Τά πάθη καί οἱ δυσλειτουργίες πού δημιουργοῦν. Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης

Διάκριση τῶν παθῶν.
 Ψυχικά καί σωματικά πάθη

Τά πάθη διακρίνονται σέ ψυχικά καί σέ σωματικά. Τά μέν συνδέονται κυρίως μέ τήν ψυχή· τά δέ κυρίως μέ τό σῶμα.

Γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός :
«Ψυχικὰ πάθη εἶναι ἡ λήθη, ἡ ραθυμία καὶ ἡ ἄγνοια.
Ἀπὸ τὰ τρία αὐτὰ σκοτίζεται τὸ μάτι τῆς ψυχῆς, δηλαδὴ ὁ νοῦς, καὶ κυριεύεται ἀπὸ ὅλα τὰ πάθη, τὰ ὁποία εἶναι:
Ἀσέβεια, κακοδοξία, δηλαδὴ ἡ κάθε αἵρεση, βλασφημία, θυμός, ὀργή, πικρία, ὀξυθυμία, μισανθρωπία, μνησικακία, καταλαλιά, κατάκριση, λύπη χωρὶς λόγο, φόβος, δειλία, φιλονικία, ζήλια, φθόνος, κενοδοξία, ὑπερηφάνεια, ὑποκρισία, ψεῦδος, ἀπιστία, πλεονεξία, φιλοϋλία, ἐμπαθὴς προσκόλληση σὲ κάτι, σχέση μὲ γήινα πράγματα, ἀκηδία, μικροψυχία, ἀχαριστία, γογγυσμός, οἴηση, δολιότητα, ἀναίδεια, ἀναισθησία, κολακεία, ὑπουλότητα, εἰρωνεία, διβουλία, συγκατάθεση σὲ ἁμαρτήματα τοῦ παθητικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς, καὶ συνεχής μελέτη αὐτῶν, περιπλάνηση τῶν λογισμῶν, ἡ μητέρα τῶν κακῶν φιλαυτία καὶ ἡ ρίζα ὅλων τῶν κακῶν ἡ φιλαργυρία, κακοήθεια καὶ πονηρία.


Σωματικὰ πάθη εἶναι: Γαστριμαργία, λαιμαργία, ἀπόλαυση, μέθη, λαθροφαγία, ποικιλότροπη φιληδονία, πορνεία, μοιχεία, ἀσελγεία, ἀκαθαρσία, αἱμομιξία, παιδεραστία, κτηνοβασία, κακὲς ἐπιθυμίες καὶ ὅλα τὰ παρὰ φύση αἰσχρὰ πάθη. Κλοπή, ἱεροσυλία, ληστεία, φόνος, ἡ κάθε σωματικὴ ἄνεση καὶ ἀπόλαυση τῶν θελημάτων τῆς σάρκας, καὶ μάλιστα ὅταν ἔχει ὑγεία τὸ σῶμα.

Μαντεῖες, οἰωνισμοί, κληδωνισμοί, ἀγάπη γιὰ στολίδια, κομπασμοί, νωθρότητες, καλλωπισμοί, φτιασιδώματα τοῦ προσώπου, ἀξιοκατάκριτη ἀργία, φαντασιώσεις, τυχερὰ παιχνίδια, ἡ ἐμπαθὴς παράχρηση τῶν τερπνῶν τοῦ κόσμου, ἡ φιλοσώματη ζωὴ ποὺ παχαίνει τὸ νοῦ, καὶ τὸν κάνει γήινο καὶ κτηνώδη, καὶ δὲν τὸν ἀφήνει νὰ σηκωθεῖ πρὸς τὸ Θεὸ καὶ πρὸς τὶς ἐργασίες τῶν ἀρετῶν».

