3797 - Ραδιοφωνική συνέντευξη για τον Γέροντα Παΐσιο και τον Γέροντα Ισαάκ τον Λιβανέζο

3797 - Ραδιοφωνική συνέντευξη για τον Γέροντα Παΐσιο και τον Γέροντα Ισαάκ τον Λιβανέζο

Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος

Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Νικολάου 

Δίβρης Φθιώτιδος

(Ἡ συνέντευξη ἐδόθη στόν ραδιοφωνικό σταθμό-στόν πρωτοσύγγελο π. Ἰωήλ Κωνστάνταρο- τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Δρυϊνουπὀλεως Πωγωνιανῆς & Κονίτσης 13 - 07 – 2013)

Τὸ ἠχητικὸ μέρος τῆς ὁμιλίας μπορεῖτε νὰ τὸ ἀκούσετε πατώντας: Ραδιοφωνική συνέντευξη τοῦ Ἀρχ. Ἀρσενίου Κατερέλου γιὰ τὸν Γ. Παΐσιο & τὸν Γ. Ἰσαάκ Λιβανέζο

Ἀγαπητοί μας ἀκροαταί, καλησπέρα σας

Σήμερα, θά διαπιστώσετε, ὅτι ἡ σημερινή μας ἐκπομπή ἔχει «τό κάτι ἄλλο», ὅπως λέμε κατά τό δή λεγόμενον. Εἶναι διαφορετική καί μέ πολλή καί πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

Θά ρωτήσετε, «γιατί αὐτό;» Διότι, ἔχομε τήν ἰδιαίτερη χαρά καί εὐλογία μαζί μας νά εὑρίσκεται ὁ πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης π. Ἀρσένιος Κατερέλος, καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος, ὁ ὁποῖος ἔχει ἔλθει καί αὐτός στήν πόλη μας, στήν Μητρόπολή μας, στήν εὐλογημένη καί ἀκριτική Κόνιτσα, γιά νά λάβη μέρος στίς ἐκδηλώσεις πού γίνονται γιά τήν μνήμη τοῦ ἀειμνήστου ὁσίου Γέροντος Παϊσίου.

- Καλῶς ἤλθατε, π. Ἀρσένιε. Σᾶς εὐχαριστοῦμε πού δεχθήκατε νά μιλήσετε μαζί μας καί νά μᾶς πῆτε πολλά πού γνωρίζετε ἀπό τόν π. Παΐσιο, καθ᾽ ὅ,τι τόν εἴχατε ζήσει ἐσεῖς καί εἶσθε μεταξύ ἐκείνων τῶν ὁποίων ἐγνώρισαν αὐθεντικά τόν Γέροντα καί τήν διδασκαλία του.

- Κατ᾽ ἀρχάς, αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη νά ἐκφράσω τά ἀνέκφραστα συναισθήματά μου γιά τήν μεγάλη χαρά, τιμή καί εὐλογία νά εὑρίσκωμαι εἰς τόν ἐκλεκτό ραδιοφωνικό σταθμό τῆς ὄντως θεοσώστου καί μαρτυρικῆς ταύτης Μητροπόλεως, ἡ ὁποία, σέ δύσκολους καί πονηρούς καιρούς, ὀρθοτομεῖ ὄντως τόν λόγο τῆς ἀληθείας τοῦ Κυρίου.

Θερμές, εὐγνώμονες εὐχαριστίες, λοιπόν, πρός ὅλους καί ἰδιαίτερα πρός τόν σεπτό Ποιμενάρχη σας κ. κ. Ἀνδρέαν, τοῦ ὁποίου ἐπικαλοῦμαι καί τίς εὐχές, ἐκ τῆς θέσεως ταύτης, ὅπως καί πρός τό πρόσωπό σας Πανοσιολογιώτατε π. Ἰωήλ, πού εἴχατε τήν εὐγενῆ καλωσύνη νά καλέσετε ἐδῶ τήν ἀναξιότητά μου.

Καί, κάτι ἀκόμη. Ζητῶ τήν ἐπιείκια ὅλων τῶν ἀκροατῶν, γιατί εἶναι ἡ πρώτη μου φορά πού δέχομαι νά πάω σέ ραδιοφωνικό στούντιο. Κάποιες, βέβαια, ἄλλες, ἐλάχιστες φορές, ἔχω δώσει, ἁπλῶς, τηλεφωνικές συνεντεύξεις. Καί πάλι, σᾶς εὐχαριστῶ ὅλους σας.

-Ἐμεῖς σᾶς εὐχαριστοῦμε, ἔτι ἅπαξ, π. Ἀρσένιε, καί, ἐπειδή ὁ χρόνος περνάει καί πρέπει, μέ τήν καλή ἔννοια, νά σᾶς ἐκμεταλλευθοῦμε, διότι ἔχετε καί ἄλλες ὑποχρεώσεις, θά μᾶς ἐπιτρέψετε, τώρα, κάποιες ἐρωτήσεις.

- Βεβαίως.

- Θά θέλατε νά μᾶς πῆτε, κατ᾽ ἀρχάς, πῶς ἔβλεπε ὁ Γέροντας Παΐσιος, τήν ἄνθησι τοῦ μοναχισμοῦ, γενικώτερα, στήν ἐποχή μας, στήν κοινωνία μας, καί, ἰδιαίτερα, τοῦ Ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ.

- Μάλιστα. Κατά τήν μικρή πάντα δύναμί μου. Ἀναμφισβήτητα, ὁ μακαριστός Γέροντας ἐχαίρετο πάρα πολύ γι᾽ αὐτήν τήν στροφή, γενικώτερα, εἰς τούς Ἁγίους Πατέρας, πού ἕνα ἐκ τῶν ἀποτελεσμάτων εἶχε καί τήν ἄνθησι τοῦ μοναχισμοῦ, γενικῶς. Ὅμως, πολλές φορές, παρά ταῦτα, ὁ ἴδιος ἐξεφράζετο μέ μία καλή ἀνησυχία καί μέ ἕναν κατά Θεόν πόνο καί ἀγωνία γιά τούς τελικούς πνευματικούς καρπούς αὐτῆς τῆς μοναχικῆς ἀφιερώσεως. Καί, ὁμιλοῦμε, βέβαια, πάντα, γενικά.  Ὅπως ἔλεγε, ''ἀπό τήν μία ἀγάλλεσαι, ὅταν βλέπης τόσους καί τόσους νέους καί νέες νά τά ἐγκαταλείπουν ὅλα γιά τήν μοναχική τους ἀφιέρωσι. Ἀπό τήν ἄλλη, ὅμως, σέ διακατέχει καί ὀδύνη ὅταν βλέπης ὅλο αὐτό τό καλό ὑλικό νά μή βρίσκη τό ἀνάλογο πνευματικό προζύμι καί, ἔτσι, δέν ἀνεβαίνει ἡ πνευματική αὐτή ζύμη καί καταλήγει νά γίνη σάν τό λειψό ψωμί''.

Ἔλεγε, χαρακτηριστικά, μεταξύ τῶν ἄλλων, ὅτι «ἐμεῖς, οἱ σύγχρονοι Χριστιανοί - μοναχοί, ἐν προκειμένῳ - τίς πιό πολλές φορές, ἀπό τήν πολλή μόρφωσι, τελικά παραμορφωνόμαστε. Καί, ἐπειδή, τώρα, αὐτή ἡ μόρφωσις μᾶς παρέχεται μέ τό πνεῦμα τῆς ἀθεΐας, τό πνεῦμα τοῦ ὀρθολογισμοῦ, τῆς φυσίωσης, κλπ., καί, ἐπειδή γεμίζομε μέ φανερά καί κρυφά πνευματικά μικρόβια, τελικά, πολλές φορές, μᾶς ἀποπροσανατολίζει πνευματικά. Ἐνῶ, ἐάν ἡ παιδεία μας εἶχε τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, θά ἁγιάζετο καί ἡ ἐξωτερική - θύραθεν μόρφωσί μας».

Εἶχε, λοιπόν, ἀνησυχία γιά τήν ἐν συνόλῳ γνησιότητα τοῦ μοναχισμοῦ, τόσο, βέβαια, σέ θέματα ἐσωτερικῆς πνευματικότητος, ὅπως ὁ τρόπος πού πρέπει νά γίνεται ἡ ὑπακοή, ἡ προσευχή, κλπ., ὅσο καί σέ θέματα τῆς πρακτικῆς πνευματικῆς μοναχικῆς ζωῆς, ὅπως οἱ ἀνέσεις τοῦ μοναχοῦ, κλπ.

Γιά νά γίνωμε πιό σαφεῖς, ὡς πρός τό δεύτερο, γιά τά πρακτικά δηλ. θέματα, λέμε τό ἑξῆς, πού εἶναι καί χαριτωμένο, βέβαια, ἀπό κάποια ἄλλη ἄποψι:

Μία φορά, ὁ Γέροντας εἶχε ἐπισκεφθῆ ἕνα καλό, κατά τά ἄλλα, μοναστήρι, στόν κόσμο, καί οἱ μοναχοί ἤ οἱ μοναχές ἐκεῖ - δέν ἔχει σημασία τί μοναστήρι ἦταν, προφανῶς, καταλαβαίνετε - μέ χαρά καί προθυμία τοῦ ἔκαναν ξενάγησι. Τοῦ ἔλεγαν, ἐπί παραδείγματι: «Γέροντα, αὐτό τό μηχάνημα κόβει, π.χ. πατάτες, τό ἄλλο κόβει ἀγγούρια, τό ἕνα μηχάνημα κάνει τήν α´ δουλειά, τό ἄλλο μηχάνημα κάνει τήν β´ δουλειά, κλπ.» Καί, τότε, ὁ Γέροντας ἀπήντησε μέ πονεμένο χιοῦμορ καί εἶπε:

«Ὅλα καλά, μόνο νά πάρετε καί διάφορα ρομπότ, εἰδικά κατασκευασμένα, γιά νά μπαίνετε μέσα στά ρομπότ καί νά σᾶς κάνουν ἐκεῖνα τίς μετάνοιες γιά νά μή κουράζεστε ἐσεῖς. Καί, νά πάρετε καί ἄλλο μηχάνημα γιά νά σᾶς γυρνάει τούς κόμπους ἀπό τό κομποσχοίνι, κλπ.» Εἶναι καί λίγο ἀστεῖο, βέβαια, αὐτό.

-Ἐλεγκτικό τό χιοῦμορ καί ἀφυπνιστικό ......

- Ναί. Καταλαβαίνετε, βέβαια, τό πνεῦμα τοῦ Γέροντος, ἐν προκειμένῳ.

Τώρα, νά περάσω στήν δεύτερη, ἄν θέλετε, ἐρώτησί σας, πού ἀφορᾶ ἀποκλειστικά τόν Ἁγιορείτικο μοναχισμό.

- Μάλιστα, ἀκοῦμε.

- Ἐκεῖ, ἀναμφισβήτητα, ἦταν πολύ πιό αὐστηρός, μέ τήν ἔννοια ὅτι ἤθελε νά διαφυλαχθῆ στό ἀκέραιο ἡ γεωγραφική, πνευματική μᾶλλον, «παρθενία» τῆς μοναδικότητος καί τῆς ἀποκλειστικῆς ἀποστολῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Καί, ἔλεγε χαρακτηριστικά: «Ὅταν πηγαίνωμε στήν ἔρημο, καί ἐννοοῦσε κυρίως τό Ἅγιον Ὄρος, διάφορα μέρη τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πρέπει ἐμεῖς νά προσαρμοζώμαστε μέ τήν ἔρημο καί ὄχι ἡ ἔρημος νά προσαρμόζεται εἰς τίς δικές μας ἐπιθυμίες - ἀδυναμίες - ἰδιορρυθμίες, κλπ.»

- Φοβερός λόγος...

- Ναί. Κι ἄλλα πολλά ἔλεγε, ἀλλά αὐτό ἀρκεῖ, νομίζω, σέ πρώτη φάσι. Καί συνεχίζομε. Γι᾽ αὐτόν τόν λόγο, κάποιες φορές, μέ πόνο καί ἀγάπη, ἠναγκάζετο νά χρησιμοποιήση κάποιες ἀκραῖες ἐκφράσεις, κατά τήν γνώμη μερικῶν εὐλαβῶν ἀνθρώπων, πού, ὅμως, ἄν κανείς τίς ἐξετάση, τίς ἀναλύση, τίς περάση ἀπό διπλῆ, τριπλῆ, πολλαπλῆ πνευματική ἀπόσταξι, καί τίς δῆ ἀντικειμενικά καί μέ ἠρεμία, κι ἄν κανείς, πάνω καί πέρα ἀπ᾽ ὅλα, ἀναλογισθῆ τίς πνευματικές καί ἴσως ἀμετάκλητες ἐπιπτώσεις πού θά ἔχουν, ὄχι μόνο γιά τό Ἅγιον Ὄρος, ἀλλά καί πέραν αὐτοῦ, ἔ, τότε, τελικά, αὐτές οἱ ἐκφράσεις τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Παϊσίου μποροῦν, κατά τήν ταπεινή μας γνώμη, νά χαρακτηρισθοῦν πολύ-πολύ ἤπιες.

Καί, γιά νά κλείσω αὐτήν τήν ἐρώτησί σας, σεβαστέ μου πάτερ, θά σᾶς καταθέσω μία ἐρώτησι - ἀγωνία τοῦ π. Παϊσίου πού εἶχε πῆ κάποια φορά πρός κάποιους.

Ἔλεγε: «Ἡ δική μας ἡ γενεά ἔβγαλε ἕναν πατέρα Πορφύριο, ἕναν πατέρα Ἰάκωβο, κλπ.» Φυσικά, ἐννοεῖται, ὅτι τόν ἑαυτό του δέν τόν ἐθεωροῦσε καθόλου ὅτι ἦταν μεταξύ τῶν ἐκλεκτῶν. Ἀναρωτιόταν, λοιπόν, «ἡ ἑπομένη γενεά θά βγάλη ἀντάξιους καί καλύτερους πατέρες, σύμφωνα δηλ. μέ τήν ἄνθησι τοῦ μοναχισμοῦ πού συνέβη μετά τήν γενεά τοῦ π. Ἰακώβου καί π. Πορφυρίου, ὅταν αὐτοί πρωτοαφιερώθησαν;»

Ἐδῶ, μία παρένθεσις, εἶναι ἀπαραίτητη... Ἐννοεῖται, ὅτι ὁ π. Παΐσιος εἶχε καί πάρα πολλούς ἄλλους σέ εὐλάβεια καί τούς ἐθεωροῦσε ὡς ἁγίους, ὅπως τόν Γέροντα Ἐφραίμ τόν Κατουνακιώτη, ἕναν πατέρα Μητροφάνη, στήν Μονή Ἁγίου Παύλου - ἀναφέρομε ἕναν γνωστό καί ἕναν ἄγνωστο, ἐντελῶς ἀντιπροσωπευτικά -, καί πάρα πολλούς ἄλλους, βέβαια, ἀλλά, τώρα, οὔτε εἶναι πρέπον, οὔτε εἶναι ἰδική μας ἁρμοδιότητα, οὔτε εἶναι καί δυνατόν νά τούς ἀναφέρωμε ὅλους γιά λόγους εὐνοήτους. Ἄλλωστε, τούς πραγματικούς Ἁγίους, καί γνωστούς, καί ἀγνώστους, μόνον ὁ Θεός τούς ξέρει. Αὐτά, ὡς πρός αὐτό τό θέμα ἐντελῶς περιληπτικά. Ἄν θέλετε νά ποῦμε καί κάτι ἄλλο σᾶς ἀκούω.

