Αγίου Αθανασίου Αλεξανδρείας του Μεγάλου: Ερμηνεία στον Ψαλμό ΠΕ' (85)

Αθανασίου Αλεξανδρείας του Μεγάλου
 

Ερμηνεία στον Ψαλμό ΠΕ' (85)
 

Προσευχή του Δαβίδ.
 

ΚΛΙΝΟΝ, Κύριε, τὸ οὖς σου καὶ ἐπάκουσόν μου, ὅτι πτωχὸς καὶ πένης εἰμὶ ἐγώ. 2 φύλαξον τὴν ψυχήν μου, ὅτι ὅσιός εἰμι· σῶσον τὸν δοῦλόν σου, ὁ Θεός μου, τὸν ἐλπίζοντα ἐπὶ σέ. 3 ἐλέησόν με, Κύριε, ὅτι πρὸς σὲ κεκράξομαι ὅλην τὴν ἡμέραν. 4 εὔφρανον τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου, ὅτι πρὸς σέ, Κύριε, ἦρα τὴν ψυχήν μου. 5 ὅτι σύ, Κύριε, χρηστὸς καὶ ἐπιεικὴς καὶ πολυέλεος πᾶσι τοῖς ἐπικαλουμένοις σε. 6 ἐνώτισαι, Κύριε, τὴν προσευχήν μου καὶ πρόσχες τῇ φωνῇ τῆς δεήσεώς μου. 7 ἐν ἡμέρᾳ θλίψεώς μου ἐκέκραξα πρὸς σέ, ὅτι ἐπήκουσάς μου. 8 οὐκ ἔστιν ὅμοιός σοι ἐν θεοῖς, Κύριε, καὶ οὐκ ἔστι κατὰ τὰ ἔργα σου. 9 πάντα τὰ ἔθνη, ὅσα ἐποίησας, ἥξουσι καὶ προσκυνήσουσιν ἐνώπιόν σου, Κύριε, καὶ δοξάσουσι τὸ ὄνομά σου. 10 ὅτι μέγας εἶ σὺ καὶ ποιῶν θαυμάσια, σὺ εἶ Θεὸς μόνος. 11 ὁδήγησόν με, Κύριε, ἐν τῇ ὁδῷ σου, καὶ πορεύσομαι ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου· εὐφρανθήτω ἡ καρδία μου τοῦ φοβεῖσθαι τὸ ὄνομά σου. 12 ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε ὁ Θεός μου, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, καὶ δοξάσω τὸ ὄνομά σου εἰς τὸν αἰῶνα. 13 ὅτι τὸ ἔλεός σου μέγα ἐπ᾿ ἐμὲ καὶ ἐρρύσω τὴν ψυχήν μου ἐξ ᾅδου κατωτάτου. 14 ὁ Θεός, παράνομοι ἐπανέστησαν ἐπ᾿ ἐμέ, καὶ συναγωγὴ κραταιῶν ἐζήτησαν τὴν ψυχήν μου καὶ οὐ προέθεντό σε ἐνώπιον αὐτῶν. 15 καὶ σύ, Κύριε ὁ Θεός μου, οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινός. 16 ἐπίβλεψον ἐπ᾿ ἐμὲ καὶ ἐλέησόν με, δὸς τὸ κράτος σου τῷ παιδί σου καὶ σῶσον τὸν υἱὸν τῆς παιδίσκης σου. 17 ποίησον μετ᾿ ἐμοῦ σημεῖον εἰς ἀγαθόν, καὶ ἰδέτωσαν οἱ μισοῦντές με καὶ αἰσχυνθήτωσαν, ὅτι σύ, Κύριε, ἐβοήθησάς μοι καὶ παρεκάλεσάς με.
 

Υπόθεση.
 

Επειδή φωτίστηκε ο μακάριος Δαβίδ από το Άγιο Πνεύμα σχετικά με την παρουσία του Χριστού και την άφεση των αμαρτιών κάθε ανθρώπου ο οποίος θα προσφεύγει σε Αυτόν, εύλογα προσεύχεται παρακαλώντας να συγκαταλεχτεί και ο ίδιος ανάμεσα σε αυτούς που σώζονται δια μέσου της χάριτος.
 

«Κλίνον, Κύριε, το ους σου και επάκουσόν μου». Είναι πράγματι μεγάλο εφόδιο η ταπεινοφροσύνη για αυτόν που προσεύχεται, ο οποίος θέλει να εισακουστεί. «Ότι πτωχός και πένης είμί έγώ». [Το προοίμιο της προσευχής εκφράζει ταπεινό φρόνημα. Διότι, παρ’ ότι και οι δύο είχαν αποκτήσει τον πλούτο της δι-καιοσύνης, και ο Δαβίδ και ο Εζεκίας, δεν στηρίζονταν σε αυτόν, αλλά έβλεπαν την φτώχεια της ανθρώπινης φύσης και παρακάλεσαν θερμά τον Θεό να ελεήσει την φύση που είναι ενωμένη με φτώχεια. Το «Κλίνον, Κύριε, το ους σου» είναι εικόνα ενός ασθενή, ο οποίος λόγω της ασθένειας δεν μπορεί να μιλήσει δυνατά και αναγκάζει τον γιατρό να πλησιάσει το αυτί του στο στόμα του ασθενή].
 

«Φύλαξον την ψυχήν μου, ότι όσιος είμι». Παρακαλεί να εισακουστεί λόγω των αγαθών, τα οποία έπραξε. «Σώσον τον δούλον σου, ο Θεός μου, τον ελπίζοντα επί σοί». Επειδή αποκάλεσε όσιο τον εαυτόν του, επανέρχεται στην ταπεινοφροσύνη και συγκαταλέγει τον εαυτό του στους δούλους του Θεού και διακηρύσσει ότι έχει την ελπίδα της σωτηρίας του μόνον σε αυτόν.
 

«Ελέησόν με, Κύριε, ότι προς σε κεκράξομαι». Τα λεγόμενα μας διδάσκουν ότι όποιος θέλει να λάβει κάτι αγαθό από τον Θεό, πρέπει να προσεύχεται συνεχώς.
 

«Ότι συ, Κύριε, χρηστός και επιεικής». Διδάσκει όσους προσεύχονται στον Θεό να μη καταλαμβάνονται από αδιαφορία, έστω και αν αναβάλει (ο Θεός) την παροχή του ζητούμενου για λίγο χρόνο. Διότι οπωσδήποτε θα τους ακούσει, επειδή είναι αγαθός και πολύ πλούσιος στο έλεος.
 

«Ουκ έστιν όμοιός σοι εν θεοίς, Κύριε». Θεούς ονομάζει τους αγίους προφήτες, προς τους οποίους απευθύνθηκε ο λόγος του Θεού. Και λέει ότι κανείς προφήτης δεν είχε την δύναμη να λυτρώσει τους ανθρώπους από την αμαρτία, αλλά μόνον ο ίδιος ο Κύριος, σύμφωνα με όσα λέγονται αλλού· «ούτε πρέσβυς ούτε άγγελος, αλλ' ο ίδιος ο Κύριος μας έσωσε» 1.
 

«Ευφρανθήτω η καρδία μου, του φοβείσθαι το όνομά σου». Όποιος έχει ευλάβεια προς τον Θεό, αποδέχεται την διαγωγή, την οποίαν καθορίζει ο νόμος του. Τέτοιου είδους ζωή προξενεί χαρά. Εύλογα λοιπόν ο προφήτης υπαινίσσεται ότι ο φόβος (του Θεού) θα δώσει χαρά στην καρδιά του. Παρόμοια άλλωστε αναφέρει και αλλού· «Ας χαρεί η καρδιά όσων ζητούν τον Κύριο» 2· και αλλού · «Θυμήθηκα τον Θεό και χάρηκα»  .
 

«Εξομολογήσομαί σοι, Κύριε, ο Θεός μου, εν όλη καρδία μου». Μεταβάλλει αμέσως την προσευχή σε εξομολόγηση για την λύτρωσή του από τον άδη και αναφέρεται στην αιτία της αμαρτίας του· λέει σχετικά ότι πολλοί και δυνατοί ήθελαν το κακό του, υπαινισσόμενος τις αόρατες δυνάμεις οι οποίες δεν λαμβάνουν υπόψη τον Θεό. Εσύ όμως, Κύριε, λέει, επέτρεψες να συμβεί ό,τι δεν περίμεναν εκείνοι, και με την φιλανθρω¬πία σου λύτρωσες την ψυχή μου από τα τρίσβαθα του άδη. Αυτά λέγονται για τον Χριστό, μπροστά στον οποίο στάθηκαν oι βασιλείς της γης και συγκεντρώθηκαν οι άρχοντές της.
 

«Ότι το ελεός σου μέγα επ’ εμέ». Επειδή η προσευχή τους έφτασε ήδη σε αίσιο τέλος, υπόσχεται ότι θα υμνεί αιωνίως το μεγάλο έλεος του Θεού, διότι απελευθέρωσε τις ψυχές τους από την εξουσία του άδη.
«Ο Θεός, παράνομοι επανέστησαν επ’ εμέ». Με αυτά δείχνει πώς περιέπεσε σε εκείνη την αμαρτία. Αυτό συνέβη, όταν μία ομάδα πονηρών πνευμάτων στράφηκε εναντίον του και του έβαλε τρικλοποδιά στην πορεία προς την αρετή.

«Και συ, Κύριε, ο Θεός μου, οικτίρμων και ελεήμων». Βεβαίως με την επίθεση των πονηρών πνευμάτων εναντίον μου, λέει, βυθίστηκα στην αμαρτία και  μέσω αυτής  στα τρίσβαθα του άδη. Εσύ όμως, Κύριε, ο ίδιος, αφού ως προστατευτική ασπίδα με κάλυψες με τους οικτιρμούς σου, λύτρωσες την ψυχή μου· για αυτό παρακαλώ να με ελεήσεις και πάλι. Και θα βρω το έλεός σου, όταν στρέψεις το βλέμμα σου προς εμένα.

«Ποίησον μετ’ εμού σημείον εις αγαθόν». Όπως παλαιότερα ο Θεός έδωσε στους υιούς Ισραήλ σημάδι για να μην τους βλάψει ο εξολοθρευτής άγγελος, παρόμοια ζητά να δοθεί και σε αυτόν σημάδι για να τον φυλάει και να καταντροπιάσει τους εχθρούς.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ
6
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ Β'
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΝ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ - ΣΧΟΛΙΑ
Υπό
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΟΓΙΑΝΝΟΥ
Διδάκτορος Θεολογίας Επιμελητού Θεολογικής Σχολής
ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1975

Απόδοση στην Νεοελληνική
Τέζας Γεώργιος - Φιλόλογος