«Η προσευχή μου είναι ψυχρή και αδύναμη…»

Η ΧΑΡΗ του Θεού να ‘ναι μαζί σου! “Η προσευχή μου”, γράφεις, “είναι κάπως ψυχρή και αδύναμη. Η ψυχρότητα και η αδυναμία δεν βρίσκονται στον προσευχή, αλλά σ’ εκείνον που προσεύχεται. Προσπάθησε να προσεύχεσαι όπως πρέπει, και η προσευχή θα πάει καλά.

Όταν ένας μαθητής γράφει απρόσεκτα, ο δάσκαλος τον μαλώνει και τον απειλεί με τιμωρία. Τότε συγκεντρώνεται και αρχίζει να γράφει σωστά. Μάλωσε, λοιπόν, τον εαυτό σου και απείλησέ τον με τη θεία τιμωρία, για να συγκεντρωθείς και ν’ αρχίσεις να προσεύχεσαι σωστά. Τις ανθρώπινες υποθέσεις μας τις χειριζόμαστε ευσυνείδητα και προσεκτικά, για να μη μας κατηγορήσουν οι άνθρωποι.

Τις υποθέσεις του Θεού, όμως, τις διεξάγουμε πρόχειρα, επειδή ο Κύριος σωπαίνει, μακροθυμεί και δίνει σ’ εμάς, τα παιδιά Του, που τόσο έχουμε ευεργετηθεί από την αγαθότητά Του, την ευκαιρία να Τον υπηρετήσουμε. Ω, πόσο πικρή θα είναι η ώρα της απολογίας μας στο φοβερό κριτήριό Του, όταν θ’ αναγκαστούμε να ομολογήσουμε την ενοχή μας για την αμέλειά μας!

Πού πήγε η προσευχή σου; Γινόταν καλά μέχρι τώρα. Την ευεργετική της ενέργεια την ένιωθες ήδη στην καρδιά σου. Θα σου πω, λοιπόν, πού πήγε. Αφού προσευχήθηκες μια-δυο φορές με προσοχή και θέρμη, έλαβες τόσο γρήγορη βοήθεια από τον άγιο Σέργιο. Νόμισες τότε ότι η προσευχή είχε εδραιωθεί κιόλας στην καρδιά σου και ότι θα προχωρούσε καλά μόνη της πια. Έτσι άρχισες να προσεύχεσαι απρόσεκτα και βιαστικά.

Σταμάτησες, επίσης, να φυλάγεσαι από τους λογισμούς. Ο νους σου παραδόθηκε στο ρεμβασμό και την περιπλάνηση. Αποτέλεσμα: Κάνεις προσευχή… χωρίς να προσεύχεσαι! Τώρα δεν έχεις παρά ν’ αρχίσεις πάλι τον αγώνα για την οικείωση της αληθινής προσευχής, ζητώντας γι’ αυτό και τη βοήθεια του Κυρίου.

Ποτέ μη θεωρείς ως εδραιωμένη και εξασφαλισμένη οποιαδήποτε πνευματική εργασία, ειδικά μάλιστα την προσευχή. Πάντοτε να προσεύχεσαι σαν να το κάνεις για πρώτη φορά. Βλέπεις, ό,τι γίνεται για πρώτη φορά, γίνεται με τον πιο θερμό ζήλο.

Φοβάμαι πως άρχισες να κάνεις τον καθημερινό σου προσευχητικό κανόνα βασικά και πρόχειρα, επιδιώκοντας τη συντομότερη δυνατή ολοκλήρωσή του. Αυτό να μην ξαναγίνει, γιατί θλίβει υπερβολικά τον Κύριο.

Είναι καλύτερο να λες ένα μέρος μόνο από τις καθορισμένες ευχές του κανόνα σου με φόβο Θεού και ευλάβεια, παρά να τις λες όλες όπως- όπως. Είναι καλύτερα ακόμα κι ένα μόνο “Κύριε ελέησον!” να λες μέσ’ από την καρδιά σου, πεσμένη στα γόνατα με συντριβή, παρά να προσεύχεσαι πολύ κι απρόσεκτα.

Να επιπλήξεις αυστηρά τον εαυτό σου γι’ αυτή σου την απροσεξία, που εξαιτίας της η προσευχή σου είναι άκαρπη. Όποιος προσεύχεται προσεκτικά και φιλόπονα, απολαμβάνει πάντα τους ευεργετικούς καρπούς της προσευχής. Ω, τί αγαθά στερούμαστε, όταν προσευχόμαστε απρόσεκτα!

Πώς συμβαίνει και πού οφείλεται η βιασύνη στην προσευχή; Δεν είναι ξεκάθαρο. Σε άλλα έργα ξοδεύουμε ώρες, και νομίζουμε πως ο χρόνος τρέχει. Στην προσευχή, απεναντίας νομίζουμε πως ο χρόνος στέκεται. Δεν έχουμε καλά καλά αρχίσει να προσευχόμαστε, και μας φαίνεται πως έχουν περάσει ώρες. Παρασυρόμαστε, λοιπόν, απ’ αυτήν την αυταπάτη και βιαζόμαστε να τελειώσουμε όσο μπορούμε πιο γρήγορα. Από τέτοια προσευχή, όμως, δεν υπάρχει ωφέλεια.

Τί πρέπει να γίνει τότε; Να τί κάνουν μερικοί: Ορίζουν ένα χρονικό διάστημα για προσευχή, λ.χ. ένα τέταρτο, μισή ώρα ή μια ώρα, φροντίζοντας ώστε, μόλις συμπληρωθεί ο προκαθορισμένος αυτός χρόνος να χτυπάει το ρολόι.

Όσο, λοιπόν, προσεύχονται, δεν νοιάζονται για τον αριθμό των ευχών που θα πουν, αλλά μόνο για την απερίσπαστη και εγκάρδια κοινωνία τους με τον Κύριο. Άλλοι, πάλι, κάνουν το εξής: Καθορίζουν ένα χρόνο προσευχής και υπολογίζουν πόσα κομποσχοίνια κάνουν στη διάρκεια αυτού του χρόνου, τραβώντας τους κόπους δίχως βιασύνη.

Έπειτα, την ώρα της προσευχής, κάνουν αργά και προσεκτικά ισάριθμα κομποσχοίνια. Υπάρχουν και άλλοι που τόσο έχουν εξοικειωθεί με την προσευχή, φλογισμένοι καθώς είναι από τον θείο έρωτα, ώστε, όταν προσεύχονται δε νιώθουν παρά τέρψη και χαρά. Γι’ αυτό σπάνια κάνουν μόνο τον καθορισμένο προσευχητικό τους κανόνα συνήθως τον διπλασιάζουν και τον τριπλασιάζουν.

Διάλεξε τη μέθοδο που σε ικανοποιεί περισσότερο και εφάρμοσέ την με προθυμία, ακρίβεια και συνέπεια. Δεν μπορείς να κάνεις πνευματική προκοπή δίχως συγκεκριμένο κανόνα προσευχής. Οι ζηλωτές της προσευχής βέβαια, δεν έχουν ανάγκη από κανόνες.

Σου έχω γράψει ήδη να μάθεις απέξω τις συνήθεις καθημερινές προσευχές και να τις λες χωρίς ν’ ανοίγεις κάθε φορά το Προσευχητάρι. Όταν προσεύχεσαι αγκάλιαζε κάθε λέξη όχι μόνο με τη σκέψη αλλά και με το συναίσθημα. Κι αν καμιά φορά από κάποια λέξη ψαλμού ή προσευχής ξεπηδήσουν αυθόρμητα δικές σου ικεσίες, μην τις καταπνίξεις.

Άφησέ τες να βγουν ελεύθερα. Μη νοιάζεσαι για το αν θα τις προλάβεις να ολοκληρώσεις τον κύκλο των καθορισμένων ψαλμών και προσευχών∙ φτάνει να έρθεις σε ουσιαστική κοινωνία με τον Κύριο. Τί θα βγει, αν πεις βιαστικά και απρόσεκτα όλες τις προσευχές; Στην ώρα που διαθέτεις, πες μια μόνο προσευχή ή έναν μόνο ψαλμό, αλλά με νήψη, προσοχή, ευλάβεια και κατάνυξη.

Κάποιος μου έλεγε, ότι συχνά, στον καθορισμένο χρόνο της προσευχής του δεν προλαβαίνει να πει παρά μόνο το «Πάτερ ημών», γιατί ο νους σου στέκεται με νήψη σε κάθε λέξη της Κυριακής Προσευχής. Κι ένας άλλος πάλι μου έλεγε, ότι κάποτε, στη διάρκεια της ορθρινής ακολουθίας, ο νους του αρπάχθηκε και η καρδιά του κατανύχθηκε τόσο από τα νοήματα του 50ου Ψαλμού, ώστε δεν μπόρεσε να πει τίποτ’ άλλο.

Μάθε να προσεύχεσαι κι εσύ έτσι, και, με τη χάρη του Θεού, σύντομα θα βιώσεις την εσωτερική προσευχή. Τότε πια δεν θα σου χρειάζονται κανόνες. Αγωνίσου, γιατί αλλιώς τίποτα δεν γίνεται. Αν αποτύχεις στον αγώνα της προσευχής, μην περιμένεις να πετύχεις σε κανένα άλλο πεδίο της πνευματικής ζωής. Η προσευχή είναι η πηγή και η ρίζα όλων των καλών.

Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ – Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ – γράμματα σε μια ψυχή»

Τι εννοούσαν οι μαθητές του Χριστού όταν ρώτησαν τον Χριστό, κατά το θαύμα του τυφλού παιδιού, τι έφταιξε αυτός ή οι γονείς αυτού και γεννήθηκε τυφλός; Πως μπορούσε να φταίξει ένα παιδί που γεννήθηκε τυφλό;

Τό περιστατικό τῆς θεραπείας τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ περιγράφεται στό 9ο κεφάλαιο τοῦ κατά Ἰωάννην εὐαγγελίου. Ἑρμηνεύοντας ὁ Χρυσόστομος τήν ἀπορία τῶν μαθητῶν ἀναφέρει ὅτι οἱ μαθητές ἔχουν κατά νοῦ τή θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ πού προηγήθηκε, ὅπου ὁ Χριστός συνέδεσε ἄμεσα τήν ἁμαρτία μέ τήν ἀσθένεια παραγγέλλοντας τό «ἴδε ὑγιής γέγονας, μηκέτι ἁμάρτανε» (Ἰω 5,14). Στή μεταφυσική αὐτή διάσταση τοῦ θέματος οἱ μαθητές ἀναρωτιοῦνται: ἔστω ὅτι ὁ θεραπευθείς παράλυτος ἀσθένησε ἐξ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν του. Στή συγκεκριμένη, ὅμως, περίπτωση τί ἔχει νά τούς πεῖ ὁ διδάσκαλός τους, ποιός μπορεῖ νά εὐθύνεται; Τό ἐρώτημα, δηλαδή, γιά τό ἄν εὐθύνεται ὁ ἴδιος ὁ τυφλός εἶναι μάλλον ρητορικό, ἀλλά διατυπώνεται ἐπειδή ὑπάρχει τό προηγούμενο μέ τόν παραλυτικό.
Μία δεύτερη ἑρμηνεία που προτείνει ὁ ἴδιος πατέρας, εἶναι ὅτι οἱ μαθητές δέν ἀπευθύνουν ἐρώτηση πρός τό Χριστό, ἀλλά ἀποροῦν μέ τήν κατάσταση τοῦ τυφλοῦ: εἶναι σάν νά μουρμουρίζουν τό «τί ἔφταιξε τό παιδί;», ὅπως θά λέγαμε κι ἐμεῖς σήμερα.
Ἐπίσης, ὑπῆρχε συγκεκριμένη διδασκαλία τῶν ραββίνων (μέ ἀφορμή κυρίως τό Ψαλ 50,7) σύμφωνα μέ τήν ὁποία τό ἔμβρυο εἶναι δυνατόν νά ἀμαρτάνει. Ἐξάλλου, στήν ἐβραϊκή γλώσσα δέν ὑπάρχει λέξη πού νά ἀντιστοιχεῖ στό ἔμβρυο. Ὑπάρχει μόνο ἡ λέξη «παιδί», γεγονός πού ἐπηρεάζει καί τή γενικότερη ἀντιμετώπιση καί ἀντίληψη περί τοῦ ἐμβρύου.
για τις Ορθόδοξες Απαντήσεις, Σοφία Χασιώτη, Δρ θεολογίας, Μάιος 2009

Ένας σύγχρονος Νεομάρτυρας στις ΗΠΑ

Ο Άγιος Νεομάρτυρας πατήρ Ιωάννης της Σάντα Κρούζ γεννήθηκε το 1937 στο χωριό Αποίκια της νήσου Άνδρου και λεγόταν Καρασταμάτης. Σε ηλικία 20 ετών πηγαίνει στην Αμερική και δημιουργεί οικογένεια. Χειροτονείται ιερέας και για 10 χρόνια εργάζεται με ιεραποστολικό ζήλο στην Αλάσκα και αφού διακόνησε την Εκκλησία σε πολλούς Ναούς ήρθε στην Σάντα Κρουζ στον Ναό του Προφήτη Ηλία το 1981 που τον τελειοποίησε και τον εγκαινίασε και γίνεται κέντρο ορθόδοξης ομολογίας σε όλη την περιοχή όπου οι άνθρωποι ήταν απομακρυσμένοι από τον Θεό και την Εκκλησία.

Η ΠΡΟΦΗΤΙΚΗ φωτογραφία του π. Ιωάννη λίγο πριν τον θάνατό του. (βλ. παρακάτω)

Ο πατήρ Ιωάννης ήταν απλός στην συμπεριφορά του, αγαπούσε τους ενορίτες του και η πόρτα του σπι τιού του ήταν πάντα ανοιχτή, και την νύχτα ακόμη όποιος τον ζητούσε έμπαινε μέσα και πολλές φορές φώνα ζαν οι δικοί του γιατί φοβόντουσαν τους κακοποιούς της νύχτας. Τα κηρύγματα του ήταν πύρινα, αγαπούσε τον Θεό και ήθελε όλοι να Τον αγαπήσουν. Πήγαινε στα πάρκα και μιλούσε με νέους ανθρώπους που δεν γνώριζαν τίποτε για τον Θεό ή ήταν σε άλλα δόγματα ή ήταν Εβραίοι.

Στην Άνδρο συμβαίνει ένα θαύμα με τους κρίνους της Παναγίας. Όταν ανθίζουν οι κρίνοι τους πηγαίνουν στην Εικόνα της. Αργότερα, όπως είναι φυσικό, ξεραί νονται και πέφτουν. Πέφτουν και τα φύλλα και μένει το ξερό κοτσάνι. Τ’ αφήνουν έτσι ξερά τα κοτσάνια στην Εικόνα Της και όταν έρθει η γιορτή της, κάθε χρόνο, αυτά ανθίζουν και βγάζουν μπουμπούκια. Ο πατήρ Ιωάννης μιας και ήταν από μικρός μεγαλωμένος στο νησί ή ξερε το θαύμα αυτό. Ήρθε λοιπόν στο νησί πήγε στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου και ζήτησε από τον Γέροντα Δωρόθεο κρίνους της Παναγίας. Πήρε μερικά ξερά κοτσάνια και τα πήγε στην Αμερική. Τα έβαλε στην Εικόνα της Παναγίας και αυτά άνθισαν ξανά. Άρχισε σιγά – σιγά ο κόσμος να θερμαίνεται στην πίστη και να προσκυνούν την Παναγία.

Ήταν μία ευαίσθητη και όμορφη ψυχή ο πατήρ Ιωάννης. Έγραφε και θρησκευτικά ποιήματα και τον συγκινούσαν πολύ τα θαύματα της Παναγίας και οι βίοι των Αγίων. Ζητούσε από τον Γέροντα Δωρόθεο να του στέλνει βιβλία για να κάνει κηρύγματα. Όταν αργότερα ήρθε στην Άνδρο η πρεσβυτέρα πήρε κρίνους, τους φύτεψε στην Αμερική και όταν άνθιζαν τους έβαζαν στην Παναγία, και γινόταν και εκεί το θαύμα, να ξανανθίζουν τα ξερά κοτσάνια. Αγαπούσε πολύ τον Άγιο Νικόλαο γιατί από μικρός πήγαινε στο Μοναστήρι. Εκεί λοιπόν στο Μοναστήρι στην Άνδρο μία Εικόνα της Παναγίας άρχισε να ρέει αίμα και μύρο. Ο πατήρ Ιωάννης άρχισε με θείο ζήλο να μιλά για τα θαύματα της Παναγίας μας. Άρχισαν τότε να γίνονται Ορθόδοξοι και από άλλα δόγματα. Αυτό όμως ενόχλησε κάποιους και άρχισαν να του κάνουν απειλητικά τηλεφωνήματα και γράμματα για να σταματήσει το κήρυγμα. Όμως τότε εκείνος έγινε πιο φλογερός και έλεγε: «Όσο τα μάτια μου έχουν νερό εγώ θα κηρύττω τον Χριστό και την Ορθοδοξία».

Συνιστούσε στους χριστιανούς να προφυλαχθούν από τις παγίδες του αντιχρίστου και να μην πάρουν το χάραγμα και, τότε, άρχισαν πιο έντονα τ’ απειλητικά τη λεφωνήματα για την ζωή του, όμως αυτός δεν λογάριαζε τίποτα.

Στις 17 Μαΐου το 1985 το βράδυ πήρε τηλέφωνο τον Γέροντα Δωρόθεο στην Άνδρο και του ζητούσε πληρο φορίες για τα θαύματα της Παναγίας της Μυροβλύτισσας γιατί ήθελε να κάνει κήρυγμα την Κυριακή. Την άλλη μέρα στις 18 Μαΐου ο πατήρ Ιωάννης ήταν μόνος του στο σπίτι μαζί με τον γιο του Φώτιο. Η πρεσβυτέρα είχε πάει στο σπίτι της κόρης τους Μαρίας. Το αγόρι βγήκε για λίγο έξω με τους φίλους του και ο πατήρ Ιωάννης πήγε στην Εκκλησία να την ετοιμάσει και να γράψει το κήρυγμα. Το αγόρι γύρισε αργά στο σπίτι, είδε ότι ο πα τέρας του έλειπε και πήγε ανήσυχο να τον βρει στην Εκκλησία. Και τότε αντίκρισε το φοβερό θέαμα. Τον πατέρα του κατακρεουργημένο και αγνώριστο. Τον είχαν βρει μόνο του και τον βασάνισαν χτυπώντας τον στο κεφάλι με σφυρί, και το σώμα του το κατακρεούργησαν με το μαχαίρι. Και όπως διαπίστωσε η αστυνομία, επειδή εκείνος σπαρταρούσε, πήραν τον σταυρό του με την αλυσίδα και τον έπνιξαν. Το αίμα του που χύθηκε από τις πληγές του και πλημμύρισε το δάπεδο του Ιερού Ναού το χρησιμοποίησαν για να γράψουν δικά τους συνθήματα στους τοίχους του Ιερού Ναού και το 666. Ήταν σατανιστές.

Θαυμαστά σημάδια

Ο Άγιος ιερέας μαρτύρησε στο σημείο που φωτογραφήθηκε με τον σταυρό στο χέρι, ίσως να ήταν μία πρόρρηση για το τι θα επακολουθούσε [«Νεκρός»: η στάση του σ’ αυτή τη φωτο (τη δημοσιεύουμε στην αρχή) είναι ίδια με τη στάση που έχουν στις ορθόδοξες εικόνες οι μάρτυρες. Τυχαίο; Δε νομίζω…]. Συνέβησαν προ του θανάτου του τρία θαυμαστά γεγονότα:

1) Οι ανθισμένοι κρίνοι της Παναγίας, μία βδομάδα πριν μαρτυρήσει, πέσανε όλοι ξαφνικά και από τότε δεν έχουν ξανανθίσει.

2) Η Εικόνα της Παναγίας δάκρυσε και το δάκρυ υπάρχει ακόμα πάνω στην Εικόνα, και

3) επί τρεις συνεχείς Κυριακές προ του μαρτυρίου του, κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας, έλαμπε το πρόσωπό του και σκορπούσε αχτίνες και το παιδί, που του έδινε το ζέον και είδε το παράδοξο αυτό φαινόμενο, επιτιμήθηκε αυστηρά για να μην φανερώσει τίποτα.

Η αστυνομία ερεύνησε για τους φονείς του Αγίου και βρήκαν τρία άτομα ένα ανδρόγυνο και τον γιο του άνδρα από άλλη γυναίκα. Ήταν ιερείς του σατανά και πήραν δηλητήριο κόμπρας, όταν τους συνέλαβαν και οι δύο πέθαναν, και ο τρίτος έχασε τα λογικά του και δεν συνεννοείται. Επειδή το Λείψανο του Αγίου ήταν παραμορφωμένο και το πρόσωπό του δεν μπορούσαν να το αντικρίσουν, αφού του φορέσανε την καλή του χρυσοκέντητη στολή, σφραγίσανε το φέρετρο στην νεκρώσιμη ακολουθία.

Όταν έμαθε ο Γέροντας Δωρόθεος για τον μαρτυρικό θάνατο του πατρός Ιωάννη έγραψε στην πρεσβυτέρα να του στείλει στην Άνδρο τ’ άμφια του Αγίου που εί χαν συλλειτουργήσει στο Μοναστήρι στην γιορτή του Αγίου Δωροθέου το 1981. Πέρασε καιρός και απάντηση δεν έλαβε. Στις 4 Ιουλίου το 1986 είχαν λειτουργήσει ε κεί στο Μοναστήρι και ήταν και αρκετοί από την Αθή να. Περίμεναν το μεσημέρι με το πρωινό καράβι ένα πούλμαν με προσκυνητές για την αγρυπνία το βράδυ για την εορτή του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου. Μόλις λοιπόν τελείωσε η λειτουργία άρχισαν μόνες τους να χτυπούνε οι καμπάνες πανηγυρικά, όλους τους κατέλαβε φόβος και δέος. Σταμάτησαν για λίγο οι καμπάνες και άρχισαν πάλι να χτυπούνε τόσο αρμονικά που όλοι εξέστησαν, έκαναν παράκληση στον Άγιο Νικόλαο και περίμεναν να φανερωθεί κάτι θαυμαστό. Ήρθαν και οι προσκυνητές με το πούλμαν και τους είπαν για το θαυ μαστό αυτό γεγονός. Το απόγευμα πήρε τηλέφωνο τον Γέροντα Δωρόθεο η κόρη του πατρός Ιωάννη η Μαρία, που είχε έρθει ειδικά στην Άνδρο, για να φέρει τ’ άμφια του πατέρα της. Τα έφερε στο Μοναστήρι και τα υποδέ χτηκαν με χαρά όλοι οι προσκυνητές, τέλεσαν και αγρυ πνία το βράδυ και τα έφεραν σε προσκύνηση. Οι καμπάνες χτυπούσαν στο Μοναστήρι το πρωί ακριβώς την ώ ρα που έμπαινε στο λιμάνι το καράβι με τ’ άμφια του Νεομάρτυρος.

Εμφανίσεις μετά το θάνατό του

Οι εμφανίσεις του ιερομάρτυρος Ιωάννου μετά τον θάνατό του είναι πάρα πολλές.

Παραμονές του Αγίου Νικολάου το 1986 και ο Γέροντας Δωρόθεος ετοίμαζε το Μοναστήρι μαζί με μερικές γυναίκες που τον βοηθούσαν από το χωριό εκεί. Κάποια στιγμή είδαν τον μακα ριστό Ιωάννη να περπατά στην αυλή και να έρχεται προς το μέρος τους από την ανοιχτή πόρτα στην τράπεζα. Έβαλαν όλοι τις φωνές γιατί όλοι τον ήξεραν στο χωριό και τον έλεγαν: παπά – Γιάννη. Και τότε χάθηκε από μπροστά τους. Ώσπου να συνέλθουν από το ξάφνια σμα ήρθε ο ταχυδρόμος μ’ ένα δέμα από την Ελβετία ό που μέσα ήταν μία Εικόνα του Αγίου σκαλιστή σε ξύλο από Ορθόδοξους Ρώσους που τον τιμούν ως Άγιο. Ο πατήρ Ιωάννης ζήτησε να μοιραστεί παντού η Εικόνα Του και να γίνει γνωστό το μαρτύριό του, η Ορθόδοξη ομολογία του.

Τον Φεβρουάριο του 1987 ο Γέροντας Δωρόθεος πήγε στην Ελβετία για εγχείρηση. Ενώ μιλούσε με τους πιστούς εκεί για τον Άγιο και το μαρτύριό του τον είδαν να τους ευλογεί και να χάνεται. Όταν είχαν λειτουργήσει μαζί με τον Γέροντα Δωρόθεο και όταν εξομολογήθηκε ο πατήρ Ιωάννης δώρισε το πετραχήλι του εκεί στο Μοναστήρι. Όταν πήγε στην Ελβετία ο Γέροντας Δωρόθεος ένα τμήμα από το πετραχήλι του Αγίου εσκόρπιζε άρρητη ευωδία στους παρευρισκομένους εκεί.

Στην Άνδρο σήμερα ζει ο αδελφός του Αγίου με την οικογένειά του και η γερόντισσα μητέρα του, που δεν ξέρει τίποτα για τον παπά και τον θάνατό του. Στην Αμερική και στην Ρωσική Εκκλησία της διασποράς τιμάται ως Άγιος και έχουν εκδώσει και ασματική ακολουθία στον Άγιο. Τα γεγονότα και τις λεπτομέρειες του μαρτυρίου του τ’ ανέφερε όλα στον Γέροντα Δωρόθεο η κόρη του Μαρία.

Η μνήμη του τιμάται στις 19 Μαΐου και είναι παραμονή της εορτής του Αγίου Νικολάου της ανακομιδής των Ιερών Λειψάνων Του. Θα συνεορτάζεται μαζί με τον Άγιο Νικόλαο γιατί από παιδί αγαπούσε πολύ τον Άγιο Νικόλαο. Την Ευλογία Του να έχουμε όλοι μας. Αμήν.

περιοδικό Ο ΟΣΙΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΔΙΟ, ΑΓΓΛΙΚΑ

ΤΕΥΧΟΣ 17. Μάιος-Αύγουστος 2006 Θεσ/νίκη

Πηγή: http://trelogiannis.blogspot.com/2010/10/blog-post_4478.html

Ἡ Ἐμπειρική Δογματική: μιά καινούρια προοπτική στήν θεολογική προσέγγιση Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ἡ Ἐμπειρική Δογματική: μιά καινούρια

προοπτική στήν θεολογική προσέγγιση

Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου
Συνέντευξη στό ρουμανικό περιοδικό «Familia Orthodoxa» (Μάρτιος 2017)

1. Ἐρώτηση: Εἶναι γιά πρώτη φορά πού κυκλοφορεῖ μιά Δογματική τέτοιου εἴδους, μιά Ἐμπειρική Δογματική. Τί σημαίνει Ἐμπειρική Δογματική καί σέ τί συνίσταται ἡ πρωτοτυπία της σέ σύγκριση μέ τίς ἄλλες Δογματικές;

Ἀπάντηση: Νομίζω ὅτι ἡ διαπίστωσή σας εἶναι ἀληθινή. Μέχρι τώρα ἔχουν δημοσιευθῆ πολλές Δογματικές μέ τίτλο «Ἡ Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» ἤ μέ παρόμοιους τίτλους, καί πρώτη φορά δημοσιεύεται Δογματική μέ τίτλο «Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας» καί ὑπότιτλο «κατά τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη». Τόσο ὁ τίτλος ὅσο καί τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου διαφέρει ἀπό ἄλλες Δογματικές.

Ὁ τίτλος μᾶς προετοιμάζει νά διαβάσουμε μιά Δογματική πού συνδέεται μέ τήν ἐμπειρία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων. Ἡ ἐμπειρία εἶναι ἡ βάση τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας. Καί ὅταν κάνουμε λόγο γιά ἐμπειρία, ἐννοοῦμε τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στούς φίλους Του, στούς θεουμένους, ὄχι ἁπλῶς μιά συναισθηματική καί ἠθική ἤ θρησκευτική ἐμπειρία.

Αὐτόν τόν συνδυασμό μεταξύ τῶν Δογμάτων καί τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως ἐπιχειρεῖ αὐτό τό βιβλίο, γι' αὐτό νομίζω ὅτι εἶναι μοναδικό στό εἶδος του.

Τό περιεχόμενο τῆς «Ἐμπειρικῆς Δογματικῆς» εἶναι καί αὐτό πρωτότυπο, γιατί ἑνώνει τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ὅπως κωδικοποιήθηκαν ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό στό πρῶτο Δογματικό ἔργο μέ τίτλο «Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως» μέ τήν ἐμπειρική καί ἡσυχαστική παράδοση τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί τῶν Φιλοκαλικῶν Πατέρων. Αὐτόν τόν συνδυασμό μεταξύ τῶν Δογμάτων καί τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως ἐπιχειρεῖ αὐτό τό βιβλίο, γι' αὐτό νομίζω ὅτι εἶναι μοναδικό στό εἶδος του.

Ἐπίσης, τό σημαντικό εἶναι ὅτι προέρχεται ἀπό τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Καθηγητή τῆς Δογματικῆς στήν Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος γνώριζε ἄριστα τήν δυτική θεολογία, ἀφοῦ ἔζησε καί σπούδασε στά κυριώτερα θεολογικά κέντρα τῆς ἐποχῆς του, ἀλλά καί θέλχθηκε ἀπό τούς ἡσυχαστές Πατέρες.

Στήν πραγματικότητα ἀπέκτησα μαγνητοφωνημένες ὁμιλίες τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, τίς ἀπομαγνητοφώνησα μέ τήν βοήθεια τῶν πνευματικῶν μου παιδιῶν, καί στήν συνέχεια ἐπέλεξα τά πιό δυνατά σημεῖα καί τά συνέθεσα γιά νά ἀπαρτισθῆ αὐτό τό βιλίο. Ἦταν μιά σύνδεση πού ἔκανα μέ μεγάλη ἔμπνευση, γνωρίζοντας τίς βασικές θεολογικές σκέψεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, μέ τόν ὁποῖον μέ συνέδεε μιά δυνατήν ἐπικοινωνία, ἰδίως τά τελευταῖα χρόνια τῆς ζωῆς του.

2. Ἐρώτηση: Ὑπάρχει ἡ προκατάληψη ὅτι μιά Δογματική εἶναι ἕνα σχολαστικό, ἀφηρημένο, πολύπλοκο κείμενο, προσβάσιμο μόνο στούς εἰδικούς ἀπό τούς θεολογικούς κύκλους. Ποιοί εἶναι οἱ ἀναγνῶστες στούς ὁποίους ἀπευθύνεται ἡ Ἐμπειρική Δογματική; Εἶναι προσβάσιμη καί γιά τούς πιστούς πού δέν ἔχουν θεολογική κατάρτιση; 

Ἀπάντηση: Πράγματι σήμερα, ὅταν ὁμιλοῦμε γιά Δογματική, ἐννοοῦμε «ἕνα σχολαστικό, ἀφηρημένο, πολύπλοκο κείμενο», ὅπως λέτε. Ἐγώ τοὐλάχιστον στήν Θεολογική Σχολή ἔδωσα ἐξετάσεις σέ ἕνα βιβλίο Δογματικῆς πού ἦταν ἐπηρεασμένο ἀπό τήν σχολαστική θεολογία καί τόν γερμανικό ἰδεαλισμό.

Αὐτό μέ ἔκανε νά ἐκτιμήσω ἀκόμη περισσότερο τήν διδασκαλία τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, ὁ ὁποῖος μέ γνώση, ὀξύνοια καί ἔμπνευση ἔθεσε τήν Δογματική τῆς Ἐκκλησίας στίς ὀρθές της βάσεις.

Κατάλαβε ὅτι οἱ ἡσυχαστικές Σύνοδοι τοῦ 14ου αἰώνα μέ τήν παρουσία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἶναι οἱ βασικές προϋποθέσεις ὅλων τῶν ἄλλων Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἄν δῆ κανείς τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἔξω ἀπό τόν ἱερό ἡσυχασμό, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπό τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ καί τούς Φιλοκαλικούς Πατέρας, τότε παρερμηνεύονται, μπορεῖ νά ἐκληφθοῦν ὡς διανοητικά κείμενα.

Ἄν δῆ κανείς τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἔξω ἀπό τόν ἱερό ἡσυχασμό, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπό τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ καί τούς Φιλοκαλικούς Πατέρας, τότε παρερμηνεύονται, μπορεῖ νά ἐκληφθοῦν ὡς διανοητικά κείμενα.

Οἱ Πατέρες ὅμως ἔδειξαν ὅτι ἡ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ πού εἶχαν οἱ ἅγιοι ὁριοθετεῖται ἀπό τίς Οἰκουμενικές Συνόδους, προκειμένου νά μή παρερμηνευθῆ. Ἀντίθετα οἱ σχολαστικοί θεολόγοι τοῦ 11ου-13ου αἰῶνα συγκρότησαν  θεολογικά-δογματικά συστήματα, χρησιμοποιώντας τήν ἑλληνική φιλοσοφία, ἄλλοτε τοῦ Πλάτωνος, ἄλλοτε τοῦ Ἀριστοτέλους καί ἄλλοτε μιά ἀνάμειξη τῶν διδασκαλιῶν καί τῶν δύο φιλοσόφων. Αὐτό δυστυχῶς ἐπηρέασε ἀργότερα καί ἄλλες Ὀρθόδοξες Δογματικές.

Ἐπειδή ἡ «Ἐμπειρική Δογματική» βασίζεται στήν ἐμπειρία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, γι' αὐτό γίνεται ἀντιληπτό ὅτι ἀφορᾶ ὅλους τούς Χριστιανούς, στούς ὁποίους ἀπευθύνονταν οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες. Ἔτσι ὁ ἀναγνώστης τῆς «Ἐμπειρικῆς Δογματικῆς» βρίσκει μιά θεολογική ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Γι' αὐτό κάποιος μοῦ ἔγραψε ὅτι ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης κατόρθωσε νά ἐπαναφέρη τόν τρόπο διδασκαλίας τῶν Ἀποστόλων καί τῆς ζωῆς τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, ἔχοντας ὅμως ὑπ' ὄψη τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, καί τό ἔκανε μέ ἕναν τρόπο ζωντανό. Εἶναι σάν νά τρώγη κανείς μιά εὔπεπτη τροφή, χωρίς νά ἐξετάζη διανοητικά τά στοχεῖα ἀπό τά ὁποῖα ἀποτελεῖται.

Ἑπομένως, ἡ «Ἐμπειρική Δογματική» δέν εἶναι μόνον γιά τούς θεολόγους, ἀλλά γιά ὅλους τούς πιστούς.

3. Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ σημασία τοῦ δόγματος γιά τήν σωτηρία τοῦ Χριστιανοῦ;

Ἀπάντηση: Συνήθως δόγματα χαρακτηρίζουμε τούς ὅρους τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Μέ αὐτήν τήν ἔννοια δόγματα εἶναι κάποιοι ὅροι μερικῶν θεωρητικῶν ἀληθειῶν πού δέν ἀποδεικνύονται.

Ὅμως, ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης στηριζόμενος στούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἰδίως στόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ἰσχυρίζεται ὅτι δόγματα εἶναι οἱ ὑπέρ νοῦν καί ὑπέρ αἴσθησιν ἐμπειρίες τῶν θεουμένων, δηλαδή τό πραγματικό δόγμα εἶναι ὁ Κύριος τῆς δόξης πού ἀποκαλύφθηκε ἀσάρκως στήν Παλαιά Διαθήκη καί ἐν σαρκί στήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι, τά ὀρθόδοξα δόγματα εἶναι ὅραση ὑπέρ τήν ὅραση, ἀκοή ὑπέρ τήν ἀκοή, αἴσθηση ὑπέρ τήν αἴσθηση. Δέν εἶναι κάτι πού δέν ἀποδεικνύεται. Εἶναι πραγματικότητες, στίς ὁποῖες μετέχει ὁ θεόπτης ἅγιος καί εἶναι ἐμπειρική γνώση. Στήν συνέχεια οἱ ἐμπειρικοί θεολόγοι ὅταν παρευρίσκωνται σέ Οἰκουμενικές Συνόδους καταγράφουν τήν ἐμπειρία μέ ὅρους γιά νά τήν προστατεύσουν ἀπό τήν πλάνη.

Πρέπει νά βλέπουμε τήν ἑνότητα μεταξύ προσευχῆς καί ἀσκήσεως, ἀσκήσεως καί Μυστηρίων, θεολογίας καί ἡσυχίας, πράξεως καί θεωρίας, πίστεως καί ζωῆς.

Ἄν θά ἤθελα νά δώσω ἕνα παράδειγμα, θά ἔλεγα ὅτι δόγμα εἶναι ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στό Ὄρος Θαβώρ στούς Μαθητές καί ὅροι εἶναι ἡ διατύπωση αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας στίς ἐπιστολές τους, δηλαδή στίς Καθολικές Ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.

Χρησιμοποιώντας δέ ἕνα παράδειγμα ἀπό τήν ἐπιστήμη θά ἔλεγα ὅτι δόγμα εἶναι τό νά βλέπη ὁ ἐπιστήμονας ὄχι μέ γυμνό ὀφθαλμό, ἀλλά μέ ἰσχυρό μικροσκόπιο τά κύτταρα καί τόν ὑποκυτταρικό κόσμο, καί ὅροι εἶναι ἡ καταγραφή τους σέ βιβλίο γιά νά διαβάσουν οἱ μαθητές τους. Ὅταν οἱ ἐμπειρικοί ἐπιστήμονες παρευρίσκονται σέ ἕνα Συνέδριο, τότε καθορίζουν ἕναν κοινό καί ταυτόσημο ὅρο πού ὁρίζει τήν ἐπιστημονική τους ἐμπειρία.

Αὐτό ἔγινε καί μέ τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας σέ σχέση μέ τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Γίνεται κατανοητόν ὅτι τό δόγμα καί οἱ ὅροι εἶναι ἀπαραίτητοι γιά τήν σωτηρία μας, γιατί αὐτοί δείχνουν τί εἶναι ὁ Θεός καί ποιός εἶναι ὁ τρόπος γιά νά φθάσουμε σέ κοινωνία μαζί Του, πράγμα πού εἶναι ἡ σωτηρία μας. Γιατί σωτηρία δέν εἶναι κάτι ἀφηρημένο, ἀλλά ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, πού προέρχεται ἀπό τήν κοινωνία μαζί Του.

4. Ἐρώτηση: Ἰσχυρίζεται ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης κάπου στήν Ἐμπειρική Δογματική ὅτι: 

«Δέν ὑπάρχει μιά νεφελώδης ἀντίληψη περί συμμετοχῆς στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας». «Ὅταν λέμε ἔχουμε τό Πνεῦμα μέσα μας, σημαίνει ὅτι προσεύχεται μέσα μας. Διότι ὅλοι ἔχουν τό Πνεῦμα μέσα τους, ἀλλά δέν εἶναι ὅλοι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἔχει τό Πνεῦμα πού προσεύχεται μέσα του. Αὐτή εἶναι ἡ διαφορά. Γι' αὐτό, αὐτοί πού νομίζουν ὅτι εἶναι ναός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπειδή βαπτίσθηκαν ἁπλῶς, εἶναι πολύ μακρυά ἀπό τήν πραγματικότητα» (Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγ. Βλασίου, Ἱεροθέου, Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας κατά τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, Τόμος Β΄, Ἱερά Μονή Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου 20112, σ. 382).

Αὐτή ἡ ἀκρίβεια τῆς διάγνωσης τῆς πνευματικῆς κατάστασης, τῆς παρουσίας ἡ μή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στούς πιστούς καί στίς Χριστιανικές κοινότητες, πού ὑπῆρχε στήν ἀρχαία Ἐκκλησία, χάθηκε σέ μεγάλο βαθμό στήν Ἐκκλησία τῆς ἐποχῆς μας. Πότε καί γιατί χάθηκε αὐτή ἡ ἁρμοδιότητα πνευματικῆς διάγνωσης καί θεραπείας; Γιατί φτάσαμε στό σημεῖο νά «ψαχουλέψουμε», νά ἐνεργήσουμε κάπως κατά τύχη, χωρίς ξεκάθαρα κριτήρια, καί στήν πνευματική θεραπεία, καί στήν δογματική ἀξιολόγηση τῆς σύγχρονης θεολογικῆς διδασκαλίας, ἀλλά καί στήν ἐπίλυση τῶν ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων;  

Ἡ πτώση ὡς σκοτασμός τοῦ νοῦ, τό Μυστήριο τῆς Πεντηκοστῆς καί ἡ ὀρθόδοξη ἔννοια τοῦ Παραδείσου καί τῆς Κολάσεως εἶναι τά πιό κεντρικά σημεῖα τῆς διδασκαλίας τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη. Μέσα σέ αὐτά ἀναλύονται ὅλα τά ἄλλα.

Ἀπάντηση: Ἔχετε ἐντοπίσει ἕνα σημαντικό κείμενο τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, γιατί πράγματι συνδέεται ὁ ἱερός ἡσυχασμός-προσευχή μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό τό ἔδειξε καταπληκτικά ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ ὁποῖος ἔκανε ἕναν παράλληλο ἀγώνα τόσο ἐναντίον τῶν Μασσαλιανῶν, πού μιλοῦσαν μόνον γιά προσευχή, χωρίς Μυστήρια, ὅσο καί ἐναντίον τοῦ Βαρλαάμ καί τῶν ὁμοίων του, πού ὑπερτόνιζαν τά Μυστήρια καί ὑποτιμοῦσαν ἤ πολεμοῦσαν τόν ἱερό ἡσυχασμό.

Ὅταν διαβάζουμε τά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἰδίως τίς ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, θά διαπιστώνουμε τί σημαίνει νά ἔχη κανείς μέσα του τό Ἅγιον Πνεῦμα καί τί σημασία ἔχει αὐτό γιά τήν ἐκκλησιαστική ζωή. Τό νά ἔχη κανείς τό Ἅγιον Πνεῦμα μέσα του, ἀποδεικνύεται μέ τήν νοερά προσευχή, πού εἶναι ἔκφραση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κάνει λόγο γιά σαρκικό, ψυχικό καί πνευματικό ἄνθρωπο. Σαρκικός ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού δέν ἔχει τό Ἅγιον Πνεῦμα νά ἐνεργῆ μέσα του, καί αὐτός λέγεται καί ψυχικός (Α' Κορ. β'). Τό ὅτι ἐνεργεῖ μέσα στόν ἄνθρωπο τό Ἅγιον Πνεῦμα ἀποδεικνύεται μέ τήν νοερά-καρδιακή προσευχή. Τότε ὁ ἄνθρωπος ἔχει τό χάρισμα τῆς υἱοθεσίας (Β’ Κορ. στ’, 16-18, Ρωμ. η', 13-17, Γαλ. δ', 4-7).

Ὅταν διαβάση κανείς τήν Α΄πρός Κορινθίους Ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τότε βλέπει μιά Ἐκκλησία πού ἦταν γεμάτη χαρίσματα προφητείας, θαυματουργίας, προσευχῆς καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος προσπαθεῖ νά βάλη μιά τάξη στό πῶς θά ἐκφρασθοῦν τά χαρίσματα στίς λειτουργικές συνάξεις τους. Ἐκεῖ βλέπει κανείς τήν ἀποστολική θεολογική Σχολή, δηλαδή τήν Θεολογική Σχολή τῆς πρώτης Ἐκκλησίας.

Δόγμα εἶναι ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στό Ὄρος Θαβώρ στούς Μαθητές καί ὅροι εἶναι ἡ διατύπωση αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας στίς ἐπιστολές τους, δηλαδή στίς Καθολικές Ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.

Στήν πορεία τοῦ χρόνου εἰσῆλθε στούς Χριστιανούς τό πνεῦμα τῆς ἐκκοσμικεύσεως, χάθηκαν αὐτά τά πνευματικά κριτήρια, ἡ Ἐκκλησία θεωρήθηκε ὡς μιά θρησκεία μέ ὡραῖες τελετές, ὡς μιά κοινωνική ὀργάνωση, ὡς ἕνα ἠθικό σύστημα, ὡς ἕνα θεματοφύλακας πολιτισμοῦ καί ξεχάσθηκε αὐτό τό θεραπευτικό σύστημά της. Βέβαια, ἡ Ἐκκλησία παράγει καί πολιτισμό, προωθεῖ καί τήν φιλανθρωπία, ἔχει καί ὡραῖες ἀκολουθίες, ἀλλά τό σημαντικό εἶναι ὅτι θεραπεύει τόν ἄνθρωπο, δηλαδή μετατρέπει τήν φιλαυτία σέ φιλοθεΐα καί φιλανθρωπία.

Δυστυχῶς, σήμερα κυριαρχεῖ μιά ἀπαράδεκτη ἰδέα ὅτι ἡ σχολαστική θεολογία τοῦ 11ου-13ου αἰώνα εἶναι ὑπέρβαση τῆς πατερικῆς θεολογίας, καί στήν συνέχεια ἡ ρωσική θεολογία εἶναι ὑπέρβαση καί τῆς πατερικῆς καί τῆς σχολαστικῆς θεολογίας. Αὐτό εἶναι ἕνα βασικό πρόβλημα στήν σύγχρονη ἐκκλησιαστική ζωή.

Ὅμως, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πού ὑπάρχουν σέ κάθε ἐποχή διασώζουν τήν γνήσια ἐκκλησιαστική ζωή. Γι' αὐτό πρέπει νά βλέπουμε τήν ἑνότητα μεταξύ προσευχῆς καί ἀσκήσεως, ἀσκήσεως καί Μυστηρίων, θεολογίας καί ἡσυχίας, πράξεως καί θεωρίας, πίστεως καί ζωῆς. Τότε ἐπιλύονται ὅλα τά σύγχρονα ἐκκλησιαστικά ζητήματα καί ἀποκτᾶμε ἐκκλησιαστικό φρόνημα πού σήμερα εἶναι ἀναγκαῖο. Γιατί ἐκεῖ πού ὑπάρχουν ἐμπειρικοί θεολόγοι δέν μπορεῖ νά ἐπικρατήση ἡ αἵρεση.

5. Ἐρώτηση: Πεῖτε μας ἐν συντομίᾳ ποιά εἶναι ἡ πεμπτουσία αὐτῆς τῆς Ἐμπειρικῆς Δογματικῆς.

Ἀπάντηση: Πρέπει κανείς νά διαβάση καί τούς δύο αὐτούς τόμους γιά νά βγάλη τά δικά του συμπεράσματα. Ἀπό τίς ἀπαντήσεις πού ἔλαβα ἀπό τούς ἀναγνῶστες τῆς «Ἐμπειρικῆς Δογματικῆς» στήν ἑλληνική ἔκδοση διαπίστωσα ὅτι μίλησαν τά βιβλία αὐτά διαφορετικά στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή θέλω νά ἐνημερώσω ὅτι στήν Ἀμερική γίνονται διατριβές καί ἐρευνητικές ἐργασίες πάνω στήν «Ἐμπειρική Δογματική».

Πάντως, ἐκεῖνο πού ἐγώ ἔχω καταλάβει εἶναι ὅτι οἱ κεντρικές διδασκαλίες  τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη εἶναι τρεῖς.

Ἡ πρώτη ὅτι ἡ προπατορική ἁμαρτία εἶναι ὁ σκοτασμός τοῦ νοῦ καί οἱ συνέπειές του πού εἶναι ἡ εἰσαγωγή στόν ἄνθρωπο τῆς φθαρτότητας καί τῆς παθητότητας καί τῆς θνητότητας, ἀπό τά ὁποῖα ἀναπτύσσεται ὁ φόβος τοῦ θανάτου καί ἀπό αὐτόν ἀναπτύσσονται τά πάθη τῆς φιληδονίας, τῆς φιλοδοξίας καί τῆς φιλαργυρίας.

Διαβάζοντας ὅλα τά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τίς εὐχές πού διαβάζονται στίς ἀκολουθίες καί τά Μυστήρια, θά διαπιστώνουμε ὅτι ὑπάρχει μιά γλώσσα πού συγγενεύει μέ τήν «Ἐμπειρική Δογματική» καί ὄχι μέ τήν σχολαστική-διανοητική Δογματική.

Ἡ δεύτερη διδασκαλία εἶναι ὅτι ὑπάρχει ἑνότητα μεταξύ Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης. Στήν Παλαιά Διαθήκη ἐμφανίζεται ὁ Ἄσαρκος Λόγος, ἐνῶ στήν Καινή Διαθήκη φανερώνεται ὁ Σεσαρκωμένος Λόγος. Ἔστι, στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ μερίζεται ἀμερίστως ἐν μεριστοῖς, ἐνῶ στήν Καινή Διαθήκη καί τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὡς πηγή τῆς Ἀκτίστου Χάριτος, μερίζεται ἀμερίστως ἐν μεριστοῖς. Ἡ Πεντηκοστή ἔχει μεγάλη σημασία, ἔγινε ἅπαξ στήν ἱστορία καί κάθε ἅγιος ἀνέρχεται στό ὕψος τῆς Πεντηκοστῆς. Αὐτό σημαίνει ὅτι μέσα στήν Ἐκκλησία ὁ ἄνθρωπος καθαρίζεται, φωτίζεται και θεοῦται, κατά διαφόρους βαθμούς.