 -Ὄχι.  Πολύ συγκλονιστικά τά ὅσα εἴπατε καί πολύ σοβαροί ἦσαν οἱ λόγοι αὐτοί, καί μᾶς βάζουν σέ ἁγιασμένη, θά λέγαμε, ἀνησυχία. Νά περάσωμε σέ μία ἄλλη ἐρώτησι, σεβαστέ π. Ἀρσένιε.

- Πολύ εὐχαρίστως.

- Ἀλήθεια, πῶς ἔβλεπε ὁ Γέροντας - μιλᾶμε πάντα, φίλοι ἀκροαταί, γιά τόν Γέροντα Παΐσιο - πῶς ἔβλεπε ὁ Γέροντας Παΐσιος καί πῶς ἐσχολίαζε, ἄν ἐσχολίαζε, ἕνα νεωτεριστικό, θά λέγαμε, πνεῦμα, πού εἶχε ἤδη ξεκινήσει, ὅπως βλέπομε ἱστορικῶς, ἀπό τήν δική του ἐποχή, γιά νά μήν ποῦμε καί πιό πρίν, καί πού αὐτό, σήμερα, στίς ἡμέρες μας, ἔχει ἐξελιχθῆ πολύ ἄσχημα.

Τοὐλάχιστον, ἐμεῖς οἱ ἱεροκήρυκες καί οἱ πνευματικοί, τό βλέπομε καί τό ἐπισημαίνομε αὐτό. Βλέπομε αὐτήν τήν ἀσχήμια, ὅσον ἀφορᾶ στό δόγμα τῆς πίστεως, μέ κύρια ἔκφρασι τόν ἀκραῖο Οἰκουμενισμό, πού ἰσοπεδώνει τά πάντα, ὅτι ὅλοι εἴμαστε τό ἴδιο, ὅλες οἱ θρησκεῖες ὁδηγοῦν στόν ἴδιο Θεό, κλπ., γιά νά μήν ἐπεκτείνωμαι, ὅσο καί αὐτό τό ἀρνητικό, πού ἀντιμετωπίζομε τώρα, μέσα στήν Ἐκκλησία, ὡς τρόπο ζωῆς, δηλ. ἕναν Νεονικολαϊτισμό, μέ μίαν ἔκφρασι, ὅπως λένε αὐτοί πού τό ἐκφράζουν, μία Μετα-πατερική, δῆθεν, θεολογία, πού, ὁ μέν Οἰκουμενισμός ἰσοπεδώνει τά πάντα στό δόγμα, ὁ δέ Νεονικολαϊτισμός - Μεταπατερική θεολογία, ἰσοπεδώνει τά πάντα στόν τρόπο ζωῆς, στό ἦθος, στό Ὀρθόδοξο ἦθος πού λέμε.

Ἄν θέλετε, πῆτε μας κάτι πάνω σέ αὐτά, γιατί ἀπασχολοῦν πολλούς ἀνθρώπους, καί, μάλιστα, νέους ἀνθρώπους πού ἀγωνίζονται σήμερα, μέ ὅ,τι αὐτό συνεπάγεται σέ αὐτήν τήν σκολιά γενεά πού ζοῦμε. 

- Χαίρομαι, π. Ἰωήλ, πού θέτετε καυτές ἐρωτήσεις καί βάζετε τό μαχαίρι, μέ τήν καλή ἔννοια, στό κόκκαλο. Βέβαια, θά ἀπαντήσωμε διακριτικῶς, ἀλλά σαφῶς.  

Προφανῶς, ὁ Γέροντας καί δέν συμφωνοῦσε, γιά νά μή ποῦμε ὅτι ἀπαθῶς ἀγανακτοῦσε καί ἐλλόγως ἐθύμωνε, χωρίς δηλ. νά θυμώνη, ἔχοντας τόν «ἔλλογο θυμό», κατά τόν Μέγα Βασίλειο. Καί, αὐτό, φυσικά, ἀγάπης του ἕνεκεν, καί πρός τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως, ἀλλά καί ὡς πρός τίς συνέπειες αὐτῆς τῆς ἀλλοιώσεως σέ ὅλους ἐμᾶς.

Ὅποιος θέλει πιό πολλά γιά τό θέμα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ πού πρωτοεθίξατε, συγκεκριμένως, καί τῆς ἑνώσεως τῶν «ἐκκλησιῶν», ἄς διαβάση, μεταξύ τῶν ἄλλων, καί μία ἐπιστολή τοῦ ἰδίου τοῦ Γέροντος - μικρή εἶναι, ἑπτά-ὀκτώ σελίδων - πού ἔστειλε, στίς 23 Ἰανουαρίου 1969, ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, πρός τόν μακαριστό Ἀρχιμανδρίτη π. Χαράλαμπο Βασιλόπουλο καί ἡ ὁποία δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα  ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ  ΤΥΠΟΣ.

Ἐκεῖ, σέ αὐτήν τήν ἐπιστολή, ὁ μακαριστός π. Παΐσιος λέγει, γιά τούς φιλενωτικούς, ὅτι «ξέρουν νά ὁμιλοῦν γιά ἀγάπη καί ἑνότητα, ἐνῶ οἱ ἴδιοι δέν εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Θεό, διότι δέν Τόν ἔχουν ἀγαπήσει». Καί, πιό κάτω, στήν ἰδία ἐπιστολή πάντα, λέγει: «Τό θέμα τῆς ἑνώσεως τῶν ''ἐκκλησιῶν'' ἄς τό ἀφήσωμε σέ αὐτούς πού ὄντως ἀγαπήσανε πολύ τόν Θεό καί εἶναι Θεολόγοι - σάν τούς ἁγίους Πατέρες δηλ. τῆς Ἐκκλησίας μας - καί ὄχι ''Νομολόγοι''».

Ἐπίσης, στήν ἰδία πάντα ἐπιστολή, ἀναφέρει τό ἑξῆς: «Ἄς γνωρίσωμε καλά, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἔχει καμμίαν ἔλλειψι». Σέ ἄλλη συνάφεια, ἔλεγε, «ὅ,τι ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἐντελῶς λαμπικαρισμένο. Δέν ἔχει, λοιπόν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καμμία ἔλλειψι. Ἡ μόνη ἔλλειψις πού παρουσιάζεται, εἶναι ἡ ἔλλειψις - λόγια τοῦ π. Παϊσίου - σοβαρῶν ἱεραρχῶν, ποιμένων, μοναχῶν, πνευματικῶν, κλπ., μέ πατερικές ἀρχές. Ἀλλά, συνεχίζει ὁ π. Παΐσιος, ὅταν θά πρέπη, θά παρουσιάση ὁ Κύριος τούς ἁγίους Μάρκους τούς Εὐγενικούς, τούς ἁγίους Γρηγορίους Παλαμᾶδες, γιά νά συγκεντρώσουν ὅλα τά κατασκανδαλισμένα ἀδέλφια μας».

Βέβαια, καί σέ πολλες ἄλλες συνάφειες ὡμιλοῦσε γιά τόν Οἰκουμενισμό καί γιά τίς ἄλλες θρησκεῖες. Γιά τό πῶς ἐξεφράζετο γιά τόν Μωάμεθ, ἄς μή τό ἀναφέρω εἰς τήν ἀγάπη σας, γιατί ἐξεφράζετο πάρα πολύ ἄσχημα, μέ μία ἱερή πέτρα πού ἔχουν ἐκεῖ οἱ Μουσουλμᾶνοι. Ἄλλη φορά, ἴσως, ἀναφερθῶ καί σέ αὐτό.

Ἐκτός, βέβαια, ἀπό τόν Οἰκουμενισμό, δέν συμφωνοῦσε καί μέ τά διάφορα σχίσματα. Ὅταν, μάλιστα, κάποιοι, λίγοι μοναχοί, στό Ἅγιον Ὄρος, δέν ἤθελαν νά ἀνήκουν πλήρως, οὔτε στήν κανονική Ἐκκλησία, οὔτε σέ καμμία σχισματική, ἔλεγε, μέ ἁγιασμένο πάντα χιοῦμορ, ὁ Γέροντας, ἀλλά καί μέ πόνο: «Αὐτοί, εἶναι οἱ σοῦπερ διακριτικοί...» Καταλαβαίνετε... Καί τοῦτο, ἐπειδή ὁ Γέροντας πολεμοῦσε καί τά σχίσματα. Ἔλεγε ὅτι «ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι μαγαζί κανενός».

Βέβαια, περιττό νά ποῦμε π. Ἰωήλ, ὅτι ὁ Γέροντας, ὡς πρός τά ἄλλα, ἐσέβετο πάρα πολύ τούς θεσμούς, ἀκόμη καί ἐκεῖ πού δέν ἐπιβαλλόταν, ὅπως καί σέ προσωπικά του θέματα ἔκανε ὑπακοή στούς ὑπάρχοντες ἐκκλησιαστικούς θεσμούς, γιά νά ἀποφεύγωνται ἴσως καί τά σχίσματα.

Τώρα, γιά τό κίνημα τῶν Νεορθοδόξων, κλπ., λέμε τά ἑξῆς, ἐκ μέρους τοῦ Γέροντος. Ἔλεγε σχετικά ὁ π. Παΐσιος:

«Ὅ,τι ἔχει διασώσει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀνά τούς αἰῶνες, εἶναι ἐντελῶς, μά ἐντελῶς, καθαρισμένο, ὅπως εἴπαμε πρίν ''λαμπικαρισμένο'', πέρα γιά πέρα. Ὁπότε, ὅ,τι καινούργιο ἔρχεται σέ ἀντίθεσι - μέ αὐτήν τήν ἔννοια - καί ἔχει ἀπόκλισι ἀπό αὐτό τό προηγούμενο τό παραδεδομένο, δηλ., δέν εἶναι γνήσιο, δέν εἶναι δηλ. ἐκ τοῦ Θεοῦ».

Ὁπότε, ὅλα αὐτά τά σύγχρονα ρεύματα, πού ἀντιτίθενται στήν Πατερική διαχρονική Παράδοσι, εἶναι ἀπορριπτέα.

Ἐνθυμοῦμαι, μάλιστα, πού ἔλεγε, χαρακτηριστικά, τά ἑξῆς: «Οἱ παλαιοί, ὅταν, ἀραιά καί ποῦ, πήγαινε κανένας ἱεροκήρυκας, ἄκουγαν λίγες πνευματικές συμβουλές. Αὐτές τίς κρατοῦσαν, γιατί δέν εἶχαν βιβλία. Τίς ἐφάρμοζαν καί ἔφθαναν σέ μεγάλα ὕψη ἁγιότητος. Σπάνια, δηλ. εἶχαν τήν δυνατότητα νά δανεισθοῦν τήν Ἁγία Γραφή καί κάποιο πατερικό βιβλίο. Καί, ὅταν αὐτό συνέβαινε σπανίως, τό ἐδιάβαζαν ἐκ περιτροπῆς. Παρά ταῦτα, ὅμως, οἱ παλαιοί, τίς πιό πολλές φορές, ἀποκτοῦσαν ἀρετές καί εἶχαν γνήσιες πνευματικές ἐμπειρίες, εἶχαν περισσότερη τήν δύναμι τῆς εὐσεβείας παρά τήν ἐξωτερική μόρφωσί της. Καταλαβαίνετε. Δροῦσε μέσα τους ζωντανά ὁ Θεός.

Ἐνῶ, τώρα, ἔλεγε μέ πόνο καί ἀγανάκτησι ὁ π. Παΐσιος, κάποιες φορές, βλέπεις κάτι τεράστιες βιβλιοθῆκες στά σπίτια, σέ θεολόγους, σέ Χριστιανούς, κλπ., πού, ναί μέν αὐτό εἶναι εὐτύχημα, αὐτή ἡ ἄνθησις, ἀλλά, ἀπό τήν ἄλλη, διαπιστώνει κανείς, κάποιες φορές, ὅτι στά πνευματικά δέν ξέρουν τί τούς γίνεται». Μεγάλη δηλ. σύγχυσις, πνεῦμα πλάνης, πνευματικοί καρποί μηδέν, καί, ἐπί πλέον, τό χειρότερο, διαστροφή τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ, ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ, ἐν ὀνόματι τῶν Πατέρων, δῆθεν, καί ἔλεγε τήν φράσι τοῦ ἀπ. Παύλου, νομίζω, «χαλασμένα πνευματικά μυαλά».

Ἐμεῖς προσωπικά,  θά  τούς χαρακτηρίζαμε, στήν καλύτερη  περίπτωσι λίαν, ἐπιεικῶς, ψευτικο-πνευματικο-ρομαντικο- κουλτουριάρηδες''…  Ἄς τό ποῦμε ἔτσι.

Ἕνα παράδειγμα, πάτερ: Ἐνθυμοῦμαι, ἕνας καθηγητής Πανεπιστημίου, Θεολογίας ἐν προκειμένῳ - ὄνομα δέν λέμε γιατί αὐτό εἶναι καί κατάκρισις -  ἔλεγε στόν π. Παΐσιο: «Ἔ, Γέροντα, τώρα, τέλη 20οῦ αἰῶνος -τότε-, καί νά πιστεύωμε στούς δαίμονες καί τά τοιαῦτα... ἐδῶ πού φθάσαμε στό φεγγάρι, κλπ.; Δέν ὑπάρχουν, στήν πραγματικότητα, δαιμόνια, ὡς πρόσωπα αὐθύπαρκτα. Ἁπλῶς, ὅταν λέμε ''δαιμόνια'' ἐννοοῦμε καί εἶναι ἡ προσωποποίησις τοῦ κακοῦ»... Ὡραῖα λόγια...! Καί ὁ Γέροντας ἀπήντησε χαριτωμένα, χωρίς πολλές κουβέντες: «Ἐμεῖς ἐδῶ, κ. καθηγητά, εἰδικά παλαιότερα, βλέπαμε δωρεάν σινεμά ἀπό δαίμονες».