Δυσλειτουργίες καί ἐκτροπές πού συνιστοῦν τά διάφορα πάθη

Ὁ ἐμπαθής ἄνθρωπος εἶναι πλήρης ἀπό ψυχοσωματικές δυσλειτουργίες καί ἐκτροπές. Συγκεκριμένα:
Τό αὐτεξούσιό του ἀντί νά κινεῖται πρός τό Ἀγαθό δηλ. πρός τόν Θεό, κινεῖται ἀντίθετα. Καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο ἐχθρό τοῦ Θεοῦ. Ἡ κακή χρήση τοῦ αὐτεξουσίου ὁδηγεῖ στήν κακή χρήση καί ὅλων τῶν ἄλλων ψυχικῶν καί σωματικῶν του δυνάμεων.
Ἀντί  νά μιλᾶ μέ τό λογιστικό-νοῦ του στόν Θεό κυριαρχώντας στή λογική, ὑποδουλώνει τόν νοῦ στήν λογική-διάνοια γινόμενος ὑπερήφανος καί «ἀντιτασσόμενος» τοῦ Θεοῦ.
Ἀντί νά κατευθυνεται μέ ὅλη του τήν βούληση-θυμικό πρός τόν Θεό, ὁρμᾶ ἐναντίον τῶν συνανθρώπων του.
Ἀντί νά ἐγκρατεύεται, ὁπότε θά ἀπολάμβανε ψυχοσωματική ὑγεία, ἐπιδιώκει τίς σαρκικές ἀπολαύσεις γινόμενος κτηνώδης.
Ἀντί νά κινηθεῖ μέ ὅλη του τήν ἐπιθυμητική δύναμη καί νά «ποθήσει» τόν Θεό, κινεῖται πρός τά κτίσματα καί γίνεται εἰδωλολάτρης.
Ἀντί νά κατευθύνει ἀδιάλειπτα τόν νοῦ του πρός τό Ὑπέρτατο Ἀγαθό καί τήν ἀνωτέραν πασῶν τῶν ἡδονῶν, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός, τόν ὑποδουλώνει στίς αἰσθήσεις, στίς ἡδονές πού ἔρχονται μέσῳ αὐτῶν καί στή φαντασία.
Ἔτσι γίνεται δοῦλος τοῦ περιβάλλοντός του, τῶν αἰσθήσεων καί τῶν ἐμπαθῶν μνημῶν πού ἔχουν ἀποταμιευθεῖ στήν φαντασία. Ὁ ἄνθρωπος καθίσταται φιλήδονος, λογικοκρατούμενος καί τελικά ἀγνοών τόν Θεόν (ἄθεος).
Τό ἄ-λογο καί ἐνστικτῶδες-ζωῶδες στοιχεῖο κυριαρχεῖ. Ἡ αἰτία γι’ αὐτό εἶναι τό ὅτι δέν ὑπάρχει κοινωνία τῆς ψυχῆς μέ τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἄ-Λογος διότι δέν κοινωνεῖ μέ τόν Θεό- Λόγο.

Στήν ἐμπαθή κατάσταση ὁ ὅλος ἄνθρωπος δυσλειτουργεῖ. Ψυχικά καί σωματικά πάσχει. Ζεῖ μία τραγικότητα, ὅπως τήν περιγράφουν ὄχι μόνο οἱ ἐκκλησιαστικοί Πατέρες, ἀλλά καί οἱ σύγχρονοι φιλόσοφοι, συγγραφεῖς καί διανοούμενοι. Αὐτοί μάλιστα φθάνουν νά ἰσχυρίζονται ὅτι δέν ὑπάρχει εὐτυχία καί ἀληθινή χαρά.

 Ὄντως δέν ὑπάρχει ἀληθινή χαρά ἐκεῖ πού τήν ψάχνουν οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου. Ὑπάρχει μόνο ἐντός τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, στήν ἕνωση τοῦ ἀνθρωπου μέ τό ἀρχέτυπό του τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό.

Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης
http://Hristospanagia3.blogspot.com

---

Ἁγ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, TLG, Work #037 95.88.14  to Work #037 95.88.49 Ὀφείλομεν οὖν εἰπεῖν͵ καὶ περὶ τῶν ψυχικῶν καὶ σωματικῶν͵ ἤγουν παθῶν· καὶ ψυχικὰ μέν εἰσι πάθη ταῦτα͵ λήθη͵ ῥᾳθυμία͵ καὶ ἄγνοια· ὑφ΄ ὧν δηλαδὴ τῶν παθῶν τούτων ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς͵ ἤτοι ὁ νοῦς͵ σκοτιζόμενος͵ κυριεύεται ὑπὸ πάντων τῶν παθῶν͵ ἅτινά εἰσι ταῦτα͵ ἀσέβεια͵ κακοδοξία͵ ἤγουν πᾶσα αἵρεσις͵ βλασφημία͵ θυμὸς͵ ὀργὴ͵ πι κρία͵ ὀξυχολία͵ μισανθρωπία͵ μνησικακία͵ καταλαλία͵ κατάκρισις͵ λύπη ἄλογος͵ φόβος͵ δειλία͵ ἔρις͵ ζῆλος͵ φθόνος͵ κενοδοξία͵ ὑπερηφανία͵ ὑπόκρισις͵ ψεῦδος͵ ἀπιστία͵ πλεονεξία͵ φιλοϋλία͵ προσπάθεια͵ σχέσις γηΐνων͵ ἀκηδία͵ μικροψυχία͵ ἀχαριστία͵ γογγυσμὸς͵ τύφος͵ οἴησις͵ σοβαρότης͵ ἀλαζονεία͵ φιλαρχία͵ ἀνθρωπαρέσκεια͵ δολιότης͵ ἀναίδεια͵ ἀναι σθησία͵ κολακεία͵ ὑπουλότης͵ εἰρωνεία͵ διψυχία͵ αἱ συγκαταθέσεις τῶν ἁμαρτημάτων ἐκ τοῦ παθη τικοῦ μέρους͵ καὶ ἡ συνεχὴς τούτων μελέτη͵ πλάνη λογισμῶν͵ φιλαυτία ἡ τῶν κακῶν γεννήτρια͵ καὶ ἡ ῥίζα πάντων τῶν κακῶν φιλαργυρία͵ κακοήθειά τε καὶ πονηρία. Σωματικὰ δὲ πάθη· γαστριμαργία͵ λαιμαργία͵ τρυφὴ͵ μέθη͵ λαθροφαγία͵ φιληδονία ποικίλη͵ πορ νεία͵ μοιχεία͵ ἀσέλγεια͵ ἀκαθαρσία͵ αἱμομιξία͵ παιδοφθορία͵ κτηνοβατία͵ ἐπιθυμίαι κακαὶ͵ καὶ πάντα τὰ παρὰ φύσιν καὶ αἰσχρὰ πάθη͵ κλεψία͵ ἱεροσυλία͵ λῃστεία͵ φόνος͵ σωματικὴ ἄνεσις καὶ ἀπό λαυσις τῶν θελημάτων τῆς σαρκὸς͵ ὑγιαίνοντος μᾶλλον τοῦ σώματος͵ μαντεῖαι͵ μαγεῖαι͵ γοητεῖαι͵ οἰωνισμοὶ͵ κληδονισμοὶ͵ φιλοκοσμίαι͵ περπερεῖαι͵ βλακεῖαι͵ καλλωπισμοὶ͵ ἐπιτρίμματα προσώπων͵ ἡ κατάκριτος ἀργεία͵ μετεωρισμοὶ͵ κυβεῖαι͵ ἡ ἐμπαθὴς τῶν τοῦ κόσμου ἡδέων παράχρησις͵ ἡ φιλοσώ ματος ζωὴ͵ ἥ τις παχύνουσα τὸν νοῦν͵ γεώδη καὶ κτηνώδη τοῦτον ἀποτελεῖ͵ καὶ οὐδέποτε πρὸς Θεὸν͵ καὶ τὴν τῶν ἀρετῶν ἐργασίαν ἀνανεοῦσθαι ἐᾷ.

...