Ἑπομένως, αὐτό πού ὑποσχέθηκε ὁ Χριστός στούς Ἀποστόλους, ὅτι θά στείλη τό Ἅγιον Πνεῦμα, τό ὁποῖο θά ἀποκαλύψη τήν πᾶσα ἀλήθεια, πραγματοποιήθηκε τήν Πεντηκοστή, ἀφοῦ ἡ πᾶσα ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Μέσα στήν Ἐκκλησία ὁ ἄνθρωπος καθαρίζεται, φωτίζεται καί θεοῦται.

Πέρα ἀπό αὐτήν τήν ἀλήθεια δέν ὑπάρχει ἄλλη ἀλήθεια.

Καί ἡ τρίτη διδασκαλία εἶναι ὅτι ὁ Παράδεισος καί ἡ Κόλαση εἶναι ἄκτιστα, ὁ ἴδιος ὁ Θεός εἶναι Παράδεισος καί Κόλαση, ἀφοῦ ἄλλους φωτίζει καί ἄλλους καίει, ἀνάλογα μέ τήν κατάσταση κάθε ἀνθρώπου. Γι' αὐτό ἡ Ἐκκλησία θεραπεύει τόν ἄνθρωπο, τοῦ δίνει πνευματικό ὀφθαλμό, ὥστε ὅταν θά συναντήση τόν Θεό, νά δῆ τό Φῶς καί νά φωτισθῆ καί νά μήν καῆ.

Ἑπομένως, ἡ πτώση ὡς σκοτασμός τοῦ νοῦ, τό Μυστήριο τῆς Πεντηκοστῆς καί ἡ ὀρθόδοξη ἔννοια τοῦ Παραδείσου καί τῆς Κολάσεως εἶναι τά πιό κεντρικά σημεῖα τῆς διδασκαλίας τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη. Μέσα σέ αὐτά ἀναλύονται ὅλα τά ἄλλα.

6. Ἐρώτηση: Θά προκαλέση αὐτό τό βιβλίο μιά «ἐπανάσταση» στήν προσέγγιση τῆς λεγόμενης Δογματικῆς Θεολογίας;

Ἀπάντηση: Δέν ξέρω ἄν θά προκαλέση μιά «ἐπανάσταση» καί πῶς τήν ἐννοεῖτε. Τό γεγονός εἶναι ὅτι ὁ ἀναγνώστης θά δῆ μιά ἄλλη Δογματική, πού συνδέεται μέ τήν ἐμπειρία, νομίζω θά βρῆ μιά Δογματική πού ἔχει σχέση μέ τά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας. Πράγματι διαβάζοντας ὅλα τά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τίς εὐχές πού διαβάζονται στίς ἀκολουθίες καί τά Μυστήρια, θά διαπιστώνουμε ὅτι ὑπάρχει μιά γλώσσα πού συγγενεύει μέ τήν «Ἐμπειρική Δογματική» καί ὄχι μέ τήν σχολαστική-διανοητική Δογματική.

Συνηθίζω νά λέγω κάτι πού ἔγραφε ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, πού εἶναι γενική ἀρχή, ὅτι συνδέεται στενά τό lex credendi (νόμος πίστεως-δογμάτων) μέ τό lex orandi (νόμος προσευχῆς). Αὐτό τό βλέπουμε στήν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας καί στά Μυστήρια, αὐτό τό βλέπουμε καί στήν «Ἐμπειρική Δογματική», δηλαδή ὑπάρχει ἑνότητα μεταξύ δόγματος καί προσευχῆς.

Ἡ ἐμπειρία εἶναι ἡ βάση τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας. Καί ὅταν κάνουμε λόγο γιά ἐμπειρία, ἐννοοῦμε τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στούς φίλους Του, στούς θεουμένους, ὄχι ἁπλῶς μιά συναισθηματική καί ἠθική ἤ θρησκευτική ἐμπειρία.

Ἄν αὐτό θεωρηθῆ «ἐπανάσταση», θά εἶναι πράγματι μιά εὐλογία, γιατί θά μᾶς θεραπεύση ἀπό τήν ἐκκοσμικευμένη ζωή. Μακάρι νά θεωρηθῆ ὡς ἐπανάσταση, ὅπως πράγματι ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου ἦταν ἐπαναστατική στήν περίοδο τοῦ σχολαστικισμοῦ καί τῆς ἐκκοσμικεύσεως καί αὐτό ἀπετέλεσε εὐλογία γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία.

Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὅταν μερικοί διαμαρτύρονταν γιά ὅσα ἔλεγε ὡς πρός τόν ἡσυχασμό, ἀπαντοῦσε ὅτι ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία ἁγιοκατάταξε τόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, πού ὄντως μέ τήν θεολογία του ἔκανε μιά μεγάλη ἐπανάσταση στήν ἐποχή του, τότε ὅλοι μας δικαιολογούμαστε νά ὁμιλοῦμε γιά τήν νοερά προσευχή, γιά τήν ἱερά ἡσυχία, γιά τήν θεολογία περί τοῦ σώματος ὡς ναοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί γιά τήν θεωρία τοῦ Θεοῦ ὡς τήν πραγματική θεολογία, ὡς μέθεξη τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ὡς βίωση τοῦ μυστηρίου τῆς Πεντηκοστῆς.

πηγή: Εκκλησιαστική Παρέμβασις

Ο τύπος, ο τυπολάτρης και η ουσία πίσω από τον τύπο.

Τυπολάτρης είναι εκείνος  ο οποίος τηρεί έναν τύπο και επικεντρώνεται αποκλειστικά στον τύπο, αγνοώντας την ουσία ή αδιαφορώντας για την ουσία του.
Τι σημαίνει όμως Τύπος; Η λέξη παράγεται από το τυπόω, τύπτω που σημαίνει κτυπώ.  Επομένως το ίχνος, το σημάδι, το αποτέλεσμα που παράγεται από το κτύπημα είναι ένας τύπος. ( εξ’ ου και οι εφημερίδες,  κοινώς ο τύπος, που παλιά η εκτύπωση γινόταν με το κτύπημα του κάθε γράμματος επάνω στο χαρτί. Έτσι δούλευαν και οι πρώτες γραφομηχανές).
Αυτό σημαίνει, ότι όταν τηρούμε έναν τύπο, (σε οποιοδήποτε τομέα της καθημερινότητάς μας και για οποιοδήποτε λόγο), αυτός προέρχεται υποχρεωτικά από κάποια προηγηθείσα πράξη, από κάποιο γεγονός, έχει βαθύτερο νόημα.
Για παράδειγμα, όταν στην διάρκεια του φαγητού, τσουγκρίζουμε τα ποτήρια  μας, αυτό είναι ένας τύπος, μια καλή συνήθεια. Η ουσία αυτού του τύπου, βρίσκεται πίσω από τον ήχο που κάνουν τα ποτήρια όταν βρίσκονται σε επαφή. Και ο λόγος απλός και βιωματικός. Όταν τρώμε, λειτουργούν όλες οι αισθήσεις: Τα μάτια βλέπουν και χαίρονται από την ποικιλία. Οι μυρωδιές των φαγητών ανταγωνίζονται ποια θα υπερισχύσει. Το στόμα γεύεται και απολαμβάνει. Η αίσθηση της αφής είναι επίσης παντού. Το κάδρο των αισθήσεων, έρχεται να συμπληρώσει ο κρυστάλλινος  ήχος των ποτηριών, ώστε και τα αυτιά να μην μείνουν έξω από αυτό το πανηγύρι των αισθήσεων. Να, λοιπόν η ουσία που βρίσκεται πίσω από τον απλό αυτό τύπο.
Η ζωή της Εκκλησίας, της Ενορίας, του Μοναστηριού, αλλά και της οικογένειας, βασίζεται επίσης σε έναν τύπο, σε ένα τυπικό, σε ένα σύνολο από κανόνες που απαρτίζουν ένα πρόγραμμα. Το τυπικό αυτό ουσιαστικά τι είναι; Οι πράξεις εκείνες που γίνονται και  ρυθμίζουν την καθημερινότητα, τοποθετώντας με πρόγραμμα την κάθε ημέρα, καθημερινή ή αργία.
Το πιο μεγάλο, το πιο χαρακτηριστικό γεγονός, που άφησε το εκτύπωμά του ανεξίτηλο στα πάντα και για πάντα, είναι ο Σταυρός του Κυρίου, η Σταύρωση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Είναι τόσο σημαντικός αυτός ο τύπος του Σταυρού που και μόνο τυπώνοντάς τον στο σώμα μας, είναι όπλο αήττητο σε κάθε προσβολή. Είναι «ο τυπούμενος και δεινών εκλυτρούμενος» (από τροπάριο του Επερινού, 14^ης Σεπτεμβρίου).
Πως τώρα μπορεί να γίνει τυπολάτρης ένας που κάνει τον Σταυρό του;
Μπορεί, όταν κάνει τον Σταυρό του,  εντελώς απρόσεκτα (σαν  να παίζει κάποιο μουσικό όργανο). Αυτός, ακολουθεί τον τύπο, (ας κάνω όπως – όπως τον Σταυρό μου, ίσως είναι καλό),  αλλά απέχει πολύ από την ουσία, αφού ούτε Σταυρό τελικά κάνει, ούτε ξέρει γιατί τον κάνει. Δεν έχει δηλαδή την αίσθηση γιατί τον κάνει και δεν αντιλαμβάνεται ποια πράξη ποιο γεγονός, υπάρχει πίσω από αυτόν τον τόσο σημαντικό τύπο.
Το ίδιο τυπολάτρης είναι και κάποιος ο οποίος νηστεύει και τηρεί αυτά που ορίζουν οι άγιοι πατέρες, ενώ την ίδια στιγμή είναι «στα μαχαίρια» με κάποιον συνάνθρωπό του.  Ή, ενώ νηστεύει από τις τροφές, (ακολουθεί δηλ. «το τυπικό της νηστείας»), δεν νηστεύει το ίδιο και στα θεάματα, στις διασκεδάσεις, στην γλώσσα  κ.ο.κ. Έτσι, αντί να χρησιμοποιήσει την νηστεία ως εργαλείο, (αυτό είναι η νηστεία, ένα εργαλείο), για την προσευχή και την πνευματική του πρόοδο, διατηρεί απλώς έναν τύπο, που ούτε βοηθάει, ούτε αναπαύει.
Με την ίδια έννοια, ο κατάλογος της τυπολατρικής συμπεριφοράς, μπορεί να είναι μακρύς και να εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα της πνευματικής μας ζωής. Έτσι ο τυπολάτρης καταντάει Φαρισαίος και υποκριτής. Όταν οι Ιουδαίοι  κατηγόρησαν τους μαθητές του Ιησού, επειδή δεν πλύνουν τα χέρια τους πριν το φαγητό, και δεν εφαρμόζουν και άλλες πολλές διατάξεις όπως ορίζει ο τύπος,  ο Κύριος πολύ αυστηρά τους απάντησε:  «…καλῶς προεφήτευσεν ῾Ησαΐας περὶ ὑμῶν τῶν ὑποκριτῶν, ὡς γέγραπται· οὗτος ὁ λαὸς τοῖς χείλεσί με τιμᾷ, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾿ ἐμοῦ·» (Μαρκ. Ζ’, 6).  Δηλαδή δεν αρκεί ο τύπος, αλλά χρειάζεται ξεκινώντας από τον τύπο, να βιώνουμε καρδιακά την ουσία. Έτσι ο τυπολάτρης, είναι ο τηρητής κάποιων επιλεκτικών τύπων που τους χρησιμοποιεί μόνο για  «αυτοδικαίωση», για να «χτίσει» το δημόσιο προφίλ του «καλού ανθρώπου», του νηστευτή, του εκκλησιαζόμενου, και καταντάει τελικά δέσμιος προτύπων κανόνων συμπεριφοράς,  σε σημείο όπου όταν κάνει το χρέος του απέναντι στον Θεό, να θεωρεί τον ίδιο τον Θεό χρεώστη απέναντί του, διότι αυτός δια της εφαρμογής του νόμου, κάνει να λαμβάνει και με τόκο, αφού τήρησε όλα τα διατεταγμένα(!!!)
Όμως, παρόλο που έχουμε πράγματι αυτήν την υποχρέωση, (δηλ. να τηρήσουμε ως Χριστιανοί το κατά δύναμη όλα τα διατεταγμένα – με τρόπο όμως ουσιαστικό, όχι τυπικό), ακριβώς για να μην πέσουμε σε πλάνη, σε εγωισμό, αλλά ό,τι κάνουμε να το κάνουμε με ταπείνωση, μας λέγει ο Κύριος : «Όταν ποιήσητε πάντα τα διατεταγμένα ημίν, λέγετε, αχρείοι δούλοί εσμέν, ότι ο ωφείλομεν ποιήσαι, πεποιήκαμεν». (Λουκ. ιζ’ 10).
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι:

