Κρίνα: ΓΙΑΤΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΜΜΙΑ ΠΡΟΟΔΟ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ;

ΓΙΑΤΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΜΜΙΑ ΠΡΟΟΔΟ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ;

Το 1983-84, "κάποιος" έζησε στο Μοναστήρι της αγίας Αικατερίνης στο Σινά για τέσσερεις μήνες. Εκεί, έπεσε στα χέρια του ένα χειρόγραφο από τον 13^ο αιώνα. Ενώ βοηθούσε ένα μοναχό να καθαρίσουν κάτι αποθήκες βρήκαν ένα χειρόγραφο που ο υπεύθυνος μοναχός μετά μια πρόχειρη ματιά το έσκυσε και το πέταξε βιαστικά λέγοντας ότι επρόκειτο για καβαλιστικό κείμενο που περιείχε κυρίως αριθμούς και σχέδια. Τελικά κατάφερε ο "κάποιος" να το μαζέψει κρυφά και το έχει φυλαγμένο σε θυρίδα. Είναι κείμενο ενός πρόσφυγα από την Κωνσταντινούπολη μετά την Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204.

Για τα γεγονότα της Άλωσης γράφει.

Στη Κωνσταντινούπολη τα Μαθηματικά εθεωρούντο θηλυπρεπής ασχολία, που απορυθμίζει, ξηραίνει το νού και τρέφει τη ραθυμία, τη ροπή του θυμού, της δύναμης σε μάταια, "εύκολα" πράγματα. Ως πλέον ανδροπρεπές επάγγελμα εθεωρείτο το του ασκητού μοναχού ο οποίος στρατευόταν στον πόλεμο κατά των αοράτων εχθρών και πρόσφερε έργο σε όλη την Οικουμένη με τις προσευχές του. Για τον λόγο αυτό τόχαν ντροπή οι άνδρες να γίνονται Μαθηματικοί. Παρόλα αυτά όμως υπήρχε σπουδαία και πολύ παραγωγική Μαθηματική Βιβλιοθήκη. Το προσωπικό όλο ήταν γυναίκες. Όταν λοιπόν μπήκαν οι Φράγκοι στην Πόλη κάποιοι έφτασαν και μέχρι τη Μαθηματική Βιβλιοθήκη. Βρήκαν μέσα τις γυναίκες. Πάθαν πλάκα, πρώτη φορά έβλεπαν γυναίκες καθαρές και μάλιστα ντυμμένες με αραχνοΰφαντους χιτώνες. Τις βίασαν, τις σκότωσαν και μετά άναψαν φωτιά με τα ξύλα και τα "χαρτιά" (τά χειρόγραφα) που βρήκαν εκεί και μάλιστα μία, την πιο όμορφη την σούβλισαν και την έφαγαν. Είχαν βαρεθεί λέει το γέρικο κρέας των παππούδων τους που η παράδοση τους επέβαλλε να τρώνε για να κληρονομίσουν τη "σοφία" τους. Έτσι χάθηκε, γράφει, η μεγάλη Μαθηματική Βιβλιοθήκη της Κωνσταντινούπολης και διακόπηκε η πλούσια μαθηματική παράδοση χωρίς να διασωθεί τίποτε. Οι γυναίκες που μετέφεραν και γνώριζαν αυτή την παράδοση χάθηκαν όλες. Παρακάτω προσπαθεί να διασώσει ότι μπορεί, κάποια ελάχιστα που είχε μάθει από μια Μαθηματικό που "τά είχε" μαζί της. Μπλέκει όμως τις συναρτήσεις με τα ασυνάρτητα μοιρολόγια του για το χαμό της αγαπημένης του και της Πόλης.

Ορίστε κάποια αποσπάσματα: "Δεκάς γαρ δυνάμει εστίν η τετράς, από της μονάδος ειρμώ κατά πρόοδον συντιθεμένη. Και πάλιν μονάς η αυτή, κατά σύνοδον το αγαθόν μοναδικώς περιέχουσα ... εκατόν γαρ και πεντήκοντα και τρία ... σχήμα τρίγωνον και εξάγωνον ... ο εκατόν αριθμός καθ’ εαυτόν, τετράγωνός εστιν. Ο δε πεντήκοντα τρίς, τρίγωνος και σφαιρικός. Ο γαρ εικοσιοκτώ μέν, τρίγωνος, σφαιρικός δέ, ο εικοστός πέμπτος. Πεντάκις γαρ πέντε, εικοσιπέντε".

ΟΧΙ ΟΤΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΓΙΝΑΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ….

Το παραπάνω κείμενο δεν αναφέρεται σε πραγματική ιστορία αλλά γράφτηκε ως απάντηση σε ένα φίλο που σε κάποιο σεμινάριο τους “την έμπαινε” κάποιος εναντίον του “Βυζαντίου”.

3-2001

ΓΙΑ ΤΟΝ JOHN S. ROMANIDES

FAN ΤΟΥ ΡΩΜΑΝΙΔΗ;

Ο κύριος καθηγητής όταν μου ζήτησε να σας πω δυο λόγια για το συγγραφικό έργο του Ρωμανίδη μου είπε κάτι για fan του Ρωμανίδη. Fan του Ρωμανίδη; … Οπαδός; Αν υπήρχε ανάγκη ντε και καλά να ταξινομηθώ ως οπαδός τότε θα μπορούσα ίσως να χωρέσω στους οπαδούς … του μηδενός και της ζωής, του μηδενός για τη ζωή, της ζωής που αργά ή γρήγορα χαρίζεται όταν παραμένεις στο μηδέν, της χαράς της ζωής που αναβλύζει από το μηδέν. Είμαι ένας λογοκρατούμενος λογοκράτης αναζητητής του λόγου του οποίου η καρδιά χρειάζεται επειγόντως τεχνητό βηματοδότη. Ένας λογοκράτης που η διάνοια του ηδονίζεται από τη λογική διαύγεια της σκέψης π.χ. του Κάρλ Πόππερ και του Ρωμανίδη· που συγκινείται από τον μαρτυρικό, μοναχικό αγώνα του Λούντβιχ Βιττγκενστάιν για σαφήνεια και αγάπη· που τον έχει διδάξει πολλά η πραγματογνωσία του Ν. Γ. Πεντζίκη· που ελπίζει στις ευχές του π. Παΐσιου με τη βιτγκενσταϊνική σκέψη· που θάθελε να εμπνέεται από τη μυθική, ποιητική έκφραση της επιστημονικής εμπειρίας των Πατέρων και της Βίβλου· που ενθουσιάζεται από την ασκητική αγάπη και ζωή της γερόντισσας Γαβριηλίας· που τον καθηλώνει η πλήρης σαφήνειας έκφραση του π. Σωφρονίου Σαχάρωφ· που σφράγισε τη ζωή του ο άγιος Σιλουανός με την αγάπη του, την δογματική του συνείδηση και τη λακωνική του οδηγία, “κράτα το νου σου στον Άδη και μη απελπίζεσαι”.

Όταν ήμουν φοιτητής της Θεολογικής του ΑΠΘ –πτυχίο 1982– ο Ρωμανίδης ήταν ο μόνος που άντεχα να ακούω γιατί είχε τίμια λογική σκέψη. Βέβαια αν δει κανείς τι έχω κάνει για τον Ρωμανίδη τότε δικαιολογημένα το πρώτο που θα σκεφτεί είναι ότι έχουμε να κάνουμε με fan. Κατά τύχη συνδέθηκα με τον Ρωμανίδη το 1995 (τον γνώριζα από τη Ρωμηοσύνη από το 1975) και για να χαρεί λίγο στα γεράματά του, που τον είχαν όλοι θαμμένο και ξεγραμμένο, του έφτιαξα το www.romanity.org. Fan του Ρωμανίδη; Τι να κάνουμε οι άνθρωποι βιάζονται να σε φαν και να ξεμπερδεύουν στα γρήγορα μαζί σου. Δεν με ενδιαφέρει να είμαι fan αλλά θα επιθυμούσα πολύ να γίνω enfant.

ΩΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ

Η περί Θεολογίας θεωρία του Ρωμανίδη θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι “γραμμική” όπως και η περί Ιστορίας θεωρία του (Ρωμηοσύνη). Η ζωή πολύ απέχει από την απλότητα και “αφέλεια” των γραμμικών εξισώσεων. Είναι πολύ πιο πολύπλοκη και απροσδιόριστη θα έλεγα χαοτική. Άλλο αυτό όμως και άλλο η εξ απόψεως σημείων ορθότητα ή αστοχία της x περί θεολογίας ή περί Ιστορίας θεωρίας. Μόνο παίζοντας και εμπαίζοντας κανείς, την αυτού εξοχότητα τον εαυτό του πρώτα απ’ όλα, έχει ελπίδα -ίσως- να μάθει και για το χάος, το σκάνδαλο, τη τρέλα της ζωής, μέσα από μύθους και εικόνες, με σύμβολα … ποιητικά, εν παραβολαίς, στην πράξη, στο πετσί του, εμπόνως.

Η διδασκαλία της Εκκλησίας κυρίως έχει γραμμική μορφή και γιαυτό μιλάει για “μωρία του κηρύγματος”. Είναι σαν τις πινακίδες στο δρόμο, γράφει “Θεσσαλονίκη 90 km”. Αν νομίσεις ότι μελετώντας την πινακίδα θα γνωρίσεις τη Θεσσαλονίκη αστόχησες. Αν πεις αφού δεν με πληροφορεί για τη Θεσσαλονίκη την πετάω, πάλι αστόχησες. Η ορθή χρήση της είναι να την υπακούσεις, να βρεις και να βαδίσεις τον δρόμο και τότε θα γνωρίσεις από πρώτο χέρι τη Θεσσαλονίκη. “Για να βρούμε τη θέση μας στον κινηματογράφο δεν είναι αναγκαίο να πάρουμε από το ταμείο ένα μικρό αληθινό πλάνο της αίθουσας, ακρεί ένα εισητήριο με τον αριθμό της θέσης μας”. Εν ολίγοις το πρόβλημα δεν έγκειται στην γραμμικότητα της θεολογίας αλλά στο λάθος τρόπο χρήσης της, στην αυτονομοεγωκεντρικορθολογική τάση των ακροατών να καταλάβουν χωρίς να περιμένουν να λάβουν πρώτα, να καταλάβουν χωρίς να έχουν δει.

Μόνο ο θεούμενος -αν υπάρχει Θεός και αν υπάρχει θέωση- προσεγγίζει την πραγματική πραγματικότητα και γιαυτό η Θεολογία λέγεται επιστήμη επιστημών γιατί η θέωση -αν υπάρχει Θεός και αν υπάρχει θέωση- είναι η μόνη περίπτωση επαφής με την πραγματική πραγματικότητα. Φυσικά αν δεν υπάρχει Θεός και θέωση τότε η Θεολογία είναι απλώς μπαρούφα μπαρουφών! Όπως και είναι γενικά η θρησκεία, στην καλύτερη περίπτωση. Η θρησκεία είναι νευροβιολογική ασθένεια, τονίζει χαριτωμένα ο Ρωμανίδης. Είναι η αποτυχημένη προσπάθεια του θνητού να αντιμετωπίσει το θάνατο.

Οι θρησκευάμενοι τη σήμερον ημέρα και πάντοτε, ήταν, είναι και θα είναι επιρρεπείς στο να πιστεύουν. Ο άγιος Διάδοχος όμως πολλούς αιώνες πριν οι εν Εσπερία θνητοί κατακτήσουν το θετικιστικό τρόπο σκέπτεσθαι έγραφε: “ο πιστεύων μόνον και μη ων εν τη αγάπη ουδέ αυτήν την πίστιν ην δοκεί έχειν, έχει. Ελαφρότητι γαρ τινι πιστεύει νοός” (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ Ά τόμος σελ. 240). Είναι αλαφρής, πώς να το κάνουμε; Και ο Μάρκος και ο Ησύχιος –μαζί με τον Αϊνστάιν- τονίζουν, “ο μη γινώσκων την αλήθειαν, ουδέ αληθώς πιστεύειν δύναται. Η γάρ γνώσις, κατά φύσιν προηγείται της πίστεως” (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ Ά τόμος σελ. 103 και 150).

Δεν έχει δικαίωμα ο θνητός να οικοδομεί Μεταφυσική και κανείς δεν έχει όρεξη σήμερα που υπάρχουν τόσο ωραία και ελκυστικά πράγματα για να γλεντήσει ο καθείς την ζωή του, αρκεί να διαθέτει χρήματα, πολλά χρήματα, κανείς δεν έχει όρεξη να ακούει και να διαβάζει φαντασιακές φαντασιώδης φαντασιώσεις φαντασμένων ευφάνταστων, κοινώς βλακείες. Ο κοσμάκης το έχει πιάσει το νόημα “δη δει χρημάτων” γιατί όπως λέει και μια βουλγάρικη παροιμία, κατά Κουστουρίτσα, “ότι δεν γίνεται με χρήματα γίνεται με πολλά χρήματα”. Αν έχει λοιπόν κανείς να προτείνει κάτι άλλο που μπορεί να μετατρέψει τη ζωή του θνητού αχθοφόρου του καθημέραν βίου σε πανηγύρι (τίποτα ας πούμε σαν την θεία Χάρη – αν υπάρχει …) θα υπάρξουν αυτιά ευήκοα αλλιώς … άλλα λόγια να αγαπιόμαστε. Καλύτερα να το κλείσουμε το “Μαγαζί”, να σταματήσουμε να δουλεύουμε ψιλό γαζί τον κοσμάκι και να πάμε σε κανένα Σουπερμάρκετ, στους σύγχρονους ναούς του σύγχρονου και πανάρχαιου θεού, του Μαμωνά, να βάλουμε μετάνοια στα πατατάκια, τα γαριδάκια, τη coca cola, να ζήσουμε δηλαδή όσο προλαβαίνουμε, ότι μας έχει μείνει ως επί γης ζωή και εν ανθρώποις ευδαιμονία.

Ποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι έχει δει το Ον; Και να υπάρχει δεν μπορούμε να το προσεγγίσουμε ιδίοις μέσοις οπότε πες πως δεν υπάρχει. Το μόνο που υπάρχει είναι τα πράγματα. Η πατερική Θεολογία όμως είναι εμπράγματος γνώση –αν υπάρχει Θεός, αν υπάρχει θέωση και αν οι Πατέρες γνωρίζουν τη μέθοδο για την πραγμάτωσή της.

Κεντρικό σημείο της, ας πούμε, θεολογίας του Ρωμανίδη είναι το κεντράρισμα στη διάκριση των δύο φωτισμών: φωτισμός της λογικής ενέργειας, της διάνοιας, της λογικής, του μυαλού δια της παιδείας και φωτισμός της νοερής ενέργειας, του νου, της καρδιάς, δια της παιδείας του Θεού.

“Η Ορθόδοξη θεολογία ήταν πάντοτε δυναμική, κάθε γενιά πρέπει να ανακαλύπτει τις αλήθειες της Ιεράς Παραδόσεως εκ νέου, και σε αυτήν τη διαδικασία της ανακαλύψεως θα υπάρχουν διαφορές στην κατανόηση του περιεχομένου της Παραδόσεως. Αυτός ο δυναμισμός πάντοτε γεννούσε αμφιλεγόμενους θεολόγους μέσα στην Εκκλησία. Είναι αυτοί που βγαίνουν έξω από τις ασφαλείς φόρμουλες και προσπαθούν να αναδιατυπώσουν την Παράδοση χρησιμοποιώντας ασυνήθεις οδοδείκτες. Ένας τέτοιος θεολόγος είναι ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Άρχιζε πάντα τη διάλεξη με τον ίδιο τρόπο. Καθόταν κάτω και μιλούσε με απαλή φωνή, που μόλις ακουγόταν. Επειδή ξεκινούσε σχεδόν από τη μέση μιας σκέψης, φαινόταν πως η διάλεξη είχε ήδη ξεκινήσει πιο πριν μέσα του. Καθώς ζεσταινόταν με το θέμα του, η φωνή του υψωνόταν και τα μάτια του έλαμπαν. Το ακροατήριο των μαθημάτων του ήταν πάντα πολυπληθές, γιατί ήταν ο άνθρωπος που είχε κάτι να πει. Ήταν παράξενο, γιατί, ενώ η ειδικότητά του ήταν η Δογματική, συχνά φαινόταν ότι δίδασκε Ιστορία. Συνεχώς διηγόταν λεπτομέρειες για το τι συνέβη στη Γαλλία και στην Ιταλία του 9ου και του 10ου αιώνα ή στη Γαλλία και στη Ρωσία του 18ου αιώνα. Τον κριτικάρανε για αυτό. Στο κάτω-κάτω δεν ήταν ειδικευμένος ιστορικός! Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Έχει σπουδάσει Ρωμαϊκή και Ισλαμική ιστορία στο Χάρβαρντ. Δίδασκε ότι οι Πατέρες δεν είναι δυνατόν να γίνουν κατανοητοί χωρίς την κατανόηση της ιστορίας της εποχής τους.

Ο π. Ρωμανίδης έχει μια θέση που επιστέφει την όλη θεολογία του: Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι να θεραπεύσει τον άνθρωπο από την πνευματική ασθένεια που προέκυψε από την Πτώση (αυτή η πνευματική αρρώστια χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση της ευδαιμονίας) και να του δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσει τον Θεό μέσω της εμπειρίας της θέωσης. Μια δευτερεύουσα θέση του, που απορρέει από την πρώτη, είναι πως οι δογματικές διαμάχες στην ιστορία της Εκκλησίας προκαλούνται από αυτούς που δεν κατανοούν τη λειτουργία της ως πνευματικού νοσοκομείου. Έτσι, η πραγματική διαφορά με τη Δύση είναι η απώλεια αυτής της κατανόησης, η οποία συνέβη γιατί στη Δύση κάποιες πολιτικές δυνάμεις μετέτρεψαν τους εκκλησιαστικούς θεσμούς σε απλούς πολιτικούς θεσμούς.

Ο π. Ρωμανίδης μας θυμίζει ότι δεν υπήρξε ποτέ κάποια “Βυζαντινή” Αυτοκρατορία. Είναι μια εφεύρεση των δυτικών ιστορικών του 18ου αιώνα. Οι ρωμαϊκοί πολιτικοί θεσμοί παρέμειναν ανέπαφοι από την ίδρυση της Νέας Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως, τον 4ο αιώνα, μέχρι την πτώση της, τον 15ο αιώνα. Ο π. Ρωμανίδης διηγείται μια διαφορετική ιστορία. Όχι την ιστορία της Ελληνικής Ανατολής και της Λατινικής Δύσης, αλλά την ιστορία των Ρωμαίων και των Ελεύθερων κατακτητών, των Φράγκων. Η ιστορία του δεν είναι για κάποιους ανθρώπους που χωρίζονται, αλλά για τους Ρωμαίους, τους φορείς του οικουμενικού πολιτισμού της Ρωμηοσύνης, που αγωνίζονται να διασώσουν την αλήθεια της Ορθοδοξίας, ακόμα και όταν αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητη αντίθεση. Η θεωρία του για τους κρίσιμους αιώνες που οδήγησαν στο Σχίσμα και στις Σταυροφορίες μιλά για μια συστηματική υποδούλωση του Ρωμαϊκού πληθυσμού της Δύσης από τους Φράγκους φεουδάρχες, οι οποίοι τελικά κατόρθωσαν να υποτάξουν και τη Ρωμαϊκή Παποσύνη”.

Το Σχίσμα άρχισε το 809 ως σχίσμα μεταξύ Ρωμαίων και Φράγκων. “Τῷ 809 ὁ Κάρολος συνεκρότησε μεγάλην Σύνοδον ἐν Ἀκυϊσγράνῳ τῆς Ἱεραρχίας τῶν Φράγκων, ἥτις ἐθέσπισεν ὡς δόγμα τήν γενομένην περί τό 780 προσθήκην τοῦ Filioque καί ἀφώρισε τούς μή συμφωνούντας”. Ο πρώτος που αντέδρασε στην προσθήκη ήταν ο τότε Πάπας Ρώμης Λέων ο Γ’ ο οποίος είχε στέψει νωρίτερα, τα Χριστούγεννα του 800 τον Καρλομάγνο “Αυτοκράτορα των Ρωμαίων” ... “Ο φραγκόφιλος Πάπας Ἀναστάσιος (855-858), … γράφει τά ἑξῆς εἰς τόν ὑπ’ αὐτοῦ συγγραφέντα βίον Λέοντος Γ'· "οὗτος, κατά ζῆλον, καί ἐπί προφυλακῇ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ἐπί δυσίν ἀσπίσιν ἀργυραῖς ἐπέταξεν ἐπιγραφῆναι τό Σύμβολον ἑκατέρωσε· θατέρᾳ μέν γράμμασιν Ἑλληνικοῖς, Λατινικοῖς δέ θατέρα, δεξιόθεν τε καί ἀριστερόθεν ἐπῃωρημέναις, ἄνωθεν τῆς εἰσόδου τῆς εἰς τό Λείψανον· ὧν ὁ σταθμός λιτρῶν μεν 94, οὐγκιῶν δέ 6". Πρόκειται περί τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Παύλου”. Επίσης: “Ὁ φραγκολατῖνος θεολόγος Πέτρος Δαμιανός (1007-1072) γράφων περί ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πληροφορεῖ ὅτι εἶδεν ὁ ἴδιος εἰς Ρώμην τό ἐν λόγῳ Σύμβολον ἄνευ Filioque”. Ο τότε Πάπας Λέων ο Γ’ ανήρτησε το Σύμβολο σε δύο αργυρές πλάκες στα λατινικά και τα ελληνικά χωρίς την προσθήκη του Filioque. Μέχρι τις αρχές του 11^ου αιώνα στη Ρώμη γινόταν ένας άνισος αγώνας μεταξύ των Ρωμαίων ορθοδόξων και των Φράγκων για το ποιος θα κατορθώσει να ελέγχει τον Θρόνο της, την αγία Έδρα. Τελικά υπερίσχυσαν οι Φράγκοι και το 1054 επέβαλαν τις κακοδοξίες τους μετατρέποντας το ήδη υπήρχον Σχίσμα μεταξύ δυτικών Ρωμαίων και Φράγκων σε Σχίσμα μεταξύ Πρεσβυτέρας και Νέας Ρώμης.

Ιερός Αυγουστίνος

Ο Θεός σέβεται το πλάσμα του και δεν του "αλλάζει τα φώτα" στη διάνοια με τον φωτισμό του νοός και αν ο θνητός αφελώς επιμένει σε “μη πατερική ανάγνωση των πατερικών κειμένων”, για χρόνο ικανό ή και για όλο τον επίγειο βίο μπορεί να τον αφήνει σε κατάσταση ημιτελούς γνώσεως, μη πατερικής αναγνώσεως, χωρίς να του δωρίζει δηλαδή δογματική συνείδηση, Κύριος οίδε γιατί. Αυτό άλλωστε εξηγεί το πως είναι δυνατόν ο Ιερός Αυγουστίνος να είναι αναγνωρισμένος άγιος και από την καθ' ημάς Ανατολή την στιγμή που φαίνεται από τα κείμενα του να έχει πετάξει τόσα θεολογικά "τούβλα".

Τον αναγνωρίζει τον 4ο αιώνα ο ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ. "Του αγιωτάτου επισκόπου Αυγουστίνου".

Τον αναγνωρίζει τον 5ο αιώνα Flavius Justinianus Imperator. "Ο εν αγίοις Αυγουστίνος επίσκοπος εκ της των Άφρων χώρας", "ο εν αγίοις δε Αυγουστίνος", "ο εν αγίοις Αυγουστίνος επίσκοπος εκ της των Άφρων χώρας", "ο εν αγίοις Αυγουστίνος", "των γραφέντων παρά Αυγουστίνου του της οσίας μνήμης επισκόπου εν Αφρική γενομένου", "ο αυτός της οσίας μνήμης Αυγουστίνος".

Τον αναγνωρίζει τον 7ο αιώνα ο συγγραφέας του έργου, CHRONICON PASCHALE, ΕΠΙΤΟΜΗ ΧΡΟΝΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟ ΑΔΑΜ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΕΩΣ Κ ΕΤΟΥΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΕΥΣΕΒΕΣΤΑΤΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΥΠΑΤΕΙΑΝ ΕΤΟΥΣ ΙΘ ΚΑΙ ΙΗ ΕΤΟΥΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΝΕΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΥΙΟΥ ΙΝΔΙΚΤΙΩΝΟΣ. "Αυγουστίνου του της οσίας μνήμης επισκόπου εν Αφρική γενομένου", "ο αυτός της οσίας μνήμης Αυγουστίνος".

Τον αναγνωρίζει τον 9ο αιώνα ο Μέγας Φώτιος. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΡΙΘΜΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΓΝΩΣΜΕΝΩΝ ΗΜΙΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΩΝ ΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΔΗ ΔΙΑΓΝΩΣΙΝ Ο ΗΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΗΜΩΝ ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΑΡΑΣΙΟΣ ΕΞΗΙΤΗΣΑΤΟ ΕΣΤΙ ΔΕ ΤΑΥΤΑ ΕΙΚΟΣΙ ΔΕΟΝΤΩΝ ΕΦ' ΕΝΙ ΤΡΙΑΚΟΣΙΑ "περί τε της του αγίου Αυγουστίνου πίστεως", "του εν αγίοις Αυγουστίνου".

Και τέλος τον αναγνωρίζει ο Ιωσήφ Βρυέννιος (1350-1431). "ΤΑ ΕΥΡΕΘΕΝΤΑ", Λόγος εις τον Ευαγγελισμόν. "Φησί γαρ ο μεν άγιος Αυγουστίνος …".

ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ

Ο Ρωμανίδης τονίζει ότι μία βασική διαφορά μεταξύ Σχισματικών και Ορθοδόξων εστιάζει στο θέμα της ευδαιμονίας. Αυτοί θεωρούν ως σκοπό του ανθρώπου την ευδαιμονία και ημείς την φιλότιμη, ανιδιοτελή, αυτοπροσφορά. Okay but, η διατύπωση ότι σκοπός του ανθρώπου είναι η προσφορά και όχι η ευδαιμονία χτυπάει ολίγον άσχημα στα αυτιά του κοινού θνητού, σκοτεινιάζει η ατμόσφαιρα και αρχίζει να μυρίζει κλεισούρα, σκοταδισμό, και ύπουλη προπαγάνδα των ντόπιων και ξένων μονοπωλίων της εξουσίας. Ίσως, λοιπόν, μπορεί να λέγεται ότι, ναι, σκοπός του ανθρώπου είναι η ευδαιμονία, αλλά το πρόβλημα μετατίθεται στο, ποια άποψη έχει κανείς περί ευδαιμονίας.

Η άστοχη, θεωρεί ευδαίμονα κατάσταση, την εν απολαύσεσι διαβίωση του θνητού, το πλημμύρισμα του σαρκίου από τη χημεία εκείνη, την μεταπτωτική, που ονομάζεται ηδονή (που εν είδει φυσικού νόμου διατηρήσεως του ισοζυγίου της ηδονοδύνης επισύρει ισόποσον μάζαν πόνου και οδύνης), την φίλαυτη εγωκεντρική αυτοϊκανοποίηση. Η άλλη, η ορθή, θεωρεί ευδαιμονία την εν χαρά, εμπνεύση τε και πληρότητι ζωής διαβίωση του μεταλλαγμένου κτήνους, του αετού, που έχει βρει το κόλπο να διατηρεί την πτήση της έμπνευσης, δια της αυθορμήτου, ανιδιοτελούς, αυτοπροσφοράς, δια της εκουσίου ταφής κοινώς. Σε αυτή την περίπτωση κυρίαρχη κατάσταση δεν είναι η απόλαυση αλλά η χαρά, που τελικά είναι απόλαυση εις το τετράγωνο, τον κύβο, ή καλύτερα εις την “ν”, όπου “ν” τείνει εις το άπειρο. Αυτή είναι η καθαυτού ευδαιμονία, το πατερικό “ευ ζειν”. Και πολύ σοφά ονόμασαν οι ελληνόφωνοι, την κατάσταση αυτή χαρά, τουτέστιν χάρισμα, κάτι δηλαδή που δεν είναι του χεριού σου αλλά σαν χάρισμα σου δίδεται, εξ ου και χάρη. Δεν είναι του χεριού σου μεν, αλλά από σένα εξαρτάται δε, αν όχι το να την αποκτήσεις, αλλά σίγουρα το να διαμορφώσεις τις συνθήκες, εκτελώντας κάποιες, άσχετες κατά την εκτίμηση του εφήμερου ξερόλα θνητού, ασκήσεις ώστε να επιτρέψεις και να διευκολύνεις την εμφάνιση της. Στο χέρι μας είναι να “φτιάξουμε ατμόσφαιρα”, να καθαρίσουμε την ατμόσφαιρα από τα νέφη των θλιβερών μας θελημάτων και θα ανατείλει και ο ήλιος όταν εκείνος κρίνει.

Στυφή η γεύση της είδησης περί μη ευδαιμονίας. Όμως, και ο αρχηγός της πίστεως ημών, κάπως έτσι μας τα είπε με το “ο θέλων οπίσον μου ελθείν αρράτω τον Σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι”, και με τα περί στενής και τεθλιμμένης οδού. Δεν μίλησε για απολαύσεις και μισθούς αλλ’ όμως χώρισε τους προσερχόμενους σε τρεις κατηγορίες. Οι δούλοι, που ότι κάνουν το κάνουν από το φόβο της τιμωρίας. Οι μισθωτοί, που ότι κάνουν το κάνουν λόγω της επιθυμίας του μισθού. Και οι υιοί, που ότι κάνουν το κάνουνε από αγάπη. Αποδεκτά λοιπόν και τα κατώτερα στάδια των δια ευδαιμονιστικούς λόγους προσερχομένων. Απλώς στη Δύση το πρόβλημα μάλλον είναι ότι ξεχάστηκε, λησμονήθηκε, όχι διανοητικά μόνο αλλά βιωματικά κυρίως, λόγω του Σχίσματος, η κατηγορία των υιών. Κατά τα άλλα δεν είναι κατακριτέα η εκπεφρασμένη αναζήτηση της ευδαιμονίας σ’ Ανατολή και Δύση. Άλλωστε οι μόνοι που “καταφέρνουν” να ξεριζώσουν την υγειή επιθυμία των θνητών “να ζήσουν την ζωή τους” είναι οι εξ Ανατολών, επιστήμονες, ασκηταράδες της απόγνωσης, που κάνουν κόλπα ζόρικα εις τας Ινδίας, και οι αυτόχειρες.

Ο νευρολόγος-ψυχίατρος Δρ. Μπαλογιάννης αναφέρει: “Όταν τα επίπεδα της Ντοπαμίνης αυξάνονται για λόγους, πολλές φορές, ανεξαρτήτους της θελήσεως του ατόμου, το άτομο θα ζει μ’ ένα αίσθημα ΧΑΡΑΣ μέσα στην ψυχή του, θα είναι ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΣ, θα είναι ΑΙΣΙΟΔΟΞΟ, θα επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους γύρω του, θα παρουσιάζει μια ξεχωριστή λειτουργικότητα στο χώρο του. Θα αναπτύσσει δραστηριότητα στον τομέα του, ενώ αντιθέτως εάν η ΝΤΟΠΑΜΙΝΗ στο επίπεδο των συνάψεων είναι πολύ ελαττωμένη, το άτομο θα βρίσκεται σ’ ένα πέλαγο ΘΛΙΨΕΩΣ και ΑΠΕΛΠΙΣΙΑΣ. Θα διακατέχεται από μια ξεχωριστή ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ και θα δείχνει μια εντυπωσιακή ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΓΕΓΟΝΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ, μέσα στον κοινωνικό χώρο”. Κάπως απλουστευτικά λοιπόν υπάρχουν πέντε καταστάσεις: 1) Η φυσιολογική –κανονικό επίπεδο ντοπαμίνης. 2) Η χαρά –αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης. 3) Η σχιζοφρένεια –υπερβολικά αυξημένη ντοπαμίνη. 4) Η θλίψη –μειωμένη ντοπαμίνη. 5) Η βαριά κατάθλιψη –σχεδόν απουσία ντοπαμίνης. Ο δυτικός άνθρωπος αγωνίζεται αγωνιωδώς στη ζωή του να κρατάει αυξημένα τα επίπεδα της ντοπαμίνης (ευδαιμονία). Η καθ’ ημάς παράδοση μαθαίνει τον θνητό να ζει με χαμηλά τα επίπεδα της ντοπαμίνης (μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι – θλίψη, πένθος για τις αμαρτίες) αλλά τον προειδοποιεί να αγωνιστεί να αποφύγει τη χειρότερη αμαρτία, την απελπισία. Να αγωνίζεται να κρατάει το νου στον άδη αλλά να αποφεύγει να “χτίζει αυθαίρετο” εκεί καταθλιβόμενος, εποικοδομώντας πάνω στη θλίψη με λογισμούς απελπισίας. Έτσι θεραπεύεται το ταλαίπωρο σαρκίο και ο θνητός γίνεται άνθρωπος, άνω θρώσκει, αναβλύζει όποτε χρειάζεται εν τη κοινωνία, δημιουργεί με έμπνευση και χαρά επειδή έχει κατασκευάσει τη τεχνητή του λίμνη. Κουράζεται να φέρνει το νερό, κουράζεται να χτίζει και το φράγμα και διαθέτει πλέον δυναμικό, εργοστάσιο παραγωγής πνεύματος! Έχοντας στο τσεπάκι του την άνευ ντοπαμίνης διαβίωση μόλις εμφανιστεί συνάνθρωπος αφήνει τον γάϊδαρό του χαλαρό και αναβλύζει η χαρά, η έμπνευση.

ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ

Το 1975 κυκλοφόρησε το βιβλίο του π. Ιωάννη Ρωμανίδη ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ. Δυστυχώς κυκλοφόρησε πρόωρα. Έπρεπε να εκδοθεί μια γενιά αργότερα, μετά το 2000! Για να έχει κάποιες περισσότερες πιθανότητες να μην παρεξηγηθεί. Για να γίνουν κατανοητές οι ανατρεπτικές του πληροφορίες. Μια λεπτομέρεια που επιδείνωσε την κατάσταση ήταν ότι ο συγγραφέας του αν και θα μπορούσε να πλασαριστεί ως διωχθείς επί Χούντας (επί δύο χρόνια δεν επέτρεπε η Χούντα την είσοδό του στην Ελλάδα - είχε εκλεγεί καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ - επειδή ήταν κομμουνιστής …) κατέβηκε στις πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές μετά την πτώση της, υποψήφιος με την ΕΠΕΝ. Τελικά τα περί Ρωμηοσύνης λεγόμενά του θεωρήθηκαν ως ένας νέος εθνικισμός και πέθανε ο συγγραφέας πρόσφατα “αφορισμένος” από την ακαδημαϊκή κοινότητα και από κάθε σύγχρονο νεοέλληνα μελετητή που δεν θα ήθελε να χαρακτηριστεί χουντικός υπερεθνικιστής. Συχνά συγγραφείς αναφέρουν απόψεις του χωρίς να παραπέμπουν σε αυτόν είτε από προσωπική απέχθεια λόγω ψυχολογικών τραυμάτων (δεν δίσταζε να στηλιτεύει τους άσχετους περί τα θεολογικά αδυνατώντας να κατανοήσει την κουλτουροδιαπλοκή της νεοελληνικής διανόησης – ήταν ολίγον αμερικανάκι στα κοινωνικά) είτε για να μην “χαρακτηριστούν”. Εντυπωσιακό παράδειγμα είναι μια πρόσφατα (2001) εγκριθείσα από την Θεολ. Σχ. του ΑΠΘ διατριβή.

Στη σελίδα 37 στην υποσημείωση 2 της διατριβής του μας πληροφορεί ο κ. Πλεξίδας ότι ο όρος "βυζαντινός" είναι νεολογισμός. Στη σχετική βιβλιογραφία αναφέρει με σειρά, 1ο Το βυζαντινό κράτος, του Καραγιαννόπουλου, Θεσσαλονίκη 1993 (από όπου και παίρνει το κείμενο), 2ο το, Νόστος ασύμμετρου προσώπου, του Παύλου (1990, 1994), 3ο το, Μοντερνισμός και Βυζάντιο, της Άρβελερ, 1992, και κατόπιν αναφέρει τους Lossky, Runciman, Mπέγζο, και Γιανναρά για έργα τους που εκδόθηκαν από το 1980 μέχρι το 1996. Ο Παύλου στην σχετική υποσημείωση 1 της σελίδας 157 του Β' τόμου του Νόστου ... γράφει: Συστηματική τεκμηρίωση των ανωτέρω μπορεί ο αναγνώστης να βρει στα βιβλία, 1) Κ. Σιμόπουλου, Ξενοκρατία, 1990, 2) π. Ιωάννου Ρωμανίδη, ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ, 1975 και μετά αναφέρει τους Γιανναρά, Γιαννακόπουλο, Ράνσιμαν, Κασσίρερ. Χρονολογικά προηγείται όλων, το βιβλίο ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ του π. Ιωάννη Ρωμανίδη ο οποίος, ως γνωστόν, πρωτοκυκλοφόρησε στη βαθιά αρχαιονυχτωμένη Ελλαδίτσα μας αυτή τη τόσο σημαντική πληροφορία. Από τότε πολλοί αναμεταδίδουν την πληροφορία αλλά ελάχιστοι με ευγνωμοσύνη μνημονεύουν τον πρώτο αποκαλύψαντα.

Έπρεπε να κυκλοφορήσουν πρώτα τα περί παγκοσμιοποίησης για να υπάρχει ελπίδα να κατανοηθούν τα περί Ρωμηοσύνης σωστά ακόμη και από τον ίδιο τον Ρωμανίδη!

ΕΘΝΟΦΥΛΕΤΙΣΜΟΣ

Ωραίο ανέκδοτο κι αυτό, “το Οικουμενικό Πατριαρχείο καταδίκασε την αίρεση του Εθνοφυλετισμού!” Φαντάστηκες ποτέ Οικουμενικό Πατριάρχη Βούλγαρο;

Από την αίρεση του εθνοφυλετισμού πρώτοι προσεβλήθησαν οι ελληνόφωνοι ρωμηοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου και άρχισαν να αντιμετωπίζουν, αυτοί οι τάχα original, τους κατά τόπους δίγλωσσους (σλαβόφωνους, βλαχόφωνους, αρβανιτόφωνους, αραβόφωνους ρωμηούς) ως imitation. Το ότι ο όρος Fanariot είναι απεχθέστατος και ύβρις για τους μη ελληνόφωνους κατοίκους των Βαλκανίων δεν οφείλεται μόνο στην ανθελληνική προπαγάνδα του Πανσλαβισμού. Έβαλαν και οι ημέτεροι το χεράκι τους. Κατά το δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα όταν η ρωσική προπαγάνδα καλλιέργησε τον βουλγαρικό και αραβικό εθνικισμό “ξύπνησε” το Πατριαρχείο και καταδίκασε τον εθνοφυλετισμό δυστυχώς (από όσο ξέρω) μόνο των άλλων ... Αν η απόφαση εκείνη ξεκινούσε με αυτοκριτική θα ήταν πολύ πιο πειστική και αποτελεσματική.

Φυσικά και είναι αδιανόητο να γίνει Οικουμενικός Πατριάρχης κάποιος Βούλγαρος. Κάποιος δηλαδή που έχει μολυνθεί από το εθνοφυλετικό ιδεολόγημα και αυτοπροσδιορίζεται εχθρικά έναντι του Ελληνισμού. Όπως είναι αδιανόητο να γίνει και κάποιος ομοιοπαθής Έλληνας (που κατανοεί τον Ελληνισμό σαν φυλετική διαδοχή) ή Αλβανός ή Κούρδος. Μπορεί όμως να γίνει ο οποιοσδήποτε Ρωμηός οποιασδήποτε καταγωγής. Άλλωστε, τω καιρώ εκείνω, γινόταν, όχι μόνο Πατριάρχης αλλά και Αυτοκράτορας, κάθε Ίσαυρος (περίπου Κούρδος) ή Αρμένιος ή όποιος άλλος τυχαίος σλαβογενής και γενικά αλλογενής Ρωμηός. Κάτι ίσως ήξερε εκείνος ο καημένος ο Φαλμεράγιερ, που του όρμηξαν οι αιρετικοί (βλ. ενθοφυλετισμός) Νεοέλληνες - γνήσιοι απόγονοι τάχαμου του Περικλέους - Αρβανίτες. Εξ επόψεως Ελληνισμού και Ρωμηοσύνης δεν έχει καμμιά απολύτως σημασία η φυλετική καταγωγή αλλά αυτό που μετράει είναι ο εκούσιος αυτοπροσδιορισμός κατά το γνωστό του Ισοκράτους, “καί μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τούς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἢ τούς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας”.

Στην νεοαπελευθερωθήσα χώρα πρόλαβαν οι αρβανιτόφωνοι (από το 1821 μέχρι το 1912) να εξελληνισθούν (γλωσσικά το εννοώ) πλήρως και στη συνέχεια αντιμετώπιζαν τους υπόλοιπους δίγλωσσους ομογενείς τους ως “ιθαγενείς”, οι πατριδοκάπηλοι. Εξαιρέθηκαν οι τουρκόφωνοι μετά τον ερχομό τους στην ελλαδική επικράτεια (τον καιρό της εκστρατείας στην Μικρά Ασία έτυχαν και αυτοί αναλόγου μεταχειρίσεως) γιατί δεν υπήρχαν ομόγλωσσοι χριστιανοί συσπειρωμένοι γύρω από κάποιο νεοϊδρυμένο εθνικό κέντρο, θυγατρικό ξένης προπαγάνδας, όπως για τους σλαβόφωνους ήταν η Βουλγαρία, η Σερβία και πρόσφατα τα Σκόπια, για τους βλαχόφωνους η Ρουμανία, για τους αρβανιτόφωνους η Αλβανία και για τους αραβόφωνους τα διάφορα αραβικά κράτη της Μέσης Ανατολής. Επίσης εξαιρέθηκαν και οι εκ Πόντου γιατί το γλωσικό τους ιδίωμα θεωρήθηκε γνήσιον τέκνον της αττικής διαλέκτου πράγμα που για την ρατσιστική λογική του νεοελληνικού εθνικού ιδεολογήματος σήμαινε πιστοποίηση φυλετικής καθαρότητας και γνήσιας αρχαιοελληνικής καταγωγής.

Ο ερχομός εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων εκ Πόντου ήταν μεγάς κίνδυνος για τους “εκσυγχρονιστές” της εποχής. Το πλήθος αυτό των συσπειρωμένων και δυναμικών ρωμηών που κυκλοφορούν ακόμη με την σημαία τους, τον ρωμαϊκό αετό (δεν είναι δικέφαλος γιατί ο δικέφαλος καθιερώθηκε μετά το οριστικό Σχίσμα και εκεί στις αποκομμένες εσχατιές του Πόντου δεν εκσυχρονίστηκαν) σε κάπως λαϊκή έκδοση, και θυμούνται ακόμη το στιχάκι “η Ρωμανία κι αν έπεσε ανθεί και φέρει κι άλλο” θα άλλαζε τις ισορροπίες και θα προκαλούσε αφύπνιση της ρωμαίϊκης συνείδησης. Γιαυτό το λόγο τους έριξαν την πεπονόφλουδα του γνήσιου απόγονου των ενδόξων ημών προγόνων. Έτσι ξεχάστηκε η ρωμαίϊκη συνείδηση και καλλιεργήθηκε ένας ακόμη ρατσισμός γόνιμο εργαλείο στην πολυδιάσπαση των Ρωμηών της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Ρωμηός λοιπόν εκ Πόντου που ψιλοθυμάται τη Ρωμανία του, θα μπορούσε κάλλιστα να εχθρεύεται ως αλλόφυλο τον βλαχόφωνο, αρβανιτόφωνο ή σλαβόφωνο Ρωμηό των Βαλκανίων τα οποία μέχρι τα μέσα του 19^ου αιώνα λεγόντουσαν Ρούμελη δηλαδή Ρωμανία. Και όλοι μαζί οι προαναφερθέντες θα μπορούσαν να θεωρούν Άραβες χριστιανούς άρα αλλόφυλους και ξένους τους Roum Ortodox, τους Ρωμαίους Ορθόδοξους (όπως μέχρι σήμερα αυτοαποκαλούνται) το 30% των Παλαιστινίων και τους λοιπούς ορθόδοξους της Συρίας, του Λιβάνου και γενικά της Μέσης Ανατολής.

(1) Απόσπασμα … ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ … ΓΙΑΤΡΟΙ

Απόσπασμα από απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Ρωμανίδη: “Tη πατερική διδασκαλία τη βρίσκει κανείς κατεσπαρμένη εις τα συγγράμματα των Πατέρων αλλά κυρίως εις τα συγγράμματα του Συμεών του Νέου Θεολόγου, όλων των οπαδών του Συμεών του Νέου του Θεολόγου και μεταξύ των λεγομένων Ησυχαστών.

Και τι είναι αυτή η παράδοσις; Είναι απλουστάτη, πάρα πολύ απλή: όταν υπάρχουν αμφιβολίες περί των συγγραμμάτων περί αστρονομίας, τότε παίρνουμε τα τηλεσκόπια, και με τα τηλεσκόπια επιβεβαιώνωμεν την ερμηνεία την σωστή περί των βιβλίων περί της Αστρονομίας και κοιτάζει ο ένας, κοιτάζει ο άλλος, κοιτάζει ο άλλος και τα λοιπά και όσοι ελέγχουν με τα τηλεσκόπια και τα ραδιοτηλεσκόπια και ούτω καθ’ εξής … λέγουν άαα! αυτή είναι η έννοια αυτών των γραφομένων, αυτή είναι η έννοια, το είδες όταν κοίταξες από το τηλεσκόπιο; Αυτή είναι η ερμηνεία, και συνεχίζεται η σωστή ερμηνεία μέσω των ετών, διότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι βλέπουν και ξεύρουν να χρησιμοποιήσουν τα τηλεσκόπια και τα ραδιοτηλεσκόπια και … αυτά τα μηχανήματα με τα οποία μετρούν ανάλογα με το χρόνο του φωτός τα σπέκτογκραμς δηλαδή στα αγγλικά, σπέκτογκραμς, και τα λοιπά, και πώς μετρούν ακόμα και την σύνθεση την υλική και την ταχύτητα μετράν με αυτά και ούτω καθ’ εξής.

Λοιπόν, έτσι και εις την παράδοσιν οι Πατέρες … οι Πατέρες των Πατέρων ημών εις την Παλαιά Διαθήκη, οι Προφήται έχουν την θέωση χωρίς την ανθρωπίνη φύση του Χριστού μετά οι Απόστολοι έχουν και αυτοί θέωση με ανθρωπίνη φύση του Χριστού, μετά την Πεντηκοστή έχουμε και άλλο είδος θέωση με τις εμπειρίες που έχουν μετά την θέωση και εφόσον εις την Εκκλησία συνεχίζεται η ίδια εμπειρία της Πεντηκοστής που δεν έχει τελειώσει, και εφόσον δεν έχει τελειώσει η εμπειρία της Πεντηκοστής γι’ αυτό και καθοδηγούνται οι επίσκοποι που έχουν αυτή την εμπειρία, εις την ιδίαν εμπειρία και ξέρουν τι λένε. Λοιπόν, γι’ αυτό η ορθόδοξη πατερική θεολογία μοιάζει με την σημερινή βιολογία, χημεία και αστρονομία και ιατρική επιστήμη και ούτω καθ’ εξής, και κατ’ αυτό τον τρόπο συνεχίζεται εμπειρικά η παράδοσις της Εκκλησίας. Και τελικά ποια εμπειρία; Ότι συνεχίζονται οι θεραπείες, οι άνθρωποι θεραπεύονται, οι άνθρωποι συνεχίζουν να μανθάνουν την αλήθειαν, από την αστρονομία και από την ιατρική επιστήμη, βιολογία και ούτω καθ’ εξής δηλαδή από την εμπειρία του φωτισμού, που είναι η θεραπεία της προσωπικότητος του ανθρώπου και από την εμπειρία της θεώσεως που είναι το τηλεσκόπιο και το μικροσκόπιο και ούτω καθ’ εξής της ορθοδόξου θεολογίας, και γι’ αυτό το λόγο πιστεύουμε ότι βαδίζωμεν τον καλόν τον δρόμον και βρισκώμεθα ακόμη μέσα εις την παράδοσιν.

Τώρα, εάν οι αστρονόμοι χάσουν το τηλεσκόπιο και δεν ξέρουν πλέον πώς να χειριστούν τα διάφορα όργανα της αστρονομίας, κατήντησαν βέβαια από αστρονόμοι αστρολόγοι. Και εφόσον έχουν γίνει αστρολόγοι αυτοί, και απατεώνες γιατροί οι άλλοι και ψεύτικοι βιολόγοι οι άλλοι και ούτω καθ’ εξής, εκείνοι που δεν χειρίζονται πλέον τα επιστημονικά όργανα της ορθοδόξου θεολογίας είναι αστρονόμοι θεολόγοι ή αστρολόγοι θεολόγοι; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα … από επιστημονικής απόψεως. Εάν κανείς πιστεύει ότι η αδυναμία αυτή καλύπτεται με το να συνέρχεται σε συνέδριον … Δηλαδή, εάν οι αστρονόμοι ξεχάσουνε πλέον τα όργανα της αστρονομίας και απλώς φυλάνε τα βιβλία της αστρονομίας, και αρχίζουν παρερμηνείες, παρερμηνείες, θα ερμηνεύσουν σωστά τα βιβλία περί αστρονομίας επειδή συνήλθαν σε συνέδριο; Ρωτάω δηλαδή … σε συνέδριο; Το συνέδριο, δηλαδή, θα είναι εκείνο που θα κάνει σωστά την αστρονομία … δηλαδή θα ανεβάσει την αστρολογία σε αστρονομία; Το συνέδριο δηλαδή είναι εκείνο που θα το κάνει; Ή θα είναι συνέδριο αστρολόγων; Λοιπόν, οι ιατροί κληρονόμησαν από το παρελθόν, τα όργανα της ιατρικής επιστήμης, … ο ακτινογράφος … δηλαδή, έχωμεν όλα τα όργανα για χειρουργικές επεμβάσεις, έχωμε τα ακτινογραφικά μηχανήματα, έχωμε τα νοσοκομεία, έχωμε όλα τα δωμάτια για χειρουργικές επεμβάσεις και ούτω καθ’ εξής, και αν από αυτά εξαφανιστούν οι γιατροί που ξέρουν να χρησιμοποιούν όλα αυτά τα όργανα, και έρχονται … οι κύριες Μαρίκες από τα χωριά που κάνουν πρακτική ιατρική, καταλάβατε; και το κράτος αναθέτει σ’ αυτές τις κύριες Μαρίκες, δηλαδή, να αναλάβουν τα πανεπιστήμια να διδάξουν τους φοιτητές, που σχεδόν έχει γίνει, δηλαδή, αυτό πράγμα, δηλαδή.

Ή ας υποθέσωμεν ότι κατήντησαν οι ιατροί να μη ξέρουν πλέον να χρησιμοποιήσουν αυτά τα όργανα, αλλά τα χρησιμοποιούν, έτσι, κουτουρού κουτουρού δηλαδή τα χρησιμοποιούν και έρχονται γιατροί στο νοσοκομείο … ε, κάνουν εκεί κάτι ακτινογραφίες, ο ακτινολόγος έχει τελειώσει το πανεπιστήμιον Θεσσαλονίκης το 1870, γι’ αυτό δεν ξεύρει να διαβάσει τις ακτινογραφίες κάνει κακές διαγνώσεις και ο γιατρός, το αποτέλεσμα, κάνει κακές χειρουργικές επεμβάσεις, και ούτω καθ’ εξής δηλαδή, καταλάβατε; και εδώ αντί να θεραπεύονται οι άνθρωποι, έχουμε ποσοστό θεραπείας … οι 90% πεθαίνουν οι 10% δηλαδή θεραπεύονται. Ενώ αλλού οι 90% θεραπεύονται και εις την Ελλάδα οι 10% θεραπεύονται, δηλαδή, καταλάβατε; Λοιπόν οι έλληνες ιατροί, δηλαδή, εάν κάνουν συνέδριον, θα αυξήσουν την επιτυχία σε 90%, 100%; Δηλαδή σε τι ωφελεί το συνέδριον γιατρών που δεν ξέρουν την ιατρική τους επιστήμη, δηλαδή; σε τι δηλαδή ωφελεί; Με παρακαλουθείτε;

Έ; Λοιπόν, ως ερευνητής, ως ερευνητής όχι ως ορθόδοξος χριστιανός, ως ερευνητής θέτω θέμα: δηλαδή εάν εκείνος ο επίσκοπος ο οποίος πήρε το δίπλωμα του … εάν έπαιρνε ότι του άξιζε … δεν θα έπαιρνε ποτέ το δίπλωμα του, αλλά επειδή ο μητροπολίτης του συνέχεια τηλεφωνούσε όλους τους καθηγητάς … και πήρε το δίπλωμα με 5 ενώ δεν του άξιζε ούτε 0 ας πούμε, καταλάβατε; αυτός δηλαδή μαζί με άλλους εβδομήντα τέτοιους επισκόπους αν συνέλθουν σ’ ένα επισκοπικό συνέδριο που λέγεται σύνοδος θα βγάλουν σωστές αποφάσεις, δηλαδή; Επειδή κατέβηκε το Πνεύμα το Άγιον; Ή είναι παράλληλη υπόθεσις με την υπόθεσιν όλων των άλλων θετικών επιστημών; Σε τι διαφέρει δηλαδή η θεολογία από τις άλλες θετικές επιστήμες; Με παρακολουθείται; Ά; Διότι φοβούμαι πολύ ότι σας λέγω, δηλαδή, πράγματα που είναι λιγάκι έτσι σοκ πώς να του πούμε δηλαδή, ε, είναι σοκ δηλαδή έτσι είναι. Αλλά, είμαι υποχρεωμένος όμως ως ερευνητής και ιστορικός, διότι η δική μου η ειδικότης είναι η Ιστορία, ως ιστορικός είμαι υποχρεωμένος. Όταν κάνω ιστορική έρευνα, και βρίσκω ορισμένα πράγματα είμαι υποχρεωμένος να σας ενημερώσω, δηλαδή έτσι; Να σας ενημερώσω. Δηλαδή, επανερχώμεθα εις εκείνο που λέει ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος, λέει, προ ετών για να γίνει κανείς Δεσπότης τη θεολογία έπρεπε να την κάνει βίωμα. Έ, τώρα το διαβάζουμε αυτό και νομίζουμε ότι θέλει να πει, νομίζουμε ότι θέλει να πει όταν λέει να κάνει βίωμα τη θεολογία σημαίνει να γίνουμε καλά παιδιά … όσοι τα βλέπουν σήμερα αυτά ταυτίζουν το βίωμα της θεολογίας με την ηθική. Ναι αλλά δεν είναι ηθική, δεν είναι ηθική. Το βίωμα της θεολογίας είναι η νοερά προσευχή και η θέωση όχι η ηθική. Γιατί η ορθόδοξη θεολογία δεν έχει ηθική έχει ασκητική, όχι ηθική, δεν υπάρχει ορθόδοξος ηθική, υπάρχει ειδωλολατρική ηθική, η οποία δεν είναι ανεκτή … και δεν ανήκει εις την ορθοδοξία, ανήκει σ’ όλον τον κόσμο. Επομένως το βίωμα της θεολογίας δεν είναι η ηθική, η ηθική είναι και των φιλοσόφων.

Δηλαδή οι κομμουνισταί δεν έχουν ηθική; Πώς δεν έχουν; Σήμερα πολλές φορές οι κομμουνισταί έχουν πολύ ανωτέρα ηθική σε πολλά θέματα από τους καπιταλιστάς, είναι γεγονός αυτό δηλαδή. Οι δικές τους αντιλήψεις είναι ανώτερες από αυτές των καπιταλιστών, σε πολλά θέματα. Και εδώ δεν πρέπει να κρυβόμαστε δηλαδή. Καλά, δεν μας αρέσει γιατί είναι άθεοι. Καλά, να τους βαρέσουμε πάνω εις τον αθεϊσμό, εις τον αθεϊσμόν τους, το δέχομαι, αλλά, εκεί όμως που κάνουν κάτι καλό, δεν μπορούμε να τους βαρέσουμε και εις το καλό που κάνουν δηλαδή, δεν είναι έτσι; αυτή είναι η πραγματικότης, καταλάβατε; Λοιπόν, αλλά και όπως έχω τονίσει, και εις τον αθεϊσμό τους, σε τι διαφέρουν από τους ορθοδόξους; Γιατί ο λόγος που είναι άθεοι είναι ακριβώς ο λόγος δια τον οποίον η Ορθοδοξία ισχυρίζετο μέχρι σήμερα ή μέχρι χθες ή προχθές, ισχυρίζετο ότι οι θεοί των θρησκειών δεν υπάρχουν, διατί; Διάβασε οποιοδήποτε κομμουνιστικό βιβλίο θέλεις. Και να δείτε εκεί ωραιότατα ανεπτυγμένα τα επιχειρήματα διατί δεν υπάρχουν οι θεοί των διαφόρων θρησκειών. Αλλά όμως εκεί στην επιχειρηματολογία τους δεν συμπεριλαμβάνεται και ο Θεός της Ορθοδοξίας, διατί; Διότι δεν γνωρίζουν τον Θεόν της Ορθοδοξίας. Διότι οι Ορθόδοξοι δεν πιστεύουν εις τον Θεόν δια τους ίδιους λόγους που πιστεύουν οι άλλοι εις τις φαντασιώσεις των, καταλάβατε;”

Οι φιλολογοθεολόγοι ονομάζουν την θεολογία επιστήμη επειδή μελετάνε τα κείμενα των Πατέρων. Αυτό όμως είναι η ουσία του φονταμενταλισμού. Θεμέλιο τα κείμενα. Για την παράδοση μας θεμέλιο δεν είναι τα κείμενα αλλά ο Χριστός και οι ζωντανοί φορείς της Παράδοσης αυτοί που μέσα τους ζει ο Χριστός, οι γενόμενοι σύμμορφοι Αυτού. Άλλωστε πολύ σωστά στον αγγλόφωνο κόσμο ποτέ ο φιλολογοθεολόγος δεν ονομάζεται scientist παρά μόνο scholar.

(2) Απόσπασμα … Η ΝΟΕΡΗ ΚΑΙ Η ΛΟΓΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Απόσπασμα από απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Ρωμανίδη: “Η ισότης των ανθρώπων από ορθοδόξου απόψεως, βασίζεται στο ότι ο καθένας έχει νοερά ενέργεια η οποία ξεχωρίζει από την λογική ενέργειαν. Οπότε ένας άνθρωπος ημπορεί να φτάσει στα ύψη της νοεράς ενεργείας, εις την θέωσιν, και εις την λογικήν του ενέργεια να είναι μηδέν. Εις την λογικήν ενέργεια να είναι μηδέν. Αυτό που λέμε εις το τροπάριο της Πεντηκοστής, της Αγίας Τριάδος: “ευλογητός ει Χριστέ ο Θεός …” κ.λπ. Πήρε ο Χριστός ψαράδες και τους ύψωσε στα ύψη της θεώσεως δηλαδή. Οι οποίοι έγιναν υπέργειοι, δηλαδή, και ξεπέρασαν όλους τους ανθρώπους στη θέωση, ποιοι; Οι αγράμματοι ψαράδες, δηλαδή. Αυτό πάει να πει, εξύψωσις εις την νοεράν ενέργειαν μέχρι την εμπειρία της Πεντηκοστής, και εξ απόψεως λογικής ενεργείας γιόκ. Εάν έδινε κανείς ένα μαθηματικό πρόβλημα εις τον απόστολον Πέτρο είναι βέβαιον ότι δεν θα ημπορούσε ποτέ να λύσει ούτε μαθηματικά προβλήματα, ούτε γεωφυσικά, ούτε πολιτικά κ.λπ. Παρά ταύτα όμως είναι ο κορυφαίος των Αποστόλων. Καταλάβατε;

Από το άλλο μέρος ημπορεί κανείς να φτάσει εις τα ύψη της λογικής διανοήσεως, και να είναι πλήρως καταρρακωμένος εις την νοερή ενέργεια και να έχει φτάσει στην πώρωση της καρδίας.

Απ’ τάλλο μέρος ημπορεί ένας να φτάσει εις τα ύψη της νοεράς τελειότητος και της λογικής τελειότητος διότι έχει σπουδαίαν παιδεία. Στα ύψη και των δύο.

Απ’ τάλλο μέρος όμως ημπορεί ένας να φτάσει εις το κατακόρυφον … πώς να το πούμε; Εις το κατώτατον όριον της λογικής ενεργείας, δηλαδή να είναι ντιπ ντιπ βλάκας, ανόητος και μπούφος, ξέρω γω τι, και να έχει πώρωση της καρδίας.

Από το άλλο μέρος ημπορεί ένας να είναι μισότρελος και να μη δουλεύει η λογική σωστά αλλά να έχει έναν πνευματικόν πατέρα, να τον αποδεσμεύσει από τις αδυναμίες που έχει εις την λογικήν, και να φτάσει μέχρι την θέωσιν ο άνθρωπος και να είναι και βλάκας δηλαδή, εξ επόψεως γραμμάτων.

Λοιπόν εξ απόψεως πνευματικής ισότητος υπάρχει απόλυτος ισότης των ανθρώπων, διότι όλοι οι άνθρωποι έχουν νοερά ενέργεια. Και τα ύψη της θεολογίας δεν έχουν σχέση με την λογική ενέργεια. Με παρακολουθείτε; Λοιπόν απ’ αυτής της απόψεως η ορθόδοξος θεολογία έχει μια ισότητα που δεν υπάρχει σε κανένα άλλο τομέα, διότι, ότι και να πούμε δεν θα υπάρξει ποτέ ισότητα εις την λογική. Διότι η λογική ενέργεια του ανθρώπου έχει σχέση με την φαιά ουσία, με τα κληρονομικά προβλήματα που έχει από τους γονείς κ.ο.κ. Ότι και να κάνουμε ο ένας δίνει εξετάσεις και μπαίνει στο Πανεπιστήμιο, ο άλλος δίνει δεκαπέντε φορές εξετάσεις, δεν μπαίνει στο Πανεπιστήμιο. κ.λπ. καταλάβατε; Αλλά όμως φαίνεται ότι απ’ αυτά ο άνθρωπος δεν υπάρχει ισότητα … αλλά όμως εις την θεολογία υπάρχει ισότητα. Οπότε πιο πολύ ισότητα ξέρουμε εμείς οι ορθόδοξοι θεολόγοι, απ’ ότι ξέρουν από την κοινωνία, καταλάβατε; Μετά ισότητα εις την τελειότητα σημαίνει και ισότητα εις τα πλούτη. Διότι πλούσιος γίνεται εκείνος ο οποίος φτάνει εις την θέωση, αλλά κατά κόσμον όμως γίνεται φτωχούλης δηλαδή, καταλάβατε; Οπότε ως πτωχός ισοπεδούται με όλους τους πτωχούς του κόσμου, και γίνεται ίσος με τους πτωχούς δηλαδή, με παρακολουθείται; Οπότε δεν υπάρχει κοινωνικό πρόβλημα απ’ αυτής της απόψεως, διότι δεν ταυτίζεται ποτέ με τον πλούσιον αλλά με τον φτωχό. Αυτό είναι αυτόματο εις την ορθόδοξον θεολογίαν και δεν ημπορεί να είναι να γίνει αλλιώτικα. Διότι εκείνος ο οποίος ταυτίζεται με τους πλουσίους … είναι απόδειξις ότι δεν έχει νοεράν προσευχήν. Διότι δια να έχει νοεράν προσευχήν πρέπει να ταυτισθεί με τους πτωχούς. Με παρακολουθείται;”

(3) Απόσπασμα … ΛΟΓΙΚΟΙ ΘΕΤΙΚΙΣΤΕΣ

Απόσπασμα από απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Ρωμανίδη: “Οπότε αυτό που συμβαίνει εις την ορθόδοξον θεολογία είναι ότι αναγνωρίζουμε τα ανθρωπολογικά θεμέλια της θεολογίας, λέμε ότι τα νοήματα και τα ρητά είναι καθαρά ανθρώπινα και ανθρωπομορφικά και προσθέτουμε ότι δεν έχουν ανταπόκριση προς την πραγματικότητα και έχουν προσωρινό χαρακτήρα. Καταλάβατε; Οπότε τα επιχειρήματα των λογικών θετικιστών … αυτοί που κάνουν φιλοσοφική γλωσσική ανάλυση, είναι η φιλοσοφία που επικρατεί στους αγγλοσάξωνες, αυτό του Βιτγκενστάϊν, γλωσσική ανάλυση, linguistic analysis ή logical positivism καταλάβατε; Λοιπόν, εις τα πλαίσια της γλωσσικής ανάλυσης με όλες τις αναλύσεις που έχουν κάνει φθάνουν στο συμπέρασμα όχι ότι δεν υπάρχει Θεός, διότι ένας ερευνητής δεν φθάνει σε τέτοιο συμπέρασμα, πού το ξέρει αν υπάρχει ή δεν υπάρχει Θεός, δεν είναι έτσι; Αλλά φθάνουν στο συμπέρασμα ότι, με την γλωσσική ανάλυση ό,τι και να πει ο άνθρωπος, τα λεχθέντα υπό του ανθρώπου, είναι προβολή της ανθρωπολογίας, της προσωπικής του καταστάσεως. Και όταν κανείς εξετάσει τη γλώσσα, το λεκτικό περιεχόμενο δηλαδή, τότε, όταν λέμε ότι κάτι είναι μαύρο το λεκτικό περιεχόμενο ανταποκρίνεται με μια πραγματικότητα που διαπιστούται δια της επιβεβαιώσεως verification. Κάνουμε μετρήσεις περιγραφές άστρων, χημικών συνθέσεων, βιολογικών συνθέσεων, βιοχημικών συνθέσεων, φυσικών συνθέσεων κ.ο.κ. Οι γιατροί, οι βιολόγοι, οι χημικοί και η γλώσσα που χρησιμοποιείται δείχνει κάποια διασύνδεση, δηλαδή κάποια σχέση μεταξύ του αντικειμένου των ερευνών και της αντιλήψεως του ανθρώπου περί αυτού του πράγματος δηλαδή. Αλλά παρά ταύτα αυτά είναι όλα περίπου αντιλήψεις διότι η γλώσσα με την οποίαν εκφράζονται αυτές οι πραγματικότητες δεν ξέρουμε κατά πόσον όταν μεταβιβάζονται αυτά από το αντικείμενο εις την σκέψη μας και μετά δημιουργούνται γλωσσικά μέσα με τα οποία μεταβιβάζουμε αυτά τα πράγματα και μετά λογικά σχήματα μεσ’ στον άνθρωπο, με τα οποία αντιλαμβανόμεθα κατά πόσο αυτή η process δηλαδή, κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας πόσο συμβαίνει η αλλοίωση του αντικειμένου μέχρις ότου φθάσει εις την αντίληψή μας. Παρά ταύτα όμως όταν ασχολούμεθα με απτά φαινόμενα, έχουμε την πεποίθηση ότι ασχολούμεθα με κάποια πραγματικότητα, οπότε η σκέψις μας και η έκφρασή μας ανταποκρίνεται με κάτι το περίπου πραγματικότητα, ας πούμε καταλάβατε; Όταν όμως ο άνθρωπος ασχολείται με πράγματα τα οποία δεν βλέπει και αρχίζει και ταυτίζει τη σκέψη του με κάποια πραγματικότητα η οποία δεν έχει επιβεβαίωση, verification, εις την εμπειρίαν έ, τότε βαδίζουμε ας πούμε εις κάποια σφαίρα αποπροσανατολισμού πλέον, και άνθρωποι οι οποίοι βαδίζουν αυτόν τον δρόμο πρέπει να είναι αν όχι έτοιμοι για το τρελοκομείο τουλάχιστον περίπου έτοιμοι για το τρελοκομείο, διότι μόνο ένας παλαβός ημπορεί να ταυτίσει τη σκέψη του με μια πραγματικότητα για την οποία δεν έχει καμία επιβεβαίωση. Οπότε όταν χρησιμοποιούμε λέξεις όπως Θεός, ενσάρκωσις, υποστατική ένωση, Αγία Τριάδα, μία ουσία, τρεις υποστάσεις κ.λπ. μιλάμε για όχι σοβαρά πράγματα δηλαδή. Με παρακολουθείται; Τώρα, βέβαια, εγώ δεν ημπορώ να αντικαταστήσω έναν Πατέρα της Εκκλησίας, (καταλάβατε;) αλλά έχω τουλάχιστον την υποψία ότι αν είχαμε μαζί μας ας πούμε τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρήγοριο τον Θεολόγο ή τον Γρηγόριο τον Νύσσης κ.λπ. θα συμφωνούσαν απόλυτα με τους λογικούς θετικιστές. Δηλαδή, ίσως είναι μια προκατάληψη δική μου διότι προέρχομαι από αγγλοσαξονική μόρφωση, και έχω μεγαλώσει μέσα σε αυτό το πνεύμα δηλαδή, και αν είμαι ορθόδοξος είναι διότι η πατερική θεολογία μίλησε εις τα προβλήματα αυτά που έμαθα από φοιτητής εις το Πανεπιστήμιο, δηλαδή καταλάβατε; Διότι στην Αμερική περνούμε πρώτα από το κόσκινο της φιλολογικής και φιλοσοφικής παιδείας και μετά πάμε και σπουδάζουμε θεολογία ως μεταπτυχιακό πλέον πρόγραμμα σπουδών. Αλλά πάντως εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι μπορεί κανείς να παραλληλίσει την πατερική αντίληψη περί νοημάτων και ρητών … Τα ρητά και τα νοήματα περί Θεού, που έχουν καθαρά προσωρινό χαρακτήρα, αναγνωρίζουν οι Πατέρες ότι είναι καθαρά ανθρωπομορφικά (καταλάβατε;), δεν ανταποκρίνονται προς την πραγματικότητα. Διότι μας λένε οι Πατέρες ότι, όποιος ταυτίσει τα περί Θεού ρητά και νοήματα με τον Θεό είναι ειδωλολάτρης αυτή είναι ειδωλολατρία για τους Πατέρες της Εκκλησίας, καταλάβατε; Πρέπει να το συλλάβετε τη διάκριση μεταξύ του μυστηρίου ή της θεωρίας και του δόγματος, δεν είναι το ίδιο πράγμα διότι η θεολογία και το δόγμα και η νοερά προσευχή καταργούνται, έχουν προσωρινό χαρακτήρα, οπότε είναι ειδωλολατρία να ταυτίσουμε τον Θεό περί αυτού ρητά και νοήματα. Οπότε απ’ αυτής της απόψεως ημπορεί κανείς να πάρει τον υπαρξισμόν ορισμένων, για μένα τουλάχιστον ψευτοθεολόγων, και να τους πετάξει όλους εις τον κάλαθο των αχρήστων. Διότι η μόνη σωστή υπαρξιακή φιλοσοφία, η μόνη σωστή υπαρξιακή φιλοσοφία από ορθοδόξου απόψεως είναι η αθεϊστική και όχι η θεϊστική. Διότι η θεϊστική υπαρξιακή θεολογία που ξεκινάει από έναν Χάϊντεγκερ, βασίζεται εις τον φοντομενταλισμό. Και κύριο γνώρισμα του Χάϊντεγκερ είναι ότι η θεολογία είναι καθαρά θετική επιστήμη, βέβαια το λέω και εγώ αυτό, ότι η θεολογία είναι θετική επιστήμη, αλλά, για μας τους Ορθοδόξους είναι η θεολογία θετική επιστήμη εξ απόψεως του ότι, υπάρχει εξ απόψεως ψυχιατρικής εμπειρίας το δεδομένον της νοεράς προσευχής διότι αντιστοιχεί με την ύπαρξη της νοεράς ενέργειας, δεν είναι έτσι; Αλλά επί πλέον υπάρχει και η εμπειρία της θεώσεως που για μας είναι το θεμέλιο της θεολογίας διότι είναι εμπειρία δεν είναι σκέψις, είναι μια εμπειρία που υπερβαίνει την σκέψη οπότε για μας δεν υπάρχει το πρόβλημα που να νομίζουμε εμείς ότι ταυτίζουμε την σκέψη με την πραγματικότητα. Δεν ταυτίζουμε καμιά σκέψη με την πραγματικότητα διότι ο Θεός υπερβαίνει την σκέψη του ανθρώπου. Και μάλιστα οι Πατέρες θα προχωρήσουν και πάρα πέρα και να πούνε ότι και τα υπό μελέτην αντικείμενα διαφεύγουν του ανθρώπου, διότι όπως δεν γνωρίζουμε την ουσίαν του Θεού ούτε και των πραγμάτων την ουσίαν δεν γνωρίζουμεν λεν. Οι Πατέρες οπότε συμβαδίζουν πολύ κοντά εις τους λογικούς θετικιστές που κάνουν την γλωσσική ανάλυση και μένουν εκεί, καταλάβατε; Οι Πατέρες κάνουν κάτι πάρα πολύ παρόμοιο. Τώρα για τον Χάϊντεγκερ γιατί είναι ο Χριστιανισμός επιστήμη; Διότι δέχεται την Αγία Γραφή ως Αποκάλυψη, αυτό είναι το πρόβλημα δηλαδή, δέχεται την Αγίαν Γραφήν ως Αποκάλυψιν και εφόσον η Αγία Γραφή είναι Αποκάλυψις, η Αγία Γραφή είναι το θεμέλιον της χριστιανικής θεολογίας ως θετικής επιστήμης. Ναι, αλλά για την πατερική θεολογία αυτά είναι κουραφέξαλα γιατί; Διότι η Αγία Γραφή δεν είναι Αποκάλυψις, καταλάβατε; Η Αγία Γραφή είναι λόγος περί Αποκαλύψεως είναι περί του Λόγου του Θεού αλλά δεν ταυτίζουμεν την Αγίαν Γραφήν με την Αποκάλυψιν, και μεις οι Ορθόδοξοι απορρίπτωμεν πατροπαραδότως την κατά γράμμα θεοπνευστία της Αγίας Γραφής, καταλάβατε; Οπότε ούτε εξ απόψεως κατά γράμμα θεοπνευστίας ημπορεί να θεωρηθεί η Αγία Γραφή θετική επιστήμη, από την Ορθοδοξία τουλάχιστον, ούτε εξ απόψεως ταυτίσεως της Αγίας Γραφής με την Aποκάλυψιν, και με τον Λόγο του Θεού. Για μας η Αγία Γραφή είναι ρητά και νοήματα, είναι μεταξύ των ρητών και νοημάτων περί Θεού η Αγία Γραφή. Οπότε εις την εμπειρίαν της θεώσεως για μας, όταν λέμε ότι καταργούνται τα ρητά και τα νοήματα περί Θεού εις την εμπειρία της θεώσεως, αυτό ισχύει και για την Αγία Γραφή. Και η Αγία Γραφή καταργείται εις την εμπειρία της θεώσεως. Γιαυτό και παραλαμβάνουν δυτικοί θεολόγοι τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά και τους Πατέρες της Ανατολής και τους κατηγορούν για αυτό το πράγμα. Διότι θεωρούν την Αγία Γραφή ως κάτι το προσωρινόν, και σκανδαλίζονται, γιατί; Διότι για τους Δυτικούς χριστιανούς η Αγία Γραφή είναι η Aποκάλυψις δηλαδή, είναι σαν να καταργήσεις το Κοράνιο εις τους Μουσουλμάνους, γίνεται αυτό το πράγμα; Διότι το Κοράνιο εις τους Μουσουλμάνους είναι όχι μόνον Αποκάλυψις αλλά κατέβηκε από τον ουρανό και είναι άκτιστο κιόλα, το Κοράνιο. Το Κοράνιο υπάρχει πάντοτε παρά τω Θεώ. Κάτι παρόμοιο έχουν και οι Φράγκοι του Μεσαίωνα και συνεχίζουν σήμερα οι Δυτικοί χριστιανοί πάνω στα θέματα αυτά δηλαδή, και σκανδαλίζονται όταν ένας Ορθόδοξος τους λέει ότι η Αγία Γραφή δεν είναι Αποκάλυψις, δεν είναι ο Λόγος του Θεού κ.λπ. Λοιπόν υπάρχει αρκετά μεγάλη διαφορά μεταξύ του Χάϊντεγκερ και της ορθοδόξου θεολογίας σε αυτό το θέμα και νομίζω ότι ένας ορθόδοξος θεολόγος συνεπής εις την πατερική μέθοδο θα υποστηρίξει ότι όσον αφορά την υπαρξιακή παράδοση οι συνεπείς υπαρξιακοί εις την επιστημονική μέθοδο είναι οι άθεοι ή αγνωστικισταί υπαρξιακοί φιλόσοφοι και από τον αγγλοσαξονικό κόσμο δηλαδή θα ημπορούσε κανείς και να συμπαθήσει, εγώ τουλάχιστον συμπαθώ περισσότερο τους λογικούς θετικιστές, και να μη ψάχνει συμμαχίες μεταξύ της ορθοδόξου θεολογίας και εκείνων εις την Δύση που πιστεύουν εις το Θεό. Δεν υπάρχει συμμαχία διότι τα θεμέλια δεν είναι τα ίδια. Τα θεμέλια της ορθοδόξου παραδόσεως και της δυτικής είναι τελείως διαφορετικά, διότι οι δυτικές παραδόσεις ξεκινάν πάντοτε από την ευδαιμονία, από την ευδαιμονία, και νομίζω ότι ο Καπιταλισμός εις τη Δύση ξεκινάει κατά κύριο λόγο από την ιδέα ότι ο σκοπός του ανθρώπου είναι η ευδαιμονία η οποία επιτυγχάνεται δια της ικανοποιήσεως του ατόμου. Και ο άνθρωπος ικανοποιείται ή από το Θεό ή από το συνάνθρωπο του δηλαδή. Εγώ δεν βλέπω ουσιαστική διαφορά να είμαι κάτοχος του Θεού για να είμαι ευδαίμων, διότι αυτή είναι η γλώσσα του Αυγουστίνου, γίνεται ο άνθρωπος κάτοχος του Θεού, και το λέει, δηλαδή λέει το possession of God, possession Dei δηλαδή (καταλάβατε;), να έχει κανείς τον Θεόν ως κτήμα, είναι η γλώσσα του δηλαδή. Οπότε αν ο Θεός ημπορεί να είναι κτήμα του ανθρώπου γιατί όχι ο συνάνθρωπος, με παρακολουθείται; Δεν ξέρω άμα γίνομαι αντιληπτός. Δηλαδή αν ημπορούμε τον Θεόν να χρησιμοποιήσουμε ως μέσον για την ικανοποίησιν μας πόσον μάλλον τον συνάνθρωπον μας, καταλάβατε; Και έτσι δικαιολογείται, έτσι εδικαιολογούσαν τουλάχιστον οι φεουδάρχες θεολόγοι, οι Φράγκοι θεολόγοι τον Μεσαίωνα, δικαιολογούσαν και την δουλείαν ξέρετε. Έλεγαν ότι οι δούλοι είναι εκ γενετής και κατά φύσιν δούλοι. Δεν ξέρω αν ημπορείτε να το συλλάβετε αυτό το πράγμα. Χριστιανοί θεολόγοι να διδάσκουν ότι οι δούλοι είναι κατά φύσιν και εκ γενετής δούλοι. Και είναι πλασμένοι δούλοι από τον Θεόν για να εξυπηρετήσουν τα αφεντικά τους και να συντελέσουν εις την ευδαιμονίαν των αφεντικών των, καταλάβατε; Είναι αυτό, όπως είναι η γυναίκα εις το Ισλάμ, αν διαβάσετε από τα περίφημα … τα πιο ωραία πορνογραφικά βιβλία που υπάρχουν είναι το βιβλίο περί παραδείσου του Αλ Ασάι που περιγράφει τον παράδεισο. Και εκεί βλέπει κανείς ότι κάθε πιστός ο οποίος έχασε την ζωή του εις τον πόλεμον εναντίον των γκιαούρηδων δηλαδή, εναντίον των Ορθοδόξων κ.λπ. αυτός, ο καθένας τους, θα έχει εις τον παράδεισον μεταξύ όλων των άλλων αγαθών και ογδόντα χιλιάδες γυναίκες, τις οποίες και περιγράφει, και θυμάμαι όταν τα διάβαζα, τα διάβαζα εις την παπαδιά μου ξέρετε, σκάγαμε στα γέλια δηλαδή καταλάβατε; Ήταν σκέτη πορνογραφία. Βέβαια ήμουν, υποχρεωμένος να διαβάσω διότι έπρεπε να δώσω εξετάσεις ξέρετε, έκανα την μείζονα ειδικότητα μου στην Αμερική εις το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ για το Ισλάμ. Ειδικότητα, απόλαυσις αυτό το μάθημα. Είναι το εξής ότι εάν ημπορούσε ένας να πεισθεί πράγματι ότι αυτά που διδάσκουν οι μουσουλμάνοι περί παραδείσου ανταποκρίνονται προς την πραγματικότητα … χάϊντε, παιδιά όλοι μουσουλμάνοι δηλαδή καταλάβατε; Αν υπάρχει πιθανότητα να ανταποκρίνονται εις την πραγματικότητα. Είναι δηλαδή, να δείτε περιγράφει τις γυναίκες, όλα τα μέλη του σώματος, το χρώμα του δέρματος κ.λπ. και βλέπει κανείς ότι περιγράφη μια Ρωμηά της εποχής. Οι μουσουλμάνοι είχαν πολύ μεγάλη αδυναμία στις Ρωμηές γιαυτό και γεμίζανε τα χαρέμια τους με Ρωμηές ξέρετε, βέβαια, δεν είναι αστείο αυτό το πράγμα, και τα λένε οι ιστορικοί. Αν θέλετε να διαβάσετε λεπτομέρειες να πάρετε τον Ibn Khaldoun που περιγράφει πως οι Άραβες έγιναν πολιτισμένοι. Γιατί είχαν τις Ρωμαίϊσες εις τα χαρέμια τους οι οποίες Ρωμαίϊσες μάθαιναν τα παιδιά τους γράμματα και έτσι ανέπτυξαν πολιτισμόν και πήραν τον πολιτισμόν τους από τους Ρωμηούς. Το λέει καθαρά ο μεγαλύτερος ιστορικός της αραβικής ιστορίας ο Ibn Khaldoun”.

