ΑΓΙΟΥ ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΕΔΙΟΛΑΝΩΝ "Περί τοῦ Παραδείσου" Κεφάλαιον Β'

Roelandt Jacobsz Savery "The Garden of Eden"

Τοῦ ἁγίου Ἀμβροσίου, ἐπισκόπου Μεδιολάνων

"Περί τοῦ Παραδείσου"

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ

ΘΕΟΛΟΓΟΣ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Κεφάλαιον Β'

Δὲν εἶναι ἀξιόμεμπτον τὸ ὅτι εἰς τὸν παράδεισον ἦταν τὸ

δένδρον τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ, καὶ ὅτι στὸ

ἴδιο μέρος ὑπῆρξεν τὸ φίδι. Καὶ ὅτι μερικοὶ κατάλαβαν ὑπὸ τὸ

φίδι τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔαν.

7.  Ἦταν δὲ τὸ δένδρον τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ. Διότι ἔτσι ἔχεις (στὸ κείμενον): "Καὶ ἔκαμεν ὁ Θεὸς νὰ βλαστήσῃ δένδρον ὡραῖον εἰς τὴν ὄψιν καὶ καλὸν εἰς τὴν γεῦσιν, καὶ τὸ ξύλον τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ" (Γεν. β', 9). Μετὰ ταῦτα θὰ δοῦμεν ἐὰν ἦταν ἢ ὄχι ὅπως τὰ ἄλλα, αὐτὸ τὸ δένδρον τὸ ὡραῖον εἰς τὴν ὄψιν καὶ καλὸν εἰς τὴν γεῦσιν. Διότι εἰς αὐτὸ τὸ ἐδάφιο θὰ συζητηθῇ ἐπιτηδειότερον, τὸ ὑπὲρ καὶ τὸ κατὰ τοῦ αἰτίου, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ἀνακαλύπτομεν ὅτι ἐξηπατήθη ὁ ἄνθρωπος νὰ γευθῆ ἀπὸ αὐτὸ τὸ δένδρον. Ἐν τῷ μεταξὺ τίποτα δὲν ἔχομεν, ποὺ τώρα νὰ πρέπῃ νὰ τὸ μεμφώμεθα κι' ἄν ἀκόμη δὲν μποροῦμε νὰ γνωρίζωμεν τὸ λόγον του. Διότι οὔτε πρέπει νὰ ἐκφέρωμαν κάποιαν ἀπερίσκεπτην καταδικαστικὴν κρίσιν κατ' αὐτῆς τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου, ἐὰν μερικὰ μᾶς φαίνονται δυσκολονόητα καὶ ἀκατάληπτα στὸ νοῦ μας, ὅπως ἡ δημιουργία φιδιῶν καὶ δηλητηριώδους τινὸς ζώου. Βέβαια ὡς ἄνθρωποι δὲν μποροῦμε μέχρι στιγμῆς νὰ κατανοῶμεν καὶ νὰ γνωρίζωμεν τὸ λόγο γιὰ τὸν ὁποῖον ἔγινεν τὸ καθένα. Ἔτσι λοιπὸν καὶ στὶς θεῖες Γραφὲς δὲν μεμφόμεθα ἀβασάνιστα ὅ,τι δὲν μποροῦμε νὰ κατανοῶμεν. Διότι εἶναι πλεῖστα ποὺ δὲν μποροῦν νὰ μετρηθοῦν σύμφωνα μὲ τὸ δικό μας μυαλόν, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἐκτιμηθῶσιν βάσει τοῦ ὕψους τῆς θεϊκῆς διαθέσεως καὶ τοῦ λόγου.

8.  Διότι ὑπόθεσε, χωρὶς νὰ προδικάσῃς τὴ μελλοντικὴ διαβεβαίωσιν, ὅτι τὸ δένδρον τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ γι' αὐτὸ δὲν σοῦ ἀρέσει, ἐπειδὴ ἀφοῦ τὸ γεύθηκαν οἱ ἄνθρωποι, κατάλαβαν ὅτι εἶναι γυμνοί. Ἀλλ' ὅμως πρὸς ἀνακεφαλαίωσιν τῆς θείας ἐνεργείας θὰ σοῦ πῶ καὶ ὅτι αὐτὸ τὸ δένδρον ἐβλάστησεν εἰς τὸν παράδεισον καὶ ὅτι γι' αὐτὸ ἐπετράπη ἀπὸ τὸ Θεόν, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ γνωρίζωμεν τὴν ὑπεροχὴν τοῦ καλοῦ. Διότι πῶς θὰ ξέραμε νὰ διακρίνωμεν μεταξὺ καλοῦ καὶ κακοῦ, ἐὰν δὲν ὑπῆρχεν ἡ γνῶσις τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ; Διότι οὔτε ὅ,τι ἦταν κακόν, θὰ τὸ ἐκρίναμεν ὡς κακόν, ἐὰν δὲν ὑπῆρχεν ἡ γνῶσις τοῦ καλοῦ: ἡ γνῶσις δὲ τοῦ καλοῦ δὲν δύναται νὰ ὑπάρχη, ἄν δὲ ὑπάρχη τὸ (ἴδιον) τὸ καλόν: οὔτε πάλιν ὅ,τι ἦταν καλὸν θὰ ξέραμε ὅτι εἶναι καλόν, ἐὰν δὲν ὑπῆρχεν ἡ γνῶσις τοῦ κακοῦ.

