να υπάρξει μόνον στο Φώς της πίστεως στον Τριαδικό Θεό. Αυτή η πίστη τίθεται πέραν του Ιουδαϊσμού και της ειδωλολατρίας των Εθνικών, πέραν του μονοθεϊσμού και του πολυθεϊσμού. Η εσωτερική προβληματική σε μία πολιτική Θεολογία  η οποία εμπνέεται από τον μονοθεϊσμό μπορεί να ξεκαθαρίσει μ’ένα οποιοδήποτε  παράδειγμα που μπορούμε να αντλήσουμε από την ιστορία.

Ο Αριστοτέλης λοιπόν χρησιμοποιεί τους στίχους της Ιλιάδος, όχι μόνον σε μία αντιπαράθεση στον μεταφυσικό πλουραλισμό του Σπευσίπου, αλλά και πιο γενικά στον Πλατωνικό δυαλισμό των αρχών (10, 1075 α 25 συν). Ενάντια στον δυαλισμό και τον πλουραλισμό των Πλατωνικών, η αριστοτελική θεωρία εμπνέεται από μία «αυστηρή μοναρχία» του πνεύματος που σκέπτεται τον εαυτό του και το οποίο, καθότι υπέρτατη αρχή, τίθεται σαν ανεξάρτητη από τον κόσμο. Παρότι ο όρος μοναρχία δεν εμφανίζεται ακόμη στον Αριστοτέλη μέσα σ’αυτό το πλαίσιο, ας σημειώσουμε ότι υπάρχει όμως ήδη η ουσία της, ακριβώς σ’εκείνη την διπλή σημαντική σύμφωνα με την οποία η μοναδική αρχή (μία αρχή) της εσχάτου και μοναδικής αρχής συμπίπτει, στην θεία μοναρχία, με την δύναμη του μοναδικού και τελικού κατόχου αυτής της δυνάμεως (του άρχοντος ) [άρχων- η αυθεντία]. 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ 3 Ο ΜΟΝΟΘΕΙΣΜΟΣ ΣΑΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ERIK PETERSON.

Μιλήσαμε τόσο για τον Αριστοτέλη όσο και για τον συγγραφέα του έργου «πάνω στον κόσμο», για μία μοναρχία του Θεού. Κάτι όμως περίεργο σ’αυτή την περίπτωση, προκύπτει από το γεγονός πώς κανένας από τους δύο συγγραφείς δεν χρησιμοποιεί τον όρο μοναρχία μ’αυτή την σημασία. Με τον Φίλωνα όμως, Θεολόγο φιλοσοφικής διαμόρφωσης, βλέπουμε να εμφανίζεται για πρώτη φορά η λέξη σ’αυτή την διάσταση. Θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε αυτό το γεγονός μ’αυτόν τον τρόπο: στον ύμνο της Ίσιδος της Άνδρου γίνεται λόγος για την μοναρχία αυτής της Θεάς. Θα μπορούσαμε να πούμε πώς όταν ο Φίλων μιλά για την μοναρχία του Θεού που λατρεύεται από τους Εβραίους αντιπαραθέτει την μοναρχία αυτού στην μοναρχία της Ίσιδος. Επομένως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι οι ιδιαίτερες θρησκευτικές καταστάσεις των αντιπαραθέσεων στην Αίγυπτο οδήγησαν σ’αυτή την γλωσσική διατύπωση. Σ’αυτή την υπόθεση πρέπει να αντιτείνουμε όμως ότι το γεγονός της υπάρξεως της λέξης «μοναρχία» σ’έναν ύμνο δεν πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ’όψιν. Η γλώσσα της προσευχής και του ύμνου έχει τους δικούς της νόμους. Οι γλωσσικές εκφράσεις οι οποίες βρίσκονται σ’αυτά τα λογοτεχνικά είδη δεν προσφέρουν ακόμη καθαυτές, καμία ώθηση για την ανάπτυξη μίας αντιπαραθέσεως στην γλώσσα της πρόζας. Επομένως θα ήταν ίσως σωστότερο να μην χρησιμοποιήσουμε αυτή την υπόθεση. 

Εντελώς χαρακτηριστική όμως είναι η γλώσσα του Φίλωνος εκεί όπου λέει πώς πρέπει τώρα να υπολογίσουμε τους ξεχωριστούς νόμους και πρώτα απ’όλα «εκείνους που αφορούν την μοναρχία». (Τρεπτέον δι’επί τους κατά μέρος ήδη νόμους και πρώτους, αφ’ών άρχεσθαι καλόν, τους περί μοναρχία ορισθέντας). Η ερμηνεία των ξεχωριστών νόμων αρχίζει με τον πρώτο Λόγο, ο οποίος αποκλείει την λατρεία άλλων Θεών στο Ισραήλ. Αλλά γιατί ο Φίλων διαπραγματεύεται νόμους που αφορούν την Θεία μοναρχία; (οι περί μοναρχίας νόμοι;) Θα περιμέναμε τουλάχιστον να πει: «Οι νόμοι που διαπραγματεύονται την Θεία μοναρχία» Αλλά αυτή η ακριβέστερη έκφραση λείπει! Η μοναρχία στο Ισραήλ είναι αυτή η Θεία και αυτό δεν έχει ανάγκη περαιτέρω εξηγήσεων. Το Ισραήλ είναι μία Θεοκρατία, και εκείνος ο μοναδικός λαός κυβερνάται από τον μοναδικό Θείο μονάρχη. Ένας μόνον λαός, ένας μόνον Θεός, αυτή είναι η Ιουδαϊκή Θέση! (Περί αρετής, 220. Η μοναρχική αρχή που κυβερνά τον κόσμο. Την περί μοναρχίας επιστήμην η μοναρχείται ο κόσμος). 

Θεολογία ελευθερίας και «θεολογία απελευθερώσεως» + Πρωτοπρ. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός

Δρ Θ. - Dr. Phil, Καθηγ. Παν/μίου Αθηνών

Πηγή: http://www.kostasbeys.gr/articles.php?s=3&mid=1096&mnu=1&id=24187

Η έξαρση στις τελευταίες δεκαετίες των επαναστατικών και απελευθερωτικών κινημάτων του Τρίτου Κόσμου και η αναζήτηση γι' αυτά ερεισμάτων θεολογικών νομιμοποιεί τη σύγκριση της ιδεολογίας των κινημάτων αυτών με το ιδεολογικό περιεχόμενο των απελευθερωτικών αγώνων του ιδικού μας Έθνους, στους οποίους η πίστη έχει πάντα υπεροχική θέση. Μια τέτοια σύγκριση αποβαίνει πολλαπλά χρήσιμη, διότι επιτρέπει την επισήμανση όχι μόνο αντιστοιχιών και ταυτίσεων, αλλά και αντιθέσεων και διαφοροτήτων, βάσει των οποίων ελέγχεται η ιδιαιτερότητα και στο θέμα αυτό της ελληνορθοδόξου παραδόσεως.

1. Επαναστατική ιδεολογία και θεολογία

Στους χριστιανικούς πληθυσμούς του Τρίτου Κόσμου (Ν. Αμερική και Αφρική) συνδέθηκε στον αιώνα μας ο αγώνας εναντίον της αποικιοκρατίας και των συνεπειών της με μια επαναστατική θεολογία, η οποία μπορεί να συνοψισθεί στις ακόλουθες θέσεις: Η έλευση της βασιλείας του Θεού συμβαδίζει με την πρόοδο της κοινωνικής δικαιοσύνης στη γη, εξασφαλιζόμενη με την ενεργό συμμετοχή των Χριστιανών στα απελευθερωτικά και επαναστατικά κινήματα του Τρίτου Κόσμου. Η θεολογία αυτή, όπως δηλώνεται και από τα ονόματά της («θεολογία της απελευθερώσεως» στη Ν. Αμερική· «της επαναστάσεως» ή «μαύρη θεολογία» στην Αφρική· «θεολογία των πτωχών»)[1], έχει αυτόχρημα επαναστατικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει, ότι η χριστιανική θεολογία των περιοχών αυτών έγινε επαναστατική, ενώ η επανάσταση προσέλαβε θεολογικό περιεχόμενο. Οι σαφείς αντιφεουδαρχικές και αντικαπιταλιστικές τάσεις των κινημάτων αυτών τα φέρουν βέβαια, κοντά στη μαρξιστική ιδεολογία. Είναι όμως ρητή και ευδιάκριτη η αποστασιοποίησή τους από την υλιστική μαρξιστική θεωρία[2]. Η κίνηση αυτή υποστασιώνει συγκεκριμένα τη σύγκρουση ανάμεσα στη «θεολογία της τάξεως» (Ordnung)[3], εκπροσωπούμενη από τα πολιτικά και εκκλησιαστικά κέντρα εξαρτήσεως, και τη θεολογία της επαναστατικής αλλαγής, που διεκδικεί για τους Λαούς του Τρίτου Κόσμου ελευθερία σε κάθε επίπεδο: προσωπικό, κοινωνικό, πολιτικό και εθνικό.

Η πολιτική θεολογία της Επανάστασης του 1821

Το Ελληνικό έθνος, ο νέος «λαός του Θεού», κατά Μακρυγιάννη, βρέθηκε στην ίδια μοίρα με τους Εβραίους, όταν ήσαν υπόδουλοι στον Αιγύπτιο και στη συνέχεια το Ρωμαίο κατακτητή. Κάθε Πιλάτος (κατακτητής) αποτελεί το νέο ιστορικό «Φαραώ» (Αττίλα), που είναι όργανο του Σατανά-Αντίχριστου (βλ. Νέρων). Ο Ισραήλ την ίδια εποχή ανέμενε από το Θεό (κι’ όχι από τη Φύση) την πνευματική (Πρωτευαγγέλιο και Διαθήκη Αβραάμ) και σωματική (από τους Αιγυπτίους-Διαθήκη Μωυσή) λύτρωσή του, εφόσον πιστευόταν ότι η Δημιουργία, η Πτώση και ο Κατακλυσμός είχαν πραγματοποιηθεί, mutatis mutandis, την ίδια χρονική περίοδο (Φίλων, Ιούλιος Αφρικανός, Ιππόλυτος, Κυπριανός, Κλήμης, Ι. Δαμασκηνός).

Επίσης, την εποχή του Χριστού ένα «λείμμα» πρόσμενε το <πλήρωμα του χρόνου> (Γαλ.4,4). Μοιχευθείσα πνευματικά η Ανθρωπότητα (Εύα), αρραβωνιάζεται (με τον Ιωσήφ) ως Εκκλησία το Νυμφίο-Χριστό (νέο Αδάμ), και καθίσταται έγκυος θαυματουργικά στις 25 Μαρτίου. Την ημέρα που σταυρώθηκε κι’ αναστήθηκε ο γιος της Μαριάμ (Κλαύδιος Ιεραπόλεως, Κλήμης Αλεξανδρείας), την ίδια μέρα θέλησε ο Παντοκράτωρ να ξαναδημιουργήσει την Ελλάδα. Ενώ ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ευαγγελιζόταν στην Παρθένο τη σωτηρία μας, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωνε το λάβαρο της Επανάστασης. Οι πρόγονοί μας του ΄21 δε διάλεξαν τυχαία αυτή την ημερομηνία, παρά τη λεγόμενη Μαρξιστική ερμηνεία ως ταξικής Επανάστασης (Κορδάτος, Σκαρίμπας), που γκρεμίστηκε μαζί με το «τείχος του αίσχους», αφού ο «υπαρκτός Σοσιαλισμός» δεν μπόρεσε να συμβιβάσει την «επαναστατική πάλη» στο Εσωτερικό με τη Διεθνή Ειρήνη στο Εξωτερικό! Ιδού τι γράφει ο Θ. Κολοκοτρώνης: «Η επανάσταση η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμίαν απ’ όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήταν ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλον έθνος, ήτον με ένα λαόν όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκισθή παρά μόνον ό,τι έκαμνε η βία». Η ελληνική επανάσταση, κατά κοινή ομολογία, υπήρξε ένα θαύμα. Γράφει ο Ιστορικός Pouqueville: «Η ελληνική επανάσταση περιείχε μέσα της κάτι το έκτακτο». Δεν εξηγείται ούτε με τους νομοτελειακούς νόμους της Διαλεκτικής του Hegel, ούτε με ταξικές και οικονομικές παραμέτρους, αλλά μόνο με τον Προφητισμό. Οι Προφήτες επαναστάτησαν κατά του πολιτικού και θρησκευτικού κατεστημένου για να εμφανιστεί επί Τουρκοκρατίας ο Νεοπροφητισμός στο πρόσωπο πολλών εθνομαρτύρων. Ωστόσο, άλλο μάρτυρας και άλλο ήρωας. Βέβαια, το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Κατηγόρησαν τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’, γιατί αφόρισε την Επανάσταση. Όμως, ακόμα και κατά τα τρέχοντα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας, ο Πατριάρχης «υποχρεώθηκε να τον εκδώσει, όταν ο σουλτάνος απείλησε ότι, σε περίπτωση άρνησης του Πατριάρχη, ο τουρκικός όχλος και ο στρατός θα εξόντωναν τον ελληνικό πληθυσμό της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων» (Β. Β. Σφυρόερα, σ. 159). Αλλωστε, ο απαγχονισμός του Πατριάρχη απέδειξε το γνήσιο φρόνημά του, αφού η Υψηλή Πύλη απάντησε στο Ρωσικό τελεσίγραφο ότι ο Πατριάρχης «ήτο συγχρόνως ο μυστικός αρχηγός της συνωμοσίας…και η εξέγερσις των ραγιάδων των Καλαβρύτων ήτο έργον ιδικόν του» (Α. Δασκαλάκη, Κείμενα-Πηγαί της Ιστορίας, τ. Α’, 1967, σ. 162).

Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΨΑΝΗ, ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΚΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

=======

Διαβάσαμε, σε μια εξαιρετική ομιλία του Οσιολ. ιερομόναχου Λουκά Γρηγοριάτη που έκανε στην Ιερά Μητρόπολη Κυθήρων, για τη θεολογική προσφορά του μ. Αρχιμ Γεώργιου Καψάνη: 

“Δέν αὐτοσχεδίαζε. Δέν ἤθελε νά προβάλλῃ κάτι καινούργιο, ὥστε νά δημιουργήσῃ ἐντυπώσεις, ὀπαδούς, γραμμή, σχολή. Μνημόνευε συχνά ἕνα χαρακτηριστικό περιστατικό, στό ὁποῖο ἀντανακλᾶται καί ἡ δική του ταπείνωσις.

Ἦταν ὁ Γέροντας νεαρός θεολόγος στήν Ἀθήνα, ὅταν ἔλαβε γνῶσιν τοῦ περιεχομένου μιᾶς ἐπιστολῆς, τήν ὁποία ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς εἶχε στείλει στά πνευματικά του παιδιά πού ἐσπούδαζαν τότε στήν Ἀθήνα. Ἡ ἐπιστολή περιεῖχε πνευματικές ὁδηγίες καί συμβουλές, ἀλλά στό τέλος εἶχε τήν ἑξῆς ἐπισήμανσι: «Ἐάν αὐτά πού σᾶς γράφω συμφωνοῦν μέ ὅ,τι λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες, νά τά ἀκολουθήσετε. Ἄν δέν συμφωνοῦν, νά τά ἀπορρίψετε». Αὐτά ἔγραφε ὁ π. Ἰουστῖνος. Ἀλλά αὐτά τά λόγια τά ἐπανελάμβανε ὁ Γέροντας καί ὡς ἰδικά του.

Ἐνδεικτική τῆς ταπεινοφροσύνης τοῦ π. Γεωργίου εἶναι καί ἡ τακτική πού ἀκολουθοῦσε στήν συγγραφή θεολογικῶν ἄρθρων. Πάντοτε τά ἔδινε νά τά ἐλέγξῃ κάποιος ἐμβριθής καί Ὀρθοδόξου πνεύματος θεολόγος. Μᾶς ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ὅταν γράφετε θεολογικά ἔργα, νά μήν ἐπαναπαύεσθε στόν λογισμό σας. Νά ἐρωτᾶτε κάποιον πού γνωρίζετε ὅτι ἔχει Ὀρθόδοξο φρόνημα. Ἐγώ στήν ἀρχή τῆς θεολογικῆς μου πορείας ἔδειχνα τά κείμενά μου στόν μακαριστό π. Ἐπιφάνιο Θεοδωρόπουλο. 

Μετά τήν κοίμησί του, συμβουλευόμουν τόν π. Παΐσιο. Καί τώρα τά δείχνω σέ θεολόγους πού ἐμπιστεύομαι τό φρόνημά τους.

Βλέπετε ὅτι, προτοῦ δημοσιεύσω τά κείμενά μου, τά δείχνω καί σέ σᾶς. Τό ἴδιο νά κάνετε καί ἐσεῖς μετά τήν κοίμησί μου».

Την ίδια πρακτική να θέτει απαρεγκλίτως πάντοτε τα κείμενά του υπόψη άλλων πριν τα δημοσιεύσει την είχε και ο μ. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος. Ζητούσε τη γνώμη όχι μόνον των επαιόντων αλλά και των αδαών πνευματικών του παιδιών.

Εκπληκτος πριν δεκαετίες έγινα αποδέκτης τηλεφωνήματός του όταν τέλειωσα τις σπουδές μου στην Αθήνα και επέστρεψα στην Κύπρο κατά το οποίο μου διάβασε την εργασία του "Προ του γάμου ή μετά τον γάμον ή περί αστείων πραγμάτων" και επέμενε να του πω τη γνώμη μου για το κείμενο. 

Και όταν τόλμησα να κάνω μια εισήγηση την υιοθέτησε ασμένως χωρίς δισταγμό.

Δυστυχώς όμως το εξαιρετικό έργο του Γέροντα Επιφάνιου Θεοδωρόπουλου 25 ολόκληρα χρόνια μετά την κοίμησή του παραμένει κατά το ήμισυ ανέκδοτο.

Πολλές χιλιάδες σελίδες -ομιλίες, επιστολές και άρθρα του- μαζεύουν σκόνη στο αρχείο αντί να δουν το φως της δημοσιότητας. 

Ελπίζουμε ότι ο Πανοσ. Αρχιμ. Σπυρίδωνας, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Κεχαριτωμένης Τροιζήνας με την ευκαιρία των 25 χρόνων από την κοίμησή του, θα δώσει επιτέλους στη δημοσιότητα το τεράστιο ανέκδοτο έργο του μακαριστού Επιφάνιου.

Posted by Παναγιώτης Τελεβάντος at 2:00 AM

Όταν αδικείσαι και σκληραίνει η καρδιά σου…

Όταν αδικείσαι και σκληραίνει η καρδιά σου και τα σπλάχνα σου, μη λυπάσαι, επειδή αυτό έγινε κατ οικονομίαν, αλλά με χαρά να ανατρέπεις τους λογισμούς που ξεσηκώνονται, γνωρίζοντας ότι με τον αφανισμό των λογισμών, μόλις αυτοί εμφανιστούν, αφανίζεται και το κακό. Αν όμως οι λογισμοί εξακολουθούν αδιάκοπα, τότε και το κακό μεγαλώνει.
Από το βιβλίο: «ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ των ιερών Νηπτικών»
Εκδόσεις «Το Περιβόλι Της Παναγίας»
Τα 226 κεφάλαια: τομ. α


Πηγή: hristospanagia3.blogspot.gr

«Η μνήμη… πονάει όπου και να την αγγίξεις” – Τάσου Λιγνάδη.