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

Ο Διαφωτισμός παρά τις τραγικές του παρενέργειες (βασική του παρενέργεια ήταν οι δημιουργία των εθνικισμών και των υπόλοιπων –ισμών που αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα εν ονόματι, μεγαλόστομα διατυπωμένων “καλών και ωφέλιμων” ιδεών) άνοιξε νέους ορίζοντες στον εγκλωβισμένο (στο σφιχτό κορσέ του απάνθρωπου χριστιανισμού που του φόρεσε το Σχίσμα) δυτικό άνθρωπο. Όπως λέει ο Κάρλ Πόππερ, “…τα μεγαλύτερα προβλήματά μας … είναι υποπροϊόντα αυτού που αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη από όλες τις ηθικές και πνευματικές επαναστάσεις της ιστορίας (του Διαφωτισμού) - ενός κινήματος πού άρχισε πριν από τρεις αιώνες. Είναι η δυνατή επιθυμία αναρίθμητων άγνωστων ανθρώπων να απελευθερώσουν τους εαυτούς τους και το νου τους από την κηδεμονία της αυθεντίας και της προκατάληψης. Είναι η προσπάθειά τους να οικοδομήσουν μια ανοιχτή κοινωνία που θα απορρίπτει την απόλυτη αυθεντία του απλά κατεστημένου και του απλά παραδοσιακού, ενώ θα προσπαθεί να διατηρήσει, να αναπτύξει και να εδραιώσει παραδόσεις, παλιές και νέες, που να ανταποκρίνονται στα δικά τους κριτήρια ελευθερίας, ανθρωπιάς και ορθολογικής κριτικής. Είναι η απροθυμία τους να αδρανήσουν και να αφήσουν όλη την ευθύνη για δεινά που μπορούν να αποφευχθούν και να δουλέψουν για την αποφυγή τους. Αυτή η επανάσταση έχει δημιουργήσει δυνάμεις τρομακτικής καταστροφικότητας και ωστόσο, αυτές μπορεί να κατανικηθούν”.

Ίσως, κύριος παράγοντας της παρακμής της καθ’ ημάς Ανατολής τον Μεσαίωνα να ήταν η αστοχία των παρ’ ημίν καλλιεργούντων τη λογική ενέργεια. Αυτοί, οι καλλιεργημένοι, οι πλούσιοι κατ’ άνθρωπον και σε κτιστό επίπεδο σπουδαίοι, που ήταν και η κυρίαρχη πλειοψηφία των ενδοκοσμικώς εξουσιαζόντων (σε κοινωνία κι επιστήμη) συνήθως ξεχνούσαν την ανθρωπολογική σπουδαιότητα της καλλιέργειας της νοερής ενέργειας και υπερφίαλα εστίαζαν στην απολυτοποιημένη λογική τους ενέργεια. Το κατάντημα των, εις την καθ’ ημάς Ανατολήν, τοιούτων μπορούμε να το δούμε και από την νοοτροπία που επικρατούσε και κατά την εποχή του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου. Σακατεμένοι, λοιπόν, λόγω της έλλειψης της έμπνευσης (της έμπνευσης που εξασφαλίζει η καλλιέργεια της νοερής ενέργειας) σε επίπεδο λόγου, έκφρασης και δράσης (στην κοινωνία, στην επιστήμη και στην πολιτική), εγκλωβίστηκαν στα λόγια τα παλιά τα μουχλιασμένα των αρχαίων ημών προγόνων και υπήρξε η ανάγκη της έλευσης του Διαφωτισμού και των ποικίλων κοινωνικών και επιστημονικών επαναστάσεων για να δημιουργηθούν οι συνθήκες αφύπνισης των αγκυλωμένων ανάπηρων θνητών.

Δηλαδή για την, σε κοινωνικό επίπεδο, παρακμή της Ρωμηοσύνης δεν ευθύνεται η Μαρία, όπως θάθελε ο Στέλιος ο Ράμφος, η οποία ούτως ή άλλως “τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξατο ἥτις οὐκ ἀφαιρεθήσεται αὐτῆς” δεν ευθύνονται οι καλλιεργούντες την νοεράν ενέργειαν -αποκλειστικά και μόνον- ασκητές (αυτός είναι ο κλήρος τους ο αγγελικός), αλλά ευθύνεται η Μάρθα, η ούτως ή άλλως δρώσα (στο χώρο της κοινωνίας, της πολιτικής και της επιστήμης) η οποία όταν απολυτοποίησε την δράση του αυτόνομου Εγώ, εγκλωβίστηκε σε φονταμενταλιστικού τύπου προγονολατρεία και έχασε την ζωογόνο και προφητική δυνατότητα της έμπνευσης για δημιουργική παρέμβαση στα δρώμενα της κοινωνίας και της επιστήμης, επειδή ξέχασε την οντολογική αναγκαιότητα της καλλιέργειας και της νοερής ενέργειας. Ενώ ο λογικοκαλλιεργούμενος όταν αποφασίζει να παραμείνει Ορθόδοξος καταντάει φονταμενταλιστής προγονολάτρης, ο έχων ενεργεί και ζώσα την νοερή ενέργεια, ή τουλάχιστον ο έχων πρόσκαιρα γευθεί αυτού του δώρου και οπωσδήποτε μη αρνούμενος την ύπαρξη και οντολογική προτεραιότητα του φωτισμού της νοερής ενέργειας, κουβαλάει μεν μέσα του όλα τα πατρογονικά αλλά δρα με προφητική έμπνευση· καινοτομώντας ανακαινίζει την κοινωνική δομή, το κοινωνικό γίγνεσθαι, τον κόσμο όλο, παράγει πρωτότυπη επιστημονική έρευνα (π.χ. π. Ιωάννης Ρωμανίδης) και είναι “μπροστάρης” όχι επειδή ασθμαίνοντας και με την γλώσσα όξω ακολουθεί, μίζερα εκσυχρονιζόμενος, τους πρωτοπόρους των “εθνών”, αλλά επειδή αυτός δημιουργεί -και “σώζει” και τα υπ’ αυτού προσλαμβανόμενα δημιουργήματα των άλλων- χτίζοντας την Οικουμένη, παράγοντας αληθινή παγκοσμιοποίηση.

Η Ρωμηοσύνη παρήκμασε, σχεδόν εξέλειπε, αλλά διασώθηκε μέχρι σήμερα ο κεντρικός πυρήνας της, οι μάρτυρες, οι ησυχαστές, οι κολλυβάδες, οι γέροντες που ξέρουν την μέθοδο του νοεράς προσευχής, του φωτισμού της νοερής μας ενέργειας. Η λογική μας ενέργεια καλλιεργήθηκε και καλλιεργείται πλέον (μετά την επώδυνη σωματικά περίοδο της Τουρκοκρατίας) και παρ’ ημίν κατά κόρον, αφειδώς και ακατάσχετα. Επείγουσα ανάγκη όμως είναι να καταφέρει ο θνητός, να το πάρει απόφαση επιτέλους η Μάρθα, να ασκηθεί, να προπονηθεί, να αγωνιστεί, ώστε να καλλιεργηθεί και η λησμονημένη νοερή ενέργεια, να φωτιστεί το σπήλαιο των ληστών, η σκοτεινή καρδιά. Ο ζων στην κατάφωτη ατμόσφαιρα του Διαφωτισμού, μέσα στο φως της λογικής ενέργειας, που είναι όντως φωτεινότατο φως αλλά όταν αυτονομείται και απολυτοποιείται παραμένει κτιστό φωτάκι, μη αληθινό (δε δύναται να υπερβεί τη λήθη, οπωσδήποτε την ώρα που τα σκουληκάκια θα απολαμβάνουν τον ενδοκρανιακό μας πελτέ, αλλά συχνότατα και πολύ νωρίτερα, εις τον επίγειό μας βίο, λησμονούμε ή και “το χάνουμε” εντελώς τελείως το “νιονιό” μας το ταλαιπωρούμενο) μη αιώνιο, που δηλαδή διαρκεί όσο και ο χρόνος και που στην ποιότητα του είναι ενδοχωροχρονικό, δηλαδή κτιστό. Ο ζων λοιπόν στην κατάφωτη ατμόσφαιρα του Διαφωτισμού, αν θέλει να έχει ελπίδες να μεταλλαχθεί σε αετό οφείλει, όντας μέσα στο φως της λογικής ενέργειας, να κράζει προς τον Κύριο της Δόξης, ή καλύτερα προς την Υπεραγία Θεοτόκο την μεσίτρια ημών των γηγενών, να φωνάζει μετά κλαυθμού και οδυρόμενος, “φώτισον μου το σκότος” το νοερό, μεταμόρφωσε το κτήνος, το θηρίο που είμαι σε αετό.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Σήμερα η ανθρωπότητα “ζυμώνεται” για να επιτευχθεί η πολυπόθητη παγκοσμιοποίηση. Το ερώτημα, “είσαι υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης” είναι παραπλανητικό. Από ρωμαίικη άποψη το ερώτημα είναι, “υπέρ ποίας παγκοσμιοποίησης είσαι;” Είναι αυτονόητο ότι ο στόχος είναι η παγκοσμιοποίηση. Το ερώτημα είναι με ποίου τους όρους θα προχωρήσει. Με αυτούς των Περσών ή με τους, του Ελληνισμού; Κατά τους περσικούς πολέμους οι αρχαίοι ημών πρόγονοι αντιστάθηκαν στην παγκοσμιοποίηση με τους όρους των Περσών και λίγο μετά πέτυχαν - το ανέφικτο – παγκοσμιοποίηση με τους δικούς τους όρους. Και να ληφθεί υπ’ όψη ότι τότε δεν διέθεταν την αστείρευτη πηγή ενέργειας (άκτιστης) που έχουμε σήμερα στην διάθεσή μας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο καταδίκασε τον εθνοφυλετισμό ως αίρεση. Είναι αίρεση πρώτον γιατί κόβει κομμάτια από την “πίτα” του ποιμνίου της Εκκλησίας και δεύτερον γιατί αλλοιώνει εντελώς την “ματιά” του Kοινωνιολόγου, του Ιστορικού του κάθε σκεπτόμενου θνητού.

Ο αγώνας για την ελληνική παγκοσμιοποίηση άρχισε με τον Όμηρο (που σημαίνει συνάντηση), συνεχίστηκε με την “ξενία” (η φιλοξενία συνώνυμη του ξένου), βάθυνε τον καιρό του Ισοκράτη (ο γνωστός ορισμός του Έλληνα – ο μετέχον της ελληνικής παιδείας), απλώθηκε στον κόσμο με τον Μ. Αλέξανδρο, απέκτησε μόνιμη κρατική ισχύ με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, εμπλουτίστηκε όταν ο Ξένος Εκείνος σάρξ εγένετο, και ολοκληρώθηκε από τον μεγάλο μεταρρυθμιστή, τον Flavio Valerio Constantino, τον Μέγα Κωνσταντίνο. Αυτή η προσπάθεια για παγκοσμιοποίηση μετά το 1453 συνεχίστηκε χωρίς κρατική οντότητα, ως καημός της Ρωμηοσύνης. Το πολίτευμα εκείνο, η παγκοσμιοποιηούμενη εκείνη κοινωνία, αντιστάθηκε στους βάρβαρους ρατσιστές, εθνικιστές εχθρούς της με επιτυχία μέχρι τον 7^ο αιώνα. Από τότε άρχισε η αντίστροφη μέτρηση σε Ανατολή και Δύση. Στην Ανατολή κέρδιζε έδαφος ο αραβικός εθνοφυλετισμός και στην Δύση από τον 9^ο κυρίως αιώνα ο αντίστοιχος φραγκο-γερμανικός. Τελικά κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα ολοκληρώθηκε η μεγαλύτερη επιχείρηση πολιτισμοκάθαρσης που στήθηκε ποτέ. Σήμερα κάθε λογικός αναλυτής οφείλει να αγνοεί την επί 1000 τουλάχιστον χρόνια κυρίαρχη παγκοσμιοποίηση (τη Ρωμηοσύνη) και να βλέπει την ιστορία με τα γυαλιά της αίρεσης του εθνοφυλετισμού.

Ο ελληνικός πολιτισμός διασώθηκε στη Δύση αλλά σε μια αιρετική εκδοχή του. Παραθεωρήθηκε η σπουδαιότητα του μύθου, της εικόνας και απολυτοποιήθηκε η σημασία του λόγου, της αλήθειας (που κατάντησε ορθολογική εκδοχή) εις βάρος του κάλλους (που εξοστρακίστηκε στο κόσμο των ιδεών). Κουτσός Ελληνισμός, με ένα ποδάρι, βασανίζει και σακατεύει επί αιώνες τους ταλαίπωρους θνητούς. Σήμερα χτίζετε μια καινούργια παγκοσμιοποίηση κι έχει επιλεγεί για σκελετός το χρήμα και η τεχνολογία, με όχημα την εικόνα και δη την κινούμενη του Χόλυγουντ και του CNN. Ο Λόγος όμως σάρξ εγένετο, σώζοντας ακριβώς τον άνθρωπο από τις μεταπτώσεις στα άκρα του μύθου ή του λόγου. Παρέχοντας άπειρη, άκτιστη δύναμη βοηθάει τον θνητό να καλλιεργεί ταυτόχρονα τις δύο αλληλοαναιρούμενες σε κτιστό επίπεδο λειτουργίες του, του παρέχει την δυνατότητα να θέτει σε πλήρη, αρμονική, εν ειρήνη λειτουργία τα δυο εγκεφαλικά του ημισφαίρια. Γαντζωμένος ως άλλος Οδυσσέας στα απομεινάρια του πλοίου ξεφεύγει, απ’ τη Σκύλλα των λόγων (τις σκέψεις που ζώνουν σαν τα φίδια και βασανίζουν το θνητό) και από τη Χάρυβδη, το χάος των λογισμών και των εικόνων, το δάσος. Γλυτώνει από τους “λόγους και τους λογισμούς της πονηρίας”. Στο αδιέξοδο δόθηκε διέξοδος, η επί ξυρού ακμής ισορροπία, η καλούμενη και Ορθοδοξία. Το αίτημα του μέτρου βρήκε ρεαλιστική εκπλήρωση στο Σταυρό.

Η Εκκλησία ως εθναρχία δεν εκκοσμικεύθηκε αναλαμβάνοντας την σωτηρία ενός έθνους αλλά αγωνίστηκε να περισώσει ότι ήταν δυνατόν από εκείνη την πρώτη παγκοσμιοποίηση. Ο ρόλος της δεν είναι η αντιεκσυγχρονιστική, αντιδραστική “επιβολή του προαστικού πατριαρχισμού στη νεοελληνική κοινωνία και νοοτροπία” αλλά 1) η με προφητική έμπνευση ενδυνάμωση της κοινωνίας με την άκτιστη δύναμη που διαθέτει η Εκκλησία του Χριστού και 2) η προσφορά της ιστορικής της πείρας (της Ρωμηοσύνης) ώστε να πετύχει και αυτή η δεύτερη (τα τελευταία 3.000 χρόνια) προσπάθεια παγκοσμιοποίησης. Να γίνει δηλαδή εφικτό να νικηθούν οι δυνάμεις της εντροπίας και του χάους που εμφωλεύουν στην ανθρώπινη φύση και κοινωνία και να κυριαρχήσει η πληροφορία, ο λόγος, που επιτρέπει να συμβαίνει το θαύμα, η τρέλα της ζωής.

“Φίδι, πίθηκος κι αετός” είναι οι δυνατές εκδοχές. Μετοχή σε κτιστή δύναμη προερχόμενη από το πνεύμα το σκοτεινό, δύναμη ταραχώδη, τρεμουλιάρικια, με ημερομηνία λήξης. Πραγμάτωση της ζωώδους εγγενούς δυνάμεως με όλα τα συμπαραμαρτούμενα της ζούγκλας. Μετοχή σε άκτιστη δύναμη που μεταλλάσσει το σκουλήκι σε αετό. Αετός το σύμβολο της Ρωμηοσύνης για να θυμίζει τον προορισμό του ανθρώπου, για να υπενθυμίζει την έννοια του ανθρώπου. Άνθρωπος, ο άνω θρώσκον, αυτός που τείνει προς τα άνω, όχι αναζητώντας σε μια απέλπιδα προσπάθεια θεούς και άλλα ανώτερα όντα, αλλά αυτός που έχοντας υπομείνει εν τω Άδη χρόνον ικανόν, έχοντας εκεί το σπίτι του, “κράτα τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου”, όταν έρχεται η ώρα δέχεται την έμπνευση, ξεχειλίζει και δρα, ομιλεί και ενεργεί, “βγαίνει” και πάλι μέσα μπαίνει, στον οίκο επιστρέφει. Δηλαδή καθημερινώς κι ολημερής, εκτός διαλειμμάτων για-ξεκούραση ή από έμπνευση, εν τη οικία ζει, “μόνος στο σπίτι”, εις την οικία μένει, την Οικουμένη αναμένει.

Ο άνθρωπος είναι φύσει εγωιστής. Ο εγωισμός του αυτός διευρύνεται σε διάφορα “εμείς” εν είδει ομόκεντρων κύκλων. Κέντρο των κύκλων το “εγώ”, πρώτος ομόκεντρος κύκλος η οικογένειά μου, δεύτερος ευρύτερος η πολυκατοικία μου ή ότι άλλο, τρίτος η συνοικία μου, η πόλη μου, η περιοχή μου, η περιφέρειά μου, η φυλή μου, το κράτος μου, το έθνος μου, η θρησκεία μου, το χρώμα μου κλπ. Τα μίζερα εμείς που τρέφονται από τον λιμοκτονούν αρχικό “εγώ”. Κάποτε οι “πολιτισμένοι” καταλαβαίνουν πως είναι προς το συμφέρον όλων η παγκοσμιοποίηση και έτσι αρχίζει το “ζύμωμα”. Οι εγωκεντρικοί θνητοί πρέπει να υφίστανται συνεχώς πλύση εγκεφάλου για να πεισθούν να παραμερίζουν τα μίζερα εγωκεντρικά τους “εμείς” έναντι κοινών πανανθρώπινων συχνά πλαστών τε και ρηχών “εμείς”. Η παγκοσμιοποίηση γίνεται ένα αίτημα, ένας στόχος του κοινωνικού “γίγνεσθαι”.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος κατάλαβε ότι η Εκκλησία του Χριστού συμβάλλει σε αυτό το “γίγνεσθαι” προσφέροντας τη δυνατότητα στους γηγενείς να υποστούν όχι μία ακόμη αμφιβόλου αποτελεσματικότητας πλύση εγκεφάλου αλλά μια, με μόνιμα αποτελέσματα, πλύση καρδίας η οποία σπάει το κεφάλι του φιδιού, κόβει τη ρίζα του δένδρου και προσφέρει στην ανθρωπότητα όντα οικουμενικά που σαν “εγώ” τους νοιώθουνε τον όλο Αδάμ. “Όταν επισκεφθή τον άνθρωπον έστω και σκιά τις της Γεσθημανίου προσευχής, θραύονται τα δεσμά του εγωϊστικού ατόμου και εισάγεται ούτος εις νέαν μορφήν προσωπικού, υποστατικού είναι, κατ’ εικόνα της υποστάσεως του Μονογενούς Υιού” (σελ. 388). “Κατά την προσευχήν υπέρ όλου του κόσμου δίδεται εις ημάς να αγαπήσωμεν το ομοούσιον ημίν γένος των ανθρώπων, να ζήσωμεν πάσαν την ανθρωπότητα ως Ένα Άνθρωπον. Δια της πείρας ταύτης λαμβάνομεν νέαν γνώσιν, οντολογικήν: Το πρόσωπον-υπόστασις, κατά την φύσιν, την δομήν και τον χαρακτήρα αυτού, δεν ζη μόνον, εν απομονώσει, αλλ’ απαραιτήτως φέρεται εν αγάπη προς άλλην ή άλλας ομοίας προς αυτό υποστάσεις” (σελ. 398). “Ως ο Θεός είναι Εις και συγχρόνως Τριάς Υποστάσεων, ούτω και ο Άνθρωπος εν τη εσχάτη αυτού τελειώσει οφείλει να γίνη Είς Άνθρωπος εν πολλαπλότητι υποστάσεων” (σελ. 406). “Δια της άκρως εφικτής εις ημάς κενώσεως εν τη πράξει της μετανοίας ημών γινόμεθα ικανοί, ίνα προσλάβωμεν το πλήρωμα και της Θείας αγάπης και της αγάπης προς τον πλησίον” (σελ. 407). (ΟΨΟΜΕΘΑ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΚΑΘΩΣ ΕΣΤΙ, Αρχ. Σωφρονίου).

Μετά το Σχίσμα στη Δύση κυριάρχησε ο εθνοφυλετισμός των Φραγκογερμανών. Η μισή Ανατολή χάθηκε λόγω της επικράτησης του Ισλαμικού φονταμενταλισμού και η άλλη, μισή σχεδόν, ξέχασε την υποχρέωση της έναντι αυτού του προς παγκοσμιοποίησιν “γίγνεσθαι”. Αυτή η λήθη, η λησμονιά της αναγκαιότητας της παγκοσμιοποίησης, δεν είναι ασθένεια της Δύσης μόνο αλλά και της καθ’ ημάς Ανατολής. Σε αυτό συνέβαλλε και η συνεχής συρρίκνωση των περιοχών που έλεγχε η κεντρική εξουσία, η Κωνσταντινούπολη. Όντας πολίτης μιας μικρής και αδύναμης χώρας, όπως ήταν η υπαγόμενη στην Κωνσταντινούπολη ελεύθερη Ρωμανία μετά τον 11^ο αιώνα, ο ελληνόφωνος Ρωμηός έπρεπε να είναι “μεγάλο ούφο” για να διατηρεί ανόθευτη την οικουμενική συνείδηση που είχε κληρονομήσει. Έτσι έχουμε μια τάση για ελληνοκεντρικό εθνοφυλετισμό σαν μια προσπάθεια απάντησης στον αντίστοιχο Φραγκογερμανικό. Ένας χώρος μόνο συνέχιζε ανεπηρέαστος να παράγει αετούς. Η ησυχαστική παράδοση με την ρεαλιστική μέθοδο της κάθαρσης, του φωτισμού και της θέωσης διατήρησε ζωντανό αυτό το δείγμα ανθρώπου, που αυθόρμητα και από καρδίας νοιώθει ότι πράγματι ουκ ένι έλλην ουδέ ιουδαίος, ξένος ή αλλότριος αλλά πάντες είς εσμέν εν Χριστώ Ιησού. Οι συνεχιστές αυτής της πατροπαράδοτης μεθόδου στις αρχές του 19^ου αιώνα αισθάνθηκαν τον κίνδυνο που συνεπαγόταν ο εθνοφυλετισμός των θεωρητικών της Επανάστασης του –21 και γιαυτό πολλοί από τους Κολλυβάδες αντέδρασαν στην προσπάθεια αλλοίωσης του οικουμενικού μηνύματος του Ευαγγελίου.

Σήμερα στις αρχές της τρίτης χιλιετίας μετά Χριστόν η “πολιτισμένη” ανθρωπότητα αντιλαμβάνεται και πάλι (μετά χίλια χρόνια εθνοφυλετικού σκοταδισμού) την αναγκαιότητα, το χρήσιμον της παγκοσμιοποίησης.

Ο άνθρωπος και οι κοινωνίες του χαρακτηρίζονται όχι από το “είναι” αλλά από το “γίγνεσθαι”. Η πίστη αποτελείται από μνήμη και όραμα, από εμπιστοσύνη σε κάτι από το παρελθόν και όραμα, επένδυση σε κάτι για το μέλλον. Η πίστη είναι ποσότητα αντίστοιχη της ενέργειας στη Φυσική. Υπάρχει περίπτωση μετά από κατάλληλη προπόνηση να ελαττωθεί ή και να μηδενισθεί αυτή η ποσότητα, να φτάσουμε στο απόλυτο μηδέν. Τότε ο λαός σοφά μιλάει για απώλεια της πίστεως. Έχασα την πίστη μου. Μπορεί να πιστεύω στο Χριστό και εντούτοις να έχω χάσει την πίστη μου. Όπως και μπορεί να μην πιστεύω σε τίποτα αλλά να έχω πίστη που και βουνά μετακινεί, π.χ. ο Αβραάμ πριν να δεχθεί την αποκάλυψη. Γιαυτό ίσως ο Χριστός πάντα τόνιζε η πίστη σου σε έσωσε. Την πίστη αντιστρατεύεται, την σβήνει, η αυξημένη αυτόνομη εγωκεντρική καλλιέργεια του εγκεφάλου, του μυαλού. Γιαυτό ο δυτικός άνθρωπος (εμείς δηλαδή) ασχέτως σε τι πιστεύει ουσιαστικά δεν έχει πίστη. Ο δίκαιος εκ πίστεως ζήσεται. Τότε η ζωή ξεχειλίζει. Την Βασιλεία των Ουρανών να ζητάμε και όλα τα άλλα θα μας προστεθούν. Αλλιώς επενδύει ο θνητός την όποια πίστη του σε άχρηστα πράγματα και τζάμπα τη σπαταλά. Ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλίσει το όποιο Κατεστημένο ότι δεν πρόκειται να ανατραπεί είναι να καταφέρει να δημιουργεί, μέσω της κατάλληλης παιδείας, ανθρώπους άνευ πίστεως, ρεαλιστές, τουτέστιν κότες.

Η άρνηση της προοπτικής του “γίγνεσθαι” εν ονόματι της μίζερης βεβαιότητας του κοινωνικορεαλιστικού “είναι” αποτελεί εσχάτη προδοσία του ατομικού και συλλογικού της ανθρωπότητας μέλλοντος. Για να πραγματοποιηθούν οι αλλαγές στην κοινωνία χρειάζεται μια “κρίσιμη μάζα”, μια κρίσιμη ποσότητα “συνεργατών”. Για παράδειγμα, αν στα Σόδομα υπήρχαν δέκα δίκαιοι δεν θα καταστρέφονταν, ενώ αν υπήρχαν 9 δεν επαρκούσαν, ήσαν λιγότεροι από την “κρίσιμη μάζα”. Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός Του και μπορεί να επέμβει μόνο αν ο άνθρωπος του το επιτρέπει. Φαντάσου εν τω καιρώ “της απολύτου γνώσεως” να δω ότι χρειαζόταν ακόμη ένας να πίστευε από καρδίας στην μεταμόρφωση της Παγκοσμιοποιούμενης κοινωνίας σε παράδεισο και επειδή εγώ δεν συν-πίστεψα δεν επετεύχθει το ποθούμενο … Περίπου ο ορισμός της κόλασης. Να ξέρεις ότι εξ αιτίας της δικιάς σου μη στράτευσης (απλώς ποντάροντας σε πίστη, χωρίς την ανάγκη οποιασδήποτε κοινωνικής δράσης) δεν έγινε κοινωνική πραγματικότητα το x όραμα· ειρήνη, δικαιοσύνη, αγάπη, ρωμηοσύνη, σωστή παγκοσμιοποίηση ή ότι άλλο “σου κατέβει στην … καρδιά” ή καλύτερα το θέλημα Του επί της γης, ως εν ουρανώ. Από ότι φαίνεται για το Θεό δεν ισχύει απλή αναλογική, 50% + 1. Αν ζούσαν κανά 10.000 στα Σόδομα και τα Γόμορα; Οι 10 δίκαιοι που χρειαζόντουσαν ήταν το ένα τοις χιλίοις. Αν ζούσαν 100.000 το ένα τοις μυρίοις είναι η απαιτούμενη αναλογία, το κρίσιμο όριο. Αυτό ίσως είναι το υπόβαθρο του “μη φοβάστε το μικρό ποίμνιο”. Μη το φοβάστε γιατί όντας μόνο 1⁰/₀₀ ή 1⁰/₀₀₀ αρκεί για να επιτρέψει στον Παντοδύναμο να επέμβει.

Στα 100.000 κοτόπουλα αν βρεθούν (από δικιά τους επιλογή γίνουν) 10 αετοί εν μια νυκτί το κοτέτσι μεταβάλλεται σε αετοφωλιά. Φαντάσου να έχουν βρεθεί οι 9 και η ανθρωπότητα όλη να περιμένει από μένα να γίνω ο δέκατος! "Η εν όλω τω κόσμω παρατηρούμενη πνευματική κρίσις άρα γε δεν είναι προετοιμασία προς μίαν νέαν μεγάλην αναγέννησιν; Επομένως, ό,τι τελείται νυν εις τας ψυχάς μεμονωμένων ατόμων, δύναται να λάβη χώραν και εις πλήθος ψυχών. Και τούτο είναι δυνατόν να έλθη ως ισχυρά πλήμμυρα, ως εκτυφλωτική αστραπή εν μεσονυκτίω σκότει. Η δοθείσα εις ημάς περίοδος της ιστορίας δύναται και θα ώφειλε να αποβή περίοδος αφομοιώσεως του είναι εις όλας αυτού τας διαστάσεις. Εν τω φωτί της ελπίδος ταύτης τα παθήματα καθ' εαυτά διανοίγουν ενώπιον ημών μεγαλειώδες θέαμα: "Ημέρα τη ημέρα ερεύγεται ρήμα, και νυξ νυκτί αναγγέλλει γνώσιν", εάν διερχώμεθα αυτάς εν προσευχή, ήτις φθάνει "τα όρια της οικουμένης"... (ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ, Αρχ. Σωφρονίου, σελ. 133). Όπως έγινε το 313 μ.Χ. ...

Υπέρτατη πράξη του αετού είναι, ήταν και θα είναι το να κοιτά κατάματα τον Ήλιο. Τα άλλα είναι για τις κότες!

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Η Ζαν ντ’ Αρκ (η Ιωάννα της Λορένης) κάηκε πάνω στη πυρά των βιαστών της Ρωμηοσύνης.

Ο John S. Romanides, ο Ρωμανίδης αναλώθηκε στο πυρ του φλογερού του καημού για τη Ρωμηοσύνη.