• Ο τύπος είναι απαραίτητος, ειδικά στην Θεία Λατρεία και οδηγεί στην Σωτηρία, εφόσον εννοήσουμε με ταπείνωση, ότι «δια του τύπου, πορευόμαστε προς την ουσία»
• Ο τύπος έχει νόημα όταν γίνεται με ταπείνωση, επίγνωση, με ειλικρίνεια και πίστη. Όχι Φαρισαϊκά, όχι υποκριτικά.
• Τύπος σημαίνει κτύπος. Ας τον χρησιμοποιούμε λοιπόν για να κτυπήσουμε την αμαρτία, δηλαδή ως όπλο κατά του διαβόλου.
• Ας έχουμε υπόψη μας ότι όταν στις ακολουθίες της Εκκλησίας, επαναλαμβάνονται πολλές φορές τα ίδια ή όμοια ρητά/ψαλμωδίες αυτό δεν είναι πολυλογία, ούτε τυπολατρεία αλλά γίνεται για να (εν)τυπωθεί το κάθε θείο ρήμα, στην καρδιά των εκκλησιαζομένων. Ομοίως και ό,τι έχει να κάνει με την κάθε πράξη εντός της εκκλησιαστικής ζωής και τάξης.

Μακάρι, να τα εννοήσουμε αυτά και να κατορθώσουμε συν Θεώ, να ζούμε ουσιαστικά, αληθινά, χαρούμενα, ελεύθεροι άνθρωποι, μακριά από την μιζέρια και την τυπική συμπεριφορά του καθωσπρεπισμού, της ψεύτικης, τυπικής και επίπλαστης εικόνας μας, που πολλές φορές -έστω άθελά μας- κτίζουμε. Αμήν

Σ.Σ.

Ορθόδοξες Απαντήσεις, Αύγουστος 2015

Για την πίστη, την προσευχή και την άσκηση.ΣΤΑΡΕΤΣ ΣΑΒΒΑΣ Ο ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ

Πάρα πολύ δίδασκε ό στάρετς το λαό περί της πίστεως στον Θεό και στη Θεία Πρόνοια. Έλεγε: «Στη βάση της σωτηρίας της ψυχής βρίσκεται ή πίστη. Ή πίστη στην υπόθεση της σωτηρίας μας είναι το θεμέλιο στην οικοδομή. Όπου δεν υπάρχει πίστη, εκεί κυριαρχούν αχαλίνωτα πάθη πού έλκουν τον άνθρωπο στην άβυσσο του κακού. Ή πίστη είναι το μεγαλύτερο αγαθό στην επίγεια ζωή. Ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεό. Με την δυνατή πίστη ό άνθρωπος όλα μπορεί να τα κάνει. Όπως λέγει ό άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης: «Σε πολεμούν δυνατοί, αόρατοι και ακοίμητοι εχθροί; Θα νικήσεις! Σε πολεμούν εχθροί εξωτερικοί, ορατοί; Θα νικήσεις! Σε τυραννούν τα πάθη; Θα τα υπερνικήσεις! Σε πνίγουν τα πάθη; Θα τα αποτρέψεις! Έχασες το θάρρος σου; Θα λάβεις από τον Θεό ανδρεία! Όλα μπορείς να τα νικήσεις με την πίστη και να κερδίσεις την Βασιλεία των Ουρανών. Πιστεύετε στον Θεό, προσεύχεσθε σ’ Αυτόν, κάμετε έργα αγαθά. Αυτά τα τρία φτερά θα μας ανυψώσουν στον θρόνο του Θεού».

Στην προσευχή ό στάρετς έδινε ιδιαίτερη σημασία. Έλεγε: «Δεν υπάρχει μεγαλύτερο έργο στη γη από την προσευχή. Ή προσευχή γέννα και τις υπόλοιπες αρετές. Οι άγιοι Πατέρες είχαν σαν νόμο να βιάζουν τον εαυτό τους στην προσευχή: στον σπίτι, στην εκκλησία, στις δουλειές, στον περίπατο, κάθε ώρα και στιγμή. Πρέπει να μιλάμε με τον Θεό απλά, όπως το παιδί με τον πατέρα του. Δεν πρέπει να κάμεις το σοφό κατά την προσευχή! Να φοβάσαι να προφέρεις το αγιότατο όνομα Του, χωρίς συμμετοχή του νου και της καρδιάς. Όποιος παρίσταται ενώπιων του Θεού απρόσεκτα, πολύ περισσότερο με αμέλεια, το μόνο πού κάνει είναι να λυπεί τον Θεό και να μη λαμβάνει ευλογία, αλλά κατάκριση. Λέγεται στην αγία Γραφή: «Επικατάρατος πάς ό ποιών το έργον του Κυρίου αμελώς». Αντιθέτως, όποιος, έστω και λίγο, προσεύχεται στον Κύριο αλλά με ειλικρινή, αληθινή πίστη, λαμβάνει ανέκφραστη χαρά.

Ή προσευχή είναι ή ευθυμία της ψυχής. Δεν έχεις χρόνο για προσευχή; Πέσε στα γόνατα και πες σύντομα: «Κύριε, δέξου το ξέσπασμα της ψυχής μου σαν δοξολογία και ευχαριστία μου σε Σένα και άκουσέ με τον ανάξιο», αλλά κάμε το με αίσθημα θέρμης αφοσιώσεως στον Κύριο, με το αίσθημα του άνθρωπου ό όποιος, αν και είναι βιαστικός, επιδιώκει, έστω και για μια στιγμή, να αφιερωθεί ολόκληρος, χωρίς κανένα υπόλοιπο, στον Κύριο.

Πραγματικά, το έργο της προσευχής δεν έχει σχέση με την διάρκειά της, αλλά με την θερμότητά της. Και ή θερμότητα αυτή δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ ακόμη και στους τελειότερους πιστούς. Στάσου στην προσευχή ως κατάκριτος αμαρτωλός και αναχώρησε ελεημένος και δικαιωμένος. Αύτη ή προσευχή ανεβάζει τον άνθρωπο στον ουρανό.

Όταν προσευχόμαστε στον Κύριο, τότε ή Μητέρα του Θεού χαίρεται και ευχαριστεί τον Υιό Της πού προσελκύει τις καρδιές μας στην προσευχή και πάντοτε μας βοηθεί, αν ζητούμε την βοήθειά Του. Μη λησμονείτε να παρακαλείτε την Βοήθεια και Προστασία μας.

Ό π. Σάββας δεν επιβάρυνε το λαό με μεγάλους κανόνες προσευχής, αλλά δίδασκε όπως ό όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ: «Είναι καλύτερο να τηρείτε λίγα, αλλά με θερμότητα και ευλάβεια. Ό Θεός δεν χρειάζεται τον τύπο αλλά την ουσία. Εκείνος χρειάζεται την καρδιά μας».

Ό όσιος Σεραφείμ με εντολή της Βασίλισσας των Ουρανών έδωσε νέο, πιο ελαφρύ Τυπικό στα πνευματικά του τέκνα, τις αδελφές της Μονής Ντιβέγιεβο, γνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι να σωθούν οι χριστιανοί των εσχάτων χρόνων. Στους απλούς ανθρώπους ό όσιος Σεραφείμ έδινε αυτόν τον κανόνα:

«Σήκω από τον ύπνο, στάσου μπροστά στις εικόνες και πες τρεις φορές το «Πάτερ ημών» προς τιμήν της Αγίας Τριάδος, υστέρα το «Θεοτόκε Παρθένε» τρεις φορές και μια φορά το «Πιστεύω».

Αυτές οι προσευχές, όπως εξηγούσε ό όσιος Σεραφείμ, είναι ή βάση τού χριστιανισμού. Ή πρώτη, ως προσευχή δοσμένη από τον ίδιο τον Θεό ως πρότυπο όλων των προσευχών. Ή δεύτερη προσφέρθηκε από τον ουρανό διά τού Αρχαγγέλου Γαβριήλ στην Παρθένο Μαρία, την μητέρα τού Θεού.

Το Σύμβολο της Πίστεως ενώπιων συντομία περιέχει όλα τα σωτήρια δόγματα της χριστιανικής πίστεως, όπως διατυπώθηκαν στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο (325). Στον κελί του μπορεί καθένας να λέγει ήσυχα την ευχή τού Ιησού κι όταν είναι ανάμεσα στους ανθρώπους το «Κύριε, έλέησον» και έτσι να συνεχίζει μέχρι το γεύμα. Ακριβώς πριν το γεύμα πάλι σύντομος κανόνας. Μετά το γεύμα: «Ύπεραγία Θεοτόκε, σώσόν με τον άμαρτωλόν». Στην ερημιά: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ τού Θεού, διά της Θεοτόκου, έλέησόν με τον άμαρτωλόν». Πριν τον ύπνο, πάλι σύντομος κανόνας και μετά ύπνος, αφού διαφυλαχθούμε με το σημείο τού σταυρού. Κρατώντας αυτόν τον απλό κανόνα, μπορεί να φθάσει κανείς στον μέτρο της χριστιανικής τελειότητας».

Ό στάρετς Σάββας δίδασκε επίσης να μη καταπονείται κανείς με δυσβάστακτα ασκητικά κατορθώματα.

– Το πρωί, αφού ξυπνήσεις, έλεγε, αμέσως ασπάσου το σταυρό πού φοράς λέγοντας: «Ράνον, Δέσποτα, ρανίδα τού άγιωτάτου Σου Αίματος στην καρδιά μου, για να εξαλείψει τα πάθη, τις αμαρτίες και τις ακαθαρσίες ψυχής και σώματος. Αμήν».

Μετά να πλυθείς, να ντυθείς και αφού σταθείς μπροστά στις εικόνες, με θερμή καρδιακή πίστη πες: «Βασιλεύ Ουράνιε» μια φορά, «Πάτερ ημών», τρεις φορές, «Θεοτόκε Παρθένε» τρεις φορές και το «Πιστεύω» μια φορά.

Αυτός ό κανόνας ονομάζεται «κανόνας τού οσίου Σεραφείμ τού Σάρωφ». Μετά διάβασε τις πρωινές προσευχές από το προσευχητάριο. Μετά διάβασε το Ψαλτήρι, όσο μπορείς, ένα Κάθισμα ή έστω μία Δόξα.*

Σε κάποιους ό Γέροντας έδινε ευλογία να διαβάζουν μόνο μερικές γραμμές, αλλά συμβούλευε όλους να διαβάζουν καθημερινά το Ψαλτήρι υποχρεωτικά, τις Επιστολές των Αποστόλων και το Ευαγγέλιο, έστω μια περικοπή. Σ’ όσους είχαν ζήλο στην προσευχή έδινε ευλογία να διαβάζουν προσευχές πού τις έπαιρνε από τούς ασκητές πατέρες των τελευταίων χρόνων. Στον τέλος της ζωής τού στάρετς όλες οι προσευχές του και όλες οι γραπτές και προφορικές του διδαχές και ποιήματα με πνευματικό περιεχόμενο συγκεντρώθηκαν σε αντίστοιχα βιβλία: «Πνευματικές-ηθικές διδασκαλίες» κ.ά.

Σε όσους ήσαν πολύ απασχολημένοι με δύσκολα καθήκοντα, ό στάρετς επέτρεπε να συντομεύουν τον κανόνα της προσευχής, αλλά με την προϋπόθεση αυτή ή συντομευμένη προσευχή να είναι θερμή και έτσι να θεωρηθεί ως πλήρης κανόνας. Έλεγε:

– Να αποφεύγετε την επιφανειακή ανάγνωση του κανόνα. Να εμβαθύνετε στον πνεύμα της προσευχής, για να δοκιμάσει ή ψυχή χαρά και ευγνωμοσύνη για την Χάρη του θεού και θλίψη για τις αμαρτίες σας, ώστε ή προσευχή να γίνει τροφή και ζωή της ψυχής.