Καταχωρήθηκε στις  από τον/την admin

Messenger

inShare

Επιστολή σ’ έναν σύγχρονο νέο Α
ΚΑΠΟΙΟΙ ΠΟΛΥ ΝΕΟΙ στην ηλικία αναγνώστες, με αφορμή το σημείωμα για τα μεταφορικά Εξάρχεια, μου ζήτησαν διευκρινήσεις πάνω σε μια σειρά ερωτημάτων που τα θεωρώ και βάσιμα και επίκαιρα. Αντί άλλης απαντήσεως, κρίνω σκόπιμο να δημοσιεύσω εδώ μια επιστολή, που έως τώρα έχει μείνει ανεπίδοτη. Απευθύνεται σ’ έναν ιδανικό αποδέκτη, που έχει τελειώσει τις σπουδές του και κατά τυπικό τεκμήριο ενηλικιώνεται ψυχικά και πνευματικά.
Φίλε μου, «Εχουμε μιλήσει αρκετές φορές για την γλώσσα μας. Τώρα, θέλω να πούμε έναν λόγο για την μνήμη. Από αυτήν εξαρτώνται όλα όσα έχουμε συζητήσει. Λοιπόν, η μνήμη πονάει όπου και να την αγγίξεις, όπως λέει ο Σεφέρης. Όταν περάσουν κάμποσα χρόνια, ίσως καταλάβεις ότι αυτός ο πόνος είναι μια ζωντανή παρουσία. Θυμάμαι, σημαίνει πονάω. ΄Ενας πόνος ψυχής, για έναν μυστικό χώρο που τον κουβαλάμε μέσα μας, ό,τι κι αν κάνουμε, όπου κι αν πάμε. Η καβαφική Ιθάκη δεν εξαντλείται στον νόστο. Είναι το ανεξάντλητο ριζικό που μας προσδιορίζει το πρόσωπο.
Παιδεία είναι η ανάμνηση αυτού του χώρου. Και εκπαίδευση, να χτίζεις το πρόσωπο του χώρου. Να τον κάνεις κατοικήσιμο. Και για να γίνει αυτό, πρέπει να υπάρχει, να έχει παραδοθεί το σχέδιο. Ξέρω ότι εσύ έζησες στην χώρα μας σε μια εποχή που χαρά της ήταν να καταστρέψει το σχέδιο του χώρου σου, καταστρέφοντας την μνήμη του, για να τον κάνει πνευματικά ακατοίκητο. Δεν είχε άλλη αποστολή η μεταρρύθμιση που υπέστης παρά τον χαλασμό. Το πόσο χαλασμένος είσαι από αυτήν, μονάχα εσύ το ξέρεις. Το μόνο κέρδος σου ως μεταρρυθμισμένος, ήταν ότι έμαθες πολύ καλά το μάθημα της απάτης, που συγχέει την πρόοδο με την προσωπική διευκόλυνση και με την ευκολία της καταστροφής. Τίποτ άλλο δεν έμαθες. Γιατί δεν έπαθες. Δεν παιδεύτηκες και δεν εξεπαιδεύθης. Ούτε κατά τον αισχυλικό λόγο τω πάθει μάθος, ούτε κατά τον λαϊκό λόγο για το πάθημα-μάθημα. Βγήκες απαθής και άμαθης, γιατί δεν δοκιμάστηκες στην δυσκολία. Μπορεί να δοκιμάστηκες στον συνδικαλισμό και στην κομματική δράση από την κούνια σου και ξέρεις να συλλαβίζεις το αλφαβητάρι του μίσους και να γρυλλίζεις συνθήματα και να κολλάς ετικέττες, αλλά δεν δοκιμάστηκες στην γνώση.

Αββά Δωροθέου – Η Διδασκαλία ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΝΗΣΙΚΑΚΊΑ.