    Πάρε παράδειγμα ἀπ' τὴν ἴδιαν τὴν κατάστασιν τοῦ ἀνθρώπινου σώματος. Ἔχει δηλαδὴ (αὐτὸ) καὶ κάποιαν πικράδα τῆς χολῆς (του), τὴν ὁποίαν, ἐὰν συνολικῶς θεωρήσῃς (τὰ πράγματα), θὰ τὴν βρῇς χρήσιμη γιὰ τὴν ὑγιείαν τοῦ ἀνθρώπου. Ἑπομένως καὶ ὅ,τι θεωροῦμεν κακόν, τοποθετούμενον ὅμως εἰς τὸ σύνολον εἶναι ὠφέλιμον. Διότι ὅπως ἡ χολὴ εἶναι μέρος τοῦ σώματος καὶ ὅμως συμβάλλει στὴν ὠφέλειαν ὁλοκλήρου τοῦ σώματος: ἔτσι γνωρίζων ὁ Θεὸς ὅτι ἡ γνῶσις τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ θὰ συμβάλη εἰς τὴν ὠφέλειαν ὅλων, ὡς τὸ ἐπὶ μέρους καθιέρωσεν, ἵνα τὸ γενικὸν ὠφελήσῃ.

9.   Τέλος ὅπως ἀνακαλύπτεις τὸ φίδι στὸν παράδεισον, ἔτσι καὶ (τὸ βρίσκεις) νὰ γεννιέται ὄχι χωρὶς τὴ θέλησιν τοῦ Θεοῦ. Ὑπὸ τὴ μορφὴ δὲ τοῦ φιδιοῦ κρύβεται ὁ διάβολος. Διότι τὸ ὅτι στὸν παράδεισο βρισκόταν ὁ διάβολος τὸ διδάσκει προσέτι καὶ ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ, ὁ ὁποῖος λέγει περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῆς Τύρου: Ἐν τῇ ἐπιθυμία τοῦ παραδείσου ἐκτίσθης (Ἰεζ,. κη', 13).

  Τὸν ἄρχοντα δὲ τῆς Τύρου ἐκλαμβάνομεν ἐν τῇ μορφῇ τοῦ διαβόλου. Μήπως λοιπὸν καὶ ἕνεκα τούτου θὰ κατηγορήσωμεν τὸ Θεόν, ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ καταλάβωμεν τοὺς ἀποκεκρυμμένους ἐν Χριστῷ καὶ ἀποκρύφους θησαυροὺς τῆς ὑπεροχῆς καὶ σοφίας του, ἐκτὸς αὐτῶν ποὺ ὁ ἴδιος ἀξιώσει νὰ ἀποκαλύψῃ; Ἀπεκάλυψεν δὲ καθὰ γνωρίζομεν ὅτι ἀκόμη καὶ ἡ μοχθηρία τοῦ διαβόλου συμβάλλει στὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων. Ὄχι ὅτι ὁ διάβολος θέλει νὰ ὠφελήσῃ, ἀλλ' ὅτι τὴν κακίαν αὐτοῦ, ἀκόμη καὶ ἐναντιουμένου, ὁ Θεὸς τὴν μεταστρέφει γιὰ χάρη μας πρὸς σωτηρίαν. Τελικὰ καὶ τὴν κακότητα τοῦ διαβόλου τὴν ἔκαμεν (ὁ Θεὸς) νὰ γίνῃ ἀρετὴ καὶ ξακουστὴ ὑπομονὴ τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς Ἰὠβ. Ἡ μοχθηρία τοῦ διαβόλου ἔγινε ἄσκηση γιὰ τὴ δικαιοσύνην τοῦ Ἰώβ· γιὰ νὰ ἀγωνισθῇ αὐτὸς καὶ νικήσῃ, καὶ γιὰ νὰ ἀκολουθήση τὴ νίκην ὁ στέφανος. Διότι κανεὶς δὲν στεφανώνεται, ἐὰν δὲν ἀγωνισθῇ νομίμως. Καὶ ἡ ἁγνότης τοῦ Ἰωσὴφ ποτὲ δὲν θὰ εἶχε φθάσει μέχρι τὴ δική μας ἀνάμνησιν, ἐὰν ἡ σύνοικος σύζυγος τοῦ κυρίου του, ἐρεθισθεῖσα ἀπὸ τὰ καυτὰ κεντριὰ τοῦ διαβόλου, δὲν εἶχε θέσει σὲ πειρασμὸν τὸν ζῆλον του, ἐὰν μετὰ ἀπ' αὐτὸ δὲν εἶχεν ἐπιδιώξει τὸν ὄλεθρόν του, πρᾶγμα ποὺ ἔκανε φανερότερην τὴν ἁγνότητα τοῦ ἀνδρός, ὁ ὁποῖος περιεφρόνησεν τὸ θάνατο χάρη τῆς ἁγνότητος. Θέλεις νὰ ξέρῃς τὸ σκεπτικὸν τοῦ Θεοῦ; Βέβαια στὸ δράστη διάβολο φαίνονται ὅτι φόνοι ἑτοιμάζονται κατὰ τῶν δικαίων ἀνθρώπων, κι' ὅτι ἀκόμη ἀσκοῦνται μιαιφονίες τῶν γυιῶν· ἀλλ' ὁ Θεὸς κατ' αὐτὸν τὸν τρόπον ἐπείρασεν τὸν Ἀβραὰμ, ὥστε νὰ ζητήση ἀπ' τὸν ἴδιον νὰ τοῦ θυσιάσῃ τὸ γυιόν. Ἀπ' αὐτὸν τὸν πειρασμὸν ὁ Ἀβραὰμ (ἐξῆλθεν) πιστὸς στὸ Θεὸν ἐπιδοκιμασθείς, διότι οὔτε ἀπέβαλεν τὴ χάρη τῆς εὐσεβείας οὔτε λύγισεν ἀπὸ λύπηση πρὸς τὸν ἀγαπημένον (του) γυιόν.

   Ἔτσι, λοιπόν, καὶ τὸ δένδρον τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ εἰς τὸν παράδεισον: αὐτὸ ποὺ ἦταν ὄμορφον στὴν ὄψιν καὶ νόστιμον στὴ γεῦσιν, ἐξωτερικῶς ἐφαίνετο (ἔτσι)·Διότι δὲν ἦταν κατὰ τὴ δοκιμὴν καλὸν εἰς τὴν γεῦσιν· διότι ἡ γεῦσις του φαίνεται ὅτι ἔβλαψεν τοὺς ἀνθρώπους. Λοιπὸν ὑπάρχει αὐτὸ ποὺ καθ' ἕκαστον βλάπτει, ἐν γενικότητι ὠφελεῖ, ὅπως ὁ διάβολος ἔβλαψεν τὸν Ἰούδα, ἀλλ' ἐκτὸς ἀπ' αὐτὸν, συνέβαλεν (ἄκων) νὰ στεφανωθοῦν οἱ λοιποί, οἱ ὁποῖοι νίκησαν τοὺς πειρασμοὺς τῆς κακότητος τοῦ διαβόλου.

10.  Ὅθεν οὔτε ἀμφισβητήσιμον, οὔτε ἐπίμεπτον (εἶναι) ὅτι στὸν παράδεισο βρισκόταν ὁ διάβολος: ἐπειδὴ βέβαια δὲν μπόρεσε νὰ κλείσῃ τὸ δρόμον στοὺς ἁγίους γιὰ νὰ μὴ ἀναβῆ (ἐκεῖ) κάποιος (ἀπ' αὐτούς). Διότι οὔτε σὰν ἰδιοκτήτης ἀφήρπασεν ἀπὸ τοὺς δικαίους τὴν κατοίκησιν τῆς παροικίας (των). Διότι ἔστω (ὅτι), ὅπως ἐσὺ κάποιους τοὺς ὑπονομεύεις, (ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς) τοὺς ἐμπαθεῖς τοὺς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν παροικίαν τῆς ὡς ἄνω ἰδιοκτησίας, (καὶ) αὐτὸ (μολονότι εἶναι) πολὺ σεβαστότερον καὶ ὡραιότερον, (ὅμως) ἀποτρέπεται διὰ τῶν προσευχῶν τῶν ἁγίων, ἀφότου (μάλιστα) ἔχει ἐκπληρωθῇ ἐκεῖνο (τὸ ἄλλο): Ἐθεώρουν τὸν Σατανᾶν ὡς ἀστραπὴν πεσόντα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ (Λουκ. ι', 18).