Ἄν ὁ Γέροντας, τότε, ἀντιδροῦσε τόσο δυναμικά, ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, πόσο πιό ἔλλογο, ἀπαθῆ, θεοκατευθυνόμενο «θυμό» καί ἔλλογη ἀντίδρασι, σάν ἄλλος Προφήτης Ἠλίας, καί ὄχι μόνο, δέν θά ἔβγαζε στίς ἡμέρες μας - ὅπως ξέρομε, πολλές φορές ἀντιδροῦσε, ὅπως π.χ. γιά τήν ταινία τοῦ Σκορτσέζε, πού εἶχε βγῆ ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος στήν Θεσσαλονίκη, κλπ. - ὅταν κανείς ἀκούη νά λέγωνται, ἀπό θεολόγους μάλιστα, καί ἱερομονάχους, καί πνευματικούς, καί ἐπισκόπους, πράγματα ἀκόμη πιό ἀπαράδεκτα ἀπό τά προηγούμενα, πιό ἀντιπατερικά, πιό ἀντιευαγγελικά, ὅπως σέ θέματα Βιοηθικῆς, μεταμοσχεύσεων, ἐξωσωματικῆς γονιμοποιήσεως, σέ θέματα ἐξελίξεως, σέ θέματα θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ, ὅπου, οὐσιαστικά, ὁ προβαλλόμενος ἐκεῖ Οἰκουμενισμός εἶναι ἕνας ἄθεος θεομπαίκτης μέσα στήν πολυθεΐα του;

Ἀλλά, ὁ Γέροντας θά ἐστηλίτευε καί πολλά ἄλλα θέματα, ὅπως τό θέμα τῆς ἀποφυγῆς τῆς τεκνογονίας - ὅτι εἶναι μεγάλο ἁμάρτημα -, τίς προγαμιαῖες σχέσεις, πού κάποιοι πνευματικοί τίς...

- Ἀμνηστεύουν, τρόπον τινά, δυστυχῶς...

- ...τίς ἀμνηστεύουν, ναί, ὅτι, δῆθεν ἐντός καί ἐκτός τοῦ γάμου τά πάντα ἐπιτρέπονται, ὁποτεδήποτε καί ὁ,τιδήποτε.

Καί σέ πάρα πολλά ἄλλα θέματα, ὄντως, θά ὤρθωνε στερεό στεγανό πατερικό τεῖχος. Ὅπως ἔλεγε εἶναι «ἄλλο ἡ κατά Θεόν οἰκονομία, ἄλλο ἡ διάκρισις, καί ἄλλο ἡ παρανομία καί ἡ ἀμνήστευσις τῆς ἁμαρτίας».

Τώρα ἐνεθυμήθην, ὅτι ἔλεγε «τό Πηδάλιον, λέγεται ''πηδάλιον'', γιατί πρέπει καί ὀφείλομε νά τό στρίβωμε». Ἀλλά, χωρίς πηδάλιο δέν μποροῦμε νά διαπλεύσωμε τό πέλαγος τῆς πνευματικῆς ζωῆς.

Καί θά κλείσω αὐτό τό καυτό ἐρώτημά σας, ἀναφέροντας τήν ἑξῆς φράσι τοῦ μακαριστοῦ Γέροντα:

«Ὅσοι μιλοῦν γιά τούς Πατέρες, χωρίς κάθαρσι, ὁμοιάζουν μέ ἐκείνους πού προσφέρουν μέλι, μέσα ὅμως ἀπό ἕναν τενεκέ πετρελαίου».

- Φοβερός λόγος...

- Ναί, φοβερός. Καί ἄλλα ἔλεγε, πιό καυτερά... Σκεφθεῖτε τώρα, λέμε ἐμεῖς μέ τήν σειρά μας, τί θά ἔλεγε γιά ἐκείνους πού ὁμιλοῦν κόντρα πρός τούς ἁγίους Πατέρες, ἤ ἔχουν τήν σατανική ἱκανότητα, πού αὐτό εἶναι ἀκόμη πιό ὕπουλο καί πιό ἐπικίνδυνο, χρησιμοποιῶντας ὀνόματα ἁγίων Πατέρων, καί ἀκόμη συγχρόνων ἁγίων Γεροντάδων, ὅπως καί τοῦ π. Παϊσίου, νά παραποιοῦν τήν διδασκαλία τους; ''Φρῖξον ἥλιε, στέναξον γῆ''. Ὅπως δηλ. κάνουν καί οἱ αἱρετικοί μέ τήν Ἁγία Γραφή.  Αὐτά, σέ πρώτη φάσι, σεβαστέ μου πάτερ. Ἄν θέλετε κάτι νά συμπληρώσετε, πολύ εὐχαρίστως.

- Ἁπλῶς νά πῶ, ὅτι ὁ ἀείμνηστος Γέροντας, ὡς συνεχιστής τῶν αὐθεντικῶν Πατέρων, ἐξέφραζε αὐτόν τόν λόγο τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, ὁ ὁποῖος ἔλεγε γιά παρόμοιες περιπτώσεις τό ''οὐδέν πτωχότερον διανοίας φιλοσοφούσης τά τοῦ Θεοῦ ἄνευ Θεοῦ''.

Δυστυχῶς, ὅπως βλέπετε κι ἐσεῖς, Γέροντα, διότι ἐπικοινωνεῖτε μέ ἀρκετό κόσμο καίτοι εὑρίσκεσθε στήν ἐρημιά, ὅτι αὐτά τά πράγματα ὡς μανιτάρια, πλέον, ἔχουν φυτρώσει. Καί, διερωτᾶται κανείς καί λέει «μά, βρέ παιδί μου, καλά, δέν ὑπάρχει στοιχειώδης λογική, δέν μποροῦν νά συλλάβουν κάποια πράγματα, δέν μελετοῦν τό Εὐαγγέλιο, δέν μελετοῦν ἱερό Χρυσόστομο; Ἴσως εὑρίσκονται σέ πλάνη μέ τήν θέλησί τους, βεβαίως, γιά νά ἀναπαύωνται μέσα στά πάθη τους. Τί νά κάνωμε;» Πάντως, νομίζω, ὅτι ἔχει τεράστιο μερίδιο εὐθύνης καί ἡ Διοικοῦσα Ἐκκλησία, πού ἀφήνει, τρόπον τινά, αὐτά τά πράγματα καί δημιουργοῦν μπλεξίματα. Ἄν καί νομίζω ὅτι, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θέλει νά εἶναι ἀγωνιστής, καί θέλει νά αἰσθάνεται τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ μέσα του, δέν πρόκειται ποτέ νά μπερδευτῆ ἀπό τέτοια πράγματα, ἀλλά μᾶλλον θά αὐξάνη ὁ ζῆλος του, θά ζῆ περισσότερο τήν πατερική, τήν εὐαγγελική ζωή, καί ταυτοχρόνως εἴτε μέ τόν λόγο του, εἴτε μέ τόν τρόπο ζωῆς του, θά ἐλέγχη ὅλες αὐτές τίς πλᾶνες πού κυκλοφοροῦν στίς ἡμέρες μας.

Πατέρα Ἀρσένιε, νά συνεχίσωμε σέ μία ἄλλη ἐρώτησι; Ἔχομε εὐλογία, ἔτσι;

- Βεβαίως, ἀλλοίμονο.

- Εἶναι γεγονός, ὅτι τά κοσμικά πράγματα συνεχῶς ἐξελίσσονται καί ἀλλάζουν. Αὐτό εἶναι δεδομένο. Τώρα, μία λεπτή ἐρώτησις. Καί τό λέω αὐτό «λεπτή ἐρώτησις», διότι, κάποιοι θέλουν νά χρησιμοποιήσωμε καί συγχρόνους Ἁγίους, μεταξύ αὐτῶν καί τόν π. Παΐσιο, γιά νά μή πῶ πρωτίστως τόν Γέροντα Παΐσιο, ὅταν ἀναφερώμεθα στίς σημερινές ἐξελίξεις καί σέ κάποια πράγματα πού δῆθεν εἶχε πῆ ἤ δέν εἶχε πῆ.

Συγκεκριμένα, θέλω νά πῶ: Πῶς ἔβλεπε ὁ Γέροντας τίς κοσμικές ἐξελίξεις, καί ἄν ἔδινε ἰδιαίτερη σημασία σέ κάποια  θέματα πού ἀκοῦμε τελευταῖα, νά ἔχουν σχέσι μέ τίς λεγόμενες «γεωπολιτικές ἐξελίξεις», στόν κόσμο γενικώτερα, καί εἰδικώτερα στά Βαλκάνια  καί στήν Πατρίδα μας.

Τί ἔχετε νά μᾶς πῆτε ἐπάνω σέ αὐτό, διότι τόν τελευταῖο καιρό πολλά ἀκούγονται καί γράφονται καί διαδίδονται καί μέσῳ Διαδικτύου, ὅτι προφορικῶς εἶπε αὐτό ὁ π. Παΐσιος, αὐτό ἐννοοῦσε, ἐκεῖνο δέν ἐννοοῦσε καί κάπου ἄς παραδεχθοῦμε, ὅτι κάποιοι ἄνθρωποι συγχύζονται καί χρειάζεται κανείς νά ἔχη διάκρισι, γιά νά καταλάβη τί εἶπε ὁ π. Παΐσιος καί τί ἐννοοῦσε μέ  ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἔλεγε. Πῆτε μας σᾶς παρακαλῶ ἐπάνω σέ αὐτό, ἄν θέλετε κάτι.

- Ἀναμφισβήτητα π. Ἰωήλ, ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν, ὁ Γέροντας ἔλεγε κάποια πράγματα, ἀλλά ἐμένα προσωπικά, μοῦ εἶχε τότε ἀπαγορεύσει αὐστηρά νά ὁμιλῶ γι᾽ αὐτά τά πράγματα, ἔτσι συγκεκριμένα ὅπως μᾶς τά ἔλεγε. Ὅμως νά μοῦ ἐπιτρέψετε, συμμεριζόμενος καί τήν ἀγωνία σας, καί ἐκείνην τῶν ἀγαπητῶν ἐκλεκτῶν ἀκροατῶν, νά πῶ κάποια πράγματα, ἐντελῶς βέβαια περιληπτικά, καί χωρίς πολλά σχόλια, γιατί εἶναι καί λεπτή ἡ θέσις μας, τά ὁποῖα πιστεύω ὅτι θά ὑπερκαλύψουν, ἤ ἔστω θά καλύψουν κάπως τήν οὐσία τοῦ ἐν λόγῳ θέματος - προβλήματος - συγχρόνου ἀσθενείας, ὅπως θέλετε πᾶρτε το, ἄν καί δέν δίνω κάποια ἄμεση ἀπάντησι σέ αὐτό  βέβαια.

Ἄς ξεκινήσω ἔτσι: Ἀπ᾽ ὅ,τι μᾶς ἀνέφερε ὁ Γέροντάς μου, ὁ π. Ἰσαάκ...

- Ἐσεῖς εἴχατε ἄμεσο Γέροντα τόν Γέροντα Ἰσαάκ, πού ἔμενε στό Κελλί τῆς Ἀναστάσεως, στήν Καψάλα, ἔτσι;

- Ναί. Ὁ π. Παΐσιος μέ εἶχε στείλει στόν π. Ἰσαάκ. Καί ἐμεῖς, τότε θέλαμε - ἀναζητούσαμε ἕναν Γέροντα, ὁ ὁποῖος νά μᾶς στέλνη ἀπρόσκοπτα καί εὐχαρίστως στόν π. Παΐσιο. Καταλαβαίνετε…

- Μάλιστα.

- Λοιπόν, ἀπ᾽ ὅ,τι μᾶς ἀνέφερε ὁ Γέροντάς μου, ὁ π. Ἰσαάκ ὁ Ἁγιορείτης  - αὐτή ἡ ἱστορία εἶναι πάρα πολύ συγκινητική - ὁ π. Παΐσιος, πρίν πολλά χρόνια, ἔλεγε ὅτι «ὁ π. Κυπριανός θά φτιάξη κάποτε δική του ''᾽Εκκλησία''». Θά καταλάβετε στήν συνέχεια τί ἐννοοῦσε. Ὅλοι λοιπόν τότε ἐθεώρησαν, ἦσαν σχεδόν σίγουροι, καί ὁ π. Ἰσαάκ, καί οἱ ἄλλοι Γεροντάδες, οἱ παλαιότεροι, ὅτι κάποτε ὁ π. Κυπριανός θά ἐγίνετο κτίτωρ κάποιου ναοῦ. Καί τοῦτο γιατί ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος ἁπλᾶ:

«Κάποτε, ὁ π. Κυπριανός θά φτιάξη δική του ''Ἐκκλησία''». Ὁπότε, αὐτό καταλάβαιναν.

Ἔ, μετά ἀπό χρόνια, ὁ π. Κυπριανός ἵδρυσε δική του σχισματική ''Ἐκκλησία'', μέ τό Παλαιό Ἡμερολόγιο. Πιό πολλά ἄς μή ποῦμε... ἐλπίζω νά τά ξέρετε... Διότι δέν εἶναι αὐτό τό θέμα μας τώρα.

- Τό γνωστό Σχῖσμα τοῦ Κυπριανοῦ. Ἔτσι, λοιπόν, ὁ π. Παΐσιος αὐτό  τό εἶχε προβλέψει καί τό ἔλεγε ξεκάθαρα, ἔτσι;

- Ναί, βεβαίως. Ἔλεγε: «Ὁ π. Κυπριανός θά φτιάξη δική του ''Ἐκκλησία''». 

Καί, ὅλοι οἱ Γεροντάδες νόμιζαν ὅτι κάποτε θά ἔχτιζε ἕναν ναό. Γιατί τότε παλαιά, ὁ π. Κυπριανός ἀνῆκε στήν κανονική Ἐκκλησία. Τώρα, νά μή ποῦμε ἄλλα γι᾽ αὐτό τό θέμα.

Ἄν καί τά σχόλια περιττεύουν καί τά συμπεράσματα εἶναι ἐμφανέστατα, ὁ καθένας πλέον καταλαβαίνει, ἀπό αὐτό τό παράδειγμα, καί ὄχι μόνον ἀπό αὐτό, ὅτι ἄλλο ἐννοοῦσε ὁ Γέροντας Παΐσιος, καί ἄλλο καταλάβαινε κανείς ὅταν τό πρωτοάκουγε τότε. Ὅπως καί ὁ π. Ἰσαάκ, χωρίς νά εὐθύνεται, καί ὅλοι οἱ Γεροντάδες τότε αὐτό κατάλαβαν.

Ὕστερα, ἄς πᾶμε λίγο πιό βαθειά καί πιό μακρυά καί πιό ἁγιογραφικά: Ἄς θυμηθοῦμε τόν Κύριο, πού τότε ἐνόμισαν ὅτι ὁ Χριστός θά ξαναέχτιζε τόν ναό τοῦ Σολομῶντος σέ τρεῖς ἡμέρες, ἐνῶ ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης Χριστός ἐννοοῦσε τήν τριήμερο Ἀνάστασί Του. Εἶναι γνωστά αὐτά, ἄς μή τά ἀναλύσωμε τώρα. Κάποια ἄλλη φορά, ἐσεῖς, ἄν θέλετε, μπορεῖτε νά τά ἀναφέρετε...