Ας μη τρέφουμε τον εσωτερικό μας φαρισαίο του τυπικού κανόνα προσευχής, αλλά με ζήλο, αδιαλείπτως να κάνουμε τον κανόνα μας, έστω και πιο σύντομο, κάποτε. Τί ευλογημένη πού είναι ή πνευματική κατάσταση κάποιων ανθρώπων, οι όποιοι με αγάπη, αδιάλειπτα τηρούν τον κανόνα τής προσευχής! Αυτοί ήδη από’ αυτή την ζωή θα γνωρίσουν «ότι Χριστός ό Κύριος».

* Όλο το Ψαλτήριο χωρίζεται σε είκοσι Καθίσματα και κάθε Κάθισμα χωρίζεται σε τρία μέρη με την παρεμβολή πριν από κάθε μέρος του «Δόξα Πατρί και Υίω και Άγίω Πνεύματι». Στην λειτουργική πράξη κάθε τμήμα ονομάζεται «Δόξα».

ΣΤΑΡΕΤΣ ΣΑΒΒΑΣ Ο ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ

http://www.diakonima.gr

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Του πρωτοπρ. Ιωάννη Σ. Ρωμανίδη (+)Καθηγητή Πανεπιστημίου

Οι Πατέρες, όταν ομιλούν περί Θεού, αρχίζουν από την Αγία Γραφή καθώς και από το τι είπαν οι προηγούμενοι από αυτούς Πατέρες της Εκκλησίας. Μετά, μέχρις ότου αποκτήσουν την εμπειρία του φωτισμού, δεν θεολογούν οι ίδιοι. Διότι, πριν φθάσουν στον φωτισμό, είναι απλώς μαθηταί. Μαθητεύουν δηλαδή κοντά σε πνευματικούς πατέρες, οι οποίοι τους προετοιμάζουν για τον φωτι-σμό. Τους δίνουν δηλαδή να διαβάσουν Παλαιά και Καινή Διαθήκη, κάθονται μαζί τους και κάνουν ερμηνεία της Αγίας Γραφής για να κατάτοπισθούν ιστορικά επάνω στην Ορθόδοξη Πατερική Παρά-δοσι, τους δίνουν να ασχοληθούν με την νοερά προσευχή, κάνουν νηστεία κλπ. Και γενικά τους ασκούν, ώστε να συντελεσθή η κάθαρσις του νου. Έτσι, έχοντες καθαρό νου, να μπορέσουν οι μα-θηταί αυτοί να δεχθούν την επίσκεψι του Αγίου Πνεύματος.

Όταν έλθη το Άγιον Πνεύμα και αρχίση να προσεύχεται μέσα τους, μόνον τότε αρχίζουν να θεολο-γούν. Μεσα από μια τέτοια πορεία και διαδικασία συντελείται η θεραπεία του ανθρώπου. Στην πρά-ξη, αυτή επιτυγχάνεται με συνεχή, έντονο, μακροχρόνιο αγώνα. Κατ’ αυτόν τον αγώνα η Χάρις έρχεται και φεύγει επανειλημμένα, μέχρις ότου καθαρίση τον αγωνιστή από τα πάθη του και τον καταστήση δόκιμο κατά των Παθών.
Σε όλο αυτόν τον αγώνα δεν βοηθάει καθόλου, μα καθόλου η φιλοσοφία. Διότι αυτό που τελικά καθα-ρίζεται και φωτίζεται δεν είναι η λογική, η διάνοια του ανθρώπου αλλά ο νους του ανθρώπου. Η διάνοια του ανθρώπου καθαρίζεται γρήγορα, στο αρχικό στάδιο του αγώνα.Ο νους, η καρδιά του ανθρώπου χρειάζεται πολύ περισσότερο καιρό για να καθαρισθή, εφ’ όσον, εννοείται, τηρούνται οι ασκητικές προϋποθέσεις.
Όπως έχομε ήδη πει, η διάνοια του ανθρώπου είναι ένα πράγμα, και ο νους του ανθρώπου είναι άλλο πράγμα. Στις ανθρώπινες επιστήμες, εκείνο που φωτίζεται από την επιστημονική γνώσι, είναι η διάνοια του ανθρώπου. Ο πραγματικός θεολόγος όμως φωτίζεται διπλά. Σ’ αυτόν πρέπει να φωτισθεί και η λογι-κή, δια της Κατηχήσεως, κυρίως όμως ο νους, δηλαδή η καρδιά του, η πνευματική καρδιά.
Στην Δυτική Θεολογία όμως, επειδή οι θεολόγοι τους ταύτισαν την φώτισι του Αγίου Πνεύματος με την εναρμόνηση της λογικής σύμφωνα με τα αρχέτυπα του Πλάτωνος, τα οποία κατ’ αυτούς είναι μέσα στον Θεό, συνέβη ώστε η φώτιση – κατά τον Αυγουστίνο – να ταυτίζεται με το να γνωρίσει ο άνθρωπος τα αρχέ-τυπα αυτά, αν όχι απ’ ευθείας, τουλάχιστον μέσω των κτισμάτων. Συγκεκριμένα μέσω της μελέτης της Αγίας Γραφής, του στοχασμού επάνω στην Αγία Γραφή και της φιλοσοφίας. Έτσι, λένε, γνωρίζοντας ο άνθρωπος τα αρχέτυπα, αυτόματα γνωρίζει τους νόμους της αληθείας, της ηθικής συμπεριφοράς.
Εξ επόψεως Δυτικής θεολογικής παραδόσεως έχει μεγάλη σημασία η οντολογία, διότι η οντολογία είναι το θεμέλιο των θεολογικών διακρίσεως που διατυπώνονται στην Δυτική Θεολογία. Και τούτο, επειδή απε-κόπησαν οι Δυτικοί από την εμπειρία του φωτισμού και της θεώσεως της Πατερικής παραδώσεως. Οπότε, αντί να θεολογούν βάσει της εμπειρίας του φωτισμού και της θεώσεως, οι μεν Προτεστάντες, πιστεύουν ότι η μόνη πηγή αληθείας είναι η Αγία Γραφή, οι δε Παπικοί πιστεύουν ότι η Αγία Γραφή, τα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας και η προφορική Παράδοση της Εκκλησίας και αμφότεροι κάθονται απλώς και διαβάζουν τα βιβλία αυτά, πιστεύοντας ότι την ώρα που τα διαβάζουν υπάρχει το Άγιο Πνεύμα μέσα τους, το οποίο τους φωτίζει να κατανοούν ορθά εκείνα που διαβάζουν. Μάλιστα οι Προτεστάντες, επειδή πιστεύουν ότι το χάρισμα της ερμηνείας των Γραφών εδόθη σε ολόκληρη την Εκκλησία, την ανάγνωσι της Αγίας Γραφής την κάνει όλος ο σύλλογος, δηλαδή όλα τα μέλη μιας Προτεσταντικής Ομολογίας, άσχετα αν κάποιος είναι παπάς ή δεν είναι παπάς.

Αγίου Αθανασίου Αλεξανδρείας του Μεγάλου: Ερμηνεία στον Ψαλμό ΠΕ' (85)

Αθανασίου Αλεξανδρείας του Μεγάλου
 

Ερμηνεία στον Ψαλμό ΠΕ' (85)
 

Προσευχή του Δαβίδ.
 

ΚΛΙΝΟΝ, Κύριε, τὸ οὖς σου καὶ ἐπάκουσόν μου, ὅτι πτωχὸς καὶ πένης εἰμὶ ἐγώ. 2 φύλαξον τὴν ψυχήν μου, ὅτι ὅσιός εἰμι· σῶσον τὸν δοῦλόν σου, ὁ Θεός μου, τὸν ἐλπίζοντα ἐπὶ σέ. 3 ἐλέησόν με, Κύριε, ὅτι πρὸς σὲ κεκράξομαι ὅλην τὴν ἡμέραν. 4 εὔφρανον τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου, ὅτι πρὸς σέ, Κύριε, ἦρα τὴν ψυχήν μου. 5 ὅτι σύ, Κύριε, χρηστὸς καὶ ἐπιεικὴς καὶ πολυέλεος πᾶσι τοῖς ἐπικαλουμένοις σε. 6 ἐνώτισαι, Κύριε, τὴν προσευχήν μου καὶ πρόσχες τῇ φωνῇ τῆς δεήσεώς μου. 7 ἐν ἡμέρᾳ θλίψεώς μου ἐκέκραξα πρὸς σέ, ὅτι ἐπήκουσάς μου. 8 οὐκ ἔστιν ὅμοιός σοι ἐν θεοῖς, Κύριε, καὶ οὐκ ἔστι κατὰ τὰ ἔργα σου. 9 πάντα τὰ ἔθνη, ὅσα ἐποίησας, ἥξουσι καὶ προσκυνήσουσιν ἐνώπιόν σου, Κύριε, καὶ δοξάσουσι τὸ ὄνομά σου. 10 ὅτι μέγας εἶ σὺ καὶ ποιῶν θαυμάσια, σὺ εἶ Θεὸς μόνος. 11 ὁδήγησόν με, Κύριε, ἐν τῇ ὁδῷ σου, καὶ πορεύσομαι ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου· εὐφρανθήτω ἡ καρδία μου τοῦ φοβεῖσθαι τὸ ὄνομά σου. 12 ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε ὁ Θεός μου, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, καὶ δοξάσω τὸ ὄνομά σου εἰς τὸν αἰῶνα. 13 ὅτι τὸ ἔλεός σου μέγα ἐπ᾿ ἐμὲ καὶ ἐρρύσω τὴν ψυχήν μου ἐξ ᾅδου κατωτάτου. 14 ὁ Θεός, παράνομοι ἐπανέστησαν ἐπ᾿ ἐμέ, καὶ συναγωγὴ κραταιῶν ἐζήτησαν τὴν ψυχήν μου καὶ οὐ προέθεντό σε ἐνώπιον αὐτῶν. 15 καὶ σύ, Κύριε ὁ Θεός μου, οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινός. 16 ἐπίβλεψον ἐπ᾿ ἐμὲ καὶ ἐλέησόν με, δὸς τὸ κράτος σου τῷ παιδί σου καὶ σῶσον τὸν υἱὸν τῆς παιδίσκης σου. 17 ποίησον μετ᾿ ἐμοῦ σημεῖον εἰς ἀγαθόν, καὶ ἰδέτωσαν οἱ μισοῦντές με καὶ αἰσχυνθήτωσαν, ὅτι σύ, Κύριε, ἐβοήθησάς μοι καὶ παρεκάλεσάς με.
 

Υπόθεση.
 

Επειδή φωτίστηκε ο μακάριος Δαβίδ από το Άγιο Πνεύμα σχετικά με την παρουσία του Χριστού και την άφεση των αμαρτιών κάθε ανθρώπου ο οποίος θα προσφεύγει σε Αυτόν, εύλογα προσεύχεται παρακαλώντας να συγκαταλεχτεί και ο ίδιος ανάμεσα σε αυτούς που σώζονται δια μέσου της χάριτος.
 

«Κλίνον, Κύριε, το ους σου και επάκουσόν μου». Είναι πράγματι μεγάλο εφόδιο η ταπεινοφροσύνη για αυτόν που προσεύχεται, ο οποίος θέλει να εισακουστεί. «Ότι πτωχός και πένης είμί έγώ». [Το προοίμιο της προσευχής εκφράζει ταπεινό φρόνημα. Διότι, παρ’ ότι και οι δύο είχαν αποκτήσει τον πλούτο της δι-καιοσύνης, και ο Δαβίδ και ο Εζεκίας, δεν στηρίζονταν σε αυτόν, αλλά έβλεπαν την φτώχεια της ανθρώπινης φύσης και παρακάλεσαν θερμά τον Θεό να ελεήσει την φύση που είναι ενωμένη με φτώχεια. Το «Κλίνον, Κύριε, το ους σου» είναι εικόνα ενός ασθενή, ο οποίος λόγω της ασθένειας δεν μπορεί να μιλήσει δυνατά και αναγκάζει τον γιατρό να πλησιάσει το αυτί του στο στόμα του ασθενή].
 

«Φύλαξον την ψυχήν μου, ότι όσιος είμι». Παρακαλεί να εισακουστεί λόγω των αγαθών, τα οποία έπραξε. «Σώσον τον δούλον σου, ο Θεός μου, τον ελπίζοντα επί σοί». Επειδή αποκάλεσε όσιο τον εαυτόν του, επανέρχεται στην ταπεινοφροσύνη και συγκαταλέγει τον εαυτό του στους δούλους του Θεού και διακηρύσσει ότι έχει την ελπίδα της σωτηρίας του μόνον σε αυτόν.
 

«Ελέησόν με, Κύριε, ότι προς σε κεκράξομαι». Τα λεγόμενα μας διδάσκουν ότι όποιος θέλει να λάβει κάτι αγαθό από τον Θεό, πρέπει να προσεύχεται συνεχώς.
 

«Ότι συ, Κύριε, χρηστός και επιεικής». Διδάσκει όσους προσεύχονται στον Θεό να μη καταλαμβάνονται από αδιαφορία, έστω και αν αναβάλει (ο Θεός) την παροχή του ζητούμενου για λίγο χρόνο. Διότι οπωσδήποτε θα τους ακούσει, επειδή είναι αγαθός και πολύ πλούσιος στο έλεος.
 

«Ουκ έστιν όμοιός σοι εν θεοίς, Κύριε». Θεούς ονομάζει τους αγίους προφήτες, προς τους οποίους απευθύνθηκε ο λόγος του Θεού. Και λέει ότι κανείς προφήτης δεν είχε την δύναμη να λυτρώσει τους ανθρώπους από την αμαρτία, αλλά μόνον ο ίδιος ο Κύριος, σύμφωνα με όσα λέγονται αλλού· «ούτε πρέσβυς ούτε άγγελος, αλλ' ο ίδιος ο Κύριος μας έσωσε» 1.
 

«Ευφρανθήτω η καρδία μου, του φοβείσθαι το όνομά σου». Όποιος έχει ευλάβεια προς τον Θεό, αποδέχεται την διαγωγή, την οποίαν καθορίζει ο νόμος του. Τέτοιου είδους ζωή προξενεί χαρά. Εύλογα λοιπόν ο προφήτης υπαινίσσεται ότι ο φόβος (του Θεού) θα δώσει χαρά στην καρδιά του. Παρόμοια άλλωστε αναφέρει και αλλού· «Ας χαρεί η καρδιά όσων ζητούν τον Κύριο» 2· και αλλού · «Θυμήθηκα τον Θεό και χάρηκα»  .
 

«Εξομολογήσομαί σοι, Κύριε, ο Θεός μου, εν όλη καρδία μου». Μεταβάλλει αμέσως την προσευχή σε εξομολόγηση για την λύτρωσή του από τον άδη και αναφέρεται στην αιτία της αμαρτίας του· λέει σχετικά ότι πολλοί και δυνατοί ήθελαν το κακό του, υπαινισσόμενος τις αόρατες δυνάμεις οι οποίες δεν λαμβάνουν υπόψη τον Θεό. Εσύ όμως, Κύριε, λέει, επέτρεψες να συμβεί ό,τι δεν περίμεναν εκείνοι, και με την φιλανθρω¬πία σου λύτρωσες την ψυχή μου από τα τρίσβαθα του άδη. Αυτά λέγονται για τον Χριστό, μπροστά στον οποίο στάθηκαν oι βασιλείς της γης και συγκεντρώθηκαν οι άρχοντές της.
 

«Ότι το ελεός σου μέγα επ’ εμέ». Επειδή η προσευχή τους έφτασε ήδη σε αίσιο τέλος, υπόσχεται ότι θα υμνεί αιωνίως το μεγάλο έλεος του Θεού, διότι απελευθέρωσε τις ψυχές τους από την εξουσία του άδη.
«Ο Θεός, παράνομοι επανέστησαν επ’ εμέ». Με αυτά δείχνει πώς περιέπεσε σε εκείνη την αμαρτία. Αυτό συνέβη, όταν μία ομάδα πονηρών πνευμάτων στράφηκε εναντίον του και του έβαλε τρικλοποδιά στην πορεία προς την αρετή.

«Και συ, Κύριε, ο Θεός μου, οικτίρμων και ελεήμων». Βεβαίως με την επίθεση των πονηρών πνευμάτων εναντίον μου, λέει, βυθίστηκα στην αμαρτία και  μέσω αυτής  στα τρίσβαθα του άδη. Εσύ όμως, Κύριε, ο ίδιος, αφού ως προστατευτική ασπίδα με κάλυψες με τους οικτιρμούς σου, λύτρωσες την ψυχή μου· για αυτό παρακαλώ να με ελεήσεις και πάλι. Και θα βρω το έλεός σου, όταν στρέψεις το βλέμμα σου προς εμένα.

«Ποίησον μετ’ εμού σημείον εις αγαθόν». Όπως παλαιότερα ο Θεός έδωσε στους υιούς Ισραήλ σημάδι για να μην τους βλάψει ο εξολοθρευτής άγγελος, παρόμοια ζητά να δοθεί και σε αυτόν σημάδι για να τον φυλάει και να καταντροπιάσει τους εχθρούς.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ
6
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ Β'
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΝ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ - ΣΧΟΛΙΑ
Υπό
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΟΓΙΑΝΝΟΥ
Διδάκτορος Θεολογίας Επιμελητού Θεολογικής Σχολής
ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1975

Απόδοση στην Νεοελληνική
Τέζας Γεώργιος - Φιλόλογος

Η καθε μερα της ζωης μας

Η καθε μερα της ζωης μας

Ὅταν ὁ ἥλιος ἀνατείλει, μιὰ καινούργια ἡμέρα ξεκινᾶ. Ἕνα ἀκόμη δῶρο ποὺ μᾶς χαρίζει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ νὰ τὸ χρησιμοποιήσουμε γιὰ τὴ σωτηρία μας.

Η κάθε μας ἡμέρα εἶναι μοναδική, ξεχωριστὴ καὶ ἀνεπανάληπτη. Δὲν γυρνᾶ ὁ χρόνος πίσω, ὅσες εὐκαιρίες κερδίζουμε ἢ χάνουμε δὲν ἐπαναλαμβάνον­ται.

Ἡ Ἐκκλησία μας στὶς Ἀκολουθίες της εὔχεται καὶ μᾶς παρακινεῖ νὰ ζητοῦμε «τὴν ἡμέραν πᾶσαν», τὴν κάθε μας ἡμέρα νὰ μᾶς τὴν χαρίζει ὁ Θεὸς «τελείαν, ἁγίαν, εἰρηνικὴν καὶ ἀναμάρτητον».

Ζητοῦμε ἀπὸ τὸν πανάγαθο Κύριο καὶ Θεό μας νὰ μᾶς χαρίσει τὴν κάθε ἡμέρα μας «τελείαν». Νὰ ἀγωνισθοῦμε δηλαδὴ νὰ πετύχουμε τὸν σκοπό μας, τὴν τελειότητα. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι μιὰ πορεία πρὸς τὴν τελειότητα, μιὰ ἀδιάκοπη πορεία, διότι ἡ ἀρετὴ δὲν ἔχει τέλος. Εἶναι «ἡ τελεία τῶν τελείων ἀτέλεστος τελειότης», ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς «Κλίμακος». Ζητοῦμε δὲ αὐτὴ τὴν τελειότητα μέσα στὴ θεία Λειτουργία, διότι αὐτὴ ἐπιτυγχάνεται μόνο μὲ τὴν ἕνωσή μας μὲ τὸν Κύριο.

Ζητοῦμε ἀκόμη ἡ ἡμέρα μας νὰ εἶναι «ἁγία». Νὰ εἶναι ἀγωνιστική. Μιὰ προσ­πάθεια νὰ ἐπιτύχουμε τὴν ἁγιότητα. Αὐ­τὸ ποὺ ζητᾶ ὁ Θεὸς ἀπὸ ὅλους μας: «Ἅγιοι γίνεσθε». Μέσα στὴν ἀτμόσφαιρα τῆς ἁγιότητας νὰ εἶναι ἡ κάθε μας ὥρα, ἡ ἐργασία μας, ἡ οἰκογενειακή μας ζωή, τὸ καθετὶ μὲ τὸ ὁποῖο ἀσχολούμαστε. Βλέπουμε μέσα στοὺς Ναούς μας τὶς μορφὲς τῶν Ἁγίων μας οἱ ὁποῖες μᾶς ἐμπνέουν καὶ μᾶς καλοῦν νὰ μιμηθοῦμε τὸ παράδειγμά τους. Οἱ Ἅγιοι πέτυχαν τὸν ἁγιασμό τους μὲ τὴν καθημερινὴ καὶ ἀδιάκοπη προσπάθειά τους. Τίποτε δὲν τοὺς χώριζε ἀπὸ τὸν Θεό. Ὅ,τι ἔκαναν τοὺς ἕνωνε μὲ τὸν πανάγιο Θεό. Αὐτὸ καλούμαστε νὰ πραγματοποιήσουμε καὶ ἐμεῖς.

Ἔπειτα ἡ ἡμέρα μας παρακαλοῦμε νὰ εἶναι «εἰρηνική». Αὐτὸ τὸ πολυπόθητο ἀγαθὸ τῆς εἰρήνης τοῦ Θεοῦ νὰ μὴ φεύγει ἀπὸ τὴ ζωή μας. Συχνὰ εὔκολα χάνουμε τὴν εἰρήνη μας. Ἕνα τηλεφώνημα, μιὰ εἴδηση ποὺ μαθαίνουμε, ἕνα γεγονός, κάτι ἀπρόοπτο ποὺ παρουσιάζεται, ἕνας πειρασμὸς ποὺ δοκιμάζουμε, μιὰ ἀγωνία, μιὰ ἁμαρτία στὴν ὁποία ὑποκύψαμε, διώχνουν τὴν «ἄνωθεν» εἰ­­ρήνη. Χρειάζεται ἀγώνας καὶ ἐπιμονὴ γιὰ νὰ διατηροῦμε τὴν εἰρήνη μέσα μας. Πόσο διαφορετικὰ θ᾿ ἀντιμετωπίζαμε τὶς διάφορες καταστάσεις ποὺ παρουσιάζονται στὴ ζωή μας, ἂν παραμέναμε εἰρηνικοὶ καὶ γεμάτοι ἐμπιστοσύνη στὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ! Γι᾿ αὐτὸ παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ τῆς εἰρήνης τὴν κάθε μας ἡμέρα νὰ μᾶς τὴν χαρίζει εἰρηνική.

Ζητοῦμε ὅμως νὰ εἶναι ἡ ἡμέρα μας καὶ «ἀναμάρτητος». Ἡ ἁμαρτία χαλάει τὴν ἡμέρα μας. Μᾶς ἀλλάζει τὴ διάθεση. Γι᾿ αὐτὸ ὀφείλουμε νὰ προσπαθοῦμε νὰ περάσει ἡ ἡμέρα μας ὅσο πιὸ καθαρὴ γίνεται. Χωρὶς τὴν ἐπιθυμία, χωρὶς τὴ διά­πραξη ἁμαρτίας. Δύσκολο μᾶς ἀκούγεται. Ἡ ροπὴ πρὸς τὴν ἁμαρτία ὑπάρχει μέσα μας καὶ μᾶς ὁδηγεῖ σὲ πράξεις ποὺ δὲν θέλουμε νὰ κάνουμε. Γι᾿ αὐτὸ παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νὰ μᾶς σκεπάζει μὲ τὴ Χάρι Του, ὥστε καμιὰ ἁμαρτωλὴ ἐπιθυμία νὰ μὴ μᾶς ἑλκύει. Νὰ μᾶς δίνει τὴ δύναμη νὰ νικοῦμε τοὺς πειρασμούς, νὰ διώχνουμε τὶς προσβολὲς τοῦ Πονηροῦ καὶ νὰ γεμίζουμε μὲ τὴ δική Του παρουσία ὅλη τὴ ζωή μας.

Ἡ κάθε ἡμέρα εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ στὸν καθένα μας καὶ καθὼς περνᾶ, μᾶς φέρνει ὅλο καὶ πιὸ κοντὰ στὸ τέλος τῆς ζωῆς μας. Σὲ μᾶς ἀπομένει πῶς θὰ χρησιμοποιήσουμε, πῶς θὰ περάσουμε τὴν κάθε μας ἡμέρα.

Κύριε, χάρισέ μας καὶ αὐτὴν καὶ κάθε ἡμέρα «τελείαν, ἁγίαν, εἰρηνικὴν καὶ ἀναμάρτητον».

Πηγή: Ο Σωτήρ

http://agiosdimitrioskouvaras.blogspot.g/