Η νεαρή γαλλίδα με τη θυσία της συνετέλεσε στη διάσπαση του Αγγλοσαξωνικού κέντρου εξουσίας και αυτή η διάσπαση άνοιξε το δρόμο για το μεγάλο σεισμό της γαλλικής Επανάστασης. Το 19^ο και 20^ο αιώνα, σείστηκαν τα θεμέλια της παραδοσιακά άρχουσας τάξης της Δύσης, και μεγάλο μέρος του οικοδομήματος γκρεμίστηκε. Η Μεταφυσική και η Ηθική τα μέσα που χρησιμοποιούσε και χρησιμοποιεί η άρχουσα τάξη (από τον Πλάτωνα και τον Ηράκλειτο μέχρι σήμερα) για να πετυχαίνει την καταστολή την ποδηγέτηση των λαών δέχτηκαν ανεπανόρθωτα πλήγματα. Το θηρίο αιμορραγεί. Διαφωτισμός –ο εν αυτονομία φωτισμός της λογικής ενέργειας- μπορεί να μη κατάφερε να φωτίσει το σκότος των θνητών, να βρει την ανθρωπιά, την έμπνευση, την αληθινή ζωή, την αιώνια “εδώ και τώρα”, για την οποία τα εκατομμύρια των πολιτών της Δύσης και όλου του πλανήτη διψούν, αλλά τα θεμέλια των αρχαίων ρωμαϊκών ναών παραμένουν και περιμένουν, στις βάσεις των γοτθικών, των νορμανδικών, των φράγκικων μεγαθηρίων, στην καρδιά των βασανισμένων και βασανιζόντων λαών της Ευρώπης, της Αμερικής. Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι· με την προϋπόθεση ότι ως “μας” εννοούμε όχι την Ελλαδίτσα μας, ή την όποια μικροπαρέα μας, την φυλετική, ιδεολογική, κοινωνικοσυγγενή, θρησκευτική, αλλά τον κόσμο όλο, τον αληθινό κόσμο των φωτισμένων, των ζώντων εν τω φωτί της δόξης του Δημιουργού των κόσμων όλων.

Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης αποκωδικοποίησε το επτασφράγιστο μυστικό της μεγαλύτερης επιχείρησης πολιτισμοκάθαρσης που έγινε ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας (την εξαφάνιση της Ρωμηοσύνης της πρώτης εκείνης προσπάθειας για παγκοσμιοποίηση, από τη μνήμη των θνητών και τις αναφορές της Ιστορίας) και δίδαξε ότι η φώτιση -η φώτιση της νοερής ενέργειας- δεν έρχεται ούτε μαγικά ούτε εγκεφαλικά παρά μόνο μετά την απαραίτητη προπόνηση, όταν με τον καιρό αρχίσει η θεραπεία του θνητού και το φθαρτό σαρκίο ενδύεται την άκτιστη ευπρέπεια μέσ’ από πόνο και ιδρώτες, όταν κι οι ζωντανοί δίνουν το αίμα τους ως επιγής συνεργάτες των νεκρών που έτσι κι αλλιώς είναι στους τροχούς, για να ξανάρθει ο Ήλιος της δικαιοσύνης στη γη, στη σάρκα τη θνητή, “εδώ και τώρα”.

Υπήρξε επιστήμων, καλλιτέχνης επιστήμων, οραματιστής, σχεδόν προφήτης (κάποιοι θνητοί παρατηρούντας περισσότερα από τον μέσο παρατηρητή και επεξεργαζόμενοι καλύτερα τις συλλεχθείσες πληροφορίες προβλέπουν …), σκαπανεύς της λεγόμενης ακαδημαϊκής Θεολογίας και της Ιστορίας κι ας κάποιοι σκαφτιάδες του χώρου εθελοτυφλούν και σιωπούν.

Τον τελευταίο καιρό τον στενοχώρησε η επίθεση που δέχτηκε εκτός των άλλων και εκ δεξιών … την ένοιωσε σαν κάτι άκομψο, τραχύ. Υπάρχει ένα στυλάκι που ενδημεί σ’ όλους τους χώρους. Φοριέται από προοδευτικούς ή συντηρητικούς, παραδοσιακούς ή εκσυγχρονιστές, επαρχιώτες ή πρωτευουσιάνους, κοσμοπολίτες ή αποτραβηγμένους, πλαδαρούς ή γυμνασμένους. Το Στύλ αυτό θα μπορούσε να ελέγξει το Χριστό για ασυνέπεια που δεν έστρεψε και την άλλη σιαγόνα, όταν Τον ράπισε ο δούλος του αρχιερέα ... Μακάρι ν’ αποφύγουμε του Χάμ τη καταδίκη.

Ρωμηός, κοσμοπολίτης, το πιο επικίνδυνο είδος δηλαδή, δίδαξε και έδειξε λόγοις τε και εικόναις, ότι μπορεί ο καθείς, να περπατάει με ψηλά το κεφάλι, με αξιοπρέπεια, γκρεμίζοντας τις τύψεις και τις ενοχές που σωρεύουν ύπουλα του κόσμου οι δυνάστες στα κεφάλια των θνητών μ' ανόητους εθνικισμούς, κτηνώδης ρατσισμούς και πνιγηρούς ηθικισμούς.

Το βλέμμα τ’ Αετού σ’ Ανατολή και Δύση, το δένδρο της ζωής στα έγκατα της γης καλλιεργεί κι’ ανθεί και φέρει κι’ άλλο.

Η δίστομος μάχαιρα του Λόγου θα λευτερώσει τους εν κοιλία θηρίου, κείμενους θνητούς και το γνωστό παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας ο μεγαλύτερος εφιάλτης της ανθρωπότητας, θα έχει αίσιο τέλος.

Όφις δήξας Καππαδόκην έθανεν.

ΓΙΑ ΤΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ

Πρόλογος *

1) Ελληνισμός. *

2) Δύση *

α. Σχολαστικισμός *

β. Μοντερνισμός *

γ. Μεταμοντερνισμός *

δ. Βιττγκενστάιν *

3) Η Εκκλησία του Χριστού *

α. Δογματισμός *

4) Η αστοχία *

Επίλογος *

Πρόλογος

Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι δια στόματος Σκεπτικών έλεγαν: “Λόγω παλαίει πας λόγος”. Οι μεσαιωνικοί μας πρόγονοι πρόσθεσαν με το στόμα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: “… βίω δε τίς;”. Δηλαδή όρεξη να έχεις και μυαλό και για όλα μπορείς να βρεις επιχειρήματα όταν όμως κάτι αποδεικνύεται εμπειρικά τότε τι μπορούν να μας πουν τα επιχειρήματα; Ο σύγχρονος μας εταίρος, ο αυστριακογερμανοεβραίος Wittgenstein μας εφιστά την προσοχή στο ρόλο που παίζει η μορφή ζωής στη σκέψη μας. Λέει χαρακτηριστικά: “Για ορισμένους ανθρώπους νιώθουμε πως δεν πρόκειται να μάθουμε τι συμβαίνει εντός τους· πως δεν πρόκειται ποτέ να τους καταλάβουμε” Αυτό συμβαίνει επειδή μας λείπουν οι κοινές εμπειρίες που απαιτούνται … “Αν ένα λιοντάρι μπορούσε να μιλήσει, δεν θα το καταλαβαίναμε”. Το λιοντάρι δεν πρόκειται να το καταλάβουμε ακόμη και αν μας μιλήσει στην γλώσσα μας γιατί είναι εντελώς διαφορετική η μορφή ζωής του και οι κοινές λέξεις που θα χρησιμοποιήσει θα κουβαλάν εντελώς ξένο για μας νόημα. “Κάποιος λέει: “Αυτή την έκφραση την καταλαβαίνεις, έτσι δεν είναι; Έ, λοιπόν –και εγώ τη χρησιμοποιώ με τη σημασία που εσύ γνωρίζεις”. –Σα να ήταν η σημασία μια ατμόσφαιρα που συνοδεύει τη λέξη και που η λέξη την κουβαλάει μαζί της σε κάθε είδος χρήσης”. Η σημασία μιας λέξης εξαρτάται από τη μορφή ζωής. “Σε βαθύτερο επίπεδο ορισμένοι άνθρωποι, ακόμη και ολόκληροι πολιτισμοί, θ’ αποτελούν πάντοτε αίνιγμα για μας”. Επιχειρήματα υπάρχουν για όλα αλλά αν διαφέρει ριζικά η μορφή ζωής των θνητών τι μπορεί να προσφέρει ο λόγος; Για να συμβεί η μεταφορά δεν αρκούν οι λέξεις, οι όροι, αλλά πρέπει να υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό κοινό βιωματικό υπόστρωμα, κοινή μορφή ζωής. Η έκφραση “δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα” δηλώνει με τον καλύτερο τρόπο την εγγενή αυτή ανεπάρκεια του λόγου.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να προσεγγίσουμε την λέξη Ρωμηοσύνη. Τι εννοούμε λέγοντας Ρωμηοσύνη; Τον τρόπο ζωής, τη μορφή ζωής των Ρωμηών. Ποιοι είναι οι Ρωμηοί; Για να μη μπλέξουμε, ας αρκεστούμε να απαντήσουμε στην ερώτηση “ποιοι ήταν”. Ήταν οι ελληνόφωνοι πολίτες της ρωμαϊκής επικράτειας που συνήθως ήταν δίγλωσσοι. Η ελληνική γλώσσα και παιδεία ήταν ο κοινός τόπος συνάντησης και ενοποίησης του πολυφυλετικού συνόλου των πολιτών ολόκληρης της ελεύθερης ρωμαϊκής επικράτειας. Ποιος ήταν ο χώρος της ρωμαϊκής επικράτειας; Στην μεγαλύτερή της ακμή εκτεινόταν από τον Ευφράτη και τον Καύκασο μέχρι το τείχος του Αδριανού στην βόρεια Βρετανία και τις ακτές της Πορτογαλλίας· και από την γραμμή Ρήνου Δούναβη μέχρι και τις ακτές της βόρειας Αφρικής.

Η Ρωμηοσύνη λοιπόν είναι η πρώτη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης που συντελείται στον χώρο της Μεσογείου. Ξεκίνησε ως ιστορική πραγματικότητα με τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα και συνεχίστηκε με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία μέχρι τον 19^ο αιώνα. Από τον 7^ο αιώνα -μετά τις αραβικές κατακτήσεις- άρχισε η συρρίκνωση της ρωμαϊκής επικράτειας στην Ανατολή. Στην Δύση αντίστοιχα αυτό συνέβη στις αρχές του 5^ου αιώνα όταν τα διάφορα βαρβαρικά φύλα πέρασαν το Ρήνο. Παρόλη όμως την απώλεια από τόσο νωρίς της εδαφικής ενότητας συνεχίστηκε η ίδια προσπάθεια παγκοσμιοποίησης με φορέα πλέον -στις εκτός ρωμαϊκής επικράτειας περιοχές- την Εκκλησία. Αυτό που σήμερα είναι γνωστό με τον ατυχή όρο Εθναρχία. Ο όρος Εθναρχία είναι ατυχής και παραπλανητικός γιατί παραπέμπει στην έννοια του Έθνους η οποία έχει “καταταλαιπωρηθεί” λόγω της δημιουργίας και κυριαρχίας των εθνικισμών μετά το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Βασικό χαρακτηριστικό της πρώτης εκείνης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης ήταν ο σεβασμός στη φυλετική ετερότητα και η ταυτόχρονη υποβάθμιση του ρόλου της στην αυτοσυνειδησία των πολιτών. Κάτι αντίστοιχο με αυτό που πάει να συμβεί σήμερα στην Ευρώπη ενώ έχει ήδη συντελεστεί σε μεγάλο βαθμό στην Αμερική. Σημασία έχει το αν κάποιος ασπάζεται τον αμερικάνικο τρόπο ζωής, american way of life, και όχι η φυλετική του διαφορετικότητα. Κάλλιστα μπορεί να γίνει ακόμη και πρόεδρος και υπουργός των USA ο οποιοσδήποτε πολίτης ασχέτως φυλετικής ετερότητας.

Η εναλλακτική αυτή μορφή συνέχισης της προσπάθειας παγκοσμιοποίησης –μετά την απώλεια της κρατικής ενότητας χρησιμοποιήθηκε η Εκκλησία ως φορέας– στη Δύση χτυπήθηκε από τον Καρλομάγνο στις αρχές του 9^ου αιώνα και καταστράφηκε οριστικά στα μέσα του 11^ου αιώνα με την επιβολή του Σχίσματος μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Στην Ανατολή μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης η ενοποίηση που έφερε η τουρκική κυριαρχία βοήθησε στην συνέχιση της “ζύμωσης” των χριστιανικών λαών μέχρι τον 19^ο αιώνα οπότε με την επικράτηση των εθνικισμών –του νεοελληνικού και πανσλαβιστικού στην Ευρώπη και του αραβικού στη Μέση Ανατολή– σταμάτησε η “ζύμωση” και άρχισε το ξήλωμα της Ρωμηοσύνης. Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο να έχει σβήσει ακόμη και η ανάμνηση εκείνης της πρώτης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης –της Ρωμηοσύνης– λόγω της αλλοίωσης που έχει επέλθει, μετά την κυριαρχία των εθνικισμών, στη σκέψη και τη γλώσσα.

Η Ρωμηοσύνη ήταν η πρώτη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης. Βασικά συστατικά της θα λέγαμε ήταν ο Ελληνισμός και ο Χριστιανισμός. Μετά τη δημιουργία και την επιβολή του Σχίσματος κυριάρχησε πλέον ο όρος Ορθοδοξία για να τονιστεί η αλλοίωση που επήλθε -μετά το Σχίσμα- στη Δύση λόγω της αυθαίρετης επέμβασης των Φράγκων, για πολιτικές σκοπιμότητες, στη διδασκαλία της Εκκλησίας.

1) Ελληνισμός.

Τι εννοούμε λέγοντας Ελληνισμός; Χρειάζεται σκέψη; Τον πολιτισμό των –αρχαίων- Ελλήνων … Ναι. Τι γνωρίζουμε όμως σήμερα και τι καταλαβαίνουμε γι’ αυτόν τον πολιτισμό; Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα γιατί η μορφή ζωής μας είναι εντελώς διαφορετική.

“Κατά την πρώτη την αρχική σημασία, ο ελληνισμός είναι “φράσις αδιάπτωτος εν τή τεχνική καί μή εικαία συνηθεία”. Αναφορικά με την έννοια αυτή έχουν γραφτεί έργα με τίτλο Περί Ελληνισμού που αποδίδονται στον Σέλευκο, Έλληνα γραμματικό της Αλεξάνδρειας που άκμασε κατά το πρώτο μισό του 1^ου μ.Χ. αιώνα και σε άλλους. Στην Παλαιά Διαθήκη (Μακκαβ.) χρησιμοποιείται η λέξη με την σημασία του πολιτισμού γενικά “ήν δ’ αύτη ακμή τις ελληνισμού”. Με την σημασία αυτή χρησιμοποιήθηκε κατά τους μετά τον Αλέξανδρο χρόνους”. Η λέξη Ελληνισμός αρχικά αναφερόταν στην γλώσσα, στη γραμματική δομή: “Ελληνισμός μεν ούν εστί λέξις υγιής και αδιάστροφος ή λόγου μερών πλοκή κατάλληλος”. Αργότερα άρχισε να σημαίνει τον πολιτισμό και με την εμφάνιση του Χριστιανισμού “τονίστηκε ιδιαίτερα η σημασία του όρου η αναφερομένη στην ειδωλολατρική θρησκεία”.

Παρενθετικά ας δούμε για λίγο τι συμβαίνει με την λέξη Πολιτισμός. “Από καθαρά γλωσσική άποψη, ο όρος δηλώνει: το σύνολο των υλικών και πνευματικών φαινομένων που χαρακτηρίζουν μια κοινωνική ομάδα … από την άποψη … των Επιστημών του Ανθρώπου ως πολιτισμός ορίζεται η συνολική κοινωνική κληρονομιά μιας ομάδας ανθρώπων ή του ανθρώπινου είδους ως συνόλου. Ο όρος αναφέρεται δηλαδή στο ολοκληρωμένο πρότυπο της ανθρώπινης γνώσης, των πεποιθήσεων και της συμπεριφοράς”. Ως ελληνική λέξη ο όρος πολιτισμός σημαίνει την κοινωνική κληρονομιά της Πόλης και όχι κάθε ομάδας ανθρώπων. Επίσης στη Φιλοσοφία “Ένας -ισμός είναι (εξ ορισμού) ένα κλειστό τελειωμένο δόγμα, μία θέση, μία ιδεολογία”. Πολιτισμός λοιπόν -για τους Έλληνες- είναι το σύνολο της κωδικοποιημένης κληρονομιάς μιας Πόλης που –ίσως θα μπορούσαμε να προσθέσουμε- σκοπό έχει τη μεταφορά της απαραίτητης πληροφορίας στις επόμενες γενιές για να εξασφαλιστεί η συνεχής επιβίωση της Πόλης. Κάτι σαν ένα κατασκευασμένο από τους πολίτες DNA που επιτρέπει τη δημιουργία και τη ζωή Πόλεων. Ο πολιτισμός καθαυτός είναι κάτι το νεκρό, το απολιθωμένο άλλα μεταφέρει μέσω των μνημείων του την μορφή που όταν δέχεται ο θνητός να την προσλάβει γίνεται μορφωμένος και γιατί όχι όμορφος.

Η βίβλος του Ελληνισμού είναι ο Όμηρος. Τόσο πολύ αγαπούσε τον Όμηρο ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος που τί πήγε και βρήκε να πει για να τον παινέψει; Τον είπε λακωνικότατο! “Το λακωνίζειν ου τούτό εστιν, όπερ οίει, ολίγας συλλαβάς γράφειν, αλλά περί πλείστων ολίγας. Ούτως εγώ και βραχυλογώτατον Όμηρον λέγω και πολύν τον Αντίμαχον. Πώς; τοις πράγμασι κρίνων το μήκος, αλλ' ου τοις γράμμασι”. Μάλιστα· μπορεί ο Όμηρος να έχει γράψει 27.803 στίχους αλλά είναι λακωνικότατος γιατί μας μιλάει για πολύ περισσότερα πράγματα ... . Το όνομα Όμηρος σχετίζεται με τη συνάντηση. Στην Ιλιάδα οι Τρώες και οι Αχαιοί περιγράφονται τόσο ισότιμα που “κάποιοι αναγνώστες εκτιμούν ότι ο Όμηρος είναι πιο φιλικός απέναντι στους Τρώες από ό,τι απέναντι στους Αχαιούς … Κάποιος Βρετανός κριτικός είχε διατυπώσει πριν από έναν αιώνα την άποψη ότι ο Όμηρος πρέπει να ήταν Τρώας, ή τουλάχιστον γιος Τρωαδίτισσας”. Για να συμβεί συνάντηση χρειάζονται δύο αλληλοαναιρούμενα μεγέθη: το “εγώ” και η ικανότητα παραμερισμού του “εγώ”, η κοινωνικότητα. Στην Οδύσσεια βλέπουμε με μύθους και εικόνες τα εντός τέρατα με τα οποία πρέπει να παλαίψει ο οδυνόμενος πλάνητας, για να γίνει άνθρωπος, βασιλιάς στην πατρίδα του, στη χώρα της Πηνελόπης, της συνεχώς εργαζόμενης, της καρδιάς. Η δικαίωση της Οδύσσειας ήρθε με την αναγνώριση της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η συναισθηματική νοημοσύνη πλέον θεωρείται ισότιμη και ίσως και πολύ σημαντικότερη της λογικής νοημοσύνης για την επιβίωση. Στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια ο Όμηρος δίνει τη μέθοδο που χρησιμοποιόντας την ο Ελληνισμός κατάφερε -όσο ήταν δυνατόν στους θνητούς- να ταρακουνήσει τον πύργο της Βαβέλ. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν σαν βασικό έθιμο την φιλοξενία. Χάρη σε αυτή τους την επιλογή κατάφεραν μακροπρόθεσμα να δημιουργήσουν τον πιο ανοιχτό, τον πιο ανθρώπινο πολιτισμό. Η φιλοξενία τους έδινε την δυνατότητα να μαζεύουν πληροφορίες για τον έξω της επικράτειας τους κόσμο και η αξιοποίηση αυτών των πληροφοριών τους επέτρεψε να πετύχουν παγκόσμια πολιτιστική κυριαρχία επί αιώνες. Είχαν την έμπνευση να παραμερίσουν το κοντόφθαλμα θεωρούμενο συμφέρον της στιγμής (70 – 80 κιλά κρέας και κόκαλα ήταν για τους ανθρωποφάγους ο ξένος) και ανοίχτηκαν στο μέλλον.

Ο Ελληνισμός είναι ο –ισμός του Έλληνα. Ο Έλληνας, η Ελλάς είναι συνάντηση δύο διαφορετικών ποιοτήτων: Ελλάς = ελ + λας = φως + πέτρα. Φως καί πέτρα: 1) Εξ απόψεως φυσικού περιβάλλοντος. 2) Επειδή εδώ υπάρχει η μέθοδος που παίρνει την πέτρα, το λαό, και την κάμνει φως χωρίς να της “αλλάζει τα φώτα”. Η μέθοδος να γίνεται ο άνθρωπος ογδόντα χρονών παιδί (κάτι ξέραν οι ιερείς των Αιγυπτίων και είπαν στον Σόλωνα ότι "Έλληνες αεί παίδες"). Γιαυτό και την Παιδεία την είπαν Παιδεία γιατί ήταν η μέθοδος πού σέ βοηθούσε νά διατηρήσεις ζωντανό το πνεύμα, δηλαδή την παιδικότητα. Πράγμα φυσικά κοπιώδες· δηλαδή θα σε παιδέψει λίγο η προπόνηση. Θα σε παιδέψει αλλά θα μορφωθείς, θα ομορφαίνεις στ’ αλήθεια, και θα είσαι έτοιμος να θυσιαστείς προκειμένου να διασωθεί αυτός ο τρόπος ζωής. Ελληνισμός λοιπόν είναι ο –ισμός του Έλληνα είναι η κωδικοποιημένη πληροφορία που όταν αφομιώνεται από έναν οποιοδήποτε θνητό τον μετατρέπει σε Έλληνα. Γι’ αυτό “και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας” δηλαδή ονομάζονται Έλληνες όσοι μετέχουν της ελληνικής παιδείας καί όχι όσοι απλώς είναι στη ράτσα.

Ο Ελληνισμός μέχρι πριν μερικές δεκαετίες εθεωρείτο ο πολιτισμός του λόγου, της λογικής, του μυαλού. Και το συμπέρασμα αυτό δεν είχε προέλθει από μόνο του. Ο δυτικός άνθρωπος ζούσε σε ένα θερμοκήπιο λογικότητας από το Σχίσμα και μετά. Μόνο με την έλευση της μεταμοντέρνας εποχής μπόρεσε να καταλάβει -αφού το έζησε στο πετσί του- ότι ισότιμα και συχνά κυριαρχικά υπάρχει και ο χώρος του “παράλογου”. Σήμερα ξέρουμε ότι λόγος και μύθος είναι δύο αλληλοσυμπληρούμενοι χώροι, οφείλουν να είναι αλληλοσυμπληρούμενοι για να αναπτυχθεί αρμονικά η προσωπικότητα του ανθρώπου. Αφού άλλαξε λοιπόν κάπως η μορφή ζωής στη Δύση μπόρεσαν και οι μελετητές να αφουγκραστούν και να εντοπίσουν την συνύπαρξη των δύο αυτών κόσμων μέσα στον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων. Ενδεικτικά αναφέρουμε δύο τίτλους βιβλίων: “Οι Έλληνες και το παράλογο” E. R. Dodds, εκδ. ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ και “Μύθος και σκέψη στην αρχαία Ελλάδα” Jean Pierre Vernant, εκδ. ΝΕΦΕΛΗ.

Ο Ελληνισμός μέχρι πριν μερικές δεκαετίες εθεωρείτο ο πολιτισμός του λόγου, της λογικής, της λεκτικής σκέψης. Αναγνωρίστηκε όμως τελικά η λειτουργικότητα της εικόνας. Η δυσλεξία, η μέχρι πρότινος θεωρούμενη αναπηρία, προβληματική ιδιομορφία, χαρακτηρίζεται πλέον ως χάρισμα. Η δυσλεξία μάλλον φανερώνει την αναπηρία του εκπαιδευτικού μας συστήματος και όχι του φορέα της. Υπάρχουν δύο τρόποι σκέψης ο λεκτικός και ο μη-λεκτικός. Το εκπαιδευτικό σύστημα του δυτικού κόσμου είναι προσανατολισμένο στην καλλιέργεια κυρίως ή και αποκλειστικά του λεκτικού τρόπου σκέψης. Όσοι λοιπόν είναι χαρισματικοί στον μη-λεκτικό τρόπο σκέψης αντιμετωπίζουν προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά δεν οφείλονται σε δικιά τους αναπηρία αλλά φανερώνουν ακριβώς την μονομέρεια της παιδείας. Η εικόνα πλέον παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ζωή μας. Την περίοδο της Εικονομαχίας η Ρωμηοσύνη αγωνίστηκε και διέσωσε αυτή ακριβώς την καθολικότητα του πολιτισμού της. Αρμονική συνύπαρξη λόγου και εικόνας. Στην κορυφαία της πολιτισμική πράξη, στην θεία Λειτουργία αρμονικά συνυπάρχουν ο λόγος και το κάλλος. Το κάλλος των (δια χειρών αγιογράφων) εικόνων, το κάλλος των (δια πέννας πενήτων τω πνεύματι συγγραφέων) λόγων, το κάλλος των (δια στόματος ξηρολαρύγγων μελωδών και όχι καλοταϊσμένων τραγουδιστών) μουσικών φθόγγων. Ακόμη και τα αναγνώσματα (Ευαγγέλιο και Απόστολος) εμμελώς εκφέρονται εις πείσμα κάποιων εκσυγχρονισθέντων -τον καιρό του μοντερνισμού- διανοιοκρατούμενων θεωρητικών του εκσυγχρονισμού –τρομάρα τους- της λατρείας της Εκκλησίας του Χριστού, της Εικόνος του Θεού του αοράτου.

Η παρανόηση αυτή του Ελληνισμού, κυριάρχησε στη Δύση μετά το Σχίσμα. Δημιουργήθηκε μια άρρωστη μορφή ζωής. Ο ελληνικός πολιτισμός διασώθηκε στη Δύση αλλά σε μια αιρετική εκδοχή του. Παραθεωρήθηκε η σπουδαιότητα του μύθου και της εικόνας και απολυτοποιήθηκε η σημασία του λόγου, της αλήθειας (που κατάντησε ορθολογική εκδοχή) εις βάρος του κάλλους (που εξοστρακίστηκε στο κόσμο των ιδεών). Κουτσός Ελληνισμός, με ένα ποδάρι, βασανίζει και σακατεύει επί αιώνες τους ταλαίπωρους θνητούς. Ο Λόγος όμως σαρξ εγένετο, σώζοντας ακριβώς τον άνθρωπο από τις μεταπτώσεις στα άκρα του μύθου ή του λόγου. Παρέχοντας άπειρη, άκτιστη δύναμη βοηθάει τον θνητό να καλλιεργεί ταυτόχρονα τις δύο αλληλοαναιρούμενες σε κτιστό επίπεδο λειτουργίες του, του παρέχει την δυνατότητα να θέτει σε πλήρη, αρμονική, εν ειρήνη λειτουργία τα δυο εγκεφαλικά του ημισφαίρια. Γαντζωμένος ως άλλος Οδυσσέας στα απομεινάρια του πλοίου, του ξηρού σαρκίου, ξεφεύγει, απ’ τη Σκύλλα των λόγων (τις σκέψεις που ζώνουν σαν τα φίδια και βασανίζουν το θνητό) και από τη Χάρυβδη, το χάος των λογισμών και των εικόνων, το δάσος. Γλιτώνει από τους “λόγους και τους λογισμούς της πονηρίας”. Στο αδιέξοδο δόθηκε διέξοδος, το αίτημα του μέτρου βρήκε ρεαλιστική εκπλήρωση στο Σταυρό και επιτεύχθηκε η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ. Η συνάντηση του κάλλους και της αλήθειας. Η συνάντηση του κτιστού και του ακτίστου. Η συνάντηση του “εγώ” και της κοινωνικότητας. Η συνάντηση του λόγου και του σχήματος, της εικόνας.

Η παρανόηση του Ελληνισμού που κυριάρχησε στη Δύση μετά το Σχίσμα έφερε μια υπερεκτίμηση του ρόλου της φιλοσοφίας. Οι φιλόσοφοι όμως ήταν μια μικρή μειοψηφία στην αρχαία ελληνική κοινωνία και ο ρόλος τους ήταν πολύ περιορισμένος. Για παράδειγμα ο Πλάτωνας και ο Ηράκλειτος έθεσαν ως βασικό αίτημα την απομάκρυνση του Ομήρου για λόγους παιδαγωγικούς, ηθικοπλαστικούς. Ο Όμηρος όμως συνέχισε να αποτελεί την βίβλο του Ελληνισμού μέχρι τον 19^ο μ.Χ. αιώνα. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης μετέφρασε το Ευαγγέλιο του εσπερινού της Αγάπης (της ημέρας του Πάσχα) σε ομηρικό –γλωσσικά και εξ απόψεως ρυθμού- δακτυλικό εξάμετρο, και διακόσμησε, στον Συναξαριστή του, τα συναξάρια της κάθε μέρας με έμμετρα στιχάκια διανθισμένα με λέξεις από τον Όμηρο. Τόση αγάπη μέχρι τον 19^ο αιώνα στον απόβλητο κατά Πλάτωνα Όμηρο. Βέβαια σήμερα μετά τόσες γενιές κατηχητικοδίαιτων θεολογοδιανοητών ουδείς ενθυμείτε και τιμά, και αγαπά τον άμοιρο εν νέα Ελλάδι Όμηρο. Νάναι καλά ο Ν. Γ. Πεντζίκης που διέσωσε την τιμή και μνήμη του. Άλλως αυτά του αγίου Νικοδήμου και εκείνα τα ποιήματα σε ομηρική γλώσσα και ρυθμό του Θεολόγου, του αγίου Γρηγορίου, θα έχασκαν ως κενά νοήματος καλλολογήματα. Στην αρχαία ελληνική κοινωνία την ομηρο-τραγωδιο-θρεμμένη οι φιλόσοφοι αντιμετωπίζονταν ως -περίπου- ξένο σώμα και πολλοί τους όντως ήταν. Ο Ηράκλειτος και ο Πλάτωνας ήταν βαθιά αντιδημοκρατικοί, απεχθάνονταν την δημοκρατία. Ο Πλάτωνας οραματιζόταν την ιδανική Πολιτεία του η οποία δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η επιστροφή στο απολυταρχικό πολίτευμα της χρυσής εποχής του Ησίοδου. Διαστρέφει το Σωκράτη. “Ο Σωκράτης έθεσε το αίτημα ένας πολιτικός να είναι σοφός. Μ' αυτό εννοούσε ότι ένας πνευματικός ηγέτης είχε μια ιδιαίτερη υπευθυνότητα να είναι πνευματικά έντιμος και μετριόφρων, ότι θα 'πρεπε να έχει επίγνωση των ατελειών του, της σφαλερότητάς του. Ή διδασκαλία του Πλάτωνα βρίσκεται σε άμεση αντίθεση προς τη σωκρατική. Ό Πλάτων ερμήνευε το σωκρατικό αίτημα ότι ο πολιτικός θα 'πρεπε να είναι σοφός με τη σημασία ότι αυτός θα 'πρεπε να είναι ένας υψηλής παιδείας και γνήσιος, με όλη τη σημασία της λέξης, φιλόσοφος: ένας άνθρωπος πού γνωρίζει: ένας διαλεκτικός: ένας φιλόσοφος-βασιλιάς”.

2) Δύση

α. Σχολαστικισμός

Μετά το Σχίσμα –11^ος αιώνας– έχουμε την άνθιση του Σχολαστικισμού. Συγκεκριμένα: “Ονομάζουμε σχολαστικισμό τη φιλοσοφική ‘σχολή’ ή μέθοδο των σχολαστικών δηλαδή των καθηγητών της Scola, του τύπου εκείνου των διδακτηρίων που αναπτύσσονται στη δυτική Ευρώπη τον 12^ο και 13^ο αιώνα, και βασίζουν τη διδασκαλία τους κυρίως στην άσκηση της ορθής συλλογιστικής. Η σχολαστική άσκηση στην ορθότητα των συλλογισμών γίνεται συνήθως με αφετηρία ένα κείμενο που είναι κοινά αποδεκτό ως έκφραση αυθεντίας σε κάποιο τομέα της γνώσης … ερμηνευτικών ή συμπληρωματικών στο κείμενο σχολίων, γι’ αυτό και ταυτίζουμε κάποτε τον σχολαστικό με τον σχολιαστή (σελ. 151). Μιλάμε για τον σχολαστικισμό σαν φιλοσοφική σχολή ή μέθοδο, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για πολιτιστικό φαινόμενο. … Πρόκειται για μια καθολική μέθη ενθουσιασμού που συνοδεύει την απόλυτη κατάφαση στις δυνατότητες της συλλογιστικής ικανότητας του ανθρώπου –δυνατότητες θετικής και αποτελεσματικής γνώσης, τελικά κυριαρχίας του σκεπτόμενου υποκειμένου πάνω στην αλήθεια της φυσικής, ιστορικής και μεταφυσικής πραγματικότητας (σελ. 152). Εξαντλούν, οι σχολαστικοί, τη δυνατότητα της γνώσης στη νοητική ικανότητα του ανθρώπινου υποκειμένου. Και είναι ακριβώς η ταύτιση της γνώσης με τη νοητική σύλληψη (στοχασμός), η απολυτοποίηση της διαλεκτικής τεχνικής για την πρόσβαση στην αδιαμφισβήτητη γνώση, που συνιστά μια καινούρια απαρχή πολιτιστικού βίου (σελ. 154).”.

Το Σχίσμα άρχισε 809 ως σχίσμα μεταξύ Ρωμαίων και Φράγκων. “Τῷ 809 ὁ Κάρολος συνεκρότησε μεγάλην Σύνοδον ἐν Ἀκυϊσγράνῳ τῆς Ἱεραρχίας τῶν Φράγκων, ἥτις ἐθέσπισεν ὡς δόγμα τήν γενομένην περί τό 780 προσθήκην τοῦ Filioque καί ἀφώρισε τούς μή συμφωνούντας”. Ο πρώτος που αντέδρασε στην προσθήκη ήταν ο τότε Πάπας Ρώμης Λέων ο Γ’ ο οποίος είχε στέψει νωρίτερα, τα Χριστούγεννα του 800 τον Καρλομάγνο “Αυτοκράτορα των Ρωμαίων” ... “Ο φραγκόφιλος Πάπας Ἀναστάσιος (855-858), … γράφει τά ἑξῆς εἰς τόν ὑπ’ αὐτοῦ συγγραφέντα βίον Λέοντος Γ'· "οὗτος, κατά ζῆλον, καί ἐπί προφυλακῇ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ἐπί δυσίν ἀσπίσιν ἀργυραῖς ἐπέταξεν ἐπιγραφῆναι τό Σύμβολον ἑκατέρωσε· θατέρᾳ μέν γράμμασιν Ἑλληνικοῖς, Λατινικοῖς δέ θατέρα, δεξιόθεν τε καί ἀριστερόθεν ἐπῃωρημέναις, ἄνωθεν τῆς εἰσόδου τῆς εἰς τό Λείψανον· ὧν ὁ σταθμός λιτρῶν μεν 94, οὐγκιῶν δέ 6". Πρόκειται περί τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Παύλου”. Επίσης: “Ὁ φραγκολατῖνος θεολόγος Πέτρος Δαμιανός (1007-1072) γράφων περί ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πληροφορεῖ ὅτι εἶδεν ὁ ἴδιος εἰς Ρώμην τό ἐν λόγῳ Σύμβολον ἄνευ Filioque”. Ο τότε Πάπας Λέων ο Γ’ ανήρτησε το Σύμβολο σε δύο αργυρές πλάκες στα λατινικά και τα ελληνικά χωρίς την προσθήκη του Filioque. Μέχρι τις αρχές του 11^ου αιώνα στη Ρώμη γινόταν ένας άνισος αγώνας μεταξύ των Ρωμαίων ορθοδόξων και των Φράγκων για το ποιος θα κατορθώσει να ελέγχει τον Θρόνο της, την αγία Έδρα. Τελικά υπερίσχυσαν οι Φράγκοι και το 1054 επέβαλαν τις κακοδοξίες τους μετατρέποντας το ήδη υπάρχον Σχίσμα μεταξύ δυτικών Ρωμαίων και Φράγκων σε Σχίσμα μεταξύ Πρεσβυτέρας και Νέας Ρώμης.

Κέντρο και ουσία του Σχίσματος είναι αυτό ακριβώς που εκφράζει ο πρώτος καρπός του, ο Σχολαστικισμός. Η απολυτοποίηση της ανθρώπινης διάνοιας, η απολυτοποίηση της λογικής, της συλλογιστικής λειτουργίας της ανθρώπινης διάνοιας και η άρνηση -ή και άγνοια- της ανάγκης τεκμηρίωσης της γνώσης από αντίστοιχη αντικειμενικά ελέγξιμη εμπειρία. Το κάλλος των πραγμάτων, και των πραγματικών εμπειριών, θεωρείται ανόητη πολυτέλεια και η ανθρώπινη διάνοια “μόνη”, “αυτόνομη” ορμά να κυριαρχήσει επί των καθολικών ιδεών, των universalia, “που –υποτίθεται ότι- προϋπάρχουν καθεαυτές στην Ουσία του Θεού”, ή επί της φύσεως, δια των εν τη διανοία αφαιρετικών συλλήψεων. Ή πιο απλά για τον Σχολαστικό, οι λέξεις κουβαλάν (από φυσικού τους, όπως ο οικόσιτος γάϊδαρος το σαμάρι του) μαζί τους το νόημά τους. Άρα ο σκεπτόμενος λεκτικά νομίζει ότι ταυτόχρονα και αυτονόητα κατανοεί. Το νόημα υπάρχει a priori, εκ των προτέρων, μέσα στη λέξη και μέσα στη κεφάλα μου, δεν μου χρειάζεται η εμπειρία, η εικόνα, το παράδειγμα. Γιαυτό και αναγνωριστικό σημάδι του σχολαστικίζειν είναι, “η φτωχή σε παραδείγματα δίαιτα” η οποία δυστυχώς βλάπτει σοβαρά τη υγεία της σκέψης· αντιμάχεται τη σχέση με τα πράγματα, τη “γείωση”, και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για ουφώδη απογείωση στη ζοφώδη άλω (αλώνι του φεγγαριού, θολούρα, ομίχλη) της φιλοσοφίας.

β. Μοντερνισμός

Το γκρέμισμα του Σχολαστικισμού άρχισε με το Νομιναλισμό (Ονοματοκρατία) και ολοκληρώθηκε με τον Νεύτωνα. Έκτοτε υπάρχουν οι νεοσχολαστικοί (βλέπε Ράμφος), ως θλιβερό ιερατείο που αρνείται να παραδεχθεί την οριστική ήττα των θεών του και επιμένει (ποντάροντας στην άγρα ανενημέρωτων, αφελών, ημιμαθών τριτοκοσμικών ψευτο- ή τσεπο-διανοητών) συντηρώντας ένα σκοταδιστικό σύστημα που εκτός των άλλων προσφέρει στον αγώνα για την καταπολέμηση της ανεργίας … “Οι νομιναλιστές ταυτίζουν τη γνώση με την άμεση εμπειρική προφάνεια (με κυριότερους εκπροσώπους τον Roscellinus (1050-1123) Occam (1300-1349)”. “Ο Ροσκελλίνος, ισχυριζόταν πως οι γενικές έννοιες είναι flatus vocis (=πνοή φωνής). Κατά συνέπεια δεν έχουν κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα παρά είναι ψιλά ονόματα που διαλύονται με την προφορά”. “Στις αρχές του 14^ου αιώνα ακούγονται οι πρώτοι τριγμοί του σχολαστικού οικοδομήματος. Ο Δουνς Σκώτος (+1308) θα αμφισβητήσει την προτεραιότητα και την παντοκρατορία του λόγου που τον είχαν εξοπλίσει με τις γενικές έννοιες (universalia). Κυρίαρχη δύναμη της ζωής μας, λέγει ο Σκώτος δεν είναι ο λόγος, αλλά η βούληση. Η βούληση είναι ανώτερη από τη νόηση. … Πάντως το αποφασιστικό και θανάσιμο πλήγμα κατά του σχολαστικισμού θα το δώσει ο Γουλιέλμος Όκκαμ (+1347). Δεν υπάρχουν κατά τον Όκκαμ τα αντίστοιχα προς τις έννοιες αρχέτυπα. Οι έννοιες είναι απλώς ονόματα που δίνονται ύστερα από την επιμέρους παρατήρηση και έρευνα των πραγμάτων. Επομένως δεν είναι νοητό να ερευνάται η έννοια, για να κατανοείται η “ουσία” του πράγματος. Μόνο η εμπειρική έρευνα έχει αξία και μπορεί να δώσει ασφαλείς γνώσεις, μολονότι περιορισμένες”. Παράλληλα με τους Νομιναλιστές έδρασαν ενάντια στο Σχολαστικισμό οι δύο Βάκωνες. “Ο πρώτος, Roger Bacon (1214-1294) ξεκίνησε από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διώχθηκε αμείλικτα (πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής έγκλειστος σε μοναστήρι στο Παρίσι, όπου δεν είχε τη δυνατότητα ούτε να διαβάζει ούτε να γράφει). Υποστήριξε την εμπειρική έρευνα. Η φιλοσοφία κατά τον Βάκωνα πρέπει να ασχολείται με τις επιστήμες, να υποδεικνύει τη μέθοδο και να καθορίζει τα όρια της έρευνας. Έπρεπε να περάσουν τρεις περίπου αιώνες για να εμφανιστεί και πάλι στην Αγγλία ένας άλλος Βάκων, ο Φραγκίσκος (Francis Bacon, 1560-1626) που δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να υποστηρίξει τις απόψεις του μεσαιωνικού καλόγερου. … Εξαίρει την επαγωγή, την παρατήρηση και το πείραμα. Δεν μπορεί να υπάρχει αυτοτελής θεωρία χωρίς την παρατήρηση και το πείραμα. Από τα επιμέρους οφείλει ο επιστήμονας ν’ ανεβαίνει στα καθόλου και τα αίτια. Αυτή είναι η σκάλα του νου κατά το Βάκωνα”. Η δικαίωση ήρθε με τον Νεύτωνα. “Αυτό το δόγμα της επαγωγικής θεμελίωσης της αντικειμενικότητας της γνώσης καθολικά πιστευόταν ότι επικύρωσε η νευτώνεια φυσική. … Τόσο το ακανθώδες ‘πρόβλημα της επαγωγής’, όσο και η εδραιωμένη επιστημολογική θέση που αναγνωρίζει στην επιστήμη αναγκαστικό κύρος, αποτελούσαν δύο νευραλγικά σημεία τεράστιας σημασίας για ολόκληρο το οικοδόμημα της επιστήμης και για τη φιλοσοφική ερμηνεία της”. Βρισκόμαστε πλέον στην “μοντέρνα” εποχή. Ο Θεός έχει ξηλωθεί από τον θρόνο του αλλά διατηρείται η κυριαρχία του δογματισμού. Ο Σχολαστικισμός ήταν δογματικός, νόμιζε ότι με το ανθρώπινο μυαλό δύναται να γνωρίσει το Θεό και να διατυπώσει καθολικής ισχύος δόγματα. Ο Μοντερνισμός επίσης ήταν δογματικός, νόμιζε ότι επεξεργαζόμενος με το μυαλό την ανθρώπινη εμπειρία (τα δεδομένα της επιστημονικής παρατήρησης) μπορούσε να γνωρίσει τη φύση και να διατυπώσει αναγκαστικού χαρακτήρα “νόμους”.

γ. Μεταμοντερνισμός

“Χάριν στον Einstein μπορούμε να βλέπουμε τη θεωρία του Νεύτωνος ως μία υπόθεση (ή ως ένα σύστημα υποθέσεων). Ακόμη και εκείνοι πού δεν αποδέχονται τη θεωρία του Einstein για τη βαρύτητα πρέπει να παραδεχθούν πως αυτή ήταν μια επιτυχία του, πού δημιουργούσε μια νέα εποχή. Γιατί η θεωρία του αδιαμφισβήτητα θεμελίωνε την άποψη ότι η θεωρία του Νεύτωνος, ανεξάρτητα από το εάν ήταν αληθής ή ψευδής, αναμφίβολα δεν ήταν το μόνο δυνατό σύστημα ουράνιας μηχανικής, που μπορούσε να εξήγηση τα φαινόμενα με απλό και πειστικό τρόπο. Για πρώτη φορά σε διάστημα περισσότερο από διακόσια χρόνια η θεωρία του Νεύτωνος κατέστη προβληματική. Είχε άλλωστε καταστεί κατά τη διάρκεια των δύο αυτών αιώνων ένα επικίνδυνο δόγμα, ένα δόγμα που δημιουργούσε πνευματική νάρκωση στους ανθρώπους. Ακόμη και οι αντίπαλοι του Einstein, όπως και οι θαυμαστές του, οφείλουν να είναι ευγνώμονες σ’ αυτόν, γιατί απελευθέρωσε τη φυσική επιστήμη από την καταστροφική πίστη, τη σχετική με την ακαταμάχητη αλήθεια της θεωρίας του Νεύτωνος”. Με τον Einstein και με την βούλα της επιστήμης μπορούμε να πούμε ότι γκρεμίζεται ο Μοντερνισμός. Ο Κάντ έλεγε: “Η νόησή μας … επιβάλλει νόμους πάνω στη φύση”. Μετά τον Einstein το μόνο που μπορούμε να λέμε είναι: “Η νόησή μας … δοκιμάζει - με διαφορετικούς εκάστοτε βαθμούς επιτυχίας - να επιβάλει στη φύση νόμους”. “Η διατύπωση του Κάντ όχι μόνο υποδηλώνει ότι ο λόγος μας (reason) επιχειρεί να επιβάλει νόμους πάνω στη φύση, αλλ' ωσαύτως ότι είναι σταθερά επιτυχής στην προσπάθεια του αυτή. Ο Κάντ πίστευε πως οι νόμοι του Νεύτωνος είχαν επιτυχώς επιβληθεί πάνω στη φύση: ότι δηλαδή είμεθα υποχρεωμένοι να ερμηνεύσουμε τη φύση με αυτούς τους νόμους· από την πίστη του αυτή έβγαζε το συμπέρασμα ότι οι νόμοι αυτοί πρέπει να είναι a priori αληθείς. … Ο λόγος μας μπορεί να δώσει περισσότερες από μία ερμηνείες· όμως δεν μπορεί να επιβάλει την ερμηνεία του μια για πάντα πάνω στη φύση. Ό λόγος εργάζεται με τη μέθοδο της δοκιμής και του λάθους (by trial and error). Ευρίσκουμε τους μύθους μας και τις θεωρίες μας και τις υποβάλλουμε σε δοκιμασία: Προσπαθούμε να δούμε μέχρι που μας πηγαίνουν· αν μπορούμε, καλυτερεύουμε τις θεωρίες μας.”. Με το τέλος της μοντέρνας εποχής γκρεμίστηκε η υπερφίαλη ψευδαίσθηση των δογματικών “επιστημόνων” ότι τάχα μπορούν να κατέχουν μόνιμη και ακλόνητη γνώση. Ο Σωκράτης πήρε τη ρεβάνς από τον Πλάτωνα: “… η κριτική έμφαση του Σωκράτη στη σφαλερότητά μας, και ιδιαίτερα στη σφαλερότητα όλης της ανθρώπινης γνώσης, προλαμβάνει, κατά δυόμισι χιλιετηρίδες, ορισμένα από τα πιο σημαντικά συμπεράσματα της σημερινής θεωρίας μας για τη γνώση: τον υποθετικό και δοκιμαστικό χαρακτήρα της σύγχρονης επιστήμης”. Αυτό που χαρακτηρίζει την Μεταμοντέρνα κατάσταση είναι αυτή η μετριοπάθεια και ο συνακόλουθος πλουραλισμός. Αυτό το νόημα έχει και το αίτημα της πολυπολιτισμικότητας. Δεν μπορεί να υπάρχει ένας ανθρώπινος πολιτισμός που να είναι Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Όλες οι ανθρώπινες παραδόσεις είναι κατ’ αρχήν ισότιμες.

Η μεταμοντέρνα κατάσταση δεν είναι ένα “πράγμα”. Την διακρίνει μια μεγάλη πολυπλοκότητα και πολυμέρεια αλλά βασικό της χαρακτηριστικό (διακριτικό σε σχέση με το μοντερνισμό και το σχολαστικισμό) είναι το γκρέμισμα του δογματισμού. Ο άνθρωπος έχει απελευθερωθεί από τον σφιχτό κορσέ του θεϊστικού (σχολαστικισμός) ή άθεου (μοντερνισμός) δογματισμού. Έχει απελευθερωθεί μεν αλλά τα φαντάσματα των δογματισμών παραμονεύουν και φιλότιμα εργάζονται για να γυρίσουν το ρου της Ιστορίας και ει δυνατόν να κυριαρχούν πάντα, ειδικά στις τριτοκοσμικές παρυφές της Δύσης. Το αντίθετο της γνώσης πλέον δεν είναι η άγνοια αλλά η απάτη και ο δόλος, όπως τονίζει ο Γάλλος κοινωνιολόγος Ζαν Μπωντριγιάρ (Baudrillard) και “επιτέλους οι ‘πνευματικοί’ άνθρωποι πρέπει να πάψουν να νομιμοποιούν την ιδέα ότι υπάρχει κάποια ‘έσχατη αλήθεια’ πίσω από τα εμφανή φαινόμενα. Τότε ίσως, οι μάζες να γυρίσουν την πλάτη τους στα ΜΙΝΤΙΑ και η διαχείριση της κοινής γνώμης θα καταρρεύσει”.

δ. Βιτγκενστάιν

Εντελώς ξεχωριστεί περίπτωση μέσα σ’ όλο το δυτικό πολιτισμικό γίγνεσθαι είναι ο Λούντβιχ Βιττγκενστάιν (1889-1951). Εβραίος στη ράτσα, γερμανοαυστριακός στην πολιτικοκοινωνική του βιωτή, βαπτισμένος χριστιανός και όσο μπορούσε πιστός. Όσο μπορούσε να είναι πιστός ένας έξυπνος άνθρωπος με τίμια σκέψη που για να θεωρείται πιστός έπρεπε να αποδεχτεί τα δόγματα του Παπισμού. Από τους πιο πλούσιους κατοίκους της Βιέννης αποποιήθηκε όλη του την περιουσία, υβριστής του Μαμωνά, για να μπορέσει να ζήσει τη ζωή του! Από πολύ νωρίς, στα 23 χρόνια είχε διατυπώσει ξεκάθαρα και το βίωσε σε όλη του ζωή ότι για να κερδίσει κανείς τη ψυχή του δεν αρκεί να έχει στόχους και οράματα για τα οποία θα αγωνίζεται αλλά ότι αυτό “εξαρτάται κυρίως από τα βάσανα και την δύναμη να τα υπομένει”. Κατετάγη στον αυστριακό στρατό εθελοντής ενώ μπορούσε να αποφύγει την περιπέτεια του Α’ Παγκόσμιου πολέμου. Ήλπιζε να γίνει αξιοπρεπής άνθρωπος αντικρίζοντας κατάματα το θάνατο και μόνο ο αξιοπρεπής άνθρωπος μπορεί να έχει αξιοπρεπή σκέψη. Σπούδασε δάσκαλος και χώθηκε στα αυστριακά χωριά να παλεύει με τους αγράμματους χωρικούς, τα παιδιά τους και τους συναδέλφους του επειδή του χρειαζόταν μια καυτή φιάλη για να του γιατρεύει τον πονόδοντο. Εγκατέλειψε την καθηγητική του έδρα στο Καίμπριτζ, και δούλεψε ως βοηθός φαρμακοπαρασκευαστή σε νοσοκομείο κατά την διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Από μικρός είχε καταλάβει ότι το βασικό προσόν που χρειάζεται για να επιτευχθεί η επικοινωνία είναι το θέατρο. Ένα θέατρο που παίζεται από αγάπη και έχει σαν αποτέλεσμα τη θυσία και τελικά τη γιατρειά του ατομικού εγώ.

Χρησιμοποίησε το θετικισμό για να χτυπήσει τον σχολαστικισμό και παράλληλα χρησιμοποίησε την ποίηση για να χτυπήσει τον επιστημονικό δογματισμό. Όρισε ως αποστολή της φιλοσοφίας τον κοπιώδη αγώνα για την αναίρεση της τάσης για φιλοσοφία, με το ίδιο της το όργανο το λόγο, μέσω της αναζήτησης της σαφήνειας. “Ανέπτυσσε μιαν αντίληψη περί φιλοσοφίας στην οποία δεν εμφιλοχωρούσαν θέσεις. Το ίδιο υπαινίσσεται στο Tractatus: “Η σωστή μέθοδος στη φιλοσοφία θα ήταν στην πραγματικότητα η ακόλουθη: Να μη λες τίποτε εκτός από αυτό που μπορεί να λεχθεί· μ’ άλλα λόγια, προτάσεις των φυσικών επιστημών –δηλαδή, κάτι που δεν έχει να κάνει με φιλοσοφία- κι όταν, από την άλλη, κάποιος πάει να πει κάτι μεταφυσικό, να του δείχνεις ότι απέτυχε να δώσει νόημα σε ορισμένα σημεία των προτάσεών του. Μια τέτοια μέθοδος δεν θα ήταν ικανοποιητική για τον άλλο – δεν θα είχε την αίσθηση ότι του διδάσκουμε φιλοσοφία- κι ωστόσο, αυτή θα ήταν η μόνη σωστή μέθοδος, με την αυστηρή έννοια του όρου””. Το βασικό πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό άλλα η μορφή ζωής που επιλέγει –αν και όταν επιλέγει- ο άνθρωπος. Ο δυτικός άνθρωπος είναι εγκλωβισμένος σε μια αρρωστημένη μορφή ζωής, “ο πολιτισμός μας μοιάζει σαν να είναι τυλιγμένος σε φτηνό σελοφάν και απομονωμένος, μ’ αυτό τον τρόπο, απ’ οτιδήποτε μεγάλο, σαν να λέμε απ’ το Θεό”. “Οι επιθυμίες μας, μας αποκρύπτουν ακόμη κι αυτό που επιθυμούμε”. “Τα σπίτια, τ’ αυτοκίνητα και τ’ άλλα μπιχλιμπίδια του περιβάλλοντός μας του έδιναν την εντύπωση ότι “μας απομακρύνουν απ’ την αρχέγονη πηγή μας”.

“Το πρόβλημα μπορούσε να λυθεί μόνο μέσα στη ζωή· όχι με θεωρίες. “Η σοφία είναι κάτι ψυχρό και, από αυτή την άποψη, βλακώδες. (Η πίστη, αντίθετα, είναι πάθος)”. Για ν’ ανασάνουμε ξανά, δεν αρκεί να σκεφτόμαστε απλώς σωστά. Πρέπει να δράσουμε –να σκίσουμε, τρόπον τινά, το σελοφάν, αποκαλύπτοντας τον ζωντανό κόσμο κάτω απ’ αυτό. “Η σοφία είναι γκρίζα. Η ζωή όμως και η θρησκεία είναι όλο χρώμα”. Το πάθος της θρησκευτικής πίστης ήταν το μόνο πράγμα που μπορούσε να υπερσκελίσει τη νέκρα της θεωρίας: “Ανάμεσα σ’ όλα τ’ άλλα ο Χριστιανισμός λέει και τούτο, κατά τη γνώμη μου: πως οι καλές διδασκαλίες δεν χρησιμεύουν σε τίποτε. Πρέπει κανείς ν’ αλλάξει τη ζωή του (ή την κατεύθυνση της ζωής του). Λέει πως η σοφία είναι ψυχρή και πως μπορείς μ’ αυτήν να ισιώσεις τη ζωή σου, όσο και το σίδερο, σαν είναι κρύο”.

“Στη μοναδική “εκλαϊκευτική” διάλεξη που έδωσε ποτέ στη ζωή του, ο Wittgenstein επέλεξε να μιλήσει περί ηθικής. Εκεί επανέλαβε τη θεώρηση του Tractatus, ότι κάθε προσπάθεια να πούμε οτιδήποτε για το περιεχόμενο της ηθικής θα μας οδηγούσε σε α-νοησία, αλλά προσπάθησε να καταστήσει σαφέστερο το γεγονός ότι η προσωπική του θέση επ’ αυτού ήταν ριζικά διαφορετική από εκείνη ενός θετικιστή πολέμιου της μεταφυσικής: “Η όλη μου τάση και, πιστεύω, η τάση όλων όσοι προσπάθησαν ποτέ να γράψουν ή να μιλήσουν για την Ηθική ή τη Θρησκεία ήταν η τάση να χτυπούν στα όρια της γλώσσας. Αυτό το χτύπημα στους τοίχους του κλουβιού μας είναι εντελώς, απολύτως μάταιο. Η Ηθική, στο μέτρο που πηγάζει απ’ την επιθυμία μας να πούμε κάτι για την έσχατη σημασία της ζωής, το απόλυτο αγαθό, την απόλυτη αξία, δεν μπορεί να είναι επιστήμη. Αυτό που λέει δεν προσθέτει τίποτε στη γνώση μας, υφ’ οιανδήποτε έννοια. Είναι όμως τεκμήριο μιας τάσης του ανθρωπίνου πνεύματος την οποία, εγώ προσωπικά, δεν μπορώ παρά να σέβομαι βαθιά και δεν θα προσπαθούσα ποτέ στη ζωή μου να τη χλευάσω””.

“Το φθινόπωρο του 1950 ο Wittgenstein ρώτησε την Anscombe αν θα μπορούσε να τον φέρει σ’ επαφή μ’ έναν “μη φιλοσοφημένο” ιερέα. Δεν ήθελε να συζητήσει τα λεπτά σημεία της καθολικής διδασκαλίας· ήθελε να συναντήσει κάποιον, στη ζωή του οποίου η θρησκευτική πίστη σήμαινε μια διαφορά στην πράξη”. Τον Ιανουάριο του 1951, η υγεία του επιδεινώθηκε “οι στενοί του φίλοι θα έρχονταν την επόμενη μέρα. Πριν χάσει τις αισθήσεις του, της είπε: “Πείτε τους πως έζησα μιαν υπέροχη ζωή”. Λίγο πριν πεθάνει έγραψε: “Ίσως μου πει ο Θεός: ‘Σε κρίνω δια του στόματός σου. Οι ίδιες σου οι πράξεις σ’ έκαναν ν’ ανατριχιάζεις από αηδία, όταν τις έβλεπες να τις κάνουν άλλοι’””. “Την επόμενη μέρα του έκαναν μια καθολική κηδεία στην St. Gile’s Church, στο Cambridge. Ποτέ του δεν έζησε ως γνήσιος καθολικός αλλά κατά μια πολύ σημαντική, αλλά και δύσκολα προσδιορίσιμη έννοια είχε ζήσει μια βαθιά θρησκευτική ζωή”.

Κάπως έτσι -στα γρήγορα- ο Ελληνισμός, κάπως έτσι -στα γρήγορα- και η Δύση. Με την Εκκλησία του Χριστού όμως τι γίνεται;

3) Η Εκκλησία του Χριστού

Συχνά ακούγεται η άποψη ότι ο Χριστιανισμός απάντησε στα ερωτήματα που έθεσε ο Ελληνισμός δηλαδή η φιλοσοφία. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο σακατεμένος ελληνισμός μετά το Σχίσμα επειδή απολυτοποίησε το ρόλο της φιλοσοφίας και έβαλε τον Χριστό να απαντά στον Πιλάτο … Ο Χριστός όμως δεν απάντησε στον Πιλάτο γιατί η μορφή ζωής του Πιλάτου ήταν τέτοια που δεν επέτρεπε την επικοινωνία, την μεταφορά του μηνύματός Του. Ποιο ήταν το μήνυμα του Χριστού; “Θαρσείτε, Ἐγώ εἰμι … ὁ ἄρτος ὁ καταβὰς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, … ἐάν τις φάγῃ ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου ζήσει εἰς τὸν αἰῶνα· καὶ ὁ ἄρτος δὲ ὃν ἐγὼ δώσω ἡ σάρξ μού ἐστιν ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς. … Ἐγώ εἰμι ἡ θύρα· δι᾽ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ σωθήσεται καὶ εἰσελεύσεται καὶ ἐξελεύσεται καὶ νομὴν εὑρήσει. … Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή· ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ κἂν ἀποθάνῃ ζήσεται, καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ ἀποθάνῃ εἰς τὸν αἰῶνα· … Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· … Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή, … ὑμεῖς τὰ κλήματα. ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν”. Ή πιο απλά: “Μετανοεῖτε, ἤγγικεν γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν”. Ο θάνατος νικήθηκε και ο θνητός μπορεί να ενδυθεί την άκτιστη ευπρέπεια. Τι είναι αυτό που χρειάζεται για να συμβεί μεταφορά πληροφορίας από έναν άνθρωπο σε έναν άλλο; Ο Ν. Γ. Πεντζίκης έλεγε αυτό που χρειάζεται είναι να μετατραπεί το άμεσο ερωτικό συναίσθημα σε ερωτικό αίσθημα. Και όταν κάποια τον ρώτησε: “Και πώς επιτυγχάνεται αυτό;” αυτός απάντησε: “Σου αρέσουν οι χυλόπιτες; Έ, τρώγοντας χυλόπιτες!”. Δηλαδή η θλίψη, ο περιορισμός της ντοπαμίνης είναι που σιγά σιγά επιτρέπει στον θνητό να γίνει δεκτικός δέκτης όταν δεν βαρυστομαχιάζει καταθλιβόμενος, εποικοδομώντας με σκέψεις και αποφάσεις επί της θλίψεως, χτίζοντας αυθαίρετο στον Άδη.

Η Εκκλησία του Χριστού στην επαφή της με τον Ελληνισμό –που επί γης Την δόξασε- είχε να αντιπαλαίψει με τους “αιρετικούς” Έλληνες, τους διανοιοκρατούμενους φιλοσόφους. Το κεντρικό τμήμα του Ελληνισμού η ομηροτραγωδίαιτη κοινωνία της Pax Romana δέχτηκε την Εκκλησία του Χριστού σαν τη ρεαλιστική απάντηση στο μέχρι τότε ουτοπικό αίτημα της για ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, για οικουμενικότητα. Η θεραπεία του άρρωστου Εγώ (το οποίο αυτοκαταστρέφεται, αποδομεί την κοινωνία, και καταλύει κάθε προσπάθεια για έννομη τάξη) που έφερε ο Χριστός αναγνωρίστηκε ακόμη και από την άρχουσα τάξη της Pax Romana, η οποία επί τρεις αιώνες νόμιζε ότι είχε να κάνει με κάποιον επικίνδυνο σφετεριστή της εγκόσμιας εξουσίας της. Οι Πατέρες όμως της Εκκλησίες για πολλούς αιώνες συνέχισαν να αγωνίζονται ενάντια στους δογματικούς διανοιοκρατούμενους απόγονους των φιλοσόφων που με χριστιανικό πλέον μανδύα φιλοσοφούσαν περί Θεού, ανθρώπου, Θεανθρώπου και κόσμου. Όλοι αυτοί που δίδασκαν χωρίς να έχουν προηγουμένως “δει”, που δίδασκαν φιλοσοφώντας άνευ όρων (απαραίτητος όρος η ζώσα εμπειρία της Χάριτος) και ορίων δηλαδή ακατάσχετα και άσχετα στοχαζόμενοι. Όλοι αυτοί οι συνεχιστές των φιλοσόφων από την Εκκλησία του Χριστού ονομάστηκαν αιρετικοί γιατί η περισπούδαστη διδαχή τους είχε ως συνέπεια κοινωνική να αποκόπτονται μέλη από το σώμα της Εκκλησίας του Χριστού και να μαζεύονται σε παρασυναγωγές που αρνούνταν την κοινωνία με τους θεσμοθετημένους από το Χριστό και τους Αποστόλους φορείς της πρωταρχικής, και συνεχώς παρούσας, ζωντανής, εμπειρίας της Πεντηκοστής. Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν απάντησαν στα ερωτήματα των φιλοσόφων αλλά αγωνίστηκαν για τη σαφήνεια της έκφρασης, της διατύπωσης των δογμάτων, ώστε οι φιλοσοφικές ακροβασίες των αιρετικών να μη γίνονται αφορμή να στερούνται τη ζωογόνο σχέση με την Εκκλησία οι αφελείς οπαδοί τους. Η πατερική, η εκκλησιαστική πρόταση ήταν και παραμένει το: “έρχου και είδε”, “μετανοείτε ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών”, άλλαξε μορφή ζωής, έστω δοκιμαστικά, και τότε θα λάβεις και θα καταλάβεις. Αν περιορίζεσαι απλώς στο περί Θεού και ανθρώπου σκέπτεσθαι δουλεύεις τον εαυτό σου ότι τάχα “ψάχνεσαι”! Η όποια αναζήτηση οφείλει να είναι αναζήτηση δια της ζωής, εν τη ζωή, και όχι διανοιοακροβασία στον καναπέ του σαλονιού εν μέσω πασατέμπο και ουίσκι.

Αυτό που πρόσφερε ο Χριστός στον Ελληνισμό και σε όλη την κτίση ήταν η νίκη επί του θανάτου. Ο θνητός γεννιέται με την αρρώστια του θανάτου μέσα του. Όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος αυξάνεται η κυριαρχία του θανάτου πάνω του. Ο Χριστός πρόσφερε στους θνητούς τη ζωή της Ανάστασης. Αν ο άνθρωπος θελήσει μπορεί πλέον να υποστεί μια παιδεία που θα του εξασφαλίσει αληθινή ζωή, ζωή χωρίς λήθη, χωρίς τέλος, επί της γης. Ο Χριστός πρόσφερε την ίαση από την αρρώστια του θανάτου και το μέγα έλεος της θέωσης, της ένωσης με τον άκτιστο Θεό, την αστείρευτη πηγή της ζωής. Ο σύγχρονος άνθρωπος μέσα στο χάος της απροσδιοριστίας, τι δυνατότητες επιλογής μπορεί να έχει; Είναι δυνατόν να δεχτεί μετά από τόσους αγώνες να εγκλωβιστεί σε μια από το παρελθόν “πίστη” που του ζητά να απαρνηθεί όλο τον, με τόσους κόπους και ιδρώτες -με αίμα, αποκτηθέντα πλούτο; Στο κάτω κάτω γιατί να κλείσει τα μάτια του για να ενταχθεί στην Εκκλησία του Χριστού και να μη το κάνει για την εβραϊκή Συναγωγή ή το μουσουλμανικό Τζαμί; Αν η πρόταση είναι να κλείσει τα μάτια του τότε δεν τα βγάζει καλύτερα εκεί που ξέρει να “τα βγάζει” τόσο “πλέρια” κάθε μέρα; Φάγωμεν πίωμεν (και όχι μόνον) αύριον γαρ αποθνήσκωμεν.

Η Εκκλησία του Χριστού δεν ζητά από τον άνθρωπο να πιστέψει, να αποδεχτεί άκριτα τα x περί Θεού και ανθρώπου δόγματα. Το μόνο που μας ζητά είναι να “ομολογήσουμε” έστω δοκιμαστικά τη διδασκαλία Της. Η πίστη θα έρθει σιγά σιγά και εν καιρώ. Και πίστη δεν είναι η θεωρητική αποδοχή αλλά η δύναμη να κάμνεις θαύματα. Συνεχώς ο Χριστός το τόνιζε: “η πίστη σου σε έσωσε”. Και το μεγαλύτερο θαύμα είναι η σωτηρία του ανθρώπου και των κοινωνιών του επί της γης. Η Ρωμηοσύνη ο πολιτισμός που προέκυψε από το μπόλιασμα του Ελληνισμού με την άκτιστη θεία Χάρη είναι ένας ντοπαρισμένος Ελληνισμός, ντοπαρισμένος με άπειρη δυνατότητα για ζωή, μπολιασμένος με τη Ζωή.

α. Δογματισμός

Τον 3^ο π.Χ. αιώνα αναπτύχθηκε η Σκέψη. Η γνώση που με τόσο κόπο συλλέγει ο άνθρωπος από τη φύση και ο παραπέρα στοχασμός “κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε δυσκίνητες θέσεις, γινόμενη ιδεοληψία. … Έτσι και η φιλοσοφία μπορεί να καταλήξει σ’ ένα δογματισμό και σε μια αυταρέσκεια κι αυτάρκεια του στοχαζόμενου ανθρώπου που είναι σε θέση να κάνει το στοχασμό του απόλυτο. Έναν τέτοιο κίνδυνο αποκρούει η σχολή που άνθισε στα τέλη του 4^ου και τις αρχές του 3^ου αιώνα και λέγεται Σκέψη. Ιδρυτής της ο Πύρρων ο Ήλειος, ο οποίος έδωσε με τη διδασκαλία του τη σφραγίδα της νέας και πρωτότυπης φιλοσοφίας”. “Η λέξη σκέψις στην αρχαία ελληνική, πρώτα σήμαινε παρατήρηση, κατόπτευση (από τη ρίζα ΣΚΕΠ, που δίνει το σκοπέω-ώ, τη σκοπιά, το σκοπό. Η σανσκριτική της ρίζα SPAS έδωσε και τα λατινικά SPECTO, SPECULO). Σε δεύτερη φάση η σκέψις άρχισε να σημαίνει εξέταση, έρευνα, θεωρία. Και σε Τρίτη δισταγμός, αμφιβολία. Τώρα όμως η ίδια λέξη εκφράζει το σύνολο των διανοητικών μας λειτουργιών. ... Όμως ποτέ δεν πρέπει να ξεχνούμε πως όταν λέμε σκέψις -στα αρχαία- εννοούμε έρευνα”. Επίσης ο Wittgenstein επισημαίνει: “‘Δύσκολο πράγμα η σκέψη’ (σλόγκαν του James Ward). Τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα; Γιατί είναι δύσκολο; Είναι πάνω κάτω το ίδιο με το να λες ‘Δύσκολο πράγμα το κοίταγμα’”.

Όσοι ακολουθούν τη Σκέψη “αρνούνται τη βεβαιότητα κάθε μορφής γνώσεως. Βασική τους αρχή είναι το “Ουδέν ορίζομεν”. Ορισμούς χρησιμοποιούν μόνο οι δογματικοί φιλόσοφοι. Οι αισθήσεις, ο λόγος και η ηθική συμπεριφορά μάς παρουσιάζουν τόσο μεγάλη ποικιλία απόψεων, ώστε δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για αντικειμενική πραγματικότητα. Απορρίπτονται λοιπόν οι βεβαιωτικές προτάσεις· μόνο “διηγηματικώς” μπορεί κανείς ν’ αποφαίνεται για κάτι ή να το περιγράψει. Λέμε, λόγου χάρη, ”τόδε λευκόν φαίνεται”, όχι ότι πράγματι είναι λευκό. Για τα φαινόμενα κάνουμε λόγο, ποτέ για τα όντα. “Και ότι τάδε λευκόν φαίνεται διηγηματικώς λέγομεν, ου διαβεβαιούμενοι ότι και όντως εστί … Και γαρ το φαινόμενον τιθέμεθα, ουχ ως και τοιούτον ον”. Δυο βασικές έννοιες, η εποχή και η ενάργεια, αποτελούν τα θεμέλια της σκεπτικής φιλοσοφίας. Η εποχή κατ’ αρχήν στηρίζεται στην “ισοσθένεια” των λόγων που σημαίνει ότι για ένα πράγμα μπορεί κανείς να εκφέρει δυό αντίθετες κρίσεις και να ισχύουν και οι δυο. Έτσι δεν είναι δυνατό να εξαχθεί συμπέρασμα ότι αυτό το πράγμα είναι καταληπτό ως προς την ουσία του … επομένως το ον δεν είναι προσιτό στη γνώση. Αποτέλεσμα αυτού του αδιεξόδου είναι η εποχή. “Παντί λόγω λόγος ίσος αντίκειται”· αυτή είναι η αρχή που καθιερώνει την “ισοσθένεια” των λόγων. Τα φαινόμενα λοιπόν ξέρει κανείς και όχι τα όντα, το τί είναι ένα πράγμα. “Ό,τι μεν έκαστον φαίνεται των υποκειμένων ως προς εκάστην διαφοράν ίσως λέγειν ημών δυναμένων, τι δε εστι ως προς την φύσιν ουχ οίων τε όντων αποφήνασθαι”. Ενάργεια υπάρχει μόνο για το φαινόμενο, ποτέ για το ον. Δεν έχουν καμιά βεβαιότητα και πάντοτε, ζώντας κι αποδεχόμενοι την ύπαρξή τους, πρέπει να ρωτούν, να επέχουν και να προβληματίζονται”. Άλλος σημαντικός της Σκέψης είναι ο Αινησίδημος 1^ος π.Χ. αιώνας και ο Σέξτος Εμπειρικός, γιατρός σύγχρονος του Γαληνού γύρω στο 150 μ.Χ..