Ἐπίσης, ἄς πᾶμε σέ κάτι πιό ''προκλητικό'', στόν Προφήτη Ἰωνᾶ. Ὅταν εἶπε ὁ Θεός ὅτι ''σέ τρεῖς ἡμέρες θά καταστρέψω τήν Νινευί'', δέν ἄφησε περιθώρια ἄλλης ἑρμηνείας, δέν εἶπε ''ἄν μετανοήσουν δέν θά τούς καταστρέψω'', ἀλλά εἶπε, ξεκάθαρα: ''Σέ τρεῖς ἡμέρες καταστρέφω τήν Νινευί''. Τελικά, ὁ ἴδιος ὁ Θεός δέν τήν κατέστρεψε τότε, σέ τρεῖς ἡμέρες, ἀλλά προσέξτε, τήν κατέστρεψε μετά ἀπό πολλά χρόνια, χωρίς, ὅμως, δεύτερη προειδοποίησι. Ἔφθανε ἡ πρώτη, ἀπό τόν Προφήτη Ἰωνᾶ.

Ἀλλά καί τότε, πού ἐλάμβαναν χώραν τά διάφορα γεγονότα, ἐπί Προφήτου Ἰωνᾶ δηλ., πού κατάπιε τό κῆτος τόν Προφήτη Ἰωνᾶ, κλπ., τά ξέρετε, ἐκεῖνα τά γεγονότα ἦσαν, χωρίς τότε κανείς νά τό καταλαβαίνη, οὔτε καί ὁ Προφήτης Ἰωνᾶς, οὔτε καί κανείς ἄλλος - τά γεγονότα δηλ. τῆς ταλαιπωρίας τοῦ Προφήτου Ἰωνᾶ, πού ὁ Προφήτης βρέθηκε γιά τρεῖς ἡμέρες μέσα εἰς τό κῆτος - ἦσαν ἡ μεγαλύτερη προφητεία, ἡ προφητεία πού εἶχε μεγαλυτέρα ἐμβέλεια καί σημασία καί διαχρονικότητα, ἀπό τήν καταστροφή τῆς Νινευί. Καί τοῦτο, ἐφ᾽ ὅσον ὅλα αὐτά προετύπωναν τήν τριήμερο Ἀνάστασι τοῦ Χριστοῦ, τό ἄνοιγμα τοῦ Θεοῦ εἰς τά ἔθνη, καί πολλά ἄλλα... Ἄς μή τά ἀναπτύξωμε τώρα καί ξεφύγωμε ἀπό τό θέμα μας.

Ἄν ὁ Θεός, δηλ., σεβαστέ μου πάτερ, ὑποσχεθῆ, προφητεύση, τό Α, καί, ἀντί γιά τό Α, συμβῆ τό 2Α, τό 3Α, τό 100Α, μήπως αὐτό σημαίνει ὅτι δέν ἐξεπληρώθη ἡ προφητεία γιά τό Α; Κάθε ἄλλο. Ἄν πάλι, ἀντί γιά τό Α, πού ἐπροφητεύθη, συμβῆ τό Β, τό ὁποῖο Β εἶναι μέν διαφορετικό ἀπό τό Α, ἀλλά εἶναι ἀσυγκρίτως πιό σημαντικό, πιό ὠφέλιμο, πιό καταπληκτικό ἀπό τό Α, ἔ, τότε, κατά μείζονα λόγο, ξεπληρώνεται καί ἡ προφητεία γιά τό Α, κι ἄς ἔγινε κάτι τό διαφορετικό.
Τό ὅτι γιά παράδειγμα, ὁ π. Κυπριανός ἔφτιαξε δικό του κόμμα, σχιματικό, ἄκυρο, δέν εἶναι ἀσυγκρίτως πιό συγκινητικό ἀπό ἐκεῖνο πού εἶχε πῆ ὁ π. Παΐσιος;  Μέ καταλαβαίνετε...

- Βέβαια.

- Πιστεύω, συμφωνεῖτε καί ἐπαυξάνετε...

- Ἐννοεῖται.

- Μέ αὐτά, πού, χωρίς πολλά σχόλια, προανέφερα, θέλω νά πῶ, ἐν προκειμένῳ γιά τό θέμα μας  ὅτι, τί ἀκριβῶς ἐννοοῦσε ὁ ὄντως Ἅγιος καί προορατικός  καί διορατικός Γέροντας Παΐσιος μέ ὅσα εἶχε πῆ, καί κυρίως τό πότε θά γίνουν μόνο ὁ Θεός καί ὁ Γέροντας τό ξέρουν. Καί, ἀναφερόμαστε, βέβαια, μόνο σέ πράγματα πού ὄντως εἶπε ὁ Γέροντας. Φυσικά ἐννοεῖται, ὅτι τό νά προσπαθοῦμε νά ἐξηγήσωμε τί ἀκριβῶς ἐννοοῦσε ὁ Ἅγιος Γέροντας εἶναι τό ὀλιγώτερο ἀφελές...

Τό ὅτι βέβαια ὁ Γέροντας Παΐσιος εἶχε ἐκ Θεοῦ, προφητικό χάρισμα καί διορατικό, ἐπίσης δέν τίθεται θέμα. Εἴμαστε οἱ τελευταῖοι πού τό διαπιστώσαμε.

Αὐτό βέβαια, δέν σημαίνει ὅτι καί οἱ μεγαλύτεροι Προφῆτες ἦσαν παντογνῶστες. Ἀπεκάλυπταν μόνον ὅ,τι ὁ Θεός τούς πληροφοροῦσε, ὑπερφυσικῶς. Στά ἄλλα, δηλ., θέματα τῆς καθημερινῆς τους ζωῆς, πάντα ἔμπαινε καί ἡ ἀνθρώπινη σχετικότητα, πρᾶγμα πού καθόλου δέν τούς μειώνει. Εἶχαν ὅλο τό δικαίωμα νά ἔχουν καί τήν δική τους, σχετική βέβαια, ἀνθρώπινη κρίσι.

Γιά παράδειγμα, ὅταν μία φορά, ἕνας εὐλαβής κατά τά ἄλλα ἱερομόναχος, πήγαινε στόν π. Παΐσιο λίγο φαγητό, σέ ἕνα τάπερ ἐκεῖ, καί τοῦ εἶπε μέ εὐλάβεια «ἔ, Γέροντα, γιά πές μου τί φαγητό ἔχω μέσα; - τοῦ μιλοῦσε ἔτσι, ἐπειδή αὐτός προφανῶς εἶχε δῆ πάρα πολλά ἀπό τόν π. Παΐσιο -  τί σέ πληροφορεῖ ὁ Θεός, τί φαγητό σοῦ φέρνω;», τότε ὁ π. Παΐσιος τοῦ εἶπε χαμογελῶντας: «Πάτερ μου, μέ τό δικό σου τό φαγητό θά ἀσχοληθῆ, τώρα, ὁ Θεός;» 

Νά ποῦμε ἐδῶ καί ἕνα χαριτωμένο. Αὐτός ὁ ἱερομόναχος, στήν συνέχεια τοῦ λέει: «Γέροντα, βλέπω ἕνα φίδι μπλέ. Πῶς εἶναι μπλέ;». «Εὐλογημένε, τοῦ λέει ὁ Γέροντας, σήμερα εἶναι Κυριακή καί φοράει τά καλά του!»

Λοιπόν, τό ὅτι ὁ Γέροντας Παΐσιος εἶχε μέγα προφητικό καί διορατικό χάρισμα εἶναι γνωστό τοῖς πᾶσι. Μάλιστα, ἐμένα προσωπικά, πιό πολύ μέ συγκινοῦν αὐτά πού ἔκρυβε, λόγῳ τῆς πνευματικῆς του ἀρχοντιᾶς καί διακρίσεως, παρά ἐκεῖνα πού ἀπεκάλυπτε. Καί κυρίως, ἐκεῖνα πού ἔπαιρνε ἐπάνω του.

Ὅμως, τό νά ἑρμηνεύωμε Ἁγίους, νά βάζωμε ἡμερομηνίες, ἀλλά καί τό ἀντίθετο, πού κάποιοι ἄλλοι λένε, ἀνοήτως βέβαια - καί συγγνώμη γιά τήν φράσι - ὅτι δῆθεν ἔπεσε ἔξω ὁ π. Παΐσιος, ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἐκ τοῦ Θεοῦ. Δέν συνάδουν, ἄλλωστε, μέ τό διαχρονικό πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας. Καί, φυσικά, ὁ Γέροντας δέν ἀναπαυόταν μέ τέτοιες νοοτροπίες καί ἑρμηνεῖες.

Ἐδῶ, ὁ ἴδιος ὁ Θεός, πού ὥρισε ἡμερομηνία καί εἶπε ''σέ τρεῖς ἡμέρες θά γίνη αὐτό,  δηλ. θά καταστρέψω τήν Νινευί'', βλέπομε ὅτι δέν κατέστρεψε τότε τήν Νινευί, ἀλλά μετά ἀπό χρόνια. Καί στίς τρεῖς ἐκεῖνες ἡμέρες, ἔγιναν πράγματα ἀνώτερα!... Ὁπότε τελικά, ἐννοεῖται ὅτι δέν ἔπεσε ἔξω ὁ Προφήτης.  Καταλαβαίνετε… 

 Καί, γιά νά κλείσωμε κάπως αὐτήν τήν ἑνότητα, μοῦ εἶχε πῆ προσωπικά, ὁ Γέροντας  ὅτι κάποιοι διαδίδουν διάφορα, δῆθεν ὅτι τά εἶπε ὁ Παΐσιος - καί αὐτά ἐνῶ ἀκόμα ζοῦσε, πολλῷ δέ μᾶλλον θά διέδιδαν διάφορα μετά τήν κοίμησί του - ἐνῶ μᾶς ἔλεγε, μέ ἀγανάκτησι καί πόνο, καί ἀγάπη βέβαια, ὅτι «αὐτά πού λένε κάποιοι τούς τά ὑπαγορεύει ὁ ἑαυτός τους ὁ ΠΛΑΝΗσιος καί ὄχι ὁ Παΐσιος!...»

Ὅπως ὅταν ζοῦσε, μοῦ εἶχε πῆ καί τό ἑξῆς, ὅτι «πολλά παλαβά ἄκουσα στήν ζωή μου, μά αὐτά δέν εἶναι τίποτε ἐμπρός σέ ἐκεῖνα πού θά κυκλοφορήσουν μετά τήν κοίμησί μου».

Ὅσο γιά τήν διόρασι, ἔλεγε ὅτι «δέν φαίνεται εὔκολα. Συνήθως, εἶναι καλά κρυμμένη καί ἄν κάποιος ὄντως τήν ἔχη, τήν ἔχη κλειδωμένη».

Αὐτά, τώρα. Δέν θέλω νά ἐπεκταθῶ σέ πιό πολλά.

- Ναί, Γέροντα. Πολύ σᾶς εὐχαριστοῦμε. Πολύ διαφωτιστικά αὐτά τά ὁποῖα ἐν βραχύ ρήματι καί πολλῇ συνέσει μᾶς εἴπατε στό ἐρώτημα αὐτό.

Ἐγώ, θά ἔλεγα τό ἑξῆς: Ὅτι ἡ στάσις μας ἔναντι ὅλων αὐτῶν πρέπει νά εἶναι ἡ ἐνδεδειγμένη ἀπό τήν ἴδια τήν Ἐκκλησία μας. Δηλ., μία προφητεία ἔχει ἀφυπνιστικό περισσότερο χαρακτῆρα, ἀπό μία σκοπιά βεβαίως, ἅμα τό δῆς τό θέμα. Ἀλλά, κυρίως, μετά βεβαιότητος, μποροῦμε νά ποῦμε, ὅπως στήν περίπτωσι μέ τόν Κυπριανό πού ἀναφερθήκατε, ἀφοῦ πραγματοποιηθῆ αὐτό, τότε λέμε «ἄ, αὐτό ἐννοοῦσε ὁ τάδε ἅγιος Γέροντας, ἤ αὐτό ἔπρεπε νά συμβῆ». Ὄχι δηλ. προκαταβολικῶς, ἀλλά ἀφοῦ γίνη, τότε ἑρμηνεύεται σωστά ἡ προφητεία.

- Αὐτό πού λέτε.

Σεβαστέ μου, π. Ἰωήλ, θά μποροῦσα νά ἀναφέρω καί πολλά ἄλλα παρόμοια παραδείγματα, ἀλλά νομίζω, ἕνα παράδειγμα φθάνει καί περισσεύει, ἐκεῖνο μέ τόν π. Κυπριανό. Ἄλλα ἔλεγε ὁ Γέροντας καί ἄλλα ἐννοοῦσε καί τά ὁποῖα ἔγιναν, πού εἶναι πιό καταπληκτικά.

- Συγχωρέστε με νά πῶ, ὅτι δέν εἶναι καί ἔντιμο βεβαίως, κάποιοι νά χρησιμοποιοῦν τό ὄνομα, τήν μνήμη, τοῦ π. Παϊσίου γιά νά περνοῦν στόν κόσμο ἐκεῖνα πού θέλουν αὐτοί. Μέ τό ρεφρέν «τάδε ἔφη Παΐσιος», δηλ. «τό εἶπε ὁ Παΐσιος», μέ ἀποτέλεσμα νά δημιουργῆται πολύ μεγάλη σύγχυσις. Καί, ἐννοεῖται, ὅπως εἴπατε κι ἐσεῖς, ὅτι τόν κούραζαν οὐσιαστικά αὐτά τόν πατέρα Παΐσιο.

Δέν ἦταν αὐτοῦ τοῦ πνεύματος, ὁ π. Παΐσιος, πού θέλουν κάποιοι νά τοῦ ἀποδώσουν. Ὅσοι τόν εἶχαν γνωρίσει, ξέρουν ὅτι ὁ Γέροντας μιλοῦσε γιά μετάνοια, μιλοῦσε καί γιά ἄλλα θέματα… Δέν ἦταν ὁ ''ἐσχατολόγος'', μέ τήν ἔννοια αὐτή πού χρησιμοποιοῦν τώρα κάποιοι χωρίς νά μιλοῦν γιά μετάνοια καί χωρίς νά μιλοῦν γιά οὐσιώδη θέματα τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητος.

- Ἀκριβῶς.

- Μία ἄλλη ἐρώτησις. Νά περάσωμε;

- Νά εἶναι εὐλογημένο.

- Νά δοῦμε τώρα γιά λίγο, τόν Γέροντά σας, τόν π. Ἰσαάκ. Διότι ὅπως εἴπαμε καί πρίν, εἶστε τέκνο πνευματικό τοῦ ἀειμνήστου Γέροντος Ἰσαάκ, ἑνός μεγάλου συγχρόνου πατρός τοῦ Ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ. Πῆτε μας, π. Ἀρσένιε, πῶς ἔβλεπε καί πῶς ἀσκοῦσε τήν ποιμαντική του ὁ π. Ἰσαάκ, διότι ἔκανε καί ποιμαντική ὁ Γέροντας Ἰσαάκ. Ἔβγαινε ἔξω σέ κάποια μοναστήρια, δεχόταν κόσμο. Πῶς, λοιπόν, ἔβλεπε καί ἀσκοῦσε τήν ποιμαντική του ὁ Γέροντάς σας, ὁ Γέρων Ἰσαάκ, καί πῶς ἀνέπαυε τούς ἀνθρώπους; Καί ὅ,τι ἄλλο νομίζετε πού ἔχει σχέσι μέ τόν π. Παΐσιο, πού εἶναι τό καθ᾽ αὐτό θέμα μας. 

- Θά μιλήσω ὅσο γίνεται περιληπτικά. Χαίρομαι, γιατί, ἐδῶ, οἱ πιό πολλοί Κονιτσιῶτες ἐγνώριζαν προσωπικά τόν π. Ἰσαάκ.

- Βέβαια, γιατί εἶχε ἔλθει καί ἐδῶ καί οἱ Κονιτσιῶτες πού πήγαιναν στό Ὄρος ἐπισκέπτονταν, τόσο τόν Γέροντα Παΐσιο, ὅσο καί τόν Γέροντα Ἰσαάκ.

- Λοιπόν, προσπαθοῦσε ὁ Γέροντάς μου, ὁ π. Ἰσαάκ, μέ τήν δέουσα διάκρισι - σέ θέματα ποιμαντικῆς ἀναφερόμεθα - νά συμμετέχη πέρα γιά πέρα στά προβλήματα καί στίς ἀδυναμίες καί νά πάσχη γιά τίς ἁμαρτίες τῶν ἀνθρώπων. Προσπαθοῦσε νά τούς προτείνη, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, τήν ἐξατομικευμένη θεραπευτική πνευματική ἀγωγή, μετά διακρίσεως. Ἄλλο στόν Α, ἄλλο στόν Β, ἀνάλογα μέ τήν δική τους πνευματική ἰδιοσυχνότητα, σύμφωνα πάντα μέ τό πνεῦμα τῶν Πατέρων, μετά διακρίσεως, ἀλλά καί μέ τό πνεῦμα τοῦ π. Παϊσίου, ὁ ὁποῖος εἶχε πιάσει 100% τόν σφυγμό τῆς ἐποχῆς.  (Σημειωτέον ὁ π. Παΐσιος ἔκανε Μεγαλόσχημο τόν π. Ἰσαάκ).

Βέβαια, ὁ ἴδιος ὁ π. Ἰσαάκ αἰσθανόταν, πάνω καί πέρα ἀπ᾽ ὅλα, Ἁγιορείτης, γνήσιος Ἁγιορείτης, ἡσυχαστής. Γι᾽ αὐτό προτιμοῦσε καί στό θέμα αὐτό, κυρίως τήν προσευχή, γιά τόν κόσμο. Δέν ἀναπαυόταν γενικῶς, νά ἔχη πνευματικοπαίδια στόν κόσμο,  ἐκτός βέβαια, σπανιωτάτων ἐξαιρέσεων, γι᾽ αὐτό, ὅταν κάποιοι ἔλεγαν - καί μέ καλή διάθεσι προφανῶς - ὅτι τόν εἶχαν πνευματικό, ἀποροῦσε, καί μᾶλλον ἐστενοχωρεῖτο. Βέβαια, κάπου-κάπου, ὅπως πολύ σωστά προαναφέρατε, ἰδιαίτερα τίς Σαρακοστές, ἔβγαινε καί ἐξομολογοῦσε σέ διάφορα μέρη, στό Μικρόκαστρο, στήν Μυτιλήνη, στήν Ξάνθη, κλπ., ὅμως ἤθελε τούς ἀνθρώπους νά τούς βοηθῆ μέν ἐκτάκτως, ἀλλά με ἀπώτερο τελικό σκοπό νά συνδέωνται με ἕναν πνευματικό, ''λεβἐντη'', ὅπως ἔλεγε, πού νά μποροῦν νά τόν βρίσκουν τακτικά, εὔκολα, καί πρακτικά νά εἶναι ἐφικτή αὐτή τους ἡ ἐπικοινωνία. Καταλαβαίνετε… Ἄλλωστε, πρῶτα ἔδινε μεγαλύτερη σημασία στήν ἑνότητα τῆς οἰκογένειας - δέν ἦταν ἀκραῖος καθόλου - καί μετά σέ ὅλα τά ἄλλα…

- Μεγάλο πρᾶγμα αὐτό πού μᾶς λέτε!

- Αὐτό θέλει πολλή ἀνάλυσι καί πρέπει νά ἀναφέρω τώρα πολλά παραδείγματα καί θά ξεφύγωμε....

- Στήν ἑνότητα τῆς οἰκογένειας, λοιπόν.

-Καί, μετά ἔρχεται ἡ ἄσκησις καί ὅλα τά ἄλλα. Πράγματα δηλ. πού κανείς ἐκπλήσσεται…

Βέβαια, αὐτό ἦταν καί τό πνεῦμα τοῦ π. Παϊσίου. Ἐννοεῖται, ὅτι ἀρρωστημένες εὐλάβειες  καί ''περίσσειες'' εὐλάβειες, ὅπως ἔλεγε, δέν τίς δεχόταν. Ἦταν πάρα πολύ ἰσορροπημένος - δέν ἔπιανε τά ἄκρα, ἄν καί ἦταν μεγάλος ἀγωνιστής - καί προσγειωμένος, μέ πνευματική οἰκονομία. Ἦταν ρεαλιστής, ἀλλ᾽ ὅπου ἐχρειάζετο ἦταν καί ἀνυποχώρητος. Ἐντελῶς ἀνυποχώρητος.

Τώρα, περιττό νά ποῦμε ὅτι εἶχε σέ πάρα πολύ μεγάλη εὐλάβεια τόν Γέροντα Παΐσιο, τόση πού δέν περιγράφεται. Νά σκεφθῆ κανείς, ὅτι ἐξ αἰτίας τοῦ π. Παϊσίου, ὁ π. Ἰσαάκ ἐγκατέλειψε τόν Λίβανο - γιατί ἦταν Λιβανέζος - καί ἀπεφάσισε νά μονάση διά βίου, μόνιμα, στό Ἅγιον Ὄρος.

Ἀλλά, ἄς πάρωμε τά πράγματα, π. Ἰωήλ, ἀπό τήν ἀρχή γιά νά καταλάβουν καί οἱ ἀκροατές καλύτερα.

- Καί νά ὠφεληθοῦν, βεβαίως.

- Ἄλλωστε, ξέρω καλά τό πόσο τόν ἀγαποῦσαν καί οἱ Κονιτσιῶτες, καί γι᾽ αὐτό θά τά πῶ αὐτά.

- Σᾶς εὐχαριστοῦμε.

- Κι ἐγώ.

Κατ᾽ ἀρχάς, ὁ π. Ἰσαάκ ἦλθε στήνἙλλάδα, στήν Θεσσαλονίκη, γιά νά σπουδάση Θεολογία στό Πανεπιστήμιο. Ἔμαθε δέ τόσο καλά Ἑλληνικά, πού, ἀπό τήν προφορά του, δέν καταλάβαινες ὅτι ἦτο Λιβανέζος, Ἄραβας.

Μάλιστα, κάποτε, ἕνας ἄλλος ἑλληνομαθέστατος Ἄραβας, πού ἐννοεῖται δέν τόν ἤξερε, τόν συνάντησε στήν ἱερά Μονή Ἁγίου Παύλου τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Καί ὅταν τόν ἄκουσε νά μιλάη μέ τούς ἐκεῖ πατέρες πρῶτα Ἑλληνικά, καί ὕστερα μίλησαν καί μεταξύ τους Ἀραβικά, χωρίς ὅπως εἴπαμε, νά γνωρίζη ὅτι ἦταν Λιβανέζος, τοῦ εἶπε μέ ἔκπληξι καί θαυμασμό: «Μπράβο, μπράβο πάτερ μου, πρώτη φορά βλέπω Ἕλληνα νά μιλᾶ ἄπταιστα Ἀραβικά!» Καταλαβαίνετε, ἄς μή κάνωμε σχόλια… Καί τί σπάνιες λέξεις ἐχρησιμοποιοῦσε!...

Συνεχίζομε. Κατά τήν διάρκεια τῶν σπουδῶν του, ἐγοητεύθη καί συνεδέθη μέ τό σεπτό πρόσωπο τοῦ Γέροντος Παϊσίου, πού ὁ π. Παΐσιος τότε ἔμενε στόν Τίμιο Σταυρό, ἔξω ἀπό τήν Ἱερά Μονή Σταυρονικήτα τοῦ Ἁγίου Ὄρους.

Μάλιστα, μία φορά, στήν Ἱερά Μονή Σταυρονικήτα, εἶχαν ἐκεῖ, σέ κάποιο κελλί τοῦ Μοναστηριοῦ, τό θυμᾶμαι σάν τώρα δά ὅπως μοῦ τό ἔλεγε, εἶχαν μία κατ᾽ ἰδίαν συνάντησι, γιά πολλή ὥρα, ἐκεῖ στό Μοναστήρι, οἱ δυό τους, παπα-Ἰσαάκ καί Γέρων Παΐσιος, ὅπου ἔβλεπε ὁ π. Ἰσαάκ τόν Γέροντα Παΐσιο καί τόν ἔνοιωθε σάν καιομένη πνευματική λαμπάδα.

Τόν ἔβλεπε σέ ἄλλη διάστασι, κάποιες φορές, καί καθώς ὡμιλοῦσε ὁ Γέρων Παΐσιος, - ἀπ ὅ,τι μοῦ ἔλεγε ὁ π. Ἰσαάκ,  καί πῶς τό ἔλεγε, βέβαια -, ἔνοιωθε ἕνα ἀπερίγραπτο, δυνατό, πνευματικό, γλυκό, κάψιμο στήν καρδιά του καί σέ ὅλο τό εἶναι του. Καί πολλά ἄλλα!....

Ὅταν ὁ Γέροντας Ἰσαάκ ἐτελείωσε τίς σπουδές του, ὁ π. Παΐσιος - γιά νά δῆτε τί εὐρύ πνεῦμα εἶχε - τόν προέτρεψε νά ξεκινήση, νά δοκιμάση στόν Λίβανο, γιά νά προσφέρη ἐκεῖ, χωρίς βέβαια νά τόν δεσμεύση, ἐννοεῖται. Ὁ π. Ἰσαάκ ἔκανε ὑπακοή βέβαια στήν ἀρχή, ἀλλά σύντομα, καί λόγῳ κάποιων συγκυριῶν - ἄς μή τά ἀναφέρωμε, ἄλλωστε δέν ὠφελοῦν - ἀλλά κυρίως, λόγῳ τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι φλογώσεώς του πρός τό πρόσωπο τοῦ π. Παϊσίου, καί ἐξ αἰτίας βέβαια τῆς θείας Πρόνοιας, ἦλθε μόνιμα πλέον, στήν Καψάλα τοῦ Ἁγίου Ὄρους. ’Εκεῖ πῆρε τό Κελλί τῆς Ἀναστάσεως, γιά νά εἶναι κοντά στό Κελλί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ὅπου τότε διέμενε ὁ π. Παΐσιος. Αὐτό τό Κελλί τῆς Ἀναστάσεως, τό ἀνεκαίνισε ἐννοεῖται, ὁ π. Ἰσαάκ.

Ὅπως χαρακτηριστικά μοῦ ἔλεγε ὁ π. Ἰσαάκ, «ὅταν Ἠλία – αὐτό ἦταν τό κοσμικό μου ὄνομα - τότε ἐρχόμουν ἀπό τόν Λίβανο, εἶχα συνεχῶς σκυμμένο κάτω τό κεφάλι μου. Δέν ἔβλεπα κανέναν, ὅλα ἐγίνοντο μηχανικά. Οὔτε τελωνεῖα, οὔτε ''μελωνεῖα'' - ἔκανε λογοπαίγνια -, δέν ἔβλεπα τίποτε. Ἁπλῶς, λαχταροῦσα πότε νά φθάσω στό Ἅγιον Ὄρος γιά νά ἀσπσθῶ τά ἱερά χώματα καί νά πάρω τήν εὐχή ἀπό τόν Γέροντα Παΐσιο».

 Καταλαβαίνει κανείς τί εὐλάβεια εἶχε στόν π. Παΐσιο.

Ἐπίσης ὁ π. Ἰσαάκ, κάτι ἀνάλογο μοῦ ἔλεγε ὅταν ἐρχώμαστε μαζί στήν Κόνιτσα, ἀπό τό Μικρόκαστρο ὅπου ἐξομολογοῦσε (1990-1991). Ἐγώ τότε ἤμουν νεαρός διάκονος.  Στόν δρόμο, ὁ π. Ἰσαάκ μοῦ ἔλεγε τό ἑξῆς: «Διάκο, ἡ πρώτη δουλειά ὅταν φθάσωμε, εἶναι νά προσκυνήσωμε τά ἱερά χώματα, ὅπου ἐμεγάλωσε καί κατόπιν ἀσκήτευσε, ὡς μοναχός, ὁ Γέροντας Παΐσιος». Αὐτό ἔμαθα, τό εἶχε πῆ καί ἄλλη φορά ὁ π. Ἰσαάκ, ὅταν εἶχε ἔλθει ἐδῶ στήν Κόνιτσα μέ κάποιους ἄλλους, παλαιότερα. Ἴσως νά τό ἔλεγε καί κάθε φορά πού ἐρχόταν.

- Εἶναι γεγονός αὐτό. Καί στό Στόμιο, πού εἶχε ἀνεβῆ. Αὐτό ἔγινε ἀκριβῶς, ὅπως τό λέτε.

- Βέβαια, γιά νά εἴμαστε πιό ἀκριβεῖς, ἐκείνη τήν φορά δέν πήγαμε στό Στόμιο, μέ τόν π. Ἰσαάκ, ἀλλά πήγαμε στό πατρικό σπίτι τοῦ Γέροντος Παϊσίου, καί εἴχαμε φιλοξενηθῆ στήν ἱερά Μονή Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου Μολυβδοσκεπάστου, κλπ.

Καί, πράγματι, εἶχε πολύ μεγάλο δίκιο ὁ π. Ἰσαάκ, διότι ὁ Γέρων Παΐσιος ἐδῶ μεγάλωσε καί ἀνδρώθηκε πνευματικά καί ἐδῶ ἐπέρασε κάποια πολύ καθοριστικά χρόνια τῆς καλογερικῆς του ζωῆς. Διότι, ὅπου ἀλλοῦ πῆγε μετά, νά τό ποῦμε ἔτσι, γιά νά εἴμαστε ρεαλιστές, ἦταν ἕνας ἕτοιμος, φτιαγμένος, ὥριμος ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ἕνας ἕτοιμος Ὅσιος.

Βέβαια, καί τό ὅτι ἦλθε ἐδῶ, δέν εἶναι τυχαῖο, ἐφ᾽ ὅσον ἦλθε κατόπιν θείας ἀποκαλύψεως. Καί, συνήθως, οἱ Ἅγιοι, γιά νά εἴμαστε ἀκριβεῖς καί ρεαλιστές, τίς θεῖες ἀποκαλύψεις καί τούς βαθυτέρους πνευματικούς λόγους, ὅταν καί ἐάν τούς φανερώνουν, μᾶλλον δέν τούς φανερώνουν καθ᾽ ὁλοκληρίαν.

Ὅπως, ὅταν εἶδε τήν ἁγία Εὐφημία, ἡ ἁγία Εὐφημία τοῦ εἶπε μέν κάποια πράγματα πού ὁ Γέροντας ἐφανέρωσε, ἀλλά τοῦ εἶπε καί πολλά ἄλλα, τά ὁποῖα δέν τά ἐφανέρωσε σέ κανέναν.

Γιά νά εἶμαι τώρα πιό συγκεκριμένος: Ἀπό κάποιες σημειώσεις  πού ἔχω κρατήσει ἀπό τόν π. ᾽Ισαάκ, μία ἀπό τίς πρῶτες φορές πού ἐπετέθη δαίμονας  στόν π. Παΐσιο, ἦταν ὅταν εὑρίσκετο ἐδῶ στό Στόμιο, ὡς μοναχός. Βάδιζε νύχτα σέ ἕνα μονοπάτι, πού ὡδηγοῦσε σέ μία σπηλιά, ὅπου πήγαινε γιά νά προσευχηθῆ.

Καί, ξαφνικά μέσα στήν ἐρημιά, ἀκούσθηκε ἕνα λάλημα πετεινοῦ. Καί ὅλην τήν νύχτα ἔμεινε προσευχόμενος, γιά νά μή τόν γκρεμίση ὁ σατανᾶς στόν γκρεμό.

Ἀνάλογες βέβαια τέτοιες σατανικές ἐμπειρίες, εἶχε ὁ Γέροντας Παΐσιος καί στό Σινᾶ, ὅπως ἔλεγε καί σέ μᾶς, ἀλλά καί σέ πολλούς ἄλλους. Ἀλλά ἐκεῖ εἶχε ἤδη ἀποκτήσει πιό μεγάλη ἐμπειρία. Γι᾽ αὐτό λέμε, ἡ ἀξία τῶν χρόνων πού εἶχε ἀσκητέψει στήν Κόνιτσα εἶναι μοναδική καί πολύτιμη, γιατί ἐδῶ ἀνδρώθηκε πνευματικά σάν μοναχός.

Στό Σινᾶ, τοῦ συνέβη καί τό ἑξῆς. Μία φορά, εὑρισκόμενος ἐκεῖ καί προσπαθῶντας τήν νύχτα νά ἀνάψη φῶς στήν ἐρημιά γιά νά δῆ, τοῦ παρουσιάσθηκε, ξαφνικά, ἕνα χέρι πού κρατοῦσε φῶς. Κατάλαβε ἀμέσως τί συνέβαινε, καί, κλείνοντας τά μάτια, εἶπε τοῦ δαίμονα: «Δέν μοῦ χρειάζονται τά φῶτα σου. Νά μοῦ λείπουν». Καί ὁ δαίμονας ἐξαφανίσθηκε, χάριν τῆς ταπεινώσεως τοῦ Γέροντα, πού ἤξερε νά κάνη διακρίσεις πνευμάτων καί ἐμφανίσεων.

Τώρα, γιά νά ξαναγυρίσωμε στήν πνευματική σχέσι πού μέ ρωτήσατε, π. Ἰσαάκ καί Γέροντος Παϊσίου, π. Ἰωήλ, κάποια λίγα θά ἀναφέρω ἐπί πλέον.

Ἔλεγε ὁ π. Ἰσαάκ «ὅταν μιλᾶ ὁ π. Παΐσιος, ἐγώ μπαίνω ὁλόκληρος μέσα ἀπό τά ράσα μου». Καταλαβαίνετε τί ἐννοοῦσε καί πόσο σεβασμό εἶχε ὁ π. Ἰσαάκ πρός τόν Γέροντα Παΐσιο. Μπορῶ νά πῶ, ὅτι τά καλύτερα πρακτικά μαθήματα περί ὑπακοῆς - ἐπειδή ἤμουν ἀνεπίδεκτος κάποιες φορές - τά ἔπαιρνα - καί μοῦ μένουν ἀνεξίτηλα εἰς τήν μνήμη - ἀπό αὐτήν τήν ζωντανή, υἱκή, ὑγιῆ πνευματική σχέσι πατρός Ἰσαάκ καί Γέροντος Παϊσίου.

Ἀλλά καί ἀντίστροφα, ὁ π. Παΐσιος αἰσθανόταν πάρα πολύ ἄνετα μέ τόν π. Ἰσαάκ καί ἐξεφράζετο ἐλεύθερα, ἀκόμη καί δημόσια καί μπροστά σέ ἄλλους, πολλές φορές. Πρᾶγμα πού δέν τό ἔβλεπα εὔκολα ἄλλες φορές νά συμβαίνη μέ ἄλλους.

Γιά παράδειγμα, μία φορά, πρίν ἀπό κάποια ἀγρυπνία πού καθόμασταν ἐκεῖ, ρώτησε κάτι ὁ π. Ἰσαάκ τόν Γέροντα Παΐσιο, καί ἀνέφερε τήν φράσι «στούς κοσμικούς, Γέροντα, ὅταν ἔρχωνται στό Ἅγιον Ὄρος, πῶς νά συμπεριφερώμεθα γιά τό Α θέμα, γιά τό Β θέμα, κλπ.» Καί, φυσικά, ὁ π. Ἰσαάκ ὡς κοσμικούς, ἐννοοῦσε τούς λαϊκούς προσκυνητές.

Καί ὁ π. Παΐσιος τόν διέκοψε καί μέ ἄνεσι τοῦ εἶπε μπροστά σέ ὅλους μας: «Νά μή λές, παπα-Ἰσαάκ, ''οἱ κοσμικοί''. Νά λές ''οἱ λαϊκοί''. Ἄλλο κοσμικός, ἄλλο λαϊκός». Καί τότε ὁ π. Ἰσαάκ εἶπε μέ πολύ φυσικό καί ἄνετο καί εὐγνώμονα τρόπο: «Εὐλόγησον, Γέροντα». Πού αὐτήν τήν λέξι, ''κοσμικοί'', κι ἐμεῖς τήν χρησιμοποιοῦμε, κακῶς βέβαια, ὄχι ὅμως μέ κακή διάθεσι.

Ἀλλά, καί ὅταν ὁ π. Ἰσαάκ εἶχε κάποιον λογισμό, καϋμό, ἐλεύθερα, αὐθόρμητα καί μέ πνεῦμα ὑπακοῆς, βέβαια, ἐξωτερίκευε αὐτόν του τόν λογισμό, παρά τόν σεβασμό του, στόν π. Παΐσιο.

Μία φορά, μία-δύο ἡμέρες μετά τήν ὀνομαστική ἑορτή τοῦ π. Παϊσίου -  19 Ἰουνίου-, πήγαμε μέ τόν π. Ἰσαάκ μαζί, γιά νά τοῦ εὐχηθοῦμε. Καί τοῦτο, ἐπειδή τήν ἰδία ἡμέρα τῆς ἑορτῆς, δέν ἐδέχετο ὁ π. Παΐσιος. Καί, μόλις μᾶς ἐκέρασε ἐκεῖ ἕνα πεπόνι - τό ὁποῖο ἦτο πάρα πολύ μικρό, πρώιμο, μάλιστα, ὅταν βγῆκε στήν πόρτα ἐκεῖ, ἔκανε ὅτι τοῦ πέφτει ἀπό τό βάρος, καί μέ φώναξε ἐπειγόντως γιά νά πάω νά τόν βοηθήσω  - ἔκανε καί ἀστεῖα… Τότε, τοῦ λέγει ὁ π. Ἰσαάκ, μέ γλυκό παράπονο ἀλλά καί φυσικότητα: «Γέροντά μου, γιατί δέν δέχεσαι τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς σου;'' Ἐννοοῦσε νά κάνωμε ἀγρυπνία, ὅλοι οἱ πατέρες, ὅπως ἄλλες φορές. Καί τότε μέ ἕναν στόμφο ταπεινό, ἀλλά προσποιητό, ἀπήντησε ὁ π. Παΐσιος: «Δικαιοῦμαι κι ἐγώ, παπα-Ἰσαάκ, τοὐλάχιστον μία φορά τόν χρόνο, νά εἶμαι ζηλωτής καί νά μή δέχωμαι κανέναν».

- Πολύ ὡραῖο.

- Καί πολλά ἄλλα τέτοια ἔλεγε. Ὁ Γέροντας Παΐσιος, τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του, περιττό νά ποῦμε, ὅτι ἔκανε Λειτουργία μόνο μέ ἕναν παπᾶ, ἀναγκαστικά. Κανείς ἄλλος δέν ἦταν ἐκεῖ. Καί αὐτό λέει πολλά…

Τώρα, νά ἀναφέρωμε, χωρίς πολλές ἐξηγήσεις, κάτι πολύ συγκινητικό. Ὅτι οἱ εὐχές τοῦ π. Παϊσίου ἔστειλαν τόν π. Ἰσαάκ νά σώση, κάπου ἔξω ἀπό τήν Μονή Σταυρονικήτα, ἕναν ἑτοιμοθάνατο. Αὐτό ἐπιβεβαιώνεται καί ἀπό τήν ὁμολογία τοῦ ἰδίου τοῦ ἀνθρώπου.

- Μοναχός ἦταν αὐτός, ἤ λαϊκός;

- Νομίζω, ἦταν ἕνας ἐργάτης καί διέμενε στήν περιοχή τῆς Μονῆς Σταυρονικήτα. Ὁ π. Ἰσαάκ εἶχε ὑπερφυσικῶς ἐντονώτατο λογισμό, γιά νά πάη ἐκεῖ, στό Κελλί ὅπου εὑρίσκετο ὁ ἑτοιμοθάνατος, καί νά δῆ τί συνέβαινε. Πρᾶγμα βέβαια, πού ἦταν ἀνεξήγητο ἀνθρωπίνως, ὅπως ἔλεγε ὁ ἴδιος, διότι σχεδόν ποτέ δέν περνοῦσε ἀπό ἐκεῖνο τό μέρος ὁ π. Ἰσαάκ. Πήγαινε ἀπό ἄλλο μονοπάτι, ὅταν πήγαινε στήν Μονή Σταυρονικήτα καί σέ ἄλλα Κελλιά. Ἀλλά τότε εἶχε μία ἀνησυχία καί μία ἐσωτερική ὁρμή γιά νά πάη ἐκεῖ καί νά δῆ ἐκεῖνο τό μέρος. Ἔτσι, ἀψυχολόγητα, κατά τό ἀνθρώπινο. Καί ἐκεῖ εὑρίσκετο αὐτός ὁ ἄνθρωπος σέ κατάστασι πάρα πολύ ἄσχημη καί τόν ἔσωσε μέ τίς εὐχές τοῦ π. Παϊσίου. Ἄλλη φορά, ἴσως σᾶς τά πῶ πιό ἀναλυτικά.

Καί κάτι τώρα πού ἀφορᾶ στήν ποιμαντική διάκρισι, πού μοῦ εἴπατε, τοῦ π. Ἰσαάκ. Μία ἀπό τίς φορές πού εἶχε ἔλθει ἐκεῖ στό ταπεινό μας Μοναστήρι, τοῦ Ἁγίου Νικολάου  - πού εὑρίσκεται 18 χιλιομετρα ἔξω ἀπό τήν Λαμία, ὅπου εὑρίσκομαι μέ τίς εὐχές καί τήν εὐλογία τῶν Γεροντάδων, τοῦ π. Παϊσίου καί τοῦ π. Ἰσαάκ μέχρι καί τήν σήμερον -, τότε, ἐκεῖ στό Μοναστήρι, εἶχαν ἔλθει κάποιοι σχισματικοί, παλαιοημερολογῆτες, καλῆς διαθέσεως ἄνθρωποι, ἁπλοί ἄνθρωποι, νά ἐξομολογηθοῦν στόν π. Ἰσαάκ, γιατί ἄκουσαν ὅτι ἦταν Ἁγιορείτης, καί ὡς ἐκ τούτου, πήγαινε μέ τό Παλαιό Ἡμερολόγιο. Ὅπως καταλαβαίνετε, τά εἶχαν μπερδεμένα τά πράγματα.

Ὅταν κατάλαβε ὁ Γέροντας Ἰσαάκ, ἐκεῖ στό Μοναστήρι μου, γιά ποιόν λόγο ἦλθαν καί τόν ''προτίμησαν'', τούς συνάντησε καί ἀφοῦ βέβαια τούς ἐξήγησε μέ διάκρισι καί ὑπομονή, ὅτι εἶναι σχισματικοί οἱ Παλαιοημερολογῆτες τῆς Ἑλλάδος, σχεδόν ὅλοι οἱ ἐκτός Ἁγίου Ὄρους, δέν δέχθηκε νά τούς ἐξομολογήση.

Καί ἔτσι τούς δημιούργησε τόν καλό προβληματισμό. Ἐπειδή αὐτοί οἱ ἁπλοί ἄνθρωποι νόμιζαν ὅτι ἡ διαφορά μας εἶναι μόνο οἱ δέκα τρεῖς ἡμέρες, ἐνῶ αὐτό εἶναι ἡ παρανυχίς τοῦ προβλήματος. Δέν εἶναι ἐκεῖ τό πρόβλημα τό πότε ἑορτάζεις, ἀλλά τό ἄν ἀνήκης ἤ ὄχι στήν κανονική Ἐκκλησία.

Μία παρένθεσις ἐδῶ. Νά ποῦμε, ὅτι ὁ π. Παΐσιος πῆρε ἀπολυτήριο Στρατοῦ ἀπό τήν Μακρακώμη Λαμίας καί ἐνεθυμεῖτο, ἀπ᾽ ὅ,τι μᾶς ἔλεγε, μέχρι τέλους - μέχρι τό τελευταῖο Πάσχα πού ἀναξίως τόν κοινώνησα στήν Σουρωτή, ἕως καί στόν ἑσπερινό τῆς Ἀγάπης - μνημόνευε πρόσωπα, καταστάσεις καί περιοχές ἀπό τά μέρη ἐκεῖνα, ἀπό τήν Μακρακώμη. Ἄν καί ἦτο μόνον 25-30  κιλά (εἶχε λειώσει ἀπό τήν ἀρρώστεια), ἐνεθυμεῖτο φοβερές λεπτομέρειες.