     Λοιπὸν ἄς μὴ φοβώμεθα αὐτὸν ποὺ εἶναι ἀδύναμος μήπως καὶ ὁ ἴδιος πέση εἰς τὴν γῆν. Ἔλαβεν βέβαια (ὁ διάβολος) τὴν ἄδεια νὰ πειράζῃ: ἀλλὰ δὲν ἔλαβεν τὴ δύναμιν νὰ κατακρημνίζῃ, ἐκτὸς ἐὰν καταπίπτει ἐξ ἰδίας θελήσεως ἡ ἀδύναμη ψυχικὴ διάθεσις, ἡ ὁποία δὲν ἔχει μάθῃ νὰ ἐπικαλεῖται εἰς βοήθειάν της.

  Καὶ γι' αὐτὸ εἶναι ἔργον κοπιῶδες νὰ μάθωμε μὲ ποιὰν ἀπάτην ἐπείρασεν (ὁ διάβολος) τὸν πρῶτον ἄνθρωπον καὶ τὶ θεώρησεν ὅτι πρέπει νὰ πειράξῃ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, μὲ ποιὰν σειρά, μὲ ποιὰν τέχνη, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ φυλαγώμεθα.

11.   Πολλοὶ ὅμως ποὺ δὲν θέλουν νὰ ἔχει ὑπάρξει ὁ διάβολος ἐν τῷ παραδείσῳ, -διαβάζομεν (ὅτι ὑπῆρξε) σὰν εἰς τὸν οὐρανὸν "ἑστηκὼς" μετὰ τῶν ἀγγέλων-, γιὰ νὰ μὴ θεωρηθοῦν ὅτι προσβάλλονται μὲ τὴ δική μας ὁμιλίαν, ἄς ἐκλάβουν κατὰ τὴ θέλησίν τους τὴν ἑρμηνείαν αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ (βιβλικοῦ) ἀναγνώσματος. Διότι καὶ πρὶν ἀπὸ μᾶς ὑπῆρξεν (κάποιος) (Φίλων , Περὶ κατασκευῆς τοῦ Κόσμου), ὁ ὁποῖος ἀναφέρει ὅτι διὰ τῆς ἐπιθυμίας διεπράχθη ὑπὸ τοῦ  ἀνθρώπου παράβασις τῶν αἰσθήσεων ἐν τῷ εἴδει τοῦ φιδιοῦ, ἐκλαμβάνοντας τὴ μορφὴν τῆς ἡδονῆς ἐν τῇ μορφῇ τῆς γυναικός, τὴν sensum τῆς ψυχῆς συγκροτῶντας, τὴν ὁποίαν οἱ ἕλληνες ὀνομάζουν "αἴσθησιν": ἐξαπατηθείσης δὲ τῆς αἰσθήσεως ἐπιβεβαίωσεν τὸν ἐθελόκακον κατὰ τὴν διήγησιν mentem,  τὸν ὁποῖον οἱ Ἕλληνες νοῦν ὀνομάζουν. Ὀρθῶς λοιπὸν εἰς τὴν ἑλληνικὴν ὁ νοῦς εἶναι (γραμματικῶς) ἀρσενικοῦ (γένους) ἡ δὲ αἴσθησις θηλυκοῦ. Ὅθεν καὶ κάποιοι (τὴ λέξιν Ἀδὰμ) μεταφράζουν "νοῦν γήϊνον". Ὁ δὲ Κύριος στὸ Εὐαγγέλιον (Ματθ. κε' 1 ἑξ.) ἐκεῖνες τὶς παρθένες, ποὺ μὲ ἀναμμένες λαμπάδες ἢ σβυσμένες περίμεναν τὴν ἔλευσιν τοῦ νυμφίου θεώρησεν (ἀντίστοιχα) σὰν μυαλωμένες καὶ συνετὲς εἴτε σὰν μωρές. Διότι ἐὰν ἡ Εὔα δηλαδὴ ἡ αἴσθησις τῆς πρώτης γυναικὸς εἶχεν ἀναμμένες τὶς λαμπάδες, οὐδέποτε θὰ μᾶς εἶχεν ἐμπλέξει στὶς συνέπειες τῆς παραβάσεώς της, οὔτε καὶ ἡ ἴδια θὰ εἶχεν ἐκπέσει ἐξ ἐκείνης τῆς ἀθανασίας τῆς ἀρετῆς. 

Ἀπαγορεύεται η ἀναδημοσίευση, ἡ ἀναπαραγωγή, ὁλική, μερική, περιληπτική, κατά παράφραση ἤ διασκευή ἀπόδοση του κειμένου γιά  ἐμπορικούς ἠ κερδοσκοπικούς λόγους.   Τά δικαιώματα αὐτά ἀνήκουν ἐξ ὁλοκλήρου στόν συγγραφέα κ.Χρίστο Βασιλειάδη.

Πηγή εικόνας εδώ

  Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον    www.egolpion.com

5   ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ  2012 

Read more: http://www.egolpion.com/paradeisou_b.el.aspx#ixzz2idgV8RUz