Καταχωρήθηκε στις την admin

Messenger

inShare

Ένας από τους Πατέρες, ο Ευάγριος, είπε ότι οι μοναχοί δεν πρέπει να οργίζονται ή να στενοχωρούν κανέναν. Και πάλι είπε: Αν κάποιος χαλιναγωγήσει το θυμό, χαλιναγωγεί τους δαίμονες. Αν όμως έχει νικηθεί απ’ αυτό το πάθος, είναι τελείως ξένος από τη μοναχική ζωη[1], και άλλα σχετικά.Τι λοιπόν πρέπει να πούμε εμείς για τον εαυτό μας, που δεν σταματάμε μόνο στο θυμό και στην οργή, αλλά πολλές φορές φτάνουμε και μέχρι τη μνησικακία; Τι άλλο, παρά το να πενθήσουμε γι’ αυτή την ελεεινή και απάνθρωπη κατάστασή μας. Ας κρατήσουμε λοιπόν άγρυπνα τα μάτια της ψυχής και του σώματος, αδελφοί μου, και ας βοηθήσουμε μετά Θεόν τους εαυτούς μας, για να γλυτώσουμε από την πίκρα αυτού του καταστρεπτικού πάθους. Γιατί συμβαίνει πολλές φορές να βάζει κανείς μετάνοια στον αδελφό του -όταν φυσικά ψυχρανθούν η στενοχωρηθούν μεταξύ τους- και να παραμένει και μετά τη μετάνοια λυπημένος και έχοντας λογισμούς εναντίον του. Δεν πρέπει αυτός που πολεμιέται από τους λογισμούς, ν’ αδιαφορήσει για το θέμα, αλλά αμέσως να τους σταματήσει. Γιατί αυτό είναι μνησικακία. Και είναι ανάγκη να προσέξει με άγρυπνη φροντίδα, να μετανοήσει, ν’ αγωνιστεί, όπως είπα, για να μην μείνει πολύ καιρό μ’ αυτούς τους λογισμούς και κινδυνεύσει. Γιατί με το να βάλει μετάνοια, απλώς συμμορφώνεται σε μια πρακτική εντολή και προσωρινά αντιμετωπίζει το θέμα της οργής, αλλά δεν κάνει κανέναν αγώνα εναντίον της μνησικακίας. Γι’ αυτό και παραμένει, έχοντας τη λύπη εναντίον του αδελφού του. Γιατί είναι άλλο πράγμα η μνησικακία, άλλο η οργή, άλλο ο θυμός και άλλο η ταραχή [2].
Και σας λέω ένα παράδειγμα, για να καταλάβετε. Αυτός που ανάβει φωτιά, στην αρχή έχει λίγη θράκα. Θράκα είναι ο πικρός λόγος του αδελφού που τον λύπησε. Δες, η θράκα έχει λίγη δύναμη. Γιατί, τι είναι μια λεξούλα του αδελφού σου; Αν την υποφέρεις, έσβησες τη θράκα. Αν όμως αρχίσεις να σκέπτεσαι: Γιατί μου το ’πε; Και εγώ μπορώ να του απαντήσω. Αν δεν ήθελε να με στενοχωρήσει, δεν θα μου το ’λεγε. Και, πιστέψτε με, θα τον κανονίσω εγώ! Να, έτσι βάζεις μικρά ξυλαράκια ;h κάποιο άλλο προσάναμμα, όπως ακριβώς κάνει αυτός που θέλει ν’ ανάψει φωτιά, και γεμίζεις τον τόπο με καπνό, που είναι η ταραχή. Ταραχή είναι ο αναβρασμός εμπαθών και ατάκτων σκέψεων, που ξεσηκώνουν την καρδιά και την κάνουν επιθετική κατά του πλησίον. Αυτή δε η επιθετική διάθεση κατά του ανθρώπου που μας στενοχώρησε, πολλές φορές παίρνει και χαρακτήρα απειλητικό, γιατί γίνεται και εκδικητική, όπως ακριβώς είπε και ο αββάς Μαρκος: «Η κακία που γίνεται δεκτή με το λογισμό, κάνει την καρδιά θυμώδη και απειλητική, ενώ όταν πολεμηθεί με την προσευχή και την ελπίδα, προκαλεί μετάνοια και συντριβή”. [3].
Γιατί αν υπέφερες τον ασήμαντο λόγο του αδελφού σου, θα έσβηνες,όπως είπα, και αυτή τη λίγη θράκα, πριν ξεσηκωθεί η ταραχή. Όμως και αυτή, αν θέλεις, μπορείς εύκολα να τη σβήσεις, όσο είναι καιρός, με τη σιωπή, με την προσευχή, με μια μετάνοια ολόκαρδη. Αν όμως παραμείνεις βγάζοντας καπνό, μ’ αυτό τον τρόπο, αποθρασύνεις και ξεσηκώνεις την καρδιά σου, στριφογυρίζοντας στο νου σου: «Γιατί μου το ’πε; Μπορώ να του απαντήσω και εγώ”. Απ’ όλο αυτό το βράσιμο και τη διαμάχη των λογισμών, με τους οποίους η καρδιά ανάβει και ξεσηκώνεται με εμπάθεια, ανάβει το πάθος του θυμού. Γιατί θυμός είναι το ξάναμμα του αίματος, που βρίσκεται γύρω απ’ την καρδιά, όπως λέει ο Μ. Βασίλειος [4].

Οι εκκλησιολογικές προϋποθέσεις της Θεολογίας, κατά τον π. Γ. Φλωρόφσκυ

Πώς συνδέεται η θεολογική σκέψη με την εκκλησιαστική ζωή; Σε ποιες ατραπούς οδηγήθηκε η ρωσική διανόηση και αποκόπηκε από το γνήσιο εκκλησιαστικό βίωμα; Πώς η “οντοθεολογία” του π. Γ. Φλωρόφσκυ διαλέχθηκε με τη δυτική σκέψη; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά το σημερινό απόσπασμα από τη μελέτη του κ. Δ. Αβδελά, για τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίσθηκε η θεολογία του π. Γ. Φλωρόφσκυ από τη σύγχρονη θεολογία (προηγούμενη ανάρτηση: www.pemptousia.gr/?p=67933).

Στο σημείο αυτό οφείλω να αναγνωρίσω το γεγονός ότι ο Π. Καλαϊτζίδης παραθέτει την ορθή προσέγγιση του Θ. Παπαθανασίου όσον αφορά τη σχέση της αποκεκαλυμμένης αλήθειας και της γλώσσας των δογματικών ορισμών χαρακτηρίζοντας την ως σάρκωση και όχι ως ένδυση[1]. Ωστόσο, ο Π. Καλαϊτζίδης δείχνει να προσπερνά τούτη τη νηφάλια τοποθέτηση του Θ. Παπαθανασίου και να προκρίνει μάλλον την ένδυση των δογματικών ορισμών με νέους φιλοσοφικούς όρους και εμμένει στην αρχική του θέση αποδίδοντας «μυστικισμό» και «ιδιότυπη ιεροποίηση» όσον αφορά τη θεολογία του Φλωρόφσκυ[2]. Παράλληλα, ο Π. Καλαϊτζίδης σε πρόσφατο άρθρο του προσεγγίζει και πάλι τα πράγματα μέσα από το ουσιακρατικό του πρίσμα μιλώντας αυτή την φορά για εγκλωβισμό της ορθόδοξης παράδοσης στον «φονταμενταλισμό των πατέρων» ενώ επιδιώκει να παρουσιάσει τον Φλωρόφσκυ ως υποστηρικτή της μεταρρύθμισης της παράδοσης.

 

β) Η πανχρονικότητα της πατερικής παράδοσης

Η θεολογία για τον Φλωρόφσκυ είναι ένα γεγονός πρωτίστως εμπειρικό και παράγεται συνεχώς μέσα στο σώμα του Χριστού, που είναι η εκκλησία. Σε πολλά από τα μελετήματα του ο θεολόγος της διασποράς επιμένει ότι είναι αδύνατο να κατανοήσει κανείς τη δογματική διδασκαλία της εκκλησίας, αν δεν ζήσει προηγουμένως εκείνη την πραγματικότητα την οποία τα δόγματα περιγράφουν· η σύνδεση της γνώσης με την εκκλησιαστική ύπαρξη και συνείδηση είναι το δέον για τον ίδιο[3]. Η γνώστη ρήση του για επιστροφή στους πατέρες, δεν σημαίνει τίποτα άλλο από την πατερική ενυποστασία που χρειάζεται η σύγχρονη θεολογία, δηλαδή την ανακάλυψη όχι απλά του πατερικού γράμματος αλλά μάλλον του πνεύματος[4].

Με άλλα λόγια, την επανένταξη του υπαρξιακού χαρακτήρα της πατερικής θεολογίας στο παρόν, η οποία και είναι το αποτέλεσμα του εκκλησιαστικού βιώματος[5]. Η διπλή μεθοδολογία της ορθόδοξης θεολογίας είναι ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος θεολογίας ο οποίος και παραπέμπει πάντοτε στον τόπο της αποκεκαλυμμένης αλήθειας[6]. Η θεολογία είναι ένα διαρκές γίγνεσθαι και ο θεολόγος καλείται να την περιγράψει αφού πρώτα μετάσχει στην ίδια· όπως θα υποστηρίξει και ο ίδιος σε ένα από τα πρώτα του κείμενα: «για να γνωρίσει κανείς την αλήθεια πρέπει να γίνει αληθινός»[7]. Κατά αυτόν τρόπο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η σύμπραξη της γνωσιολογίας με την οντολογία της εκκλησιαστικού βιώματος είναι και η μόνη ενδεδειγμένη οντοθεολογία για τον Φλωρόφσκυ, ενώ τη διάσπαση γνώσης και εκκλησιαστικής εμπειρίας θα την ονομάσει απλά αντι-θεολογία[8].

Η σύγχρονη πρόσληψη της θεολογίας του π. Γ. Φλωρόφσκυ – Επιλογικά

18 Μαΐου 2014

Ολοκληρώνουμε σήμερα τον κύκλο της δημοσίευσης της μελέτης του κ. Δ. Αβδελά, για τον τρόπο ανάγνωσης της θεολογίας του π. Γ. Φλωρόφσκυ από τη σύγχρονη θεολογία (προηγούμενη ανάρτηση: www.pemptousia.gr/?p=68566). Οι επιλογικές παρατηρήσεις του συγγραφέα αφορούν τη διαχρονικότητα και κανονικότητα του έργου του μεγάλου Ρώσου θεολόγου.

Ο Π. Καλαϊτζίδης στο πρόσφατο άρθρο του για να δικαιολογήσει την άποψή του περί της ανανέωσης της παράδοσης και της συμπόρευσης της με τη μετανεωτερικότητα παραπέμπει στον Φλωρόφσκυ και τον παρουσιάζει αυτή τη φορά όχι ως ιδιότυπο ευνομιανιστή αλλά υποστηρικτή της εξέλιξης της παράδοσης χωρίς προϋποθέσεις[1]. Βεβαίως για ακόμη μια φορά σφάλλει στο γεγονός ότι στο απόσπασμα που παραπέμπει από το έργο του ρώσου θεολόγου Το σώμα του ζώντος Χριστού αποκρύπτει (χάριν συντομίας;) εκείνα τα σημεία που αναδεικνύουν τη θέση του Φλωρόφσκυ σε σχέση με την πανχρονικότητα της πατερική παράδοσης.

Συγκεκριμένα, ο ρώσος κληρικός αφενός και είναι ανοιχτός προς την ενδεχομενικότητα της ιστορίας σε σχέση με τη θεολογία και την υιοθέτηση των νέων όρων, αφετέρου όμως προκρίνει ότι η καινοτόμηση των ονομάτων οφείλει να συμβαδίζει με  «…αληθινή καθολική παραδοσιακότητα (ως) πιστότητα στην όλη εμπειρία της Εκκλησίας…»[2]. Και παρακάτω σε άλλο απόσπασμα, μη ληφθέν υπόψη από τον Π. Καλαϊτζίδη, ο Φλωρόφσκυ υποστηρίζει σθεναρά ότι «η συμμόρφωση προς το παρελθόν δεν είναι λοιπόν παρά συνέπεια της πιστότητας προς το όλο»[3] φανερώνοντας έτσι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι η παράδοση είναι το σύμβολο της πανχρονικότητας[4]. Επομένως, είναι προφανές ότι αποκρύπτεται από μέρους του Π. Καλαϊτζίδη η θέση του Φλωρόφσκυ σε σχέση με την κατανόηση της συγχρονικότητας της ορθόδοξης θεολογίας με τα νέα φιλοσοφικά ρεύματα ως μετά-δοση του παρα-δεδομένου μηνύματος της ένσαρκης αποκεκαλυμμένης αλήθειας, παρά ως απροϋπόθετης προόδου.

Εντύπωση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι, ο Π. Καλαϊτζίδης στο ίδιο κείμενο προσπαθεί με τελείως αντιφατικό τρόπο να παρουσιαστεί στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ως επιτυχημένος εκφραστής της νεοπατερικής σύνθεσης του Φλωρόφσκυ και γνήσιος ακόλουθος των πατέρων[5], αφού ίδιος στα προηγούμενα αυτού του κειμένου γραπτά του υποστήριξε σθεναρά με τη «μετα-πατερική» του άποψη την ταύτιση του ορθόδοξου θεολογείν δια της ενύπαρκτης κίνησης στην πατερική θεολογία με τον πατερικό φονταμενταλισμό[6]. Δεν είναι συμπτωματικό που όχι μόνο στην ελληνόγλωσση αλλά και στη δυτική επιστημονική θεολογική βιβλιογραφία ο Π. Καλαϊτζίδης έχει συμπεριληφθεί σε εκείνους τους σύγχρονους ορθόδοξους θεολόγους που ακολουθούν την παρωχημένη άποψη του Μπουλγκάκοφ, ο οποίος ταύτιζε την «κανονικοποίηση» της πατερικής γραφής με την «πατρολογική αίρεση»[7].

Περιστρέφεται δηλαδή ο Π. Καλαϊτζίδης στο ολισθηρό αυτό πεδίο, εφόσον θεωρεί την κίνηση πρός την παράδοση (των πατέρων) ως «φονταμενταλισμό» με  εμμονή στο γράμμα και όχι στο πνεύμα των πατέρων όπως υποστήριζε ο Φλωρόφσκυ[8]. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος υποστηρίζει απροκάλυπτα ότι ο χριστιανικός ελληνισμός του Φλωρόφσκυ «διεκδικεί πλέον κανονιστικό και αποκλειστικό ρόλο όχι μόνο για το παρελθόν της Εκκλησίας και της θεολογίας, αλλά και για το παρόν και το μέλλον τους»[9].

Όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης και θαυματουργός

            Σε ένα τοπίο με απότομα βράχια,βουνά,λαγκάδια,την λίμνη των Κρεμαστών, δηλαδή με λίγα λόγια ένα πανέμορφο τόπο αλλά και με δύσκολες καιρικές συνθήκες διάλεξε ο όσιος Ανδρέας ο Ερημίτης να γίνει ασκητής. Εκεί που φώλιαζαν τα πουλιά και ούρλιαζαν οι λύκοι την νύχτα έζησε κάποτε στον 13ο αιώνα. Ακόμα και σήμερα για να πάει κάποιος εκεί θα πρέπει να πάει με το αυτοκίνητο έως ένα σημείο σε χωματόδρομο και ύστερα θα πρέπει να περπατήσει σε ένα δρομάκι ανηφορικό έτσι ώστε μετά από 15-20 λεπτά να φτάσει στο ασκητήριο του Οσίου.
         Βρισκόμαστε στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα στην εποχή του Αγίου Ανδρέα που ηγεμών Δεσπότης ήταν ο Μιχαήλ ΄Β ο Κομνηνός(1237-1271)Λέγεται ότι ο Όσιος είχε γεννηθεί σε ένα χωριό στην περιοχή της Καλάνας και ακόμη ότι είχε παντρευτεί και είχε αποκτήσει τέκνα. Όμως  τον γέμισε ο θείος έρωτας και έφυγε σε τόπο έρημο . Ίσως να χήρεψε στο μεταξύ ή χώρισε από συμφώνου, καθόλου σπάνιο στην ιστορία της εκκλησίας του Χριστού έτσι ώστε να είναι έτοιμος να ασκητέψει.Εκεί στην έρημο έζησε μια ζωή γεμάτη στερήσεις νηστεία  ,προσευχή και άσκηση.'Υστερα απο χρόνια γύρισε πάλη στην πατρίδα του για να ασκητέψει σε ένα μέρος δύσβατο και τραχύ έτσι ώστε να συνεχίσει τον αγώνα του.Βρήκε λοιπόν μια σπηλιά, αφού ανέβηκε τραχιές πλάγιές ,βουνά και βράχους.Έτρωγε χόρτα,βατόμουρακαι άγριο μέλι.Δεν άργησε να γίνει θαυματουργικός αφού ζούσε μια αγγελική ζωή.Η φήμη του διαδόθηκε και άρχισαν κάποιοι πιστοί σκάβοντας μονοπάτια να πηγαίνουν στον όσιο έτσι ώστε να τους βοηθά.Μετά το θάνατο του Οσίου ήρθαν χρόνια δίσεκτα.Πολέμοι με Φράγκους,Σλάβους,Βενετσιάνοι και τέλος Τούρκοι.
          Λαμπάδες ουρανομήκεις εμήνυσαν την κοιμησή του.Φώτα από την σπηλιά που ανέβαιναν στα ουράνια ,και κατέβαιναν όλη την νύχτα εμήνυσαν οτι ο Όσιος άφησε αυτόν τον πρόσκαιρο κόσμο.Αυτό το γεγονός έφτασε και στο Δεσποτάτο στη Άρτα και κόσμος μαζί με την σύζυγο του Μιχαήλ,η Αγία Θεοδώρα μαζί με τη Σύγκλητο,ιερείς και λαό πήγαν στην σπηλια που βρισκόταν το λείψανο του Οσίου.Η Αγία Θεοδώρα έδωσε χρήματα έτσι ώστε να χτιστεί ναός στον τόπο κοιμήσεως του Οσίου.Έγινε ανακομιδή του ιερού λειψάνου και είχε δοθεί σε διάφορους ναούς και μοναστήρια για ευλογία αλλα με τις δυσκολίες του έθνους χάθηκαν.Ένα τεμάχιο βρίσκεται στην Σταυροπηγιακή Ιερά Μονή Τατάρνας.Το εκκλησάκι μέσα στην σπηλιά της κοιμήσεως του Οσίου πανηγυρίζει στις 15 Μαϊου,ημέρα της κοιμήσεως του Οσίου.
    Ακολουθούν φωτογραφίες και video :
   

 Η αρχή του μονοπατιού.

 Η σπηλιά και το εκκλησάκι.

  Ο τάφος του Αγίου.

  

               
                                             ://www.youtube.com/watch?v=DGsNZcSFjaM

Αναρτήθηκε από Μνησθητί μου Κύριε εν τη βασιλεία σου στις 6:20 π.μ.

Ιερά Εξομολόγηση

 

         Για να δεχθούμε μέσα μας το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας ,να γίνουμε Σύσσωμοι και Σύναιμοι Χριστου,να έλθουμε όλοι και να κοινωνίσουμε από το κοινό ποτήριο ,θα πρέπει πρώτα  από αυτό το μέγα Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας να υπάρξει και το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως.

    Όλοι οι πατέρες της εκκλησίας μας προβάλουν την Ιερά Εξομολόγηση ως κάθαρση ψυχής αλλά και υποχρέωση κάθε χριστιανου έτσι ωστε ύστερα να μπορει να μεταλάβει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.Πρώτα πρέπει να βρούμε ένα πνευματικό ,που να ανοίξουμε τα βάθη της ψυχής μας και ως καλός ιατρός αυτός, να μας θεραπέυσει απο τις πληγές της ψυχής ,που ειναι οι αμαρτίες μας.Η εξομολόγηση είναι πράξη μετάνοιας.Όταν αμαρτάνουμε απομακρυνόμαστε από τον Θεό όταν όμως εξομολογούμεθα κια ζητάμε συγχώρεση επιστρέφουμε σε Αυτόν.Η εξομολόγηση μας δίνει την ευκαιρία μιας αυτοκριτικής και ενός βαθύτερου προβληματισμού.

     Το μυστήριο καθιερώθηκε από τον ίδιο το Χριστό (Α΄ Ιω. 1,8)που Αυτός έδωσε την εξουσία στους Αποστόλους να συγχωρούν αμαρτίες, και αυτοί στην συνέχεια το μετέδωσαν στους επισκόπους ,και στου πρεσβυτέρους ύστερα.Έτσι μέσω της χειροτονίας διαιωνίζεται.Όλοι πρέπει να εξομολογούνται γιατί όλοι είμεθα αμαρτωλοί ,μόνο ο Χριστός μας ήταν αναμάρτητος πάνω στην γη.Και ο πνευματικός έχει αμαρτίες ,τις οποίες εξομολογείται σε άλλον πνευματικο,αυτός είναι απλά ο μεσολαβειτής μεταξύ Θεού και ανθρώπων.

Ο νευρωτικός άνθρωπος της εποχής μας

Ο νευρωτικός άνθρωπος της εποχής μας

Ο νευρωτικός άνθρωπος της εποχής μας

«Ποιά είναι τα αίτια της νευρώσεως του συγχρόνου ανθρώπου; Πώς μπορεί ο νευρωτικός άνθρωπος της εποχής μας να λύσει το πρόβλημά του;»

Είναι δυστυχώς γεγονός ότι οι ψυχονευρώσεις αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος παρουσιάζεται κατ’ εξοχήν νευρωτικός. Ποικίλες εσωτερικές συγκρούσεις, άλυτα και βασανιστικά ηθικά, οικονομικά, επαγγελματικά, οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα, ψυχολογικά αδιέξοδα κι ένα σωρό ψυχικά τραύματα, έχουν δημιουργήσει σε πάρα πολλούς ανθρώπους μια άρρωστη ψυχονευρωτική κατάσταση, με αντίστοιχο αντίκτυπο και στη σωματική σφαίρα. Ο σημερινός άνθρωπος παρά την αφθονία των υλικών αγαθών, αισθάνεται κενός, ανικανοποίητος και αγχώδης. Το άγχος έγινε δυστυχώς η ίδια η ζωή μας...

Μπροστά σ’ αυτή τη θλιβερή κατάσταση φυσικό είναι να διερωτάται κανείς: Πώς έφθασε, έως εδώ ο άνθρωπος; Ποιά αίτια προκαλούν αυτόν τον αργό ζωντανό θάνατο;

Οι ψυχίατροι, οι ψυχιατρικές κλινικές, τα ψυχοφάρμακα και τα ηρεμιστικά περισσεύουν στην εποχή μας με αποκορύφωμα τα ανθρωποκτόνα ναρκωτικά.

Υπάρχουν βεβαίως τα αίτια, υπάρχει όμως και Η ΑΙΤΙΑ. Ως δευτερογενή αίτια θα μπορούσαμε να επισημάνουμε εκείνα που όλοι μας καθημερινά διαπιστώνομε. Και συγκεκριμένα: Κατ’ αρχήν ο σύγχρονος υλιστικός μηχανικός και τεχνολογικός πολιτισμός μας ευθύνεται σε ένα μεγάλο ποσοστό για την αύξηση του άγχους και των νευρώσεων. Γέμισε βέβαια τη ζωή μας με κομφόρ και ανέσεις, πνίγει όμως τη φωνή της ψυχής, που έχει κι αυτή την πείνα και τη δίψα της. Σήμερα πατώντας ένα κουμπί, έχουμε φως, θερμότητα, ψύξη, αυτοκίνηση, τηλεπικοινωνία κ.λπ. Ποιό κουμπί όμως θα μπορέσει να συγκρατήσει την ακόρεστη βουλιμία του ανθρώπου για κατοχή, κατανάλωση, αισθησιακή απόλαυση χωρίς όρια και φραγμούς;

Η πιο βαθιά καρδιά... (Συνέντευξη Ράδιο Πειραϊκής Εκκλησίας α' μέρος)

Συνέντευξη της Σοφίας Χατζή με τον π. Χαράλαμπο Παπαδόπουλο, εφημέριο στον ιερό ναό Αγίας Ειρήνης Πύργου στη νότια Κρήτη.  (α΄ μέρος)

• Πάτερ θα μιλήσουμε περί πνευματικής ζωής, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο επιμέρους θέμα επ΄ αυτής, αλλά θα ήθελα να σας ρωτήσω καταρχάς αν συμφωνείτε με το ότι η πνευματική ζωή είναι μεν αγώνας και προσπάθεια αλλά για πολλούς γίνεται και άγχος.

 Ναι, θα συμφωνήσω. Θα συμφωνήσω διότι αυτό μας λέει η καθημερινή εμπειρία. Για πολλούς γίνεται άγχος η πνευματική ζωή, διότι τελικά πιστεύουμε πάρα πολύ στις δικές μας αρετές. Έχουμε την εντύπωση δηλαδή ότι θα κατακτήσουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος κάνοντας διάφορες πνευματικές ασκήσεις με έναν πολύ εξωτερικό τρόπο. Και ότι, τέλος πάντων, η σχέση με τον Θεό είναι μία δική μας κατάκτηση. Όμως για την Εκκλησία όλα τούτα είναι μία δωρεά. Την  οποία δεν κερδίζει κανείς με την καπατσοσύνη του ή με τη δύναμή του, αλλά την κερδίζει μέσα από μια σχέση αγάπης και προσφοράς του Θεού.

• Μπορεί να αποφύγει κανείς το άγχος όταν μιλάμε για κρίσιμα υπαρξιακά ζητήματα που έχουν να κάνουν και με αυτή αλλά και με την άλλη ζωή;

 Θάλεγε κανείς ότι είναι λίγο δύσκολο, γιατί τα υπαρξιακά ερωτήματα έχουν ήδη από μόνα τους ένα άγχος, μία αγωνία. Φοβίζουν τον άνθρωπο, βάζουν ερωτηματικά, δημιουργούν αγωνίες και εντάσεις. Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι πίσω από πάρα πολλά πάθη και αδυναμίες του ανθρώπου, είτε πνευματικές είτε ψυχολογικές, κρύβεται το υπαρξιακό άγχος του θανάτου, το οποίο δυσκολεύει τη ζωή του ανθρώπου και το οποίο μεταμορφώνεται και παίρνει και μορφές ασθενειών και προβλημάτων σωματικών και ψυχικών. Αν, όμως, καλλιεργηθεί η σχέση με τον Θεό και σιγά-σιγά έρθει η χάρις του Αγίου Πνεύματος μέσα στον άνθρωπο, τότε δεν είναι αυτό που λέμε τόσο δύσκολο γιατί αρχίζει ο άνθρωπος να αποκτά μια εσωτερική ειρήνη. Δεν είναι ότι θα φύγουν τα προβλήματα ή ότι θα εξαλειφθούν οι δοκιμασίες, αλλά η χάρις του Θεού σού δίνει μια δύναμη, μια εσωτερική διαύγεια, η οποία σε βοηθάει να περνάς μέσα από τη φωτιά και να μην καίγεσαι. Θα περνάς όμως μέσα από τη φωτιά, δεν γίνεται διαφορετικά. Δεν υπάρχει ένας κόσμος που δεν έχει σταυρό, δεν έχει πόνο, δεν έχει δοκιμασίες, δεν έχει οδύνη. Αλλά με τη χάρη του Θεού μπορείς να τα βλέπεις τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Και τον πόνο ακόμη μπορείς να τον βλέπεις ως μέσο, ως οδό...