Καί τελειώνοντας, σεβαστέ μου πάτερ, τό σύντομο αὐτό ἀφιέρωμα στόν Γέροντά μου, π. Ἰσαάκ, νά πῶ δύο-τρία ψυχωφέλιμα ἀπό ἐκεῖνα πού μοῦ ἔλεγε, κυρίως ὅταν ἤμουν δόκιμος, ἀλλά καί μετά, στό Κελλί τῆς Ἀναστάσεως.

Μοῦ ἔλεγε: «Ὅταν στρώνης τό κρεββάτι γιά νά κοιμηθῆ κάποιος ἐπισκέπτης, νά ἔχης τήν συναίσθησι ὅτι τό στρώνεις γιά νά κοιμηθῆ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ὅτι ὑποδέχεσαι τόν ἴδιο τόν Χριστό». Καταλαβαίνετε τί ἐννοοῦσε.

Καί ἕνα δεύτερο: «Ὁ ἐν Χριστῷ ἁπλοῦς ἄνθρωπος - ὄχι ὁ ἀφελής, ἀλλά ἐκεῖνος πού ἔχει προχωρήσει στήν ἁπλότητα, τήν ἐν Χριστῷ βέβαια - καταλαβαίνει τίς σύνθετες, πολυποίκιλλες καί πολύπλοκες πονηρίες τῶν δαιμόνων χωρίς νά μετέχη σέ αὐτές, παραμένοντας δηλ. ἁπλός».

Καί ἕνα τελευταῖο. Ἡ πρώτη κουβέντα πού μοῦ εἶπε περί εὐχῆς ἦταν αὐτή: «Ὅπως τό μικρό παιδί δέν καταλαβαίνει ἀπό τί ἀποτελεῖται τό γάλα, ἀλλά ἔχει τήν διαίσθησι ἐκ Θεοῦ, ἐκ φύσεως, ὅτι ἁπλῶς τρέφεται ἀπό τό γάλα, καί γι᾽ αὐτό τό μικρό παιδί, τό νεογνό, τό ρουφᾶ, ἔτσι καί ἐμεῖς, ὅταν λέμε τήν εὐχή τοῦ Ἰησοῦ». Καί μοῦ ἔλεγε, ἐν κατακλεῖδι, γιά τό θέμα αὐτό: «Ἄλλοι γράφουν τόμους καί τόμους, βιβλία ὁλόκληρα, γιά τήν εὐχή, ἐνῶ ὁ δικός μας στόχος εἶναι νά καταλάβωμε τήν ἀξία τῆς εὐχῆς, γλυκαινόμενοι ἀπό αὐτήν».  Καί πολλά ἄλλα, βέβαια.

Περιττό νά εἴπω ὅτι αἰσθάνομαι μεγάλη ὑποχρέωσι καί εὐγνωμοσύνη στόν π. Παΐσιο γιά πολλούς λόγους, ἀλλά καί γιά τό ὅτι μέ ἔστειλε ὁ ἴδιος στόν π. Ἰσαάκ νά τόν ἔχω πνευματικό, πρᾶγμα πού συνεχίστηκε μέχρι τήν τελευταία του πνοή.

Νομίζω, ἀρκετά εἴπαμε. Νά μή ποῦμε ἄλλα.

- Ἔχετε, λοιπόν, πάρει πάρα πολλές εὐλογίες, σεβαστέ πάτερ.

- Γι᾽ αὐτό καί εἶμαι ἀναπολόγητος.

- Γι᾽ αὐτό καί μᾶς βοηθᾶτε καί εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἀναπολόγητοι καί ὄχι ἐσεῖς.

- Οἱ γνῶμες διΐστανται, ἀλλά  ἄς συνεχίσωμε…

- Νά μή κλείσωμε, λοιπόν, μέ αὐτήν τήν εὐλογημένη διαφωνία, καίτοι ἡ κλεψύδρα τοῦ χρόνου, ἔχει γίνει ἀνελέητος. Ἔχομε ροκανίσει τόν πολύτιμο χρόνο σας, ἀλλά θά ὑποκύψω στόν πειρασμό, ἄν θά θέλατε, νά κλείσωμε μέ μία τελευταία ἀναφορά στόν μακαριστό Γέροντα Παΐσιο, μέ τό νά μᾶς ἀναφέρη ἡ ἀγάπη σας ὅ,τι ἐσεῖς νομίζετε. Νά μᾶς πῆτε κάποια ἀπό τά διάφορα ψυχωφελῆ πού ἔλεγε, μέ τόν δικό του τρόπο, μέ τό χιοῦμορ του, μέ τήν σοβαρότητα, κάποιες φορές.

Θά κλείσωμε, λοιπόν, ἀγαπητοί ἀκροαταί, τήν ἐκπομπή μας αὐτή, καί ἐννοεῖται, ὅτι αὐτήν τήν στιγμή, παρακαλοῦμε τόν σεβαστό π. Ἀρσένιο, ἐκεῖ πού εὑρίσκεται, ὄχι μόνο νά προσεύχεται γιά ἐμᾶς, ἀλλά ὅταν θά ξαναέλθη στήν Κόνιτσα, θά συμφωνήσετε νά κάνωμε πάλι μία ἀνάλογη ἐκπομπή γιά διάφορα πνευματικά θέματα, στά ὁποῖα θά ἀναφερώμαστε καί πάλι στόν π. Παΐσιο.

Λοιπόν, κλεῖστε μας, ἐσεῖς, τήν ἐκπομπή, Γέροντα, μέ ὅ,τι ψυχωφελῆ θυμᾶστε, καί ἔχετε στήν καρδιά σας, ἀπό τόν Γέροντα.

- Πόθεν ἄρξομαι λαλεῖν καί διηγεῖσθαι τά τοῦ Γέροντος Παϊσίου, σεβαστέ μου πάτερ, τά ὁποῖα, εἶμαι σίγουρος ὅτι καί ἐσεῖς ἐδῶ τά τόσα χρόνια, καί ὅλοι ἐδῶ οἱ Χριστιανοί τῆς περιφέρειας τῆς Μητροπόλεως ταύτης, τά ξέρετε πολύ καλύτερα ἀπό μένα. Ἀλλά μιᾶς καί μοῦ τό ζητᾶτε, κάνοντας ὑπακοή...

- Βεβαίως γνωρίζομε, ἀλλά ὄχι πολύ καλύτερα. Καί, ἐπειδή τά γνωρίζετε ἐσεῖς καλύτερα, γι᾽ αὐτό ἐσεῖς θά μᾶς τά ἀναφέρετε τώρα.

- Ἡ σιωπή μου πρός ἀπάντησί σας.

Ἄς ποῦμε λοιπόν ἐνδεικτικά, τρία-τέσσερα γεγονότα καί συμβουλές τοῦ π. Παϊσίου, πού πιστεύομε, ὅτι εἶναι καί ἀνέκδοτες. Ἴσως.

Κάποτε ὁ π. Παΐσιος ταξείδευε στήν Κέρκυρα καί καθόταν στίς μπροστινές θέσεις, σέ ἕνα λεωφορεῖο. Ὁ ὁδηγός ἔβαζε σέ μεγάλη ἔντασι, στήν διά πασῶν, ἐρωτικά τραγούδια. Καί μάλιστα, βαρειᾶς, μελαγχολικῆς μορφῆς. Καταλαβαίνετε… Μία εὐσεβής κυρία πού εὑρίσκετο κοντά εἰς τόν Γέροντα ἔβλεπε τό ὅλο σκηνικό καί ἐστενοχωρεῖτο. Περίμενε, περίμενε, περίμενε, καί, μή ἀντέχοντας ἄλλο, εἶπε στόν ὁδηγό: ''Εὐλογημένε, κλεῖσε αὐτό τό ράδιο, ἔστω νά χαμηλώσης λίγο τήν ἔντασι''. Ὁ ὁδηγός ὅμως, πού ἔδειχνε στενοχωρημένος - ποιός ξέρει τί πρόβλημα θά εἶχε -, δέν ὑποχωροῦσε μέ τίποτε. Ἀλλά, καί ἡ κυρία ἐπέμενε, ὅτι δέν ἦταν σωστό, καί μάλιστα μπροστά στόν μοναχό - πού νἄξερε καί τί μοναχός ἦταν αὐτός - νά ἀκούγωνται τέτοιου εἴδους τραγούδια. Ὁπότε μετά ἀπό λίγο, ἔλαβε τόν λόγο ὁ π. Παΐσιος, καί σέ ἄλλη συχνότητα, μέ χιοῦμορ, μέ ἄνεσι, ἀπευθυνόμενος μόνο στήν γυναῖκα, εἶπε: «Ἄσε τόν ὁδηγό εὐλογημένη ἐλεύθερο. Μή τόν πιέζης, σέ παρακαλῶ. Δέν ὑπάρχει κανένα πρόβλημα. Ἄλλωστε ἐγώ δίνω τήν δική μου ἑρμηνεία σέ ὅλα αὐτά τά τραγούδια».

- Τί ἐννοοῦσε, π. Ἀρσένιε, ὁ Γέροντας, λέγοντας «ἐγώ δίνω τήν δική μου ἑρμηνεία»;

- Ὅποιος ἔχει διαβάσει τούς Ὕμνους Θείων Ἐρώτων, τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου καί πολλῶν ἄλλων, πού κάποιοι εὐλαβεῖς ἄνθρωποι παρεξήγησαν μάλιστα, γιατί δέν εἶχαν τίς ἀνάλογες ἐμπειρίες...

- Ὅπως τό Ἆσμα Ἀσμάτων, πού κάποιοι τό μπερδεύουν, τό διαστρέφουν...

- ....καί πολλά ἄλλα. Καταλαβαίνει κανείς τί ἐννοοῦσε ὁ Γέροντας. Λέγει ὁ ἄγιος Συμεών ''πῶς τιτρώσκεις ἄνευ ξίφους, πῶς με ὅλον μεταβάλλεις, κλπ.''

Ἕνα ἄλλο τώρα. Κάποιος τόν εἶχε ἐπισκεφθῆ στήν Παναγούδα, καλοκαῖρι ἦταν, καί μεταξύ τῶν ἄλλων, εἶπε: «Γέροντα, ἐκεῖ πού μένω δέν ἀντέχω τούς θορύβους, τήν φασαρία. Πάω νά παλαβώσω. Ἔχουν σπάσει τά νεῦρα μου». Καί ὁ π. Παΐσιος τοῦ λέει, χαριτολογῶντας ἀλλά καί στενοχωρημένος: «Κοίτα, τί νά σοῦ πῶ, κι ἐμεῖς ἐδῶ δέν λέγεται τό τί ὑποφέρωμε ἀπό τά τζιτζίκια!»

Καί μετά, τοῦ λέει, σέ σοβαρό πλέον τόνο: «Ἄς ὑποθέσωμε, εὐλογημένη ψυχή, ὅτι γινόταν πόλεμος ἤ κάποια ἐμπλοκή ἔξω ἀπό τό σπιτικό σου. Ὅτι ἔπεφταν σφαῖρες, πού ἔκαναν θόρυβο, κλπ.

Καί μέσα στό σπίτι σου ἤσουν σίγουρα ἀσφαλής, μέχρι νά τελειώσουν αὐτά τά πυροβολητά καί οἱ ἐμπλοκές.

Πῶς θά αἰσθανόσουν μέσα στό σπίτι σου; Τί θά ἔλεγες; Δέν θά ἔλεγες ''δόξα τῷ Θεῷ'', πού τήν ὥρα πού ἔπεφτε ἔξω τό πιστολίδι ἐσύ ἤσουν μέσα καί εἶχες ἀσφάλεια; Τότε, τοῦ εἶπε, θά ἔδινες σημασία σέ ὅλα τά ἄλλα ἐκτός ἀπό τόν θόρυβο». Καί μέ ἀφορμή ἐκεῖνο τό περιστατικό ἔλεγε, ὅτι τά πιό πολλά προβλήματα στήν ζωή εἶναι θέμα λογισμοῦ.

Ἀκόμη καί ἄν πάρωμε κάποιον ψυχικά διατεταραγμένο, λόγῳ κάποιων συγκυριῶν, γεγονότων, λογισμῶν, λόγῳ στενοχώριας, κλπ., ἄν ὁ παθών συνεχίση νά νικιέται ἀπό τούς ἀντίστοιχους λογισμούς, τότε χειροτερεύει ἡ κατάστασίς του. Αὐτό ἰσχύει καί στά πνευματικά θέματα. Ἄν κανείς νικιέται ἀπό ἕναν λογισμό, καί συνεχίζη νά νικιέται, προχωράει ἡ κατάστασις στό χειρότερο.

Ἄν νικάη, δηλ. δέν δέχεται τούς λογισμούς - μάλιστα, τόνιζε ὅτι πρέπει νά τούς περιφρονοῦμε χωρίς νά κάνωμε ἀντιρρητικό πόλεμο, γιατί αὐτό θέλει καί τέχνη καί χρόνο καί κόπο -, ἄν κανείς, λοιπόν, δέν δέχεται τούς λογισμούς πού ἀναφέραμε, τότε, σιγά-σιγά, ξεπερνάει αὐτό τό πρόβλημα, αὐτήν του τήν κατάστασι, καί σιγά-σιγά, μέ τήν ὑπομονή  καί τήν θεία Χάρι, βελτιώνεται ἡ ψυχική καί πνευματική του ὑγεία. Ἀλλά, καί ὀργανικά βελτιώνεται.

Καί κάτι συναφές μέ τούς θορύβους.

Κάποτε τοῦ εἶπαν, ὅτι ἔξω στόν κόσμο, κάποιοι παραπονιοῦνταν ὅτι τούς ἐνοχλοῦσε ὁ πρωϊνός ἦχος τῆς καμπάνας, ὅτι τούς ξυπνοῦσε, κλπ. 

- Εἶναι τῆς μόδας, τώρα...

- Καί ἀπήντησε ὁ Γέροντας: «Ἐδῶ, οἱ πιό πολλοί στριφογυρίζουν καί ξαναστριφογυρίζουν στό κρεββάτι τους, γιατί ἀπό τό ἄγχος καί τήν μελαγχολία καί ἀπό διάφορα, δέν μποροῦν νά κλείσουν μάτι ὅλη νύχτα. Καί τούς πειράζει ὁ πρωϊνός ἦχος τῆς καμπάνας;» Καταλαβαίνετε...

Ἕνα ἄλλο: Κάποτε, ἦταν Κυριακή - αὐτό ἔχει σχέσι μέ τό ὅτι θέλουν νά καταργήσουν τήν Κυριακή ὡς ἀργία - καί κάποιος δόκιμος μοναχός, στό Ἅγιον Ὄρος, ἔπλεκε κομποσχοίνι. Ὁπότε τοῦ λέγει ἀπό μόνος του, ὁ Γέροντας, ἐπιτακτικά: «Σταμάτα. Μή πλέκης, σήμερα εἶναι ἀργία. Δέν πρέπει». Καί ἐκεῖνος ἀθῶα, ἀλλά καί μέ εἰλικρίνεια, εἶπε: «Ἔ, Γέροντα, αὐτά τά κομποσχοίνια δέν τά πουλᾶμε. Τά δίνομε εὐλογία». Καί σ᾽ αὐτό, ἀπήντησε ἀκόμη πιό δυναμικά ὁ π. Παΐσιος: «Δέν ἔχει σημασία. Ὅποιος προσεύχεται μέ αὐτά - ἄλλο θέμα πῶς θά τό οἰκονομήση, πῶς θά τό καλύψη ὁ καλός Θεός - πάντως ἀπό σᾶς θά παίρνη ἀρνητική εὐλογία».

Καί μᾶς ἔλεγε γιά κάποιον νυχτοφύλακα, λαϊκό ἐννοεῖται, πού μία φορά ἐπεσκέφθη τόν π. Παΐσιο καί τοῦ ἔδωσε ἕτοιμα κομποσχοίνια, πού τά εἶχε πλέξει ὁ ἴδιος, μόνος του. Τοῦ τά ἔδωσε, ἐκεῖ στήν Παναγούδα, γιά νά τά μοιράζη ὁ Γέροντας Παΐσιος γιά εὐλογία, γιατί δέν θά εἶχε προφανῶς χρόνο νά φτιάχνη ἀρκετά κομποσχοίνια ὁ Γέροντας, δικά του, γιά νά τά μοιράζη στόν κόσμο ὡς εὐλογία.

Ἐδῶ, μία παρένθεσις. Πράγματι, πολλές φορές, ὅπως ξέρετε, ὁ Γέροντας ἔπλεκε κομποσχοίνια γιά νά τά δώση ὡς εὐλογία στούς ἐπισκέπτες του. Ὁπότε, ὁ π. Παΐσιος εἶπε σ᾽ αὐτόν τόν εὐλαβῆ νυχτοφύλακα, ὅτι δέν ἦταν σωστό, δέν εἶναι ἦταν πρέπον, νά τά μοίραζε ὁ ἴδιος ὁ π. Παΐσιος, γιατί δέν ἦταν φτιαγμένα ἀπό τά χέρια του.

Καί, καλύτερα, τοῦ πρότεινε, ἦταν νά τά πουλοῦσε κιόλας, γιατί ἦταν οἰκογενειάρχης, εἶχε ἀρκετά παιδιά καί εἶχε ἀνάγκες, ὁ λαϊκός ἐπισκέπτης, ὁ νυχτοφύλακας. Ἐκεῖνος, ὅμως, τοῦ ἀπήντησε λέγοντας: « Ἄ, Γέροντα, δέν εἶναι σωστό. Ἐφ᾽ ὄσον, σάν νυχτοφύλακας πού εἶμαι, τήν ὥρα πού πλέκω τά κομποσχοίνια αὐτά, πληρώνομαι παράλληλα, γιά τήν δουλειά πού κάνω ὡς νυχτοφύλακας. Ὁπότε, δέν δικαιοῦμαι νά βγάλω καί ἄλλα χρήματα, παράλληλα». Καί ἐθαύμασε ὁ πατήρ Παΐσιος καί μᾶς τό ἔλεγε πολλές φορές. Καί μᾶς ἔλεγε, ἐκ τῶν ὑστέρων: «Τέτοια πνευματική εὐαισθησία δύσκολα βρίσκει κανείς σήμερα ἀκόμη καί σέ μᾶς τούς μοναχούς».

- Ἀπό ἐκεῖ πού δέν τό περιμένει δηλ. πολλές φορές κανείς, βρίσκει ἁγιότητα. ''Προάγουσιν ἡμᾶς'' σέ κάποιες περιπτώσεις, ἄνθρωποι, πού οὔτε κἄν  μποροῦμε νά τό φαντασθοῦμε.

- Ναί, ναί. Ἀκριβῶς.

Ἐπίσης, ἕνα ἄλλο. Κάποτε, τόν ἐπεσκέφθη ἕνας ἱερέας καί τοῦ λέγει: «Γέροντα, κάνω μαθήματα ὀρθοφωνίας γιά νά κάνω πιό καλές ἐκφωνήσεις, ὅταν λειτουργῶ στήν ἐκκλησία, γιά νά βοηθιέται καλύτερα ὁ κόσμος». Καί τοῦ ἀπαντᾶ ὁ Γέροντας Παΐσιος: «Παππούλη, ἄν οἱ ἐκφωνήσεις βγαίνουν ἀπό μέσα, ἀπό τήν καρδιά σου, τότε, θά ὠφελῆται καί ὁ κόσμος. Ἄν ὄχι, ὅπως καί νά τίς λές, δέν θά εἶναι θεάρεστες». Καταλαβαίνετε.

- Εἶναι πολύ σοφό αὐτό, καί αὐτό πρέπει νά τό ἀκούσωμε ὅλοι μας, καί οἱ ψάλτες, νά ψάλλωμε ἐκ καρδίας.

- Ἀπό μέσα, ναί. Ὅλα τά ἄλλα εἶναι δευτερεύοντα.

Μία φορά, ἔτυχε νά εἶμαι μπροστά, ὅταν ἕνας πατέρας τοῦ ἔλεγε, ἔτσι μέ καμάρι, δυνατά. «Γέροντα, τά παιδιά μου τά στέλνω Γαλλικά, Ἀγγλικά, Ἰσπανικά, Γερμανικά, Γυμναστική, φροντιστήρια, Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά, κλπ. Κάνω καλά, νομίζω, Γέροντα». Καί τοῦ λέει ὁ π. Παΐσιος, κάνοντας καί μιά κίνησι μέ τό κεφάλι του: «Καί πού τά ἄκουσα, ζαλίστηκα…» Καταλαβαίνετε.

- Ἀλλοίμονο στά παιδάκια...

- Μία φορά, ὅταν τόν ἐπεσκέφθη ἕνας ὀδοντογιατρός, τοῦ λέγει ἀπό μόνος του: «Γιατρέ, νά βγάζης τά δόντια ἀπό αὐτούς πού μᾶς «δαγκώνουν» καί νά τά βάζης σέ ἐκείνους πού δέν ἔχουν νά φᾶνε». Μιλοῦσε μεταφορικά ὁ Γέροντας, προφανῶς. Καταλαβαίνετε τί ἐννοοῦσε. Ποιοί μᾶς «δαγκώνουν», καί ποιοί δέν ἔχουν νά φᾶνε.

Καί ἕνα τελευταῖο. Ὅταν ἤμουν λαϊκός, στήν Θεσσαλονίκη, ἕνας ἀξιόπιστος κύριος, γνωρίζοντας ὅτι θά συναντοῦσα τόν Γέροντα Παΐσιο, μέ παρεκάλεσε νά τοῦ ἀναφέρω ἕνα θαῦμα, πού τοῦ εἶχε  κάνει  ὁ ἅγιος Ἀρσένιος ὁ Καππαδόκης.

Ἐγώ, πῆγα στόν Γέροντα μέ φόρα καί εὐθύς, μετά τό ''εὐλογεῖτε'', τοῦ λέω: «Γέροντα, ὁ τάδε μοῦ εἶπε νά σᾶς ἐνημερώσω γιά τό ἑξῆς θαῦμα πού τοῦ ἔγινε ἀπό τόν Ἅγιο Ἀρσένιο....» Τότε, ὁ π. Παΐσιος, ἀπήντησε σέ ἄλλη συχνότητα, σάν ἀδιάφορος, λέγοντας: « Ἔ, καί;» Τοῦ ξαναλέω: «Μά, Γέροντα, αὐτό ἔγινε ἀπό τόν Ἅγιο Ἀρσένιο».

Σάν νά τοῦ ἔλεγα δηλ. ''πῶς καί δέν σᾶς ἐνδιαφέρει;'' Καί μάλιστα ἦταν στίς ἀρχές, μόλις εἶχε ἀναγνωρισθῆ Ἅγιος. Φυσικά, εὑρέθην πρό ἐκπλήξεως, ἀλλά οὔτε τολμοῦσα, οὔτε τό πίστευα μέσα μου γιά νά τοῦ τό πῶ, ὅτι πῶς καί δέν τόν ἐνδιέφερε τόν Γέροντα ἕνα θαῦμα τοῦ Ἁγίου Ἀρσενίου. Μετά μοῦ λέει ὁ Γέροντας, σέ σοβαρό καί ἀρχοντικό ὕφος: «Οἱ Ἅγιοι, σάν Ἅγιοι, εἶναι γιά νά κάνουν καί θαύματα. Ἀλλά εἶναι πολύ γύφτικο νά τά καταγράψουμε ὅλα. Ἐγώ, ἔγραψα δύο-τρία, λίγα θαύματα, τοῦ Ἁγίου Ἀρσενίου γιά νά φανῆ ἡ ἁγιότης του. Ἀπό κεῖ καί πέρα, τά ὑπόλοιπα εἶναι δουλειά τοῦ Θεοῦ καί τῶν Ἁγίων Του».

Φυσικά, ἐμεῖς ἀδυνατοῦμε νά ἑρμηνεύσωμε ὅλο τό φάσμα καί τό βάθος καί τό νόημα τῶν λόγων τοῦ Γέροντος Παϊσίου. Ὅμως, ἐπειδή τότε μᾶς ἔκανε μεγάλη ἐντύπωσι, ἁπλῶς τό καταθέτομε εἰς τήν ἀγάπη σας.

Αὐτά, π. Ἰωήλ. Πέρασε ἡ ὥρα. Νά μή σᾶς κουράσω ἄλλο.

- Ὄχι, Γέροντα. Μᾶς ξεκουράζετε. Ἀντίθετα, ἐμεῖς σᾶς κουράζομε. ''Τί ἀνταποδώσωμεν περί τούτων πάντων'', σεβαστέ Γέροντα Ἀρσένιε;

- Χρεία εὐχῶν.

- ''Καλόν ἐστίν ἡμᾶς ὧδε εἶναι''. Ἀλλά, εἴδατε, καί οἱ Μαθητές λίγο ἔμειναν ἐπάνω στό Θαβώρ, γιατί κάτω, στά κράσπεδα τοῦ Θαβωρείου, θά ἔπρεπε νά παλαίψουν μέ τά δαιμόνια. Κι ἐσεῖς λίγο θά μείνετε ἀκόμη στήν πτωχή καί ἀκριτική μας Μητρόπολη, καί θά πᾶτε ἐκεῖ πού σᾶς ἔχει τάξει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὡς ἄγρυπνος φρυκτωρός, ἐπί τῶν ἐπάλξεων τῆς ἀμωμήτου πίστεώς μας.
Ἔτι ἅπαξ, σᾶς παρακαλοῦμε νά θυμᾶστε τήν Μητρόπολή μας, τόν μοναχισμό καί τόν λαό, νά ὀρθοτομοῦμε καί νά μένωμε ἀκριβῶς στήν πίστι τῶν Πατέρων μας καί εἴθε, διά πρεσβειῶν τῶν Γερόντων πού ἀνεφέραμε καί ἰδίως τοῦ π. Παϊσίου, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ νά μᾶς συνοδεύη, νά σᾶς συνοδεύη, νά σᾶς ἐνισχύη, νά εἶσθε στήν διακονία σας, νά πληροφορῆτε τήν διακονία σας, μέ τόν ἀποστολικό λόγο, καί ὅταν θά δώση ὁ Θεός καί θά βρεθοῦμε πάλι μαζί, θά συνεχίσωμε ἐπάνω στίς πατερικές διδαχές. Σᾶς εὐχαριστοῦμε πάρα-πάρα πολύ καί καλή σας δύναμη.

- Ἐλπίζω, μέχρι τότε, νά τό μετανοιώσετε… Καί, ἐν κατακλεῖδι, πάλιν εὐγνώμονες εὐχαριστίες γιά τήν ἐδῶ φιλοξενία σας, στόν ἐκλεκτό σταθμό τῆς Μητροπόλεώς σας, ὁ ὁποῖος, τό τονίζομε, τυγχάνει τῆς ὑγιαινούσης σωστικῆς διδασκαλίας. Βέβαια, αἰσθανόμουν πολύ ἄβολα, γιατί εἶχα τήν στοιχειώδη συναίσθησι, ὅτι ἀπευθυνόμουν σέ ἀνθρώπους, πού κατά τό ὀλιγώτερο ἤ περισσότερο, ἐγνώριζαν πολύ καλύτερα ἀπό τήν ἀναξιότητά μου τόν Γέροντα Παΐσιο, καί μέ τήν στενή καί μέ τήν εὐρεῖα ἔννοια, μέ τήν πνευματική ἔννοια, ἀλλά δέν μποροῦσα καί νά μήν ὑπακούσω στήν εὐγενῆ σας πρόσκλησι.

Παρακαλῶ, τόν Σεβασμιώτατο, ἐσᾶς κι ὅλους τούς Κονιτσιῶτες, πού ἰδιαίτερα εὐλαβοῦμαι, γιατί καί πολλούς ἀπ᾽ αὐτούς γνωρίζω καί ἔχω ἀγαθές ἀναμνήσεις ἀπό τόν π. Ἰσαάκ καί ἀπό πολλές ἱστορίες πού ξέρω ἀπό τόν π. Παΐσιο, πού συνδέονται μέ τήν Κόνιτσα, κι ἔτσι, καί ἐξ ἰδίων, ἀλλά καί ἐπειδή γίνεται καί μεταφορά συναισθήματος, - ὅπως λέμε -, ἔχω ἰδιαίτερη εὐλάβεια ἐδῶ σέ ὅλους τούς κατοίκους τῆς περιοχῆς καί σᾶς παρακαλω ὅλους νά εὔχεσθε καί νά μέ συγχωρῆτε.
Εὔχομαι πρός ὅλους τούς Κονιτσιῶτες καί ἐκτός βέβαια τῆς Κονίτσης, τήν μεγάλη ὄντως εὐλογία πού ἔχετε - καί πού εἴχαμε ὅλοι μας -, τό νά προέρχεται ὁ Γέρων Παΐσιος ἀπό τόν ἡρωικό αὐτόν τόπο σας, αὐτήν τήν εὐκαιρία νά τήν ἀξιοποιήσετε πρός δόξαν Θεοῦ καί ὠφέλειαν ὅλων. Ἀμήν. Γένοιτο.

Δι᾽ εὐχῶν σας καί πάλι ευχαριστῶ καί πάλι νά μέ συγχωρῆτε.

- Τήν εὐχή σας. Καλή δύναμι.

- Τήν δική σας.

- Ἀμήν.