ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΣΥΝΘΕΣΗ

ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΣΥΝΘΕΣΗ

Τετάρτη, 28 Νοέμβριος 2012 15:03 egolpion.com

Του Μητροπ. Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιερόθεος

Ένα ρεύμα που παρατηρεί κανείς να υπάρχη στην εποχή μας είναι οι ψυχολογικές αναλύσεις. Όλα ερμη­νεύονται ψυχολογικά και μάλιστα ανθρωποκεντρικά. Αναπτύσσεται μια ανθρωποκεντρική, ουμανιστική ψυ­χολογία.

Γίνεται λόγος για την ψυχανάλυση ως μεθόδου ευρέσεως του εαυτού μας και μεθόδου αποκτήσεως ψυ­χικής ισορροπίας. Όμως αν μελετήσουμε επακριβώς τα πατερικά κείμενα, θα διαπιστώσουμε ότι γίνεται σε αυτά λόγος περισσότερο για την ενοποίηση της ψυχής, δηλα­δή για την ψυχοσύνθεση.  Η ψυχή με την απομάκρυνσή της από τον Θεό έχει διασπασθή εσωτερικά, οπότε χρειά­ζεται να ενοποιηθή. Στην διδασκαλία τού αγίου Γρηγορίου του Παλαμά γίνεται λόγος και γι αυτό το θέμα.

Ο φιλόσοφος Βαρλαάμ ισχυριζόταν ότι η αγιότης και η τελειότης είναι αδύνατον να ευρεθούν «άνευ διαιρέσεως και συλλογισμού και αναλύσεως», γι’ αυτό συνιστούσε ότι εκείνος που επιθυμεί να αποκτήση την τε­λειότητα και αγιότητα είναι αναγκαίο να διδαχθή «τας διαιρετικάς και συλλογιστικάς και αναλυτικάς μεθό­δους». Αλλά ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αντικρούει αυτήν την άποψη, που είναι «Στωϊκών τε και Πυθαγο­ρείων αίρεσις».

Εμείς οι Χριστιανοί, διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος, δεν θεωρούμε αληθινή γνώση αυτήν που βρίσκεται με λόγους και συλλογισμούς, «αλλά την δι’ έργων τε και βίου αποδεικνυμένην ή και μη μόνον αληθής, αλλά και ασφαλής εστί και απερίτρεπτος».

Στην συνέχεια λέγει ότι δεν μπορεί κανείς ούτε τον εαυτό του να γνωρίση με διαιρετικές, συλλογιστικές και αναλυτικές μεθόδους, αν δεν καταστήση τον νου του «άτυφον και απόνηρον» με την επίπονη μετάνοια και σύντονη άσκηση. Όποιος δεν καταστήση το νου του άτυφο και απόνηρο, δηλαδή όποιος δεν καθαρίση τον νου του, δεν πρόκειται να αποκτήση την γνώση της πτωχείας του, που είναι ωφέλιμος αρχή της γνώσεως του εαυτού του.

Το χωρίο αυτό είναι σημαντικότατο. Γιατί πολλοί σήμερα διδάσκουν ότι ο άνθρωπος μπορεί να έλθη σε γνώση τού εαυτού του με την αυτοανάλυση και ψυχα­νάλυση. Αλλ’ αυτό είναι πλάνη και μπορεί να οδηγήση τον άνθρωπο σε φρικτά αποτελέσματα. Όταν κανείς αυτοαναλύεται, τότε το πιθανότερο είναι να καταλήξη στην σχιζοφρένεια.

Η ασκητική μέθοδος είναι απλή. Επιδιώκουμε, με τους τρόπους που διαγράψαμε προη­γουμένως, δηλαδή με την τήρηση του νου, με την κά­θαρση και την επιστροφή του στην καρδιά δια της μετανοίας και της νοεράς προσευχής, με την τήρηση των εντολών τού Χριστού, να τον ελευθερώσουμε από τις εικόνες και την αιχμαλωσία του στα αισθητά πράγμα­τα και έτσι, επιστρέφοντας στην καρδιά, να δη την ερήμωσή του την εσωτερική.

Η γνώση του εαυτού μας γίνεται με την ενέργεια του Παναγίου πνεύματος. Μόνον όταν η Χάρη τού Θεού με την δική μας εργασία φωτίση την ψυχή, γνωρίζουμε κάθε λεπτομέρεια του είναι μας με ακρίβεια. Γι’ αυτό η θεραπεία τού νου μας φανερώνει την ύπαρξη των παθών, οπότε, φωτιζόμενοι από το Άγιο Πνεύμα και ενδυναμούμενοι από Αυτό, μπορούμε να πολεμήσουμε εναντίον τους.

(Απόσπασμα από: Θεραπευτική Αγωγή. Προεκτάσεις στην «Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία» 2, Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγ. Βλασίου Ιεροθέου, Έκδοση Δ' - Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας) - Σελ.: 296-298)