Έπρεπε να έρθει ο εικοστός αιώνας με την πρόοδο των θετικών επιστημών, γενικά η ανάδυση της Μεταμοντέρνας κατάστασης, για να φανεί η σοβαρότητα και η διάφανη ενάργεια του δρόμου που με τόση μετριοπάθεια χάραξαν οι αρχαίοι υπουργοί της Σκέψης. Ο Βιττγκενστάιν με τη ζωή του και το έργο του σφράγισε μια για πάντα το πιστοποιητικό εγκυρότητας και σοβαρότητας της Σκέψης. Ο κάθε μορφής δογματισμός δέχτηκε ανεπανόρθωτο πλήγμα στα πλαίσια του δυτικού τρόπου σκέπτεσθαι και ζειν. Τονίζουμε το, “του δυτικού” γιατί στην καθ’ ημάς Ανατολή ο δογματισμός έχει γκρεμιστεί με την εξάπλωση της Εκκλησίας του Χριστού. Και με τα δόγματα και την τόσο αυστηρή στάση της Εκκλησίας έναντι των δογματικών αληθειών της πίστεώς μας τί γίνεται;

Δογματισμός: “Με γενικότερη έννοια ο όρος δηλώνει τη διατύπωση αξιωμάτων που δεν ερίζονται σε αιτιολογία ή αποδείξεις, με την αξίωση να αναγνωρίζονται ή να γίνονται αποδεκτά άνευ όρων. Στην ιστορία της σκέψης η λέξη προσδιορίζει αρχικά κάθε φιλοσοφία που βεβαιώνει ορισμένες αλήθειες και έτσι αντιτίθεται στον σκεπτικισμό. Μεταγενέστερα, και ειδικότερα από τον Κάντ η λέξη χρησιμοποιείται με κάποια μειωτική σημασία. Δεν αντιτίθεται πια στον σκεπτικισμό αλλά στην κριτική και στον κριτικισμό: [“Ο δογματισμός της μεταφυσικής, η πρόληψη να προχωρούμε χωρίς την κριτική του καθαρού λόγου” Καντ, Η Κριτική του Καθαρού Λόγου, πρόλογος στη 2^η έκδοση]”. Η πατερική παράδοση της Εκκλησίας γκρέμισε το μεταφυσικίζειν και το πολέμησε αμείλικτα. Βασική και κορυφαία διατύπωση εκείνη του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου: "φράσαι μέν αδύνατον, νοήσαι δέ αδυνατώτερον". Δεν μπορεί ο άνθρωπος να γνωρίσει ιδίοις μέσοις το ΟΝ, τον Όντα, και συνεπώς δεν μπορεί να διατυπώσει περί Αυτού λόγο. Τότε τι συμβαίνει με τα δόγματα της Εκκλησίας; Μήπως είναι αποτέλεσμα εκκοσμίκευσης, πλατωνιασμού των Οικουμενικών Συνόδων;

Όταν ο άνθρωπος ζήσει τη θέωση τότε μέσω, ας πούμε, τηλεσκοπίου που του δίνεται βλέπει αυτό που μέχρι τότε δεν μπορούσε να δει· τον Όντα. Κατόπιν διατυπώνει διδασκαλία η οποία δεν έχει σκοπό να περιγράψει τον Οραθέντα. Που να καταλάβει ο εκγενετής τυφλός πως φαίνεται το κόκκινο, το πράσινο, το μπλε. Η διδασκαλία της Εκκλησίας δεν έχει σκοπό να περιγράψει στους τυφλούς το κίτρινο αλλά ο σκοπός είναι να πληροφορηθεί ο τυφλός τον τρόπο θεραπείας του, ώστε να φτάσει να δει το πορτοκαλί και τότε θα το καταλάβει. Οι αιρετικοί μεταφυσικιαζόμενοι δίδασκαν ότι ο Θεός είναι δήθεν έτσι ή αλλιώς. Αυτό από μόνο του δεν ήταν πρόβλημα, “ας τον τρελό στη τρέλα του”. Όταν όμως έπειθαν κοσμάκι να παρατήσει τη θεραπευτική του αγωγή και να τρέχει στις παρασυναγωγές τους, τότε οι Πατέρες ασχολούνταν με την “υπόθεση” και τελικά φρόντιζαν να καταλήξουν σε μια τέτοια διατύπωση, η οποία θα εξασφάλιζε τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και θα διέλυε τη θολούρα των φιλοσοφικών εκφράσεων των αιρετικών οι οποίοι βασική προϋπόθεση είχαν ότι μιλούσαν περί Θεού χωρίς να έχουν δει και νόμιζαν ότι με αυτά που έλεγαν περιέγραφαν το θείον. Οι Πατέρες λοιπόν πετυχαίνουν να διατυπώσουν σαφείς περί Θεού εκφράσεις, τα δόγματα, τα οποία όμως τονίζουν ότι δεν περιγράφουν τον Θεό αλλά απλούστατα παίζουν το ρόλο της πινακίδας στην εθνική οδό. Δείχνουν το δρόμο. Το δόγμα είναι σαν το DNA που μεταφέρει όλη τη πληροφορία που χρειάζεται για να φτιαχτεί καινούργιος οργανισμός, να συνεχιστεί η ζωή. Όσο και να μελετάμε την δομή και τα μέρη του, ποτέ δεν πρόκειται να καταλάβουμε το φαινότυπο του οργανισμού στον οποίο ανήκει. Είναι σαν την ταμπέλα που μας δείχνει τον δρόμο για να φτάσουμε στη Θεσσαλονίκη. Όσο και να "μελετάμε" την ταμπέλα δεν πρόκειται να μάθουμε τίποτα για την Θεσσαλονίκη. Δεν υπάρχει αναλογία. Η ταμπέλα υπάρχει για να μας δείχνει το δρόμο και πρέπει με ακρίβεια να διατηρηθεί αμετακίνητη μέχρι κεραίας· ούτε χιλιοστό παραπέρα γιατί στο άπειρο η αστοχία θα είναι τραγική. Το δόγμα είναι η σκάλα που χρησιμοποιεί ο θνητός ώστε συν Θεώ να φτάσει στην θέωση. Όταν φτάνει εκεί τότε το δόγμα καταργήται. Τότε ο άγιος πλέον έχει δογματική συνείδηση.

Αυτό που ονομάζουμε λοιπόν δόγμα στην ορθόδοξη παράδοση δεν είναι ένα αξίωμα που δεν ερίζεται σε εμπειρία, αλλά, είναι η πινακίδα που δείχνει τη σωστή κατεύθυνση -κατόπιν δοκιμής- και η οποία μπαίνει όταν κάποιοι καλοθελητές πάνε και ανοίγουν παρακαμπτηρίους οδούς που οδηγούν στο γκρεμό. Δεν έχουν την αξίωση να αναγνωρίζονται και να γίνονται αποδεκτά άνευ όρων. Όσοι για λόγους που ξέρουν οι ίδιοι, αποφάσισαν να εμπιστευτούν το “σύστημα” –κατόπιν δοκιμής βλέπε Κατήχηση- γνωρίζουν ότι κάτι ξέρει η “Τροχαία” που έβαλε στη διασταύρωση τις πινακίδες της και σέβονται την προσφερόμενη πληροφορία –ΑΘΗΝΑ 333 ΧΛ.- χωρίς να διανοήται κανείς να τους υβρίσει ως δογματικούς. Η “Τροχαία” με αυστηρότατες διατάξεις έχει φροντίσει να εξασφαλίσει την ακεραιότητα των πινακίδων της. Οι οδηγοί πρέπει να μπορούν να βρουν τον δρόμο.

4) Η αστοχία

Ο βασικός πυρήνας της κτιστής ανθρώπινης λογικότητας, του ανθρώπινου προσώπου, είναι κατ’ αρχήν η ελευθερία της βούλησης. Ο άνθρωπος είναι, και θα παραμείνει εις τον αιώνα, ελεύθερος να αποφασίζει με ποιόν θα πάει και ποιόν θ’ αφήσει. Με ποιόν θα πιει το καφεδάκι του, με ποιόν θα παίξει το ταβλάκι του, με ποιόν θα τσουγκρίσει το κρασάκι του· ποιόν θα βάλει στην καρδιά του και ποιόν θ’ αφήσει απ’όξω. Τελικά είναι ελεύθερος κάθε στιγμή να επιλέγει ανάμεσα στη ζωή ή το θάνατο. Στη ζωή δεν υπάρχει άσπρο ή μαύρο, όλα είναι αποχρώσεις του γκρι -ενίοτε εισέρχεται και ολίγον χρώμα … όμως αν και όλες μας οι επιλογές έχουν να κάνουν με το, ποιό γκρι διαλέγουμε, τελικά, όλες μα, όλες οδηγούν ή στο άσπρο ή στο μαύρο. Επιλέγοντας το x γκρι καταλήγω στο μαύρο και επιλέγοντας το ψ γκρι καταλήγω στο άσπρο. Τελικά αυτό που καλείται να επιλέξει ο θνητός είναι: 1) αν θα κοπιάσει για να γιγαντωθεί η βουλητικότητά του, η δυνατότητά του να θέλει ελεύθερα, ανεπηρέαστα από το περιβάλλον· ή 2) αν θα αράξει ηδονιζόμενος, βουλιάζοντας στο ά-μορφο, ά-σχημο μηδέν, στην κατάθλιψη, οδεύοντας προς την πλήρη εκμηδένιση και της ελάχιστης εναπομείνασας βουλητικότητάς του.

Η Εκκλησία του Χριστού τους τρεις πρώτους αιώνες της εν τη Pax Romana δράσης της υπέστη φοβερούς διωγμούς και απέκτησε εκατομμύρια μαρτύρων, αγίων, ομολογητών, πιστών στη ζωοποιό Χάρη του Σταυρού. Το 313 με το διάταγμα των Μεδιολάνων για την ανεξιθρησκία -με πρωτοβουλία του Flaviu Valeriu Constantinu του Μεγάλου Κωνσταντίνου- ελευθερώθηκε από την κατηγορία του σφετεριστή της ρωμαϊκής εξουσίας, του τρομοκράτη. Η διδασκαλία της χριστιανικής Εκκλησίας συνετέλεσε τα μέγιστα στη μεταρύθμιση προς το φιλανθρωπότερο της σκληρής ρωμαϊκής νομοθεσίας. Ο Χριστός μπόλιασε τη ρωμαϊκή οικουμένη με ανθρωπιά και αγάπη. Ο παγκοσμιοποιημένος και παγκοσμιοποιητικός ελληνικός πολιτισμός των Ρωμαίων πολιτών έγινε πιο ρεαλιστικός και αποτελεσματικός. Μπήκαν τα θεμέλια για τον ερχομό της Βασιλείας του Θεού στη γη, στην Ιστορία, στις αιματωβαμένες ανθρώπινες κοινωνίες.

Το 1453 καταλύθηκε οριστικά αυτή η ρωμαϊκή πολιτεία. Βέβαια τους τελευταίους αιώνες από κοσμοκράτηρα Pax Romana είχε καταντήσει απλώς μια πόλη, έστω η Πόλη. Τι έφταιξε και το ελπιδοφόρο ξεκίνημα χάθηκε από την ανοιχτή Κερκόπορτα; Σίγουρα η απάντηση δεν μπορεί να διατυπωθεί σε μία πρόταση και ίσως ποτέ να μη καταφέρουμε να μάθουμε τις αιτίες εκείνης της καταστροφής. Η πρώτη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης –η Ρωμηοσύνη- ιστορικά, διαχρονικά, απέτυχε από ενδογενής και εξωγενής παράγοντες.

Εξωγενής παράγοντες σίγουρα ήταν: 1) ο εθνοφυλετισμός των απολίτιστων γερμανογενών εισβολέων που πέρασαν το Ρήνο γύρω στο 400 μ.Χ.. Στη Δύση τελικά οι Φράγκοι, εγκαθίδρυσαν το ρατσιστικό καθεστώς της φεουδαρχίας καταστρέφοντας τη δομή του συστήματος των πόλεων, του βασικού αυτού κυττάρου του ελληνικού πολιτισμού. Το ρατσιστικό αυτό σύστημα κυριάρχησε σε όλες τις χριστιανικές κοινωνίες του μεσαίωνα –επηρέασε ακόμη και την ελεύθερη ρωμαϊκή ανατολή– και αποτελεί όνειδος για τους φορείς του ονόματος του Εσταυρωμένου. 2) Στην Ανατολή ο αραβο-ισλαμικός φονταμενταλισμός που από νωρίς απέκοψε τις νότιες και ανατολικές επαρχίες. Η Μέση Ανατολή και η βόρεια Αφρική χάθηκαν τον 7^ο αιώνα μέσα σε περίπου 20 χρόνια. Αργότερα η κυριαρχία των Τούρκων ολοκλήρωσε την καταστροφή. Τουλάχιστον όμως στην Ανατολή -και με τους Άραβες και με τους Τούρκους- ποτέ δεν διαλύθηκε ο συνεκτικός ιστός των πόλεων.

Ως προς τους ενδογενής παράγοντες που συνετέλεσαν στη φθορά της Ρωμηοσύνης ίσως το σημαντικότερο ρόλο, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι έπαιξε η αλλαγή που από νωρίς –με τον Μέγα Θεοδόσιο- συντελέστηκε στη ρωμαϊκή πολιτεία. Πολιτεία είναι η δομή που οικοδομεί η κάθε κυβέρνηση, η κάθε εξουσία. Η Εκκλησία του Χριστού ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε να σφετεριστεί το ρόλο του Καίσαρα. Οι ρόλοι εξ αρχής ορίστηκαν διακριτοί: “τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ”. Για μεγάλο διάστημα ο Καίσαρ εδίωκε την Εκκλησία. Κάποτε ο Καίσαρ αποφάσισε να την αφήσει κοινωνικά ελεύθερη. Θέλησε, και μπόλιασε τη νομοθεσία του με το φιλάνθρωπο πνεύμα Της. Δυστυχώς όμως κάποτε ο Καίσαρ αποφάσισε ότι έπρεπε να επιβάλλει την Εκκλησία του Χριστού ως κυρίαρχη θρησκεία στους πολίτες του κράτους του. Αυτό βέβαια ήταν δικαίωμα του Καίσαρα αλλά η καταπάτηση της δυνατότητας των πολιτών της Pax Romana να αυτοπροσδιορίζονται στο βασικό θέμα της θρησκείας προκάλεσε πολλές αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Οι χριστιανοί πλέον ήσαν πολίτες πρώτης κατηγορίας. Έτσι πολλοί που δεν είχαν διάθεση να αναλάβουν τον επίπονο αγώνα της μετάνοιας βαπτίστηκαν λόγω συρμού. Χωρίς τις κατάλληλες προϋποθέσεις (εμπειρία θείας Χάρης, κάθαρση, φωτισμό και ακόμη καλύτερα θέωση) σκέφτονταν, στοχάζονταν, πάνω στη διδασκαλία της Εκκλησίας. Άνοιγαν νέους δρόμους λοξούς κι ολισθηρούς. Δημιουργήθηκαν του κόσμου οι αιρέσεις που στρατολογούσαν εύκολα οπαδούς από το πλήθος των ευκαιριακών -άγευστων εμπειριών- κατ’ όνομα μόνο χριστιανών. Όποιος κατέθετε τα καλύτερα λογικά επιχειρήματα μάζευε τους περισσότερους οπαδούς. Αυτός που έχει γευτεί τη θεία Χάρη και διατηρεί ζωντανή σχέση με την Εκκλησία δεν παρασύρεται εύκολα· και αν παρασυρθεί αμέσως το καταλαβαίνει γιατί χάνει την “κατάστασή” του. Έχει “θερμόμετρο”, αμέσως καταλαβαίνει την είσοδο της ασθένειας, και μετανοεί. Οι μεγάλες χριστιανικές αιρέσεις συγκλόνισαν τη Pax Romana. Οι Καίσαρες δεν προλάβαιναν να νομοθετούν για το τρισυπόστατον του ενός και τριαδικού Θεού, για τις φύσεις και τις θελήσεις του ενανθρωπίσαντος Θεανθρώπου, περί εικόνων, λειψάνων και του σωστού τρόπου προσευχής. Φυσικά αυτή η επιλογή ήταν δικαίωμα του Καίσαρα αλλά έφθειρε ανεπανόρθωτα την αναγεννημένη ρωμαϊκή κοινωνία. Μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες προτίμησαν να βρεθούν κάτω από ξένη κυριαρχία προκειμένου να απαλλαγούν από τις ασφυκτικές πιέσεις που ασκούσε πάνω στη θρησκευτική τους συνείδηση η κεντρική ρωμαϊκή εξουσία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Νεαρές, η νομοθεσία του μεγάλου αναμορφωτή και οραματιστή της ρωμαϊκής οικουμένης του Flaviu Justinianu, του Ιουστινιανού έναντι των Ιουδαίων, των Σαμαρειτών και των αιρετικών. Ιδού μερικά αποσπάσματα σε ελεύθερη μετάφραση:

Ῥῆμά τι πρὸς ἡμᾶς ἔναγχος ἡ σὴ μεμήνυκεν ὑπεροχή, τινὰς ἐν τοῖς βουλευταῖς εἶναι Ἰουδαίους τυχὸν ἢ Σαμαρείτας ἢ Μοντανιστὰς ἢ ἄλλως καταπτύστους ἀνθρώπους, … καὶ ἐπειδήπερ αἱρετικοὺς μισοῦμεν, οἴονται κατὰ ταύτην τὴν πρόφασιν ἐλεύθεροι βουλευτικῶν εἶναι λειτουργημάτων. … Ὥστε βουλευέτωσαν μὲν οἱ τοιοῦτοι πάντες … ἀνάξιοι μέντοι βουλευτικῆς ἁπάσης ἔστωσαν τιμῆς. Καὶ ἐπειδήπερ οἱ νόμοι πολλὰ διδόασι τοῖς βουλευταῖς προνόμια, περί τε τὸ μὴ τύπτεσθαι περί τε τὸ μὴ παρίστασθαι μηδὲ εἰς ἑτέραν ἄγεσθαι χώραν καὶ ἕτερα μυρία, τούτων ἀπολαυέτωσαν μηδενός· ἀλλ᾽ εἴ τι μὲν γέγραπται περὶ βουλευτῶν οὐ χαριζόμενον αὐτοῖς προνόμιον	Μερικοί Ιουδαίοι, Σαμαρείτες, Μοντανιστές (αιρετικοί) κ.λπ. προσπαθούν να αποφύγουν το βουλευτικό λειτούργημα εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι μισούμε τους αιρετικούς … Λοιπόν θα υπηρετούν όλοι αυτοί … αλλά δεν θα απολαμβάνουν των πολλών προνομίων που δίνει ο νόμος στους βουλευτές. Κάποια από αυτά τα προνόμια ήταν, η απαγόρευση ξυλοδαρμού, προσαγωγής σε δίκη και η εξορία κ.λπ.. Κανένα προνόμιο από αυτά που ταιριάζουν στους βουλευτές δεν θα έχουν.
Εἰ δέ τις τῶν αἱρετικῶν, οἷς συναριθμοῦμεν καὶ τοὺς Νεστοριανοὺς καὶ τοὺς Ἀκεφάλους καὶ τοὺς Εὐτυχιανιστάς. τολμήσει σπήλαιον τῆς ἰδίας ἀπιστίας οἰκοδομῆσαι ἢ Ἰουδαῖοι νέαν συναγωγὴν κατασκευάσαι, ἡ τῶν τόπων ἁγία ἐκκλησία τὰς οἰκοδομὰς τῇ ἰδίᾳ δεσποτείᾳ ἐκδικείτω.	Όποιος αιρετικός ή Ιουδαίος τολμήσει να κατασκευάσει της “ιδίας απιστίας σπήλαιο” ή Συναγωγή να κατάσχεται αυτό από την τοπική Εκκλησία
Σαμαρείτας γὰρ πρώην θρασυνομένους καὶ κατεπαιρομένους Χριστιανῶν … πολλοῖς μὲν ἐπιτιμίοις ἐσωφρονίσαμεν, ἑνὶ δὲ μάλιστα τῷ μήτε διαθήκας αὐτοὺς δύνασθαι γράφειν … πλὴν εἰ μὴ τοὺς πρὸς τοὺς κλήρους … τῆς ὀρθῆς τῶν Χριστιανῶν εἶναι πίστεως συμβῇ.	Τους Σαμαρείτες τους “θρασυνομένους και κατεπαιρομένους” εναντίον των Χριστιανών με πολλά επιτίμια σωφρονίσαμε. Κυρίως τους απαγορεύσαμε να αφήνουν διαθήκες, εκτός αν οι κληρονόμοι είναι Χριστιανοί.
ἐνδόντες τε μάλιστα πάντων ταῖς Σεργίου τοῦ ὁσιωτάτου τῆς Καισαρέων μητροπόλεως ἐπισκόπου δικαίαις αἰτήσεσιν ἃς ὑπὲρ αὐτῶν ἐποιήσατο, … θεσπίζομεν ἄδειαν εἶναι Σαμαρεί τας λοιπὸν γράφειν διαθήκας καὶ τὰς σφῶν αὐτῶν διοικεῖν οὐσίας, ὡς οἵ τε ἄλλοι παρέχουσι νόμοι διά τε τοῦ παρόντος διορίζομεν,	Ενδώσαμε στα υπέρ αυτών δίκαια αιτήματα του επισκόπου Καισαρείας Σεργίου … και τους δίνουμε άδεια να αφήνουν διαθήκες και να διαχειρίζονται τις περιουσίες τους όπως και οι άλλοι.
Πλὴν ἀλλ᾽ οὐ τὴν αὐτὴν ἀποδίδομεν τάξιν Χριστιανοῖς τε διαδόχοις καὶ Σαμαρείταις, πολλὴν δὲ εἰκότως τοῖς τὰ καλλίω θρησκεύουσι τὴν προνομίαν παρέχομεν.	Όμως τους Σαμαρείτες κληρονόμους δεν τους βάζουμε στην ίδια θέση με τους Χριστιανούς. Δίνουμε προνόμια σε αυτούς που θρησκεύουν σωστά.
ὅθεν εἴ τις αὐτῶν διαθηκῶν τελευτῶν χωρὶς [ἢ καὶ] παῖδας τὰ πρὸς θεὸν διῃρημένους καταλίποι, μόνοι κληθήσονται πρὸς τὴν τούτου κληρονομίαν οἱ τὴν ὀρθὴν τῶν Χριστιανῶν πρεσβεύοντες πίστιν, τῶν ἄλλων ἐκκλειομένων ὅσοι τῆς αὐτῆς ἔχονται τῷ τελευτήσαντι πλάνης.	Εάν κάποιος από αυτούς πεθάνει χωρίς να αφήσει διαθήκη θα τον κληρονομήσουν μόνο αυτά από τα παιδιά του που πρεσβεύουν την ορθή πίστη των Χριστιανών, ενώ, όσα ακολουθούν την ίδια πλάνη με το νεκρό δεν θα τον κληρονομήσουν.
ταῦτα δέ φαμεν οὐκ ἐπὶ παίδων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων συγγενῶν, ἐξ ὁποίας ἂν εἶεν σειρᾶς, ὥστε τοὺς ὀρθὰ θρησκεύοντας τῶν οὐ παραπλήσια τιμώντων προτίμησιν ἔχειν·	Και αυτά όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους άλλους συγγενείς ώστε όσοι ορθά θρησκεύουν να προτιμώνται από τους πλανεμένους.
Πλὴν ἀλλ᾽ οὐχ ὥστε καὶ ἀμεταμέλητον εἶναι τὸ πρᾶγμα τοῖς ἀποκλειομένοις ἐκ τούτου. εἰ γὰρ δὴ βουληθεῖεν καὶ μετὰ ταῦτα πρὸς τὴν ὀρθὴν τῶν Χριστιανῶν πίστιν ἐπανελθεῖν οἱ παρὰ τοῦτο τῶν κλήρων ἀποκλεισθέντες, τὰς οἰκείας ἀπολήψονται μοίρας,	Εκτός και αν όσοι έχουν εκπέσει των κληρονομικών τους δικαιωμάτων επανέλθουν στην ορθή πίστη των Χριστιανών. Τότε θα ξαναποκτούν τα δικαιώματά τους.
ὥστε δὴ καὶ τοῦ σωτηριώδους τυχόντες βαπτίσματος πάλιν ἐπανῆλθον ὅθεν ἐξῆλθον κακοῦ, <καὶ> ταὐτὰ Σαμαρείταις τιμῶντές τε καὶ λυττῶντες διηλέγχθησαν. ἔδοξε τοίνυν ἡμῖν ὀρθῶς ἔχειν τὸν πάλαι καὶ πρότερον κατ᾽ αὐτῶν τεθέντα παρὰ τοῦ ἡμετέρου πατρὸς νόμον ἀνανεώσασθαι. Καὶ διὰ τοῦτο θεσπίζομεν, μὴ κληρονομεῖν αὐτοὺς ἐκ διαθηκῶν ἢ τούτων χωρίς, μηδὲ πρεσβεῖα λαμβάνειν ἢ κατὰ δωρεᾶς τρόπον κομίζεσθαι πρᾶγμα· ἀλλὰ μηδὲ κατὰ τὴν ἐξ ἀδιαθέτου κλῆσιν διαδόχους ἔχειν Σαμαρείτας ἢ ὅλως αἱρετικούς, μηδὲ σχηματιζομένους μὲν τὴν ὀρθὴν τῶν Χριστιανῶν προσδέχεσθαι πίστιν, ταῖς δὲ ἀληθείαις οὐχ οὕτω φρονοῦντας ἢ πράττοντας τὰ ταύτῃ συμβαίνοντα,	Έχει συμβεί να βαπτίζονται και μετά πάλι να επανέρχονται στο κακό από όπου εξήλθαν. Γιαυτό ανανεώνουμε το νόμο του πατέρα μας. Και θεσπίζουμε να μη κληρονομούνε από διαθήκες ή δωρεές ούτε αλλιώς να αποκτούν οι Σαμαρείτες ή οι αιρετικοί, ή όσοι παριστάνουν ότι ασπάζονται την ορθή πίστη των Χριστιανών.
Ἐξαιροῦμεν δὲ τοῦ παρόντος νόμου τοὺς τὰ Σαμαρειτῶν πρεσβεύοντας γεωργοὺς, οὐκ αὐτῶν χάριν, ἀλλὰ διὰ τὰς τῶν παρ᾽ αὐτῶν γεωργουμένων χωρίων συστάσεις καὶ διὰ τοὺς ἐκεῖθεν εἰσαγομένους τῷ δημοσίῳ φόρους τε καὶ προσόδους, ἐξ ἀγροικίας τε πλανωμένους. τούτοις γὰρ γράφειν ἐφίεμεν κληρονόμους … κἂν εἰ Σαμαρειτικῇ πλάνῃ κρατοῖντο,	Εξαιρούμε από αυτό το νόμο όσους από τους Σαμαρείτες είναι γεωργοί, επειδή καλλιεργούν τους αγρούς και αποδίδουν στο δημόσιο φόρους και προσόδους. Σε αυτούς επιτρέπουμε να αφήνουν κληρονομιές αν και ανήκουν στην Σαμαρειτική πλάνη
Σαμαρείτην δὲ στρατεύεσθαι παντελῶς οὐ συγχωροῦμεν, ἀλλ᾽ οὐδὲ πολιτικὸν μετιέναι φρόντισμα, οὐδὲ μὴν συνηγορεῖν ἢ συνεδρεύειν ἢ τοῖς λογιωτάτοις συνίστασθαι ῥήτορσιν ὅλως ἢ νέους παιδεύειν.	Σε Σαμαρείτη καθόλου δεν επιτρέπουμε να κατέχει πολιτική θέση ή να συνεδρεύει ή να ανήκει στους λογιώτατους ρητόρες ή να εκπαιδεύει νέους.
Εἰ δὲ καί τινες ἐκ τούτων τυχόντες τοῦ σωτηριώδους βαπτίσματος φανεῖεν ἐπὶ τὴν προτέραν πλάνην ἐπανελθόντες, τὰ σάββατα παραφυλαττόμενοι ἢ καὶ ἄλλα τινὰ πράττοντες τὰ διελέγχοντα αὐτοὺς ὑποκρίσει τὸ ἅγιον παραλαβεῖν βάπτισμα, δημεύεσθαι τούτους κελεύομεν καὶ πρὸς ἐξορίαν διηνεκῆ παραδίδοσθαι.	Εάν δε κάποιοι από αυτούς αφού δέχτηκαν το σωτηριώδες βάπτισμα αποκαλυφθεί ότι επανήλθαν στη προηγούμενη πλάνη, και τηρούν τα Σάββατα ή και άλλα έθιμα τους και φανερωθεί ότι υποκρινόμενοι δέχτηκαν το βάπτισμα, να δημεύεται η περιουσία τους και να εξορίζονται για πάντα.
Σαμαρείτης δὲ οὐδεὶς οἰκέτην Χριστιανὸν ἕξει, ἀλλ᾽ ἅμα τῷ κτήσασθαι τοῦτον εὐθέως εἰς ἐλευθερίαν ἁρπάζεσθαι. εἰ δὲ καὶ τῆς ὁμοίας αὐτῷ κακοδοξίας ὁ οἰκέτης εἴη, ἐξέστω αὐτῷ τὴν τῶν Χριστιανῶν ἀσπαζομένῳ δόξαν εὐθὺς καὶ τῆς ῥωμαϊκῆς ἀπολαύειν ἐλευθερίας.	Κανένας Σαμαρείτης δεν επιτρέπεται να έχει δούλο Χριστιανό, αλλά μόλις τον αποκτήσει αμέσως να απελευθερώνεται. Αν κάποιος δούλος Σαμαρείτη ασπάζεται αρχικά την ίδια κακοδοξία με το αφεντικό του και μετά γίνει Χριστιανός αμέσως να απελευθερώνεται.

Μπορεί ο Ιουστινιανός να έχτισε το μνημείο-σύμβολο της Ρωμηοσύνης -την αγιά Σοφιά- αλλά η θεμιτή και επιβεβλημένη προσπάθειά του να απελευθερώσει τους υπόδουλους, στους γερμανογενής κατακτητές, ρωμαίους πολίτες των δυτικών επαρχιών δεν έφερε μόνιμους καρπούς και επιτάχυνε την επερχόμενη απώλεια και των επαρχιών της Ανατολής.

Σήμερα που οι κοινωνίες μας έχουν κατακτήσει -τουλάχιστον ως στόχο- το αίτημα της πολυπολιτισμικότητας, της ανοχής της διαφορετικότητας, της προσπάθειας, του αγώνα για αρμονική συνύπαρξη, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις καταστροφικές συνέπειες που έχει για τον πολίτη και την πολιτεία η προσπάθεια της κεντρικής εξουσίας να επιβάλλει τη x “ορθή” μορφή πολιτισμού, δια της βίας, στο σύνολο των πολιτών. Αναφαίρετος πυρήνας της κτιστής λογικότητας είναι η ελευθερία της βούλησης και κάθε πολιτεία οφείλει να φροντίζει για τον εξανθρωπισμό των πολιτών της. Φυσικά κάθε εξουσία συνειδητά ή ασυνείδητα, φανερά ή διαπλεκόμενη θα δεχθεί διάφορες επιδράσεις, θα επηρεαστεί στο νομοθετικό της έργο. Άλλο αυτό όμως και άλλο η συνειδητή και διακηρυγμένη πρόθεση να επιβληθεί ένας και μόνο ένας πολιτισμικός τρόπος και μάλιστα δια της βίας. Το ερώτημα είναι: Γιατί έπρεπε οι χριστιανικές κοινωνίες (με ή χωρίς “αυτιά”) να περάσουν μέσα από τη δίνη, τη σκοτοδίνη του δογματικού Σχολαστικισμού· την τάχα φωτεινή, ανέμελη, υπεραισιόδοξη ατμόσφαιρα του δογματικού Μοντερνισμού· και τη χαοτική ομορφιά της αμορφίας του κατακερματισμένου Μεταμοντερνισμού, πριν αποφασίσουν, ότι, μέχρι να φτάσουμε να αγαπάμε τον πλησίον μας -και τον εχθρό μας- καλόν είναι να αγωνιζόμαστε “με νύχια και με δόντια”, “εδώ και τώρα”, τουλάχιστον να ανεχόμαστε τον διαφορετικό συμπολίτη μας, να του επιτρέπουμε δηλαδή να αναπνέει και αυτός το οξυγόνο της ατμόσφαιρας, όσο θα υπάρχει επί της γης.

Επίλογος

Η Ρωμηοσύνη είναι η μορφή ζωής που προέκυψε όταν η Εκκλησία του Χριστού με την ενδοκοινωνική της παρουσία διέλυσε τα φιλοσοφικά προβλήματα που είχαν θέσει οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, και πρόσφερε στην απάνθρωπη Pax Romana την θεραπευτική, αναγεννητική δύναμη του Σταυρού. Ο Χριστός διέλυσε την ερώτηση του Πιλάτου με το να μη την απαντήσει και με τη Σταύρωση και Ανάστασή Του· εξασφαλίζοντας και για τον Πιλάτο την εν τω Παραδείσω διαβίωση εις πάντας τους αιώνας. Το να πάμε στον Παράδεισο όταν πεθάνουμε είναι μάλλον το μόνο εύκολο, ίσως, το μόνο σίγουρο. Το δύσκολο είναι να πάμε από “εδώ και τώρα”. Και το ακόμα πιο δύσκολο να έρθει “εδώ και τώρα” στη γη, ως καινούρια μορφή ζωής, για όλους τους θνητούς: Η ΕΙΡΗΝΗ. Η σωστή ερώτηση ήταν: “Τις εστι αλήθεια;” Και η απάντηση θα ήταν: “Εγώ Ειμί”! Εκείνη η πρώτη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης –η Ρωμηοσύνη- ιστορικά, διαχρονικά, απέτυχε από ενδογενής και εξωγενής παράγοντες. Mεγάλες κοινωνικές ομάδες πιστών στον Εσταυρωμένο κατάντησαν “Σταυροφόροι” -με αυτιά- σταυρωτές των αδελφών τους και όχι των παθών τους· σταυρωτές των ταπεινών, ακαλλιέργητων στη διάνοια, απανταχού της γης, παιδιών του Σταυρωμένου και όχι σταυρωτές “αυτόχειρες” του υπερφίαλου ατομικού, φυλετικού, κοινωνικού, εθνικού, θρησκευτικού Εγώ τους. Είθε η άλλη που στις μέρες μας ήδη έχει ξεκινήσει να πετύχει και να καταφέρει να φέρει την πολυπόθητη ΕΙΡΗΝΗ στη καταταλαιπωρημένη μας γη.

Πριν μερικές δεκαετίες ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε διατυπώσει το σύνθημα: “Ανήκωμεν εις την Δύσιν”. Ναι μας ανήκει και η Δύση και η Ανατολή και ο Βοράς και ο Νότος και ο κόσμος όλος γιατί ως ‘εμείς’ νοιώθουμε και εννοούμε την ανθρωπότητα όλη και γιατί οι λαοί της Δύσης περιμένουν, στην κοιλιά του λύκου που τριγυρνούσε Λεύτερος o Franc, την μάχαιρα του Λόγου να σκίσει την τριχωτή επιφάνεια και να τους ελευθερώσει, να ελευθερώσει την Κοκκινοσκουφίτσα, τους απόγονους των δουλοπαροίκων, των vilain, που μέχρι σήμερα, παρά την κυρίαρχη προπαγάνδα του ρατσιστή τοπικιστή Αστερίξ, σέβονται και με χαρά θυμούνται το ρωμαϊκό τους παρελθόν και τη γιαγιά της Κοκκινοσκουφίτσας την Εκκλησία της Πρεσβυτέρας Ρώμης που την καταβρόχθησε τον 11^ο αιώνα ο κακός ο λύκος, ο Eλεύθερος, o Franc, και αφού ντύθηκε τη φορεσιά της -ανέβηκε στο θρόνο του Πάπα- κατάφερε να ρουφήξει όλους τους λαούς που είχαν μάθει να καθοδηγούνται από την επί κεφαλής μήτρα που αντικατέστησε με την σχιστή τιάρα η οποία όταν στραφεί κατά 90^ο δείχνει την πραγματική της ταυτότητα. Αφού τους ελευθερώσει η δίστομος μάχαιρα του λόγου θα γεμίσει την κοιλιά του λύκου με πέτρες -με όσους αρνούνται να αγωνιστούν για να μετατραπούν από πέτρα σε φως- με τους απολιθωμένους θνητούς, τους άμοιρους φωτιστικής ενέργειας και θα τον πετάξει στο ποτάμι της Ιστορίας να … χαθεί. Πριν μερικά χρόνια “των καιρό των ταυτοτήτων” ο Κώστας Σημίτης είχε πει: “Πρώτα απ’ όλα είμαστε Ευρωπαίοι” … βεβαίως γιατί είμαστε οι γνήσιοι Ρωμαίοι.

Διονύσης Παπαχριστοδούλου

18-11-2002

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΥΚΙΕΣ

Συκιές Θεσσαλονίκης. Για την ομιλία του Ναυπάκτου στον άγιο Χαράλαμπο Συκιών, Δευτέρα 2-12-2002 με θέμα “Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία”. Απάντηση email σε φίλο.

>Αλήθεια πώς ήταν η ομιλία στη Θεσ/νίκη;

Η ομιλία ήταν πολύ ωραία. Μίλησε για πέντε “πράγματα” … τέταρτο ο θάνατος (πνευματικός και σωματικός) το κοινός λεγόμενο ντάουν … Δυστυχώς έχω πρόβλημα όπως πάντα με τη μνήμη. Στις ερωτήσεις που έγιναν απάντησε με πολλά λόγια, αλλά ξέρεις, όταν είσαι ανάμεσα σε ξένους, ο άλλος δεν ρωτάει για να σου δώσει ευκαιρία να πεις διάφορα αλλά συνήθως θέλει συγκεκριμένες και ει δυνατόν σύντομες απαντήσεις. Ρώτησε (στην ουσία τοποθετήθηκε αρνητικά) και ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος μέγας θεολογάρος θεολογοστρουμπουλήθρας στο γραπτό του λόγο. Αν θέλεις να ταπεινωθείς και να νοιώσεις ολίγον ηλίθιος διάβασε κάνα βιβλίο του. Στις ερωτήσεις-τοποθετήσεις του όμως ήταν σαφής. Για παράδειγμα είπε: Αφού θεωρείται ότι τα πάθη στη ψυχή δημιουργούνται από τη στροφή της προς το σώμα (αρχικά η σειρά ήταν: Η ψυχή τρέφεται από τη Χάρη, το σώμα από την ψυχή και αντανακλά και στην φύση την άκτιστη ευπρέπεια. Μετά την πτώση η ψυχή στρέφεται προς το σώμα για να τραφεί και το σώμα απομυζά την κτίση) πως εξηγείται η περίπτωση διάβολος (δηλαδή αφού ο διάβολος δεν έχει σώμα πως έχει πάθη); Η απάντηση νομίζω ήταν ότι: Τα πάθη δημιουργούνται όταν η ψυχή στρέφεται προς το σώμα μεν αλλά κύρια αιτία τους είναι το ότι η ψυχή πεινάει, ο πνευματικός θάνατος (όπως και στην περίπτωση του διαβόλου) και η προς το σώμα στροφή και αυτή είναι αποτέλεσμα του πνευματικού θανάτου που γεννά τα πάθη. Ο Δεσπότης είπε πολλά που δεν θυμάμαι αλλά στην ερώτηση δεν απάντησε. Άλλο που είπε ο Λουδοβίκος ήταν: “Είπατε ότι η Χάρη του Θεού έρχεται στον άνθρωπο αποκλειστικά με την νοερά προσευχή στο Φωτισμό” ή κάπως έτσι το διατύπωσε. Εδώ ο Δεσπότης τόνισε ξανά νομίζω ότι ήδη είχε πει, ότι έρχεται με τα Μυστήρια εντός της Εκκλησίας κ.λπ. Μου ήρθε να του πω του “Λούντβιχ”: Η θεία Χάρη έρχεται ποικιλοτρόπως … όταν ο άνθρωπος έχει μετάνοια και ταπείνωση και η νοερά προσευχή δεν είναι ο αποκλειστικός τρόπος αλλά είναι το αποκλειστικό κριτήριο για να διαγνώσει κανείς ότι πράγματι βρίσκεται στο στάδιο του Φωτισμού της νοεράς ενέργειας και δεν ταξιδεύει σε φανταστικούς κόσμους “πνευματικότητας”. Οι σύγχρονοι όμως θεολογάροι και χριστιανάροι δεν γουστάρουμε τα κριτήρια που ξεσκεπάζουν την ουφώδη και ζοφώδη κατάστασή μας γιαυτό “μας τη δίνουν” οι αναφορές στη νοερά προσευχή η οποία είναι ένα πεντακάθαρο κριτήριο και αν το δεχόμασταν θα ταπεινωνόμασταν που θα αναγνωρίζαμε τη φτώχεια μας και τις αιτίες της “μέσα στο δωμάτιο” μίζερης ζωής μας και τότε ίσως μετανοούσαμε, και θα μας πλημμύριζε και θα μας τρέλαινε η θεία Χάρη.

Ένας γιατρός επίσης ρώτησε για τη Ψυχιατρική, ότι είναι όπως και η υπόλοιπη Ιατρική, πρέπει δηλαδή να επεμβαίνει όταν χρειάζεται με φάρμακα κ.λπ. Ο Δεσπότης απάντησε το γνωστό, Ναι, όταν πρέπει, και ότι η Νευρολογία αναλαμβάνει να εξομαλύνει τα από τον άνθρωπο προς το περιβάλλον ενώ η Ψυχολογία μελετά τα από το περιβάλλον προς τον άνθρωπο (είπε ότι του το κατέβασαν από το Internet το σχετικό άρθρο).

Νομίζω ότι με τη Νευρολογία και τη Ψυχολογία υπάρχει ένα λεπτό πρόβλημα. Εντάξει, σίγουρα σε κάποιες ακραίες καταστάσεις χρειάζεται το σώμα φαρμακευτική υποστήριξη, η ψυχή με τη μετάνοια θεραπεύεται εύκολα ενώ το σώμα θέλει χρόνο. Μπορεί όμως ο ασθενής να επιλέξει, με την σύμφωνη γνώμη του Πνευματικού του να υπομένει τις όποιες σωματικές δυσλειτουργίες περιμένοντας την εν καιρώ θεραπεία του εν τη Εκκλησία, δια της τροφοδοσίας μέσω των Μυστηρίων και της άσκησης. Όμως η Νευρολογία, Ψυχολογία, Ψυχιατρική ορίζουν ως νορμάλ άνθρωπο, ας πούμε, αυτόν που διατηρεί την ντοπαμίνη του σε νορμάλ επίπεδο και επιδιώκουν οπωσδήποτε να μας κρατάν σε εκείνη την ισορροπία. Αλλά ο π. Σωφρόνιος λέει ότι τα χαρίσματα που δέχτηκε τα χρωστάει στα μεγάλα διαστήματα βαριάς θλίψης που πέρασε στη ζωή του. Αν τον είχε από κοντά κάποιος Νευροψυχίατρος, Νευρολόγος ή Ψυχολόγος θα είχε φροντίσει να τον “απαλλάξει” από αυτό το βάρος, να τον βοηθήσει να “εκλογικεύσει” την κατάστασή του και να απαλλαγεί από την ζόρικια θλίψη· θα τον εμπόδιζε να ζήσει ως πτωχός τω πνεύματι και θα τον σακάτευε. Γιαυτό χρειάζεται διακριτικός Πνευματικός που θα αφήνει τους αγωνιζόμενους να βιώνουν τη χρόνια βαριά θλίψη (ή και θα τους την προκαλεί!) και μόνο όταν θα διαβλέπει αρρωστημένη κατάσταση κατάθλιψης και ότι εξ αιτίας της έχει προκληθεί σωματική αναπηρία θα στέλνει το θύμα για φαρμακευτική υποστήριξη.

Οι Βουδιστές θέτουν ως ανθρωπολογικό στόχο το Νιρβάνα και για την επίτευξή του προτείνουν μια κάποια ασκητική αγωγή. Οι Πατέρες θέτουν ως ανθρωπολογικό πρότυπο τον Θεάνθρωπο και επίσης προτείνουν μια συγκεκριμένη ασκητική μέθοδο δοκιμασμένη επί αιώνες. Οι Νευρολόγοι, Ψυχολόγοι, Ψυχίατροι ποιο ανθρωπολογικό πρότυπο προκρίνουν; Ο καθείς και η τρέλα του. Ήρθε ο Φρόυντ και προκάλεσε την λεγόμενη σεξουαλική απελευθέρωση. Μας μίλησε για λίμπιντο και απωθημένα βιώματα. Γνωρίζουμε το μέγεθος της ανθρωπολογικής καταστροφής έχουν προκαλέσει οι θεωρίες του που τόσο ευρύτατα και κυριαρχικά έχουν διαδοθεί και κυριαρχήσει στο δυτικό τρόπο ζωής; Υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να έχουν σακατέψει εκατομμύρια θνητών;

Υπάρχει η τάση κάποιοι Πνευματικοί να θέλουν να σπουδάσουν και Ψυχολογία, Ψυχιατρική ή Νευρολογία βλέπε Φάρος ... Αν αυτό το θέλουν για λόγους μάρκετινγκ καλώς. Μπορούν να είναι Ψυχολόγοι κ.λπ. και σε αυτούς που προσέρχονται και δεν επρόκειτο να πάνε σε Πνευματικό να πλασάρουν την ασκητική μέθοδο της Εκκλησίας αν φυσικά ο ασθενής εν γνώσει του το αποδεχτεί τελικά. Αλλά είναι πρόβλημα όταν πάνε να σπουδάσουν για να “ενημερωθούν” και έτσι να μπορέσουν να “βοηθήσουν” το σύγχρονο άνθρωπο γιατί τάχα, Τι έχουν να μας πουν οι Πατέρες για τα σύγχρονα προβλήματα; Λες και ήταν, είναι ή θα είναι ποτέ το πρόβλημα του ανθρώπου κάτι άλλο εκτός από τον εντός χάσκοντα και γιγαντούμενο και κυριαρχούντα θάνατο.

Αν οι θνητοί αφεθούν άνευ όρων στα χέρια των Νευρολόγων, των Ψυχιάτρων και των Ψυχολόγων τότε θα σακατεύονται, και θα παραμένουν για πάντα σωστά κοινωνικοποιημένες κότες.

Ο Victor Frankl (ΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ) αν θυμάμαι καλά λέει –διδαγμένος από την παραμονή του στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης για Εβραίους– ότι το βασικό που χρειάζεται ο άνθρωπος για να κερδίσει τη ζωή του είναι η στοχοθεσία, ο λόγος (σκοπός). Αυτό που σώζει τον άνθρωπο είναι το να έχει στόχους, οράματα και να αγωνίζεται γιαυτά. Τα ίδια έλεγε και ο Russel. Ο Βιτγκενστάιν όμως είχε πει ότι: το αν θα σωθεί κάποιος εξαρτάται από τα βάσανα και την δύναμη να τα υπομένει. Οι θλίψεις, ο πόνος στη ζωή είναι σαν ένα χρέος –όχι νομικίστικα αλλά ιατρικά- κάθε θνητός οφείλει να υπομείνει μια x ποσότητα θλίψης-πόνου για να θεραπευτεί. Αυτή μπορεί να την “ξεχρεώσει” με πονόδοντο, πονοκέφαλο, κοιλόπονο, ξεφτίλα, ύβρεις, απόρριψη και οτιδήποτε άλλο. Όμως ο συμβαίνων πόνος-θλίψη πάει ίσως χαμένος όταν ο θνητός αντιστέκεται και αγωνίζεται να τον αποφύγει. Καρποφορεί μόνο όταν εκούσια ο άνθρωπος δέχεται να πονέσει όχι ως μαζοχιστής αλλά ως ασθενής που υπομένει τον αναγκαίο πόνο για να θεραπευτεί. Η προσφορά της συμβουλής του Φράνκλ είναι ότι προσφέρει μια δικαιολογία στον θνητό να υπομένει εκούσια χωρίς αντίσταση και διαφυγή τον x πόνο-θλίψη. Μάλλον δεν είναι η στοχοθεσία που θεραπεύει άλλα το ότι η στοχοθεσία επιτρέπει στον υπομένοντα να υπομείνει άνευ απελπισίας και καταθλίψεως τον απαιτούμενο πόνο-θλίψη. Όταν η απαιτούμενη ποσότητα βιωθεί εκούσια τότε τελειώνει αυτός ο κύκλος των μαθημάτων και αρχίζουν άλλα (που έλεγε και η γ. Γαβριηλία) ίσως πιο ζόρικα, ίσως πιο γκαγκάν. Η ασκητική μας παράδοση λέει: Δώσε αίμα λάβε Πνεύμα. Αν σήμερα διατυπωνόταν αυτή η ρήση ίσως θα έλεγε: Δώσε ντοπαμίνη πάρε Πνεύμα …

>Η βαριά θλίψη του Γέροντα Σωφρόνίου, νομίζω αναφέρεται στην συναίσθηση της αμαρτωλότητος που είχε και λείπει από μας.

Δεν είμαι ούτε Ψυχίατρος ούτε Πνευματικός. Η μοναδική πείρα που έχω είναι από την αφεντιά μου και από διαβάσματα, αλλά μου έρχεται να πω ότι βασικός παράγοντας είναι το αν τα γεγονότα σε σέρνουν από μπροστά ή σε τραβάνε από πίσω. Αν αγωνίζεσαι αγωνιωδώς να ανεβάζεις τα επίπεδα της ντοπαμίνης τότε οι θλίψεις σε βουλιάζουν ενώ αν γνωρίζεις ότι η μείωση τους συντελεί στην ωρίμανση σου τότε οι θλίψεις βιώνονται με κάποια δόση χαρμολύπης και μάλλον ευεργετούν. Άλλο να πονάει το δόντι σου επειδή σε βασανίζουν και άλλο επειδή ο οδοντίατρος στο καθαρίζει. Η συναίσθηση της αμαρτωλότητας νομίζω είναι συναίσθηση του εν ημιν θανάτου. Αυτό που χρειάζεται ο Οδυσσέας – ο οδυνόμενος πλάνητας – είναι η νοσταλγία της Ιθάκης, ο πόθος της Πηνελόπης, η μνήμη ότι τα βάσανα έχουν νόημα, θεραπεύουν, συντελούν στο να γίνει ο Οδυσσέας αξιοπρεπής βασιλεύς, αξιοπρεπής άνθρωπος. Η κατάθλιψη λέγεται και απελπισία. 100 κιλά θλίψης αντέχονται προκειμένου να κερδίσεις μια ακόμα και εκ του κόσμου τούτου καραγκαγκάν εμπειρία. 10 κιλά θλίψης δεν αντέχονται αν έρχονται άνευ λόγου. Νομίζω ότι σήμερα το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι δεν βλέπουμε τον λόγο να υποφέρουν θλίψεις και γιαυτό είμαστε υπερευαίσθητοι. Με το παραμικρό κλατέρνουμε. Παλιά πες η πίστη σε μετά θάνατον ζωή πες η περιορισμένη δυνατότητα επίτευξης υλικής ευδαιμονίας βοηθούσαν και οι άνθρωποι ήσαν πιο ανθεκτικοί. Η κατάθλιψη λέγεται και απογοήτευση. Ο καταθλιμμένος χάνει την γοητεία του, λειώνει, χάνει τους μυς του προσώπου του, χάνει το σχήμα του. Ο σωστά θλιβόμενος είναι πανέμορφος, όσο πιο βαθιά θλίβεται τόσο ομορφότερος είναι.

>έτσι και πέσουμε σε θλίψη εξ αιτίας κάποιου βιοτικού γεγονότος, έστω ήσσονος σημασίας, άντε να βγούμε εύκολα μετά..

Και μόνο που τίθεται το θέμα έτσι δείχνει το προβληματικόν της καταστάσεως. Το θέμα δεν είναι να βγούμε εύκολα ή δύσκολα, το θέμα είναι να μάθουμε να συζούμε ως γνήσιοι σύζυγοι και το ξεχείλισμα της χαράς θα έρχεται από μόνο του όσο και όταν χρειάζεται. Και οι τρίχες της κεφαλής μας είναι αριθμημένες. Και η ποσότητα της ντοπαμίνης προφανώς απολύτως και αδιαλείπτως ελεγχόμενη υπό του Δημιουργού. Όταν απελπιζόμαστε δεν πέφτουμε σε θλίψη, βουλιάζουμε ηδονικά στη κινούμενη άμμο της κατάθλιψης.

ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

Έδεσσα, 18 Δεκεμβρίου 2002

Κύριε Γιανναρά

Χαίρετε

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

και

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

ΥΓ 1. *

ΥΓ 2. *

Λέγομαι Διονύσης Παπαχριστοδούλου και είχαμε μια κάποια γνωριμία στο γραφείο του κ. Σιάσιου, την Πέμπτη 5-12-2002, στη Θεσσαλονίκη. Δεν ξέρω αν ήμουν φορτικός, εκνευριστικός ή αφελής αλλά εγώ χάρηκα για την, από κοντά, γνωριμία. Προσθέτω το “από κοντά” επειδή σας γνωρίζω από τα βιβλία σας από τη δεκαετία του 70. Για τρία - τέσσερα χρόνια (1977-1981) ήμουν ερωτευμένος με τον Χρήστο Γιανναρά. Μετά το 81 “έμπλεξα” με τον Ν. Γ. Πεντζίκη και τον Ρωμανίδη (όντως αταίριαστο ζευγάρι αλλά με κοινό χαρακτηριστικό την απέχθεια για τη Μεταφυσική σκέψη· την αγάπη για τα πράγματα, την πραγματική εμπειρία, και έναν τρόπο να εκφράζονται όπως και ο Βιττγκενστάιν : “Κάθε πρόταση εισάγεται, όπως είπε κάποτε ο Russell, “σαν τσαρικό διάταγμα””). Αργότερα ενθουσιάστηκα με τα γραπτά του π. Σωφρονίου Σαχάρωφ, την γ. Γαβριηλία και πρόσφατα τις Ομιλίες του π. Παΐσιου. Τελευταία –το καλοκαίρι του 2002- “έπαθα πλάκα” με την περίπτωση Λούντβιχ Βιττγκενστάιν . Σαν ταφόπετρα ήρθε και πλάκωσε, και εξαφάνισε, την όποια εναπομείνασα διάθεση για αύξηση της, εν τω ενδοκρανιακώ ζελέ, έκχυσης της -ευγενούς και προσφιλέστατης μεταξύ των ζώντων και διψώντων για ζωή θνητών, και δη ημών των δυτικών- ντοπαμίνης. Του νευροδιαβιβαστή που εξ αιτίας των διακυμάνσεων της συγκέντρωσής του στο μεσοκυττάριο ενδοεγκεφαλικό συναπτικό χώρο βιώνουμε τα συγκλονιστικά συναισθήματα της χαράς (αυξημένη έκκληση ντοπαμίνης στον αμυγδαλοειδή πυρήνα) και της θλίψης (μειωμένη έκκληση ντοπαμίνης και σεροτονίνης) και σε ακραίες καταστάσεις πέφτουμε στη Σκύλλα της Σχιζοφρένειας (υπερβολικά αυξημένη έκκληση ντοπαμίνης) ή στη Χάρυβδη της Κατάθλιψης (υπερβολικά μειωμένη έκκληση σεροτονίνης) όταν δεν επιλέγουμε εκούσια την εν πτωχεία πνευματική, την εν πόνω και θλίψεσι διαβίωση· όταν δεν προσανατολιζόμαστε αντιευδαιμονιστικά, εν μετανοία, προς τον όσο το δυνατόν περιορισμό της έκχυσης της ντοπαμίνης, για να μας δοθεί το να γλεντάμε πραγματικά τη ζωή “εδώ και τώρα”. Ο υπέροχος ΑυστριακοΓερμανοΕβραίος με βοήθησε να αντιληφθώ ότι έχει ρεαλιστικό νευροβιολογικό υπόβαθρο η πατερική ρήση: Δος αίμα λάβε Πνεύμα. Ίσως σήμερα θα μπορούσε να μεταγραφεί: Δος ντοπαμίνη λάβε Πνεύμα!

Κύριε καθηγητά, σας αντιγράφω ένα απόσπασμα από μια απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μπαλογιάννη επί του θέματος. Ολόκληρη την ομιλία του, συν έναν σχολιασμό της που έκανα στα μέσα Νοεμβρίου 2002 για χάρη ενός φίλου, αποστέλλω συνημμένα.

“Εδώ πρέπει να θίξουμε το θέμα της χημικής μορφής ενεργείας που απελευθερώνεται μέσα στην συναπτική σχισμή. Είδαμε ότι αυτό το τεράστιο εργαστήριο της ηλεκτρικής ενέργειας που λέγεται ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ, λειτουργεί δια μέσου της συνεχούς ΕΝΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ. Αυτή η χημική ενέργεια που θα απελευθερωθεί μέσα στο συναπτικό χώρο, απελευθερώνεται με την μορφή πολλών ουσιών που ονομάζονται: ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΑΙ. Μέχρι στιγμής έχουν απομονωθεί 50 τέτοιες ουσίες, η σημασία των οποίων είναι μεγίστη για ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΝΕΥΡΙΚΗΣ ΔΙΕΓΕΡΣΕΩΣ. Και από τις ουσίες αυτές μερικές διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στη δόμηση, κωδικοποίηση και έκφραση του συναισθήματος. Πριν πολλά χρόνια δεν γνωρίζαμε ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΕΩΣ. Βλέπαμε τους ανθρώπους γύρω μας πολλές φορές να ζουν σ’ ένα πέλαγος βαθιάς μελαγχολίας, και πιστεύαμε ότι τα αίτια αυτής της μελαγχολίας είναι είτε εξωγενή είτε εκ κάποιας κληρονομικής προδιαθέσεως. Πάλι βλέπαμε τον άνθρωπο να διακατέχεται από έντονο άγχος, από έντονη αγωνία, και παρ’ όλες τις ευνοϊκές συνθήκες μέσα στις οποίες ζει, το άγχος να μην υφίεται, και πιστεύαμε ότι αυτό αποτελεί μια χαρακτηρολογική ιδιομορφία του ανθρώπου. … Πριν από λίγα χρόνια ο ΚΟΡΝΙΚΕΒΙΤΣ κι ο ΜΠΕΡΙΝΓΚ διαπίστωσαν ότι μέσα σ’ αυτές τις συνάψεις, που έχουν σχέση με την έκφραση του συναισθήματος, άλλοτε υπάρχει ΠΟΛΛΗ ΝΤΟΠΑΜΙΝΗ, κι άλλοτε ΛΙΓΗ. Άλλοτε υπάρχει ΠΟΛΛΗ ΝΟΡΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗ, κι άλλοτε τα επίπεδά της είναι πολύ χαμηλά. Κι αυτό συνδέεται άμεσα με το συναισθηματικό φορτίο που φέρει ο άνθρωπος. Όταν τα επίπεδα της Ντοπαμίνης αυξάνονται για λόγους, πολλές φορές, ανεξαρτήτους της θελήσεως του ατόμου, το άτομο θα ζει μ’ ένα αίσθημα ΧΑΡΑΣ μέσα στην ψυχή του, θα είναι ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΣ, θα είναι ΑΙΣΙΟΔΟΞΟ, θα επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους γύρω του, θα παρουσιάζει μια ξεχωριστή λειτουργικότητα στο χώρο του. Θα αναπτύσσει δραστηριότητα στον τομέα του, ενώ αντιθέτως εάν η ΝΤΟΠΑΜΙΝΗ στο επίπεδο των συνάψεων είναι πολύ ελαττωμένη, το άτομο θα βρίσκεται σ’ ένα πέλαγο ΘΛΙΨΕΩΣ και ΑΠΕΛΠΙΣΙΑΣ. Θα διακατέχεται από μια ξεχωριστή ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ και θα δείχνει μια εντυπωσιακή ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΓΕΓΟΝΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ, μέσα στον κοινωνικό χώρο”.

Στις 23-2-2001 είχα γράψει σε ένα κειμενάκι με τίτλο “ΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ” (το οποίο ολόκληρο αποστέλλω συνημμένα): “Μιλώντας, γύρω στο -80, "περί Μεταφοράς", ο Ν. Γ. Πεντζίκης μεταξύ των άλλων είχε πεί: "πρέπει να μεταμορφωθεί το άμεσο ερωτικό συναίσθημα σε ερωτικό αίσθημα". Νεαρά τις ερωτά: "πώς μπορεί να επιτευχθεί τούτο;" και ο ερωτηθής απαντά: "σ’ αρέσουν οι χυλόπιττες; έ, τρώγοντας χυλόπιττες". Σύναισθημα και αίσθημα· η διαφορά ένα σύν-· δηλαδή το συναίσθημα δεν είναι αίσθημα γενικό, καθολικό, κοινό των ανθρώπων, ο ήλιος, το φεγγάρι, αλλά είναι το δικό μου αίσθημα, έχει μέσα το "εγώ" για αρχή και τέλος του. Η "χυλόπιττα" (ο εκούσιος θάνατος, το κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι, η μείωση της ντοπαμίνης) βοηθάει τα μέγιστα στο χτύπημα, το γκρέμισμα του υπερφίαλου "εγώ" και των φαντασμάτων των φαντασμένων του. Αρκεί να μην βαρυστομαχιάσει κανείς και τα "βάψει μαύρα" και αφήσει την κατάθλιψη να κυριαρχήσει. Ο μυλωνάς πρέπει να φροντίζει, να συντηρεί τον μύλο, να "προπονείται" καθημερινά, και τότε, "ο καλός ο μύλος όλα τα αλέθει"”.

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

Στο Κατηχητικό μας έλεγαν ότι τα αγόρια είμαστε το οινόπνευμα και τα κορίτσια η φωτιά και ότι αν βρεθούμε κοντά θα γίνει μπουμ …

Αν ήμουν υπάκουος μάλλον θα ήμουν ένας αγιογράφος Αρχιμανδρίτης και αν ήμουν πολύ υπάκουος ίσως να ήμουν και Δεσπότης!

Τώρα είμαι ένα τσογλάνι που του αρέσει να παίζει με τη φωτιά, να συζητά, να γράφει, να διαβάζει κ.λπ.

Αν ξαναβρισκόμουν στην αφετηρία (1982) δεν ξέρω τι θα διάλεγα. Ευτυχώς τότε δεν ήξερα τι με περίμενε.

Αρχές Δεκεμβρίου, Τρίτη βράδυ, είδαμε με την Ιωάννα (το έτερον ήμισυ) μια ταινία: FEMME FATALE. Είχε και ολίγον σεξ. Μετά που βγήκαμε γελούσα: τι είδαμε; … τίποτα … Την επόμενη Κυριακή το πρωί στη θεία Λειτουργία μου ήρθε, φλας, το νόημα.

Η ιστορία ήταν:

Μια συμμορία σχεδίασε κλοπή βαρύτιμων κοσμημάτων που φορούσε σαν φίδι τυλιγμένο στο γυμνό κορμί της ένα μοντέλο. Ως δημοσιογράφος, μια πόρνη, μέλος της συμμορίας κατά τη διάρκεια δεξίωσης παρέσυρε με δόλωμα την ηδονή το μοντέλο στις γυναικείες τουαλέτες και πάνω στο χαμούρεμα, της έβγαλε τα στολίδια τα έριξε στο πάτωμα και από τη διπλανή τουαλέτα ο σκληρός, ο μαύρος, τα αντάλλαξε με ψεύτικα. Χτύπησε συναγερμός, τον πιάσανε τον μαύρο. Η πόρνη το έσκασε με τα κοσμήματα. Μετά από χρόνια βγήκε ο μαύρος από τη φυλακή την βρήκε και την πέταξε από τρεις-τέσσερις ορόφους σε μια τζαμαρία-στέγη. Από κάτω είχε κάτι σαν πολλά χαλιά στοιβαγμένα. Έπεσε πάνω τους η πόρνη και γλίτωσε. Την μάζεψαν ένα ζευγάρι, γονείς μιας φευγάτης που της έμοιαζε. Την νόμισαν για την κόρη τους και την πήγαν στο σπίτι τους. Έφυγαν. Θα γυρνούσαν ξανά το βράδυ. Η πόρνη βρήκε ένα διαβατήριο και εισιτήριο για Αμερική. Γύρισε η κόρη σε άθλια κατάσταση και έβγαλε πιστόλι να αυτοκτονήσει.

1^η Εκδοχή: Η πόρνη την άφησε να σκοτωθεί και έφυγε αντ’ αυτής στην Αμερική. Στο αεροπλάνο γνώρισε έναν πλούσιο αμερικάνο, παντρεύτηκαν, αυτός έγινε πρέσβης και ξαναγύρισαν στο Παρίσι. Την βρήκε ο μαύρος και την σκότωσε.

2^η Εκδοχή: Η πόρνη δεν άφησε την κόρη να αυτοκτονήσει και την έστειλε στην Αμερική. Σε ένα τροχαίο σκοτώθηκε ο μαύρος και έζησε με τα κλοπιμαία η πόρνη καλά κι εμείς καλύτερα.

Δίδαγμα αν κοιτάς το συμφέρον σου χάνεις, αν βοηθάς τον πλησίον σου κερδίζεις. Κέρδος, το δίδαγμα που θα το καταλάβεις, αν το καταλάβεις, κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας μετά από τρεις-τέσσερις μέρες και οι διεγερτικές της φιληδονίας σκηνές.

Ο Ν. Γ. Πεντζίκης έλεγε ότι όλα τα χρωστάει στις γυναίκες! Προσυπογράφω τη δήλωση με τη διευκρίνιση ότι μετά την αγάπη που προσφέρουν οι άγιοι (οι ζώντες επί γης, οι σύγχρονοι, και οι άλλοι) και γενικά η Εκκλησία (που στο κάτω κάτω και αυτά τα χρωστάμε σε γυναίκα, την Παναγία) οι άνθρωποι που από φυσικού τους έχουν και συχνά προσφέρουν σχεδόν ασυναίσθητα αγάπη είναι αυτοί που κουβαλάνε σώμα γένους θηλυκού. Άλλωστε είναι γνωστό ότι Εύα σημαίνει ζωή. Από 8 μέχρι 38 χρονών (γεννηθείς 15-4-1958) συνεχώς και αδιαλείπτως αναζητούσα και επιδίωκα να συμβαίνει στον εγκέφαλό μου η χημεία του έρωτα, του άμεσου ερωτικού συναισθήματος. Πάσι θυσία επιδίωκα να βρίσκω και να “δαγκώνω λαμαρίνα”. Κυνηγούσα το φως -ο διψασμένος- τη ζωή. Στο Νηπιαγωγείο παίζαμε “Αμαζόνες” και διάλεγα πια θα κυνηγήσω. Στη Τρίτη Δημοτικού ερωτεύτηκα μια συμμαθήτριά μου (τη μία από δύο δίδυμες που τότε ήρθαν από Γερμανία). Τον Ιανουάριο του 1977 πήγα στο Βελιγράδι και γράφτηκα στο πρώτο έτος της εκεί Θεολογικής. Στο τότε Γυμνάσιο φοιτούσα στο Πρακτικό και ήθελα να γίνω Φυσικός ερευνητής … Στο Βελιγράδι ήμουν συμφοιτητής με τον πατέρα Άβελ Κωνσταντινίδη, τότε Διονύση. Τον τσίγκλιζα για τον “Σωτήρα” και μια φορά (όπως σας ανέφερα στο γραφείο του Σιάσιου) αγανακτισμένος είχε κουλουριαστεί στο πάτωμα και είχε σκεπαστεί με μια κουβέρτα ενώ εγώ όρθιος μπροστά του διάβαζα Γιανναρά … εν είδη εξορκισμού. Τελικά ο “ξορκισμός” πέτυχε και όταν επιστρέψαμε στην Ελλάδα με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι παράτησε το “Σωτήρα” και πήγε στον π. Μελέτιο Καλαμαρά. Στο Βελιγράδι γνώρισα και τον π. Νικόλαο Ιωαννίδη και την τότε πρεσβυτέρα, τη Σοφία Σκούρα. Πριν μερικά χρόνια χώρισαν (με πέντε παιδιά) και έγιναν και θέμα στον Τύπο. Συζητούσαμε με τις ώρες με τη Σοφία κυρίως. Ήμουν ολίγον τσιμπημένος. Βασικά χαιρόμουν τη ζωή που εξέπεμπε. Τέλη Νοεμβρίου του 1981 πήγα στο Essex και έζησα στο Μοναστήρι του π. Σωφρονίου, δύο μήνες, μέχρι τις αρχές του Φεβρουαρίου του 1982. Κι εκεί έψαχνα να “φωτίσει” η ατμόσφαιρα … Μετά τον πρώτο μήνα βρήκα ένα “πρόσωπο”. Όταν είδα ιδιαιτέρως τον π. Σωφρόνιο του έθεσα το “θέμα” και με αποθάρρυνε. Δεν προχώρησα. Φεύγοντας μου ευχήθηκε, “Κουράγιο, η ζωή είναι δύσκολη”. Εγώ σκέφτηκα, Τι μου λέει τώρα; … Η ζωή είναι δύσκολη! … Μέχρι τότε η ζωή μου ήταν πανηγύρι. Τον Ιούνιο του 1982 πήρα πτυχίο. Από το Σεπτέμβριο του 1982, που πήγα φαντάρος -όταν διέκοψα την απαλλαγή που είχα λόγω ιεροσύνης επειδή δεν άντεχα να μαθαίνω αγιογραφία και σκέφτηκα προκειμένου να τραβάω το ζόρι της αγιογραφίας καλύτερα να πάω φαντάρος και να διοριστώ στην Εκπαίδευση και βλέπουμε- κατάλαβα τη σημασία της ευχής του π. Σωφρονίου. Με πάτησαν τα άρματα μάχης … Το φθινόπωρο του 1982 ένας φίλος μικρότερος 5-6 χρόνια -που με εκτιμούσε πολύ- με διαφήμισε σε μια γνωστή του φοιτήτρια της Νομικής. Αυτή ήρθε στην Έδεσσα και με γνώρισε στο μαύρο μου το χάλι μεν, με ερωτεύτηκε όμως δε … γυναίκες … Διορίστηκα τον Σεπτέμβριο του 1985 στην Καστοριά και για δύο χρόνια η κατάσταση στην Εκπαίδευση, μου ήταν αβάσταχτη. Πράγματι χρειάστηκα πολύ κουράγιο. Με τα χρόνια συνήθισα το ρόλο του καθηγητή θεολόγου αλλά ακόμη και τώρα κάπως αδέξια τον υποδύομαι. Η φοιτήτρια αυτή ήθελε να παντρευτεί αλλά εγώ “αμολούσα αετό” … οπότε παντρεύτηκε κάποιον αρκετά μεγαλύτερό της “που της την έπεσε”. Του “εξηγήθηκε” όμως από την αρχή ότι, Εντάξει, παντρευτήκαμε αλλά εγώ είμαι ερωτευμένη μ’ εκείνον … Όπως ήταν φυσικό ο γάμος τους πήγαινε από το κακό στο χειρότερο. Το 1987 είχαν αποφασίσει να χωρίσουν και τον Αύγουστο μετά μια συνάντησή μας αποφάσισα, και “τα έφτιαξα” μαζί της. Αυτό κράτησε τρεις μήνες περίπου. Ταξίδευα Καστοριά, Έδεσσα, Καβάλα και επιστροφή κάθε βδομάδα. Κάποτε, μετά που με “έκραξε” γερά ο π. Παΐσιος (γιατί στην ουσία εγώ ήμουν η αιτία που διαλυόταν ο γάμος τους) και είδα και εγώ μερικά πράγματα … δεν πήγα στο επόμενο ραντεβού, νομίζω τέλη Νοεμβρίου του 1987. Παντρεύτηκα στις 26 Δεκεμβρίου 1989 την Ιωάννα Συργιάννη, Γυμνάστρια από την Έδεσσα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Ρυθμική και γενικά της μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις. Μου “την έμπαινε” ότι “της έπεφτα” κοντός (είμαι περίπου 5 εκατοστά ψηλότερός της) και τέλη Νοεμβρίου που πήγαμε στη Σουρωτή να δούμε τον π. Παΐσιο, φεύγοντας, χωρίς να του έχουμε πει τίποτα σχετικό, μας χτύπησε στην πλάτη και είπε: Άντε και ταιριάζετε και στο ύψος! Πέντε έξη χρόνια μετά το γάμο άρχισα να αντιμετωπίζω διαφορετικά το θέμα του έρωτα (του άμεσου ερωτικού συναισθήματος). Αυτά πάνω πάνω.

ΠΕΡΙ ΓΛΩΣΣΑΣ

Σε κάποια στιγμή στη συζήτησή μας στο γραφείο του κυρίου Σιάσιου μου είπατε (αν θυμάμαι καλά): Από μένα να θυμάσαι ένα πράγμα, όταν χρησιμοποιείς τη γλώσσα να είσαι συστηματικός και προσεκτικός … ή κάτι τέτοιο.

Θα μου επιτρέψετε κύριε καθηγητά να ενθουσιάζομαι με την αγωνιώδη και κοπιώδη προσπάθεια του Βιττγκενστάιν για σαφήνεια. Ο Διάολος καλεί και αυτός κρυπτόμενος στα όμορφα κτίσματα. Αν η Εύα είχε βιτγκενσταϊνική παιδεία, στη συζήτηση με τον όφιν, τον πειράζοντα, θα επεδίωκε να επιτύχει σαφήνεια … (Τι εννοείς λέγοντας, Θα γίνω θεός; Τι εννοείς λέγοντας, Τρώγοντας τον απαγορευμένο καρπό θα γίνω θεός; Με ποια διαδικασία θα γίνω και τι είδος θεός θα γίνω;) Δεν θα δεχόταν με παιδική αφέλεια το κάλεσμα του ωραίου καρπού. Θα αναγνώριζε τον κύριο Σκότο, τον κρυπτόμενο στο φαινόμενο κάλλος, τον καλούνταν σε μετοχή του εν αυτώ θανάτου. Ίσως, και χωρίς κάποιο άνωθεν χάρισμα, η συνεπής και άοκνος αναζήτηση της σαφήνειας δύναται να αποκαλύψει τον υπούλως κρυπτόμενο εχθρό, τον Σατάν. Μάλλον αρκεί να διαλυθεί η άλως (θολούρα) της φιλοσοφίας δια της σαφήνειας και εν τω επιτευχθέντι σκοτί (“Για όσα δεν μπορεί κανείς να μιλά, γι’ αυτά θα πρέπει να σωπαίνει”, Tractatus) θα λάμψει η κρυμμένη ενάργεια του λόγου, αν υπάρχει Λόγος ... Ίσως οι Πατέρες με την επίπονη προσπάθεια τους για ορθόδοξη διατύπωση των δογμάτων να επιδίωκαν αυτό και μόνο αυτό, τη σαφήνεια που διαλύει τη θολούρα των φιλοσοφικών εκφράσεων και μεταφέρει την απαραίτητη πληροφορία σαν το DNA για τη δημιουργία της ζωής. Αν αλλάξουμε ένα αμινοξύ και αντί για αετό θα πάρουμε κότα. Πόσο μάλλον αν αλλάξουμε τέτταρας συλλαβάς· τέσσερα είναι τα αμινοξέα όλα κι όλα! Του αλλάξουμε τα φώτα του πτηνού, του τινάξαμε τα πέταλα, το κάναμε φιστίκι.

Θα μου επιτρέψετε να ενθουσιάζομαι με την άποψη του Βιττγκενστάιν που στηλιτεύει τη φτωχή σε παραδείγματα δίαιτα των “σοβαρών” φιλοσόφων, η οποία βλάπτει σοβαρά την υγεία της σκέψης. Την απογειώνει σε φαντασιακούς ουρανούς σκέπτεσθαι περί θείου, ενώ το μόνο εμπειρικά αναγνωρίσιμο ον πίσω από αυτή τη λέξη είναι εκείνο του θείου μου του Γιώργη που τα κοκαλάκια του σαπίζουν σε νεκροταφείο της πόλης των Σκοπίων!

Θα μου επιτρέψετε να σέβομαι τον Ν. Γ. Πεντζίκη που γράφει: “Οι Γερμανοί αντικαθιστώντας τους μύθους, που ’ναι γεγονότα πραγματικά, μ’ έννοιες a priori, έδωκαν μια Ιδέα που η ενότητά της διχάζεται σε υποκείμενο και αντικείμενο”.

Θα μου επιτρέψετε να θέλω να ακολουθήσω τον Βιττγκενστάιν και τον Ν. Γ. Πεντζίκη στη μέθοδο περί αποκτήσεως αξιοπρεπούς σκέψεως που προτείνουν. Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας επέμενα στο ερώτημα: Υπάρχει Θεός; Σας ρώτησα: “Υπάρχει Θεός;” Απαντήσατε με τη γνωστή “εξυπνάδα” που χρησιμοποιούμε οι Θεολόγοι σα να ήμουν κάνας Μαρξιστής φοιτητής! “-Ο άγιος Μάξιμος λέει ότι δεν υπάρχει Θεός …”. Ο άγιος Μάξιμος εννοεί πως ότι και να φανταστούμε ως άνθρωποι (κτιστά όντα) γύρω από την κατάσταση του υπάρχειν δεν υπάρχει περίπτωση αυτό που καταλάβαμε να ανταποκρίνεται στον τρόπο με τον οποίο υπάρχει ο Θεός. Ο Θεός υπάρχει με ξένο εντελώς για τα κτίσματα τρόπο. Την απάντηση τη θεωρώ κριτήριο εντιμότητας της σκέψης. Μόνο κάποιος με μη τίμια σκέψη μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να απαντήσει ΝΑΙ ή ΟΧΙ. Κάποτε επανέλαβα: Οι ερωτήσεις είναι τρεις: 1. Υπάρχει Θεός; 2. Ο Χριστός είναι αυτό που ισχυρίζεται η Εκκλησία Του; 3. Οι Πατέρες κατέχουν πράγματι αυτό που ισχυρίζονται ότι κατέχουν, τη μέθοδο δηλαδή για να φτάσει ο θνητός στη θέωση; Όποιος στην πρώτη ερώτηση απαντάει ΝΑΙ ή ΟΧΙ έχει ανέντιμη σκέψη εκτός αν έχει δει Θεό. Η μόνη δυνατή έντιμη απάντηση είναι το “δεν ξέρω” και σε συνέχεια επιλέγω να ζήσω ακολουθώντας ένα από τα δύο δυνατά “έστω”. Ή απαντώ και στις τρεις “έστω ναι” και μπαίνω μέσα στην Εκκλησία “δοκιμαστικά” ομολογώντας την πίστη της Εκκλησίας (ομολογώντας ως θέατρο ομού μετά των αγίων και όχι αναγκαστικά εσωτερικά αποδεχόμενος –ποιος άλλωστε μπορεί να ελέγξει το, τι παραδέχομαι μέσα μου;) ή λέω “έστω όχι” και πάω για καφέ.

Ποια είναι όμως η μέθοδος που και οι δύο προτείνουν;

Γράφει ο Russell για μια συζήτηση που είχε με τον Βιττγκενστάιν πάνω στο “τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;”. “… Συνέχισε μετά να λέει πόσο λίγοι ήταν εκείνοι που δεν είχαν χάσει την ψυχή τους. Του είπα ότι αυτό εξαρτάται απ’ το αν έχεις κάποιο μεγάλο σκοπό στην ζωή σου, στον οποίο να πιστεύεις. Μου είπε ότι, κατά τη γνώμη του, αυτό εξαρτάται περισσότερο απ’ τα βάσανα και τη δύναμη να τα υπομένεις. Τα έχασα –δεν περίμενα τέτοια απάντηση από αυτόν (30-5-1912)”. Αυτό, ο Βιττγκενστάιν το είπε 23 χρονών και με όλη του ζωή έδειξε ότι δεν ήταν απλώς μια εξυπνάδα από τις πολλές που συλλαμβάνει κάποιος νέος και αργότερα με τα “άσχετα” γεράματά του δείχνει ότι απλώς επρόκειτο περί λόγων που δεν πληρώθηκαν ποτέ με “λεφτά παντελονάτα”. Βρίσκει το κέντρο, τα βάσανα. Η εκούσια υπομονή βασάνων, πόνου και θλίψεων, η εκούσια μείωση της ντοπαμίνης εξασφαλίζει την σωτηρία της ψυχής! Εδώ και τώρα. Ο Πεντζίκης για το ίδιο θέμα μίλησε με το παράδειγμα της χυλόπιτας. Σημειωτέον ότι χυλόπιτα = ερωτική αποτυχία, απόρριψη. Είναι εντυπωσιακή η άποψη του Ηλία Πετρόπουλου για τον Πεντζίκη: “ ... Όποιος πήγαινε για πρώτη φορά στο φαρμακείο του Πεντζίκη υφίστατο μια τρομερή επίθεση … παντού και πάντοτε, ήθελε νάχει τον κύριο λόγο. … Ο Πεντζίκης ήτανε καταπιεστικός δάσκαλος, αλλά Μεγάλος δάσκαλος. Όλοι οι μαθητές του Τσαρούχη είναι ανυπόφορα Τσαρουχάκια. Ο Πεντζίκης εδολοφόνησε τους περισσότερους μαθητές του και καλώς έπραξεν. Έκαστος επιζήσας μαθητής του Πεντζίκη διαθέτει αυτόνομη προσωπικότητα. Ο Πεντζίκης για να σκοτώνει τους μαθητές του εφήρμοζε με απίστευτη σκληρότητα την δικιά του θεωρία της νάρκης, γιατί επίστευε ότι βάζοντας νάρκες και παγίδες στο λογοτεχνικό-καλλιτεχνικό πεδίον μάχης απαλλάσσει την χώρα από τα ασήμαντα και θνησιγενή ταλέντα, και, γιατί θεωρούσε αντι-οικονομική … την ύπαρξη τους …”. Αν ο θνητός δεν το πάρει απόφαση να δει κατάματα το θάνατο, τον εντός, αν δεν αρνηθεί εκούσια την ύπουλα προτεινόμενη τάχα μου ευδαιμονιστική νοοτροπία, την απεγνωσμένη προσπάθεια για διαβίωση με αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης, τότε “μια ζωή” θα προσπαθεί να κρύβεται πίσω από τα φαντάσματα της κενής δόξας, του κενού απάνθρωπου πλούτου, της κενής και οδυνοσωρευτικής ηδονής.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας είχα πει: Οι έννοιες δεν κουβαλάνε το νόημά τους όπως ο Γάιδαρος το σαμάρι ή όπως η Γη την ατμόσφαιρα. Το νόημα εξαρτάται από την μορφή ζωής. Ο Βιττγκενστάιν λέει ότι, Αν ένα λιοντάρι μπορούσε να μιλήσει, δεν θα το καταλαβαίναμε. Είπατε ότι δεν το λέει αυτό ο Βιττγκενστάιν . Το λέει: Σελ. 554, από το βιβλίο του Ray Monk, ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΙΤΓΚΕΝΣΤΑΪΝ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΦΥΪΑΣ, εκδόσεις SCRIPTA, Γ’ έκδοση, Αθήνα 2002).

ΟΥΣΙΟΚΡΑΤΙΑ

Ο Karl Popper στο βιβλίο του, Η ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΗΣ, (εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ, μετάφραση ΕΙΡΗΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ, τόμος 1^ος, Νοέμβριος 1991) γράφει: “Πιστεύω πώς η κριτική έμφαση του Σωκράτη στη σφαλερότητά μας, και ιδιαίτερα στη σφαλερότητα όλης της ανθρώπινης γνώσης, προλαμβάνει, κατά δυόμισι χιλιετηρίδες, ορισμένα από τα πιο σημαντικά συμπεράσματα της σημερινής θεωρίας μας για τη γνώση: τον υποθετικό και δοκιμαστικό χαρακτήρα της σύγχρονης επιστήμης. (σελ. 31)”

“Ο Σωκράτης έθεσε το αίτημα ένας πολιτικός να είναι σοφός. Μ' αυτό εννοούσε ότι ένας πνευματικός ηγέτης είχε μια ιδιαίτερη υπευθυνότητα να είναι πνευματικά έντιμος και μετριόφρων, ότι θα 'πρεπε να έχει επίγνωση των ατελειών του, της σφαλερότητάς του. Ή διδασκαλία του Πλάτωνα βρίσκεται σε άμεση αντίθεση προς τη σωκρατική. Ο Πλάτων ερμήνευε το σωκρατικό αίτημα ότι ο πολιτικός θα 'πρεπε να είναι σοφός με τη σημασία ότι αυτός θα 'πρεπε να (σελ. 30) είναι ένας υψηλής παιδείας και γνήσιος, με όλη τη σημασία της λέξης, φιλόσοφος: ένας άνθρωπος που γνωρίζει: ένας διαλεκτικός: ένας φιλόσοφος-βασιλιάς.”

“Μεθοδολογικός ουσιολογισμός … άποψη που πρεσβεύεται από τον Πλάτωνα και πολλούς οπαδούς του, ότι στόχος της καθαρής γνώσης ή “επιστήμης” είναι να ανακαλύψει και να περιγράψει την αληθινή φύση των όντων, δηλαδή την κρυμμένη πραγματικότητα ή ουσία τους. Αποτελούσε ιδιάζουσα πεποίθηση του Πλάτωνα ότι η ουσία των αισθητών όντων μπορεί να βρεθεί σε άλλα και περισσότερο πραγματικά όντα … στις Μορφές τους.

Συμφωνούσαν όλοι τους (και ο Αριστοτέλης) με τον Πλάτωνα κατά το ότι πρέσβευαν ότι αυτές οι ουσίες μπορούν να ανακαλυφθούν και να αναγνωρισθούν με την βοήθεια της πνευματικής ενόρασης· ότι κάθε ουσία έχει το κατάλληλο ειδικά γι’ αυτήν όνομα, σύμφωνα με το οποίο ονομάζονται τα αισθητά όντα· και ότι μπορεί να περιγραφεί λεκτικά. Την περιγραφή της ουσίας ενός όντος την ονόμαζαν όλοι “ορισμό”. (σελ. 77)”

“Ο μεθοδολογικός ουσιολογισμός, η θεωρία δηλαδή σύμφωνα με την οποία σκοπός της επιστήμης είναι η αποκάλυψη των ουσιών και η περιγραφή τους μέσω ορισμών, μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα σε αντιπαράθεση προς το αντίθετό της, το μεθοδολογικό νομιναλισμό. Αντί να αποσκοπεί στο να βρει τι πραγματικά είναι ένα όν και να ορίσει την αληθινή του φύση, ο μεθοδολογικός νομιναλισμός αποβλέπει στο να περιγράψει πως ένα ον συμπεριφέρεται σε ποικίλες περιστάσεις και ιδιαίτερα αν υπάρχουν καθόλου κανονικότητες στη συμπεριφορά του … βλέπει το σκοπό της επιστήμης στην περιγραφή των πραγμάτων και γεγονότων της εμπειρίας μας και στην “εξήγησή” τους, δηλαδή την περιγραφή τους με τη βοήθεια καθολικών νόμων· βλέπει στη γλώσσα μας (σελ. 78) το μεγάλο όργανο της επιστημονικής περιγραφής· θεωρεί τις λέξεις περισσότερο ως βοηθητικά εργαλεία γι’ αυτό το έργο παρά ως ονόματα ουσιών. Ο μεθοδολογικός νομιναλιστής δεν θα θεωρήσει ποτέ ότι ένα ερώτημα όπως “Τι είναι ενέργεια;” ή “Τι είναι κίνηση;” ή “Τι είναι ένα άτομο;” αποτελεί σημαντικό ερώτημα για τη φυσική· θα αποδώσει όμως σπουδαιότητα σ’ ένα ερώτημα του τύπου: “Πως μπορεί να αποβεί χρήσιμη η ηλιακή ενέργεια;” ή “Πως κινείται ένας πλανήτης;” ή “Κάτω από ποιες συνθήκες ένα άτομο εκπέμπει φωτεινή ακτινοβολία;”. Και σ’ εκείνους που του λένε ότι προτού απαντήσει το ερώτημα που αφορά το “τι” δεν μπορεί να ελπίζει πως θα δώσει ακριβείς απαντήσεις σε κανένα από τα ερωτήματα που αφορούν το “πως” θα απαντήσει –αν απαντήσει καθόλου- επισημαίνοντας ότι προτιμά περισσότερο αυτό το μέτριο βαθμό ακριβείας που μπορεί να πετύχει με τις μεθόδους του παρά την εξεζητημένη σύγχυση που αυτοί έχουν πετύχει με τις δικές τους.

… ο μεθοδολογικός νομιναλισμός είναι σήμερα αρκετά γενικά αποδεκτός στις φυσικές επιστήμες. Τα προβλήματα των κοινωνικών επιστημών, αντιμετωπίζονται ακόμα στο μεγαλύτερο μέρος τους με ουσιολογικές μεθόδους. (σελ. 79)”

Νομίζω ότι είναι κρίμα που οι εν Ελλάδι θεολογούντες ακόμα και όταν αντιλαμβανόμαστε την σπουδαιότητα της σχέσης εγκλωβιζόμαστε στο μεθοδολογικό ουσιολογισμό που μας δίδαξαν μέσω των Κατηχητικών τα σχολαστικά κατάλοιπα της Δύσης. Η πατερική θεολογία είναι άκρως αντιουσιοκρατική θα έλεγα σχεδόν νομιναλιστική ή καλύτερα εμπειριοκρατική, θετική, θετικιστική. Και μόνο η έκφραση ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ και όχι ΟΥΣΙΕΣ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ σφραγίζει την αντιουσιοκρατική αυτή νοοτροπία.

Είναι εντυπωσιακό επί του θέματος της ουσιοκρατίας το παράδειγμα της μουσικής γραφής. Η δυτική μουσική γραφή προϋποθέτει την “ουσία”. Γνήσιο τέκνο των Σχολαστικών ουσιοκρατών. Κάθε μουσικός φθόγγος γράφεται με ένα σύμβολο π.χ. του La, και ο αναγιγνώσκον μουσικός με το που βλέπει το σημάδι γνωρίζει τι ήχο καλείται να παραγάγει. Η μουσική λέξη είναι αυτόνομη. Κουβαλάει, όπως ο οικόσιτος γάϊδαρος το σαμάρι του, όπως η γη την ατμόσφαιρα, το μουσικό της νόημα. Στην, της ημετέρας μουσικής, γραφή κάθε σύμβολο έχει σχετικό νόημα. Αν δεις ένα “ίσον” ή ένα “ολίγον” άντε να καταλάβεις τι πρέπει να εκτελέσεις. Το μόνο που σου λέει το σύμβολο είναι ότι θα παραμείνεις στον ίδιο τόνο ή θα πας ένα τόνο πάνω ή ένα κάτω κ.λπ. Το σημάδι δεν κουβαλάει το νόημα του απόλυτα αλλά μόνο μέσα σε μια συγκεκριμένη μουσική πρόταση έχει νόημα. Θα αρχίσεις από ΠΑ ή από ΔΗ ή από ΚΕ κ.ο.κ. Όπως ακριβώς η γλώσσα αποκτά το x νόημα μέσα σε κάποια συγκεκριμένη x μορφή ζωής. Σε κάποια άλλη ψ μορφή ζωής η ίδια λέξη θα έχει ψ νόημα.

Ακόμη και συγγραφείς, που πιθανόν διαθέτουν γνήσιες πνευματικές εμπειρίες, εκπαιδευμένοι όμως με το κοσμοείδωλο των Κατηχητικών ενώ χρησιμοποιούν χωρία από την αντιουσιοκρατική σκέψη των Πατέρων επιμένουν να συλλογίζονται ουσιοκρατικά (κάπως έτσι, τηρουμένων των αναλογιών, την έπαθε και ο Ιερός Αυγουστίνος). Δι΄ αποστηθίσεως αναπαράγουν τα χωρία. Λόγω της εμπειρίας που πιθανόν έχουν, ο λόγος τους είναι ρήματα ζωής αιωνίου, αλλά παρόλα αυτά η σκέψη τους και ο τρόπος που γράφουν κινείται στην ουσιοκρατική ατμόσφαιρα του Αριστοτέλους, του Πλάτωνος και των Σχολαστικών. Ένα από τα καλύτερα κριτήρια για την αναγνώριση του ουσιοκράτη είναι ότι κάθε αξιοπρεπής ουσιοκράτης απαιτεί και αναζητά την διατύπωση ορισμών. Γιαυτό επιμένω ότι, καλύτερα οι άθρησκοι … δηλαδή αυτοί που μεγάλωσαν χωρίς την ουσιοκρατική προπαγάνδα των Σχολαστικών που κυριαρχεί στα Κατηχητικά -αν και με την στενή έννοια της ηθικής (σεξ) είναι συνήθως “ανήθικοι”- είναι καταλληλότεροι για να ασχοληθούν με την πατερική θεολογία ειδικά αν γίνει κανένα θαύμα και μετανιώσουν. Τι ήταν ο Αβραάμ πριν του αποκαλυφθεί ο Χριστός; Πιστός ή άπιστος; Θρησκευάμενος ή άθρησκος; Έβλεπε τα άστρα και τον ήλιο και σκεφτόταν ότι δεν μπορεί αυτά να είναι θεοί και έτσι δεν πίστευε στη θρησκεία των πατέρων του, άρα ήταν άπιστος και άθρησκος μέχρι που του φανερώθηκε ο Θεός.

Νωρίς στη συζήτηση αναφερθήκαμε στους “λόγους των όντων”. Πριν έρθουμε στο γραφείο του κ. Σιάσιου, στη διαδρομή, είχαμε “σφαχτεί” με τον Ανέστη με αφορμή τους “λόγους των όντων”. Επέμενα στη διατύπωση: οι λόγοι των όντων είναι η δημιουργική ενέργεια του Θεού “που κάνει τα όντα να υπάρχουν”. Αυτός δεχόταν ότι είναι η δημιουργική ενέργεια του Θεού που “συνέχει” τα όντα. Στη δικιά του διατύπωση εννοεί κανείς ότι τα όντα υπάρχουν τώρα από μόνα τους, ο Θεός τα δημιούργησε κάποτε. Στην πρώτη εννοεί ότι ο Θεός είναι δημιουργός τώρα και πάντα. Είναι πανταχού παρών και τα πάντα πληρών. Τα όντα είναι μηδέν και η δημιουργική ενέργεια του Θεού τα κάνει να υπάρχουν όπως το ηλεκτρικό ρεύμα κάνει να υπάρχουν στην οθόνη του PC τα διάφορα λείαν καλά ή και κακά φαινόμενα. Τα επί της οθόνης “φαινόμενα” θα εξαφανιστούν πάραυτα αν σταματήσει η τροφοδοσία του PC με ηλεκτρική ενέργεια. Από μόνα τους τα επί της οθόνης φαινόμενα είναι μηδέν, x ποσότητα + και x ποσότητα - αν προστεθούν ίσον μηδέν. Όλο το PC είναι ένα ολοστρόγγυλο μηδέν ([+]+[-]=0) κι όμως δείχνει και κάνει τόσα ωραία πράγματα. Οι λόγοι των όντων απλούστατα είναι η δημιουργική ενέργεια του Θεού που κάμνει τα όντα να υπάρχουν.

Ανέφερα το παράδειγμα του DNA. Είπα: Η ουσία του είναι ο τύπος του, η μορφή του. Αν ψάξουμε την ουσία του ως ουσιοκράτες τότε θα μείνουμε με τέσσερα αμινοξέα στο χέρι, και ας τα κάνουμε σούπα … Η ουσία του DNA είναι η μορφή του, η δομή που σχηματίζουν τα αμινοξέα, η πληροφορία που δια της δομής μεταφέρεται. Αν καταστραφεί η δομή χάθηκε η ουσία του. Έτσι καταργείται εκείνο το παλιό, “εγώ δεν ενδιαφέρομαι για τον τύπο, εμένα με ενδιαφέρει η ουσία!” Μα η ουσία του DNA βρίσκεται στο τύπο του. Ο τύπος είναι η ουσία! Το ίδιο ισχύει και για τη γλώσσα και για τα PC. Εδώ με συμβουλέψατε να αναζητώ ορισμό, όπως λέει και ο Αριστοτέλης … Δηλαδή να γίνω ουσιοκράτης. Ο ουσιοκράτης φαντασιώνεται ότι τάχα δύναται να γνωρίσει τα πράγματα ως έχουσι και άρα και να ορίσει την ουσία των πραγμάτων. Οι Πατέρες όμως διδάσκουν ότι δεν μπορούμε να γνωρίσουμε ούτε την ουσία του Θεού ούτε την ουσία των κτισμάτων. Η ουσία των κτισμάτων σε κτιστό επίπεδο δεν είναι κάτι, είναι μηδέν. Σε άκτιστο επίπεδο είναι οι “λόγοι των όντων” δηλαδή άκτιστη ενέργεια και όχι ουσία. (Και η ουσία του Θεού για μας είναι σαν να είναι μηδέν μια και ποτέ δεν πρόκειται να τη γνωρίσουμε). Το ερώτημα δεν είναι Τι είναι το ηλεκτρόνιο; Αλλά, Πόση ποσότητα πληροφορίας περιέχει; Σαν το DNA, μόνο που αντί για το “κάτι” των αμινοξέων ας φανταστεί κανείς το “τίποτε” του χωροχρόνου. Το έσχατο που υπάρχει δεν είναι το “κάτι” αλλά η πληροφορία. Εντυπωσιακή “σύμπτωση” με την πατερική έκφραση, λόγος. Πληροφορία=λόγος, το τελικό ακρότατο των κτισμάτων. Λόγος κτιστός, λόγος άκτιστος.

Στο Θεό οι Πατέρες μιλάνε για ουσία και την χαρακτηρίζουν απροσπέλαστη αλλά αυτή η ουσία δεν είναι “κάτι”, δεν είναι ουσία, αλλά είναι ο υποστατικός τρόπος υπάρξεως των θείων Υποστάσεων. Η ιστορία της απρόσιτης θείας ουσίας δεν περιγράφεται με την εικόνα τριών που κάθονται πάνω σε ένα μπαούλο και μας λένε: “πρίτς, δεν πρόκειται ποτέ να σας το ανοίξουμε το μπαούλο!”. Ο υποστατικός τρόπος υπάρξεως του ακτίστου προσώπου είναι το απρόσιτο για τα κτίσματα. Η ουσία δεν είναι “κάτι” αλλά “Κάποιος”. Η αγία Τριάδα είναι τρία πρόσωπο, τρεις κάποιοι που έχουν κοινή ουσία δηλαδή αν ο υποστατικός τρόπος υπάρξεως του ακτίστου προσώπου είναι το “τυρί” τότε και οι τρεις θείες υποστάσεις είναι από “τυρί”. Το ανθρώπινο πρόσωπο τώρα, μετά την πτώση, στην ουσία του είναι μηδέν! Ο υποστατικός τρόπος ύπαρξης του κτιστού ανθρώπινου προσώπου δεν έχει καμιά αντιστοιχία, καμιά αναλογία με το “τυρί”. Ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος κατ’ εικόνα Θεού. Ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεανθρώπου, της εικόνας του Θεού του αοράτου. Η ανθρώπινη φύση του ανθρώπου είναι “αντίγραφο” της ανθρώπινης φύσης του Θεανθρώπου η οποία συνεχώς και αδιαλείπτως από την στιγμή του Ευαγγελισμού ήταν και είναι ενωμένη με την αντίστοιχη θεία φύση εν τη θεία υποστάσει του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο άνθρωπος είναι σαν ένα άδειο ποτήρι που χωράει το νερό. Όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος τόσο μεγαλώνει ο κενός χώρος του ποτηριού, μεγαλώνει ο θάνατος, μεγαλώνει η δίψα για ζωή. Γιαυτό δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ κτιστού και ακτίστου προσώπου. Δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ Νερού και ποτηριού. Αν το άκτιστο ονομάζεται πρόσωπο τότε το κτιστό απλώς είναι χωρητικό των ενεργειών του προσώπου, επιδεκτικό του χαρίσματος της εν αυτώ ζωής του Χριστού … “ζει εν εμοί Χριστός”. Το άκτιστο είναι το “κάτι” που χωράει στο άδειο “καλούπι” που είναι το κτιστό. Τότε ανασταίνεται και το ανθρώπινο κτιστό πρόσωπο. Τότε συμβαίνει αυτό που περιγράφει ο π. Σωφρόνιος ο οποίος αναφέρεται σε κτιστό φως του νου. Το ανθρώπινο πρόσωπο είναι φως κτιστό όταν όμως του συμβαίνει η τροφοδοσία, όταν συμβαίνει η σχέση με την άκτιστη θεία Χάρη. Τροφή της ψυχής (και των αγγέλων) είναι η θεία Χάρη. Όταν ο άνθρωπος έχει την θεία Χάρη στην κατάσταση που περιγράφει ο απόστολος Παύλος όταν λέει ότι κράζει στις καρδιές μας το Πνεύμα του Υιού αββά ο Πατήρ, όταν δηλαδή έχει κατεβεί ο νους στην καρδιά, όταν δηλαδή βιώνει το φωτισμό της νοερής του ενέργειας ο θνητός τότε το ανθρώπινο κτιστό πρόσωπο είναι “κάτι”, είναι κτιστό φως και αυτό. Αλλά και πάλι η εικόνα φως παραπέμπει σε ενέργεια και όχι σε ουσία. Είναι καιρός να περάσουμε από τους ουφώδης περσοναλισμούς, από το τάχαμου πρόσωπο στο προσωπείο, στο θέατρο, που είναι η κυρίως ασκητική συνέργια εκ μέρους μας που, συν Θεώ (με τη θεία Χάρη η οποία παρέχεται δια των μυστηρίων εν τη Εκκλησία και ποικιλοτρόπως …), μας παρέχει τη δυνατότητα να γίνουμε “σύμμορφοι της εικόνος του Υιού του Θεού”, “ο οποίος θα μετασχηματίσει το σώμα της ταπεινώσεως ημών και θα το κάνει σύμμορφον τω σώματι της δόξης αυτού” (του Ιησού Χριστού) όταν θα συμβαίνει το “ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός”. Τότε θα αναστηθεί ο Λάζαρος. Μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για ανθρώπινο πρόσωπο το οποίο μάλιστα είναι γεννημένο άνωθεν, δεν είναι κάτι το οποίο είναι του χεριού μας. Ανακαινίζεται με το Βάπτισμα αλλά είναι σαν να μην άλλαξε τίποτα αν ο θνητός δεν αγωνιστεί, δεν προπονηθεί “εγωιστικά” με την όλη άσκηση και τα μυστήρια της Εκκλησίας. Τότε χτίζεται το πρόσωπο, η φάτσα και σωματικά. Δημιουργείται όμορφη μορφή στη έμπροσθεν όψη της κεφαλής. Τα οστά του προσώπου καλύπτονται από μυς, λίπος και επιδερμίδα που αρμονικά δεμένα μεταξύ τους φτιάχνουν μορφή που πείθει, που καλεί.

Ο άνθρωπος είναι (κατ’ αρχήν) ένα ζωντανό μηδέν, ελεύθερο να βούλεται, να στρέφεται προς την ομορφιά ή την ασχήμια. Προς την όμορφα κωδικοποιημένη πληροφορία, προς την μορφή που μεταφέρει τη ζωή σαν το DNA ή προς την ά-σχημη κατεστραμμένη πρώην δομή, που δεν έχει καμιά πληροφορία να προσφέρει. Ελεύθερο να θέλει, να επιθυμεί, να επιλέγει ανάμεσα στη αύξηση της βουλητικότητάς του (ακολουθώντας τον Μεγάλης Βουλής Άγγελο και τους επί γης σύμμορφους Αυτού γενομένους) ή την εκμηδένισή της, την πλήρη αβουλία, το Νιρβάνα, την ηδονική, εν απελπισία, βύθιση στο μη ον από όπου προήλθε. Ο άνθρωπος είναι ένας ζωντανός νεκρός, ένας γεννημένος προς θάνατον, ένας που από την στιγμή της γέννησής του αυτό που αυξάνεται μέσα του είναι ο θάνατος, αλλά διαθέτει την ελευθερία να επιλέγει ίμερο, νόστο, το αντικείμενο που πόθου του, να ελπίζει στην ανάστασή του, όταν ασκηθεί, όταν προπονηθεί κατάλληλα, αλλιώς, τον σέρνουν από τη μύτη τα φαινόμενα. Και οι επιλογές παραμένουν δύο, ζωή ή θάνατος. Π.χ. Έστω συζητάνε δύο, ο Α και ο Β. Έστω ο Β κάμνει μια ανάλυση λογικά σωστή μεν αλλά που πληγώνει, προσβάλλει τον Α. Η ατμόσφαιρα χαλάει, μυρίζει ταραχή. Οι επιλογές είναι δύο για τον Β: Ή θα προτιμήσει την λογική “αλήθεια”, θα συνεχίσει τη λογική ανάλυση και θα “εκραγεί” ο Α, ή θα προτιμήσει την αγάπη, θα σεβαστεί τον Α, και θα διατηρήσει την σχέση, την επικοινωνία, την επαφή, και μετά από x χρονικό διάστημα -αν το θέμα είναι σοβαρό- θα προσπαθήσει να επανέλθει στο θέμα. Ο Βιττγκενστάιν 8 χρονών προβληματιζόταν πάνω σε αυτό με την φράση: “γιατί να λέμε την αλήθεια όταν συμφέρει (την επικοινωνία) να λέμε ψέματα;” Οι επιλογές είναι δύο ή “μυαλό” ή “καρδιά”· ή θάνατος ή ζωή. Ο κόσμος όλος εξ απόψεως ουσίας είναι τίποτα … είναι η δομή που μεταφέρει την πληροφορία, η δομή που δημιουργείται λόγω της παρουσίας της πληροφορίας, του λόγου. Τα όντα είναι ο λόγος τους σαν το DNA. Η ουσία του κόσμου δεν είναι ουσία αλλά πληροφορία δομημένη, που εκ του μηδενός –“εδώ και τώρα” και όχι κάποτε- πατώντας στο μηδέν, οικοδομεί, δομεί, δημιουργεί τον κόσμο και μεταφέρει τη ζωή. Η ουσία του Όντος δεν είναι ουσία αλλά Πρόσωπο.

ΠΕΡΙ ΡΩΜΑΝΙΔΗ

Όταν ήμουν φοιτητής της Θεολογικής του ΑΠΘ ο Ρωμανίδης ήταν ο μόνος που άντεχα να ακούω. Κατά τύχη, μέσω ενός εξαδέλφου του που ήταν Γυμνασιάρχης σε ένα χωριό κοντά στην Έδεσσα, συνδέθηκα με το Ρωμανίδη (προσωπικά τον είδα όλο κι όλο μια φορά στην Αθήνα) το 1995 (τον γνώριζα από τη Ρωμηοσύνη από το 1975) και για να χαρεί λίγο στα γεράματά του, που τον είχαν όλοι θαμμένο και ξεγραμμένο, του έφτιαξα το www.romanity.org να έχει να παίζει.

Όταν πέθανε έργαψα το ακόλουθο κειμενάκι:

“Η Ζαν ντ’ Αρκ (η Ιωάννα της Λορένης) κάηκε πάνω στη πυρά των βιαστών της Ρωμηοσύνης.

Ο John S. Romanides, ο Ρωμανίδης αναλώθηκε στο πυρ του φλογερού του καημού για τη Ρωμηοσύνη.

Η νεαρή γαλλίδα με τη θυσία της συνετέλεσε στη διάσπαση του Αγγλοσαξωνικού κέντρου εξουσίας και αυτή η διάσπαση άνοιξε το δρόμο για το μεγάλο σεισμό της γαλλικής Επανάστασης. Το 19^ο και 20^ο αιώνα, σείστηκαν τα θεμέλια της παραδοσιακά άρχουσας τάξης της Δύσης, και μεγάλο μέρος του οικοδομήματος γκρεμίστηκε. Η Μεταφυσική και η Ηθική τα μέσα που χρησιμοποιούσε και χρησιμοποιεί η άρχουσα τάξη (από τον Πλάτωνα και τον Ηράκλειτο μέχρι σήμερα) για να πετυχαίνει την καταστολή, την ποδηγέτηση των λαών δέχτηκαν ανεπανόρθωτα πλήγματα. Το θηρίο αιμορραγεί. Ο Διαφωτισμός –ο εν αυτονομία φωτισμός της λογικής ενέργειας- μπορεί να μη κατάφερε να φωτίσει το σκότος των θνητών, να βρει την ανθρωπιά, την έμπνευση, την αληθινή ζωή, την αιώνια “εδώ και τώρα”, για την οποία τα εκατομμύρια των πολιτών της Δύσης και όλου του πλανήτη διψούν, αλλά τα θεμέλια των αρχαίων ρωμαϊκών ναών παραμένουν και περιμένουν, στις βάσεις των γοτθικών, των νορμανδικών, των φράγκικων μεγαθηρίων, στην καρδιά των βασανισμένων και βασανιζόντων λαών της Ευρώπης, της Αμερικής. Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι· με την προϋπόθεση ότι ως “μας” εννοούμε όχι την Ελλαδίτσα μας, ή την όποια μικροπαρέα μας, την φυλετική, ιδεολογική, κοινωνικοσυγγενή, θρησκευτική, αλλά τον κόσμο όλο, τον αληθινό κόσμο των φωτισμένων, των ζώντων εν τω φωτί της δόξης του Δημιουργού των κόσμων όλων.

Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης αποκωδικοποίησε το επτασφράγιστο μυστικό της μεγαλύτερης επιχείρησης πολιτισμοκάθαρσης που έγινε ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας (την εξαφάνιση της Ρωμηοσύνης της πρώτης εκείνης προσπάθειας για παγκοσμιοποίηση, από τη μνήμη των θνητών και τις αναφορές της Ιστορίας) και δίδαξε ότι η φώτιση -η φώτιση της νοερής ενέργειας- δεν έρχεται ούτε μαγικά, ούτε εγκεφαλικά, παρά μόνο μετά την απαραίτητη προπόνηση, όταν με τον καιρό αρχίσει η θεραπεία του θνητού και το φθαρτό σαρκίο ενδύεται την άκτιστη ευπρέπεια μέσ’ από πόνο και ιδρώτες, όταν κι οι ζωντανοί δίνουν το αίμα τους ως επί γης συνεργάτες των νεκρών που έτσι κι αλλιώς είναι στους τροχούς, για να ξανάρθει ο Ήλιος της δικαιοσύνης στη γη, στη σάρκα τη θνητή, “εδώ και τώρα”, και ως κοινωνική πραγματικότητα.

Όφις δήξας Καππαδόκην έθανεν”.

Έπρεπε να κυκλοφορήσουν πρώτα τα περί παγκοσμιοποίησης για να υπάρχει ελπίδα να κατανοηθούν τα ανωτέρω σωστά ακόμη και από τον ίδιο τον Ρωμανίδη!

ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΣΗ

Ο Χριστός δεν είπε: “Εκκλησιάζεστε ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών”, δεν είπε: “Σχετίζεστε ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών”, είπε: “Μετανοείτε ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών”. Η προπόνηση είναι ατομική, “εγωϊστική” υπόθεση. Ο αγώνας είναι για να νικήσει η ομάδα, η ανθρωπότητα ολόκληρη. Η προπόνηση είναι η σύνολη άσκηση με αιχμή την μετάνοια, την αλλαγή του προσανατολισμού του νου. Ο αγώνας γίνεται για να έρθει η βασιλεία του Θεού επί της γης ως κοινωνική πραγματικότητα αφού πρώτα έρθει μέσα στις καρδιές συγκεκριμένων “αθλητών”. Η βασιλεία του Θεού δεν έρχεται μετά παρατηρήσεως (βλέπε σκέψεως –ΣΚΕΨΗ=ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ) αλλά βιάζεται και βιασταί αρπάζουσι αυτήν. Και μάλλον αναφέρεται σε ατομικό “εγωιστικό” βιασμό και όχι σε ομαδικό! Όσοι θα καταφέρουν λόγω της σωστής προπόνησης να γίνουν γκαγκάν βιαστές θα παίξουν στην “εντεκάδα”. Άλλοι πιο ήπιοι, λιγότερο “εγωιστές” θα κάτσουν στον πάγκο. Οι κολλημένοι στην μη “εγωιστική” ομαδική “σχέση” θα βρεθούν στη κερκίδα (κάτι είναι και αυτό) και όσοι ντιπ δεν έχουν διάθεση για προπονήσεις και αγώνες, για βιασμούς και βία, θα πάνε για καφέ. Στο κέντρο “Συνάντηση” σερβίρεται καφές της παρηγοριάς για όλους τους τεθλιμμένους συγγενείς του εντός νεκρού. Και κλάμα αι κυρίαι … των τιμών. Οι δρόμοι όμως της ποίησης, του κινηματογράφου, της μουσικής, της θεολογίας, της δημιουργίας, της ζωής, είναι πολύ πιο ... ξεροί, στεγνοί, στυγνοί, κυνικά ανθρώπινοι, σχεδόν γυμνοί, ξηπόλυτοι ... απ’ ότι μπορεί να φανταστεί ο ορνιθώνας της κοσμικής πολυθρόνας, "αι κυρίαι των τιμών". Κάθε μέρα στο "εργόχειρο", στη ξεραΐλα, και μια στις τόσες το πανηγύρι της έμπνευσης, η σχέση, και πάλι στο "κουπί".

Για να πραγματοποιηθούν οι αλλαγές στην κοινωνία χρειάζεται μια “κρίσιμη μάζα”, μια κρίσιμη ποσότητα “συνεργατών”. Για παράδειγμα, αν στα Σόδομα υπήρχαν δέκα δίκαιοι δεν θα καταστρέφονταν, ενώ αν υπήρχαν 9 δεν επαρκούσαν, ήσαν λιγότεροι από την “κρίσιμη μάζα”. Ο Θεός σέβεται την ελευθερία του πλάσματός Του και μπορεί να επέμβει μόνο αν ο άνθρωπος του το επιτρέπει. Φαντάσου εν τω καιρώ “της απολύτου γνώσεως” να δω ότι χρειαζόταν ακόμη ένας να πίστευε από καρδίας στην μεταμόρφωση της Παγκοσμιοποιούμενης κοινωνίας σε παράδεισο και επειδή εγώ δεν συν-πίστεψα δεν επετεύχθει το ποθούμενο … Περίπου ο ορισμός της κόλασης. Να ξέρεις ότι εξ αιτίας της δικιάς σου μη στράτευσης (απλώς ποντάροντας σε πίστη, χωρίς την ανάγκη οποιασδήποτε κοινωνικής δράσης) δεν έγινε κοινωνική πραγματικότητα το x όραμα· ειρήνη, δικαιοσύνη, αγάπη, ρωμηοσύνη, σωστή παγκοσμιοποίηση ή ότι άλλο “σου κατέβει στην … καρδιά” ή καλύτερα το θέλημα Του επί της γης, ως εν ουρανώ. Από ότι φαίνεται για το Θεό δεν ισχύει απλή αναλογική, 50% + 1. Αν ζούσαν κανά 10.000 στα Σόδομα και τα Γόμορα οι 10 δίκαιοι που χρειαζόντουσαν ήταν το ένα τοις χιλίοις. Αν