Εκ του οράν το εράν

Τι να περιττολογώ; είναι ομολογούμενο, αυτόπιστο και αναντίρρητο απ’ όλους, το πολυθρήλητο αυτό αξίωμα, που λέει ότι βλέποντας κάποιον γεννιέται ο έρωτας. Όπως και από το αντίθετο, να μην επιθυμείς, γεννιέται απ’ το να μη βλέπεις. Αυτό λέει και το απόφθεγμα εκείνο του Σειράχ που λέει “Πορνεία γυναικός, εν μετεωρισμοίς οφθαλμών” (Σειράχ 26, 9). Γνωρίζοντας αυτό το πράγμα και πολλοί από τους Αρχαίους Έλληνες με το να μη βλέπουν απέκτησουν το να μην επιθυμούν. Γι’ αυτό ο Αλέξανδρος τις κόρες του Δαρείου, που ήταν ξακουστές για τη θαυμαστή ομορφιά τους, κατά το μέγα Βασίλειο, ούτε να τις κοιτάξει δεν τόλμησε. (Λόγος προς τους νέους). Γι’ αυτό και ο Κύρος την Πάνθεια, σύζυγο του Αβραδάτου *, και ο Καμβύσης την ιέρεια της Άρτεμης, που ξεχώριζαν σε ομορφιά από τις υπόλοιπες γυναίκες, αρνήθηκαν να τις κοιτάξουν. Χαρακτηριστικό είναι και το επιχείρημα του Σωρείτη, το οποίο αναφέρει κάποιος αββάς στο γεροντικό. Είναι λοιπόν ο Σωρείτης γυμνός.

Αυτό που δεν ειδώθηκε, λέει, δεν το δέχεται η διάνοια.
Αυτό που δε δέχεται η διάνοια, δεν κινεί τη φαντασία.
Αυτό που δεν κινεί τη φαντασία, ούτε το πάθος κινεί.
Και αν δεν κινείται το πάθος, υπάρχει γαλήνη στο εσωτερικό μας.
Άρα αυτό που δεν ειδώθηκε, παρέχει γαλήνη στο εσωτερικό μας.

Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι κι αυτό που λέει κάποιος σοφός: “Αυτός που απλώνει τα μάτια του σε ξένη ομορφιά, όχι πλέον κόρη, αλλά πόρνη έχει την κόρη του ματιού”, συμφωνώντας έτσι με τον άγιο Ισίδωρo που είπε πως “όχι μόνο το σώμα ανέπαφο, αλλά και oι βολές των οφθαλμών, τις οποίες γι’ αυτό ακριβώς τις ονομάζουμε κόρες, πρέπει να είναι παρθένες” (Επιστολή 1273 Παύλω πρεσβυτέρω). Αλλά και αυτή ακόμη η φύση περιέκλεισε τους οφθαλμούς εντός των βλεφάρων, σαν παρθένες μέσα σε δωμάτια, ώστε σαν παρθένες να ντρέπονται, όταν βρίσκονται έξω από τα δωμάτιά τους, να βλέπουν τα τυχαία πρόσωπα, όπως είπε ο ίδιος άγιος. Γι’ αυτό λέει ωραία και ο άγιος Ιωάννη της Κλίμακος “Ας αποφεύγουμε πάση θυσία το να βλέπουμε και να ακούμε τον καρπό και δε θα συγκατατεθούμε ούτε να τον γευτούμε. Γιατί αναρωτιέμαι, αν από το Δαβίδ τον προφήτη, θεωρούμε ισχυρότερους τους εαυτούς μας” (Λόγος 15).
*Δεν μπορώ εδώ να αποσιωπήσω, ως κάτι αξιόλογο που συντείνει στην υπόθεση υτή, εκείνο που ακολούθησε σχετικά με την ωραιότατη Πάνθεια εκείνη, όπως το αναφέρει ο άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης. Ο Κύρος, όντας συνετός, και γνωρίζοντας πόσο τραυματίζουν την καρδιά τα ωραία κάλλη, δε θέλησε ούτε το βλέμμα του να ρίξει στην Πάνθεια. Γι’ αυτό, όχι μόνο δε δοκίμασε την ταραχή και το πάθος της λαγνείας, αλλά και έλαμψε με τη σωφροσύνη και έγινε περιβόητος. Ο Αράσπας, αφού υπερηφανεύτηκε σαν ανόητος ότι μπορεί να βλέπει τα κάλλη της γυναικός και να μη το επιθυμεί, την είδε. Αλλά τόσο την επιθύμησε, και σε τόση αδιαντροπιά κατάντησε, ώστε παρακάλεσε θερμά για να πετύχει αυτό που ποθούσε, αλλά δεν το πέτυχε. Και είδε κι έπαθε ο Κύρος ο βασιλιάς, μέχρι να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τον αισχρό εκείνο έρωτα, και την ακάθεκτη επιθυμία. Και αλήθεια επιβεβαιώθηκε σ’ αυτούς τους δύο εκείνο, που λέει ο Παροιμιαστής, “σοφός φοβηθείς εξέκλινεν από κακού, ο δε άφρων, εαυτώ πεπονθώς, μίγνυται ανόμω” (Παρ. ιδ΄ 16). Γι’ αυτό ο προαναφερθείς άγιος Ισίδωρος παρακινήθηκε να γράψει το ωραίο αυτό δίλημμα: ή βλέποντας, μην επιθυμείς, ή επιθυμώντας, μη βλέπεις. Και αν το πρώτο φαίνεται σε κάποιους δύσκολο και σε άλλους αδύνατο, το δεύτερο μπορεί να ασκηθεί. Γιατί είναι καλύτερη η ασφάλεια από την άκριτη φιλοτιμία”. (Επιστολή 1454 Ανδρομάχω).
(Από το Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο)