Αδελφοί και πατέρες, οφείλουμε να στρέφουμε το νου μας, με όση δύναμη έχουμε, στο σκοπό του αγώνα μας, γιατί αυτός είναι ο κυβερνήτης και κύριος του εαυτού μας. Κατά το λόγιο «νους ορά και νους ακούει». Ο ελεύθερος νους είναι απαραίτητο μέσο για τη γνώση και τήρηση του θελήματος του Κυρίου, γι αυτό και σε μας τους μοναχούς επιβάλλεται, ως καθήκον, η τήρηση του νου. «Σχολάσατε και γνώτε, ότι εγώ ειμι ο Θεός» (Ψαλμ. με, 10) και πάλι: «Ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς, εκείνος εστίν ο αγαπών με» (Ιω. ιδ, 21). Ο «έχων» είναι όποιος με προθυμία ερευνά και μαθαίνει την έννοια των νοημάτων του θείου νόμου. Ο νους, λοιπόν, είναι το κύριο μέσο γι’ αυτήν την επιτυχία. Το δύσκολο δεν είναι η γνώση των εντολών, αλλά η πονηριά και κακότητα του εχθρού μας, που με δόλο νοθεύει με ακατονόμαστες προφάσεις το πνευματικό μας καθήκον. Μόνο η τήρηση και η προσοχή του νου μας απαλλάσσει από τον κίνδυνο της πλάνης και των υπόλοιπων αφορμών, που προξενούν τα ποικίλα αίτια. Γι’ αυτό σας θυμίζω συνεχώς να φυλάσσετε το νου με την προσπάθεια της ευχής, ακούραστα. Όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος, «νους μη σκεδαννυμένος (όταν δεν διασκορπίζεται) επί τα έξω, επάνεισι (επιστρέφει) μεν προς εαυτόν, δι’ εαυτού δε προς την περί Θεού έννοιαν αναβαίνει» (Επιστολή β, Γρηγορίω Εταίρω. ΕΠΕ τ. α σ. 64). Η ήττα μας δεν προέρχεται από την κακή χρήση των νοημάτων, που προηγούνται στον πλανεμένο νου και ακολουθεί η αμαρτωλή πράξη, που είναι η παράχρηση μέσω των πραγμάτων; Άλλωστε η υγιής και λογική σκέψη δεν είναι το χαρακτηριστικό του ανθρώπου;
Γι’ αυτό, παρακαλώ την αγάπη σας. Όλη σας η προσπάθεια να αφορά αυτόν τον αγώνα, εάν θέλουμε να κερδίσουμε την πάλη. Ο Κύριος μας υπενθυμίζει ότι «ο μη ων μετ’ εμού κατ’ εμού εστί, και ο μη συνάγων μετ’ εμού σκορπίζει» (Ματ. ιβ, 30). Πώς θα είναι συνεχώς μαζί με το Θεό ο μοναχός, χωρίς τη μνήμη και επίκλησή του; Δεν μας παραγγέλλουν οι Πατέρες «μνημονευτέον Θεού ή αναπνευστέον» και πάλι, «Ιησού ονόματι μάστιζε πολεμίους»;
Ποιό σκοπό είχε η μαρτυρική προσπάθεια του οσιώτατου Πατέρα μας να αποφεύγει τους ανθρώπους, να ησυχάζει απόμερα, και με βία να κρατά το νου του στο Θεό και τη θεωρία του, πιέζοντας τη φύση σε σκληρούς και απαραμύθητους αγώνες; Θα είμαστε αναπολόγητοι εμείς που καταγόμαστε απ’ αυτήν τη ρίζα, αν αγνοούμε τη σημασία της τήρησης του νου, που είναι η πρώτη και κύρια βάση και αρχή της πνευματικής ζωής και προόδου!
Η επιμονή μου στην προσοχή τον νου είναι δικαιολογημένη, αφού σ’ αυτό το σημείο στέκεται όλη μας η ενέργεια και δράση. Ο Παύλος ορίζει ότι οφείλουμε να γνωρίζουμε τα νοήματα των πονηρότατων εχθρών μας. «Ου γαρ τα νοήματα αυτών αγνοούμεν» (Β Κορ. β, 11). Μετά, πώς θα δεχτούμε φωτισμό από τη θεία Χάρη, στον οποίον υπάρχει ο θείος ζήλος, από τον οποίο παίρνουμε δύναμη για δράση και ενέργεια; Η έδρα της Χάρης είναι ο νους. Αν ο νους είναι σκοτισμένος ή αιχμάλωτος και εμπαθής, η Χάρη τον αποστρέφεται. Χωρίς τη Χάρη ο άνθρωπος είναι το πτώμα του παλαιού ανθρώπου, το θύμα του αντιστρατευόμενου νόμου της διαστροφής. Τότε επικρατεί η βασιλεία της φθοράς και του θανάτου. Για ποιό λόγο ο Κύριος μας τράβηξε από τον κόσμο; «Εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αφορίσθητε και ακαθάρτου μη άπτεσθε, καγώ εισδέξομαι υμάς, και έσομαι υμίν εις πατέρα» (Β Κορ. στ, 17). Η έξοδος και ο χωρισμός δεν είναι τοπικός, αλλά τροπικός. Ο νους είναι ο κύριος και αίτιος του νέου τρόπου ζωής, του μοναχικού βιώματος.
Πολλές φορές αναφέραμε τα αποτελέσματα της εργασίας του φωτισμένου νου. Θα αναφερθούμε τώρα στη σημασία της ένωσής μας με τα θεία μυστήρια, που είναι τα μέσα μεταφοράς και ανάβασής μας στις θείες επαγγελίες, όπου και το κέντρο του προορισμού μας.
Πάντοτε να θυμάστε την υπερβολική αγάπη του Κυρίου μας. Δεν μας εγκατέλειψε στο σκοτάδι της αγνωσίας μας, αλλά «όντας ημάς νεκρούς τοις παραπτώμασι συνεζωοποίησε τω Χριστώ, και συνήγειρε και συνεκάθισεν εν τοις επουρανίοις» (Εφ. β, 5, 6). Αυτό έγινε μόνο με τη Χάρη των μυστηρίων, που μας δώρισε μέσω της Εκκλησίας ο Κύριός μας. Τα θεία μυστήρια, αν και φαίνονται αισθητά, έχουν υπερφυσικές ιδιότητες. Είναι αισθητοί τρόποι μετάδοσης της Χάρης. Δεν λειτουργούν όμως μαγικά, εάν δεν υπάρχει η πίστη και το κατά Θεό βίωμα.
Το συγκλονιστικώτερο μυστήριο, που ποτέ δεν θα κατανοηθεί ούτε στο παρόν, ούτε στην αιωνιότητα, είναι το πανάγιο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, που η απέραντη και θεοπρεπέστατη παναγάπη και οικονομία του Κυρίου χάρισε στους ανθρώπους.
Στην καθημερινή μας ζωή, η πρακτική εκδήλωση της αληθινής αγάπης, που φανερώνει την ενότητα και επαφή στους συγγενικούς ή σε άλλους υγιείς δεσμούς, εκδηλώνεται με το σεμνό εναγκαλισμό ή το «άγιο φίλημα», κατά τον Παύλο. Ο Κύριος ξεπέρασε αυτούς τους τύπους και τα σύμβολα. Δεν αρκέστηκε στον εναγκαλισμό και το φίλημα, αλλά προχώρησε βαθύτερα στην υποστατική ενότητα με μας. Καταδέχεται να μεταδώσει τον εαυτό του, το πανάγιο σώμα και το αίμα του «εις πάντας αρμούς, εις νεφρούς εις καρδίαν» , ώστε να γίνουμε «σύσσωμοι» και «σύναιμοι» με αυτόν και πρακτικά να λάβουμε μέρος (μεταλάβουμε) στη θεία παναγάπη. Γι’ αυτό μας αποκαλεί «φίλους» και «αδελφούς» του και μας εισάγει, μέσω του εαυτού του, προς τον Πατέρα και έτσι «ουκέτι εσμέν ξένοι και πάροικοι, αλλά συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Εφ. β, 19).
Αν έχουμε συνεχώς στο νου μας το νόημα αυτού του ακατάληπτου μυστηρίου, δεν θα μας χρειαστούν άλλες θεωρίες και βοηθήματα, για τη συνέχιση του σταυροφόρου βίου μας. Πώς είναι δυνατό να περιγραφεί η έμπρακτή του παναγάπη, που με τόσο πατρικό αυθορμητισμό μας εισάγει σε όλο το ένσαρκό του είναι, όταν μας λέει «εγώ ειμι ο άρτος της ζωής. «Ο ερχόμενος προς με ου μη πεινάση… ούτος εστιν ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβαίνων, ίνα τις εξ αυτού φάγη και μη αποθάνη. Εγώ ειμι ο άρτος ο ζων ο εκ του ουρανού καταβάς. Εάν τις φάγη εκ τούτου του άρτου, ζήσεται εις τον αιώνα. Και ο άρτος δε ον εγώ δώσω, η σαρξ μου εστιν, ην εγώ δώσω υπέρ της του κόσμου ζωής… εάν μη φάγητε την σάρκα του υιού του ανθρώπου και πίητε αυτού το αίμα, ουκ έχετε ζωήν εν εαυτοίς. Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα, έχει ζωήν αιώνιον… η γαρ σαρξ μου αληθώς εστί βρώσις και το αίμα μου αληθώς εστί πόσις. Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ, καθώς απέστειλέ με ο ζων πατήρ καγώ ζω δια τον πατέρα και ο τρώγων με κακείνος ζήσεται δι εμέ. Ούτος εστιν ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβάς… ο τρώγων τούτον τον άρτον ζήσεται εις τον αιώνα» (Ιω. στ, 35 – 58). Ο χριστοφόρος Παύλος λέγει παράλληλα, πάσχοντας όσα γράφει: «Οσάκις γαρ αν εσθίητε τον άρτον τούτον και το ποτηριον τούτο πίνητε, τον θάνατον του Κυρίου καταγγέλλετε, άχρις ου αν έλθη» (Α Κορ. ια, 26).
Η περιγραφή, σχεδόν των περισσότερων λόγων του Κυρίου μας, για το υπέρτατο μυστήριο της μετοχής μας στο τίμιο σώμα και αίμα του, αν περιστρέφεται συνεχώς στο νου μας, θα είναι ένα από τα κυριότερα μέσα της παραμονής μας με τη Χάρη. Η παράταση του θείου ζήλου θα μας συγκρατεί στη φυλακή και τήρηση των καθηκόντων μας, που απαιτούνται ως ολοκλήρωση της ομολογίας, την οποία δώσαμε δύο φορές, στο βάπτισμα και στο σχήμα της κουράς μας, ως μοναχοί.
Όπως προαναφέραμε, τα θεία μυστήρια είναι παντοδύναμα. Αν λείπει όμως η υποταγή μας στην ακρίβεια των εντολών δεν μας βοηθούν, γιατί μετέχουμε τυπικά. Οφείλουμε να συνιστούμε εαύτούς «αξίους της κλήσεως ημών ης εκλήθημεν, μετά πάσης ταπεινοφροσύνης και πραότητος, μετά μακροθυμίας, ανεχόμενοι αλλήλων εν αγάπη» (πρβλ. Εφ. δ,1-2). Και άλλοτε σας ερμήνευσα τη σημασία της συμπάθειας και ανεκτικότητας και πόσο ο Θεός τις αποδέχεται. Αυτό να μην το αμελείτε, γιατί είναι πραγματικότητα ο λόγος του Κυρίου « εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν» (Ματ. ζ, 2). Τις πολλές αδυναμίες μας στο θέμα της φιλοπονίας, που οφείλονται στη βιολογική μας αθλιότητα, τις συμπληρώνει, αν προσέχουμε, η συμπάθεια και η αγάπη, αφού ο Θεός μας είναι η αυτοαγάπη και εξευμενίζεται, όταν ανεχόμαστε με αγάπη το συνάνθρωπό μας, όπως ο ίδιος ανέχεται εμάς. Αν η εντολή είναι να αγαπούμε τους εχθρούς, πόση αγάπη πρέπει να δείχνουμε στους ομόψυχους αδελφούς και ομοϊδεάτες και μάλιστα όταν με αυτό το μέσο κάμπτουμε την εναντίον μας θεία δικαιοσύνη;
Στην καταθλιπτική πίεση του άκρατου μετεωρισμού, σας θυμίζω τη λογική άμυνα. Κατάπαυση του μετεωρισμού χωρίς πάλη και άμυνα δεν γίνεται, γιατί δεν προέρχεται αυτός μόνο από τη φαντασία, αλλά και από τον εχθρό διάβολο, ειδικά όταν απουσιάζουν αίτια μέσω των οποίων προκαλεί τις αισθήσεις και τα πάθη. Πέραν της επίμονης θείας επίκλησης και της ευχής, επωφελέστατος τρόπος της ανάσχεσης του μετεωρισμού είναι η ενθύμηση της ζωής του Κυρίου μας και των βιωμάτων των ανά τους αιώνες αγίων μας. Ειδικά των οσίων Πατέρων μας, που είχαν τα ίδια συστήματα και στόχους και άρα και τους ίδιους πολέμους και πειρασμούς.
Όλα αυτά περιστρεφόμενα στη μνήμη μας, ανυψώνουν το ηθικό μας και ενισχύουν την πίστη μας, ώστε να μην παραδεχόμαστε την αποθάρρυνση, που συνεχώς ο διάβολος μας προβάλλει στα διάφορα μας λάθη, που πολλές φορές προκαλεί η απειρία μας. Υπάρχει καλύτερο παράδειγμα καρτερίας από τον Κύριό μας; Τον κοροΐδευαν και τον πείραζαν, όσοι εκτελούσαν τις εντολές του διαβόλου, και αυτός τους ανεχόταν, ενώ μπορούσε να τους καταργήσει μόνο με ένα βλέμμα. Δεν είναι αρκετή η ανεκτικότητα και μακροθυμία του Χριστού μας, για να καταστείλει το θυμό, την οργή ή το πείσμα, όταν μας κυκλώνουν; Για την αναστολή της αντεκδίκησης σ αυτούς που μας πειράζουν δεν είναι αρκετό, όταν ακούμε τον Κύριό μας από το σταυρό να συγχωρεί τους σταυρωτές του;
Ναι, αδελφοί μου. Υπάρχει ανάγκη σοβαρής άμυνας στον αόρατο πόλεμο, που αδιάκοπα μας περικυκλώνει. Προηγείται όμως η ακρίβεια της πρακτικής μας. Να επιμένετε στο πρόγραμμα. Ποτέ μην το παραβιάζετε. Όπως ο μωσαϊκός νόμος διέτασσε να μη γίνονται δεκτά για θυσία ελαττωματικά ζώα, έτσι και στην Πνευματική θυσία δεν πρέπει να γίνονται λειψά δώρα και προσφορές, που είναι οι παραβιάσεις του προγράμματος. Ξεχνάτε με πόση ακρίβεια οι Πατέρες μας τηρούσαν τις εντολές και το πρόγραμμα; Ο αββάς Ποιμήν, όταν πήγε να πει τους λογισμούς του, που ήταν τρεις, διήνυσε απόσταση μιας ημέρας. Εκεί ξέχασε να πει τον τρίτο λογισμό. Όταν επέστρεψε στο κελλί του και έβαλε το κλειδί να ανοίξει, θυμήθηκε το λογισμό. Δεν μπήκε μέσα. Γύρισε αμέσως πίσω περπατώντας τόση απόσταση αγόγγυστα, γιατί έπρεπε να μείνει ακριβής στο πρόγραμμά του. Τότε τον επαίνεσε ο διορατικός Γέροντας και του προφήτεψε την προκοπή του για την ακρίβειά του. « Ποιμήν» , τον είπε, «αγγέλων ποιμήν και διαβοήσεταί σου το όνομα εν πάση γη Αιγύπτου». Αλλά ήταν μόνο αυτός που κρατούσε ακρίβεια στο πρόγραμμα όλη η στρατιά των Πατέρων μας, αφού γνώριζαν «ότι ουκέτι εαυτοίς ήσαν αλλά τω Κυρίω αυτών» και ζούσαν πάντοτε για την τήρηση των εντολών του;
(Γέροντος Ιωσήφ, «Βατοπαιδινές Κατηχήσεις», κατηχ.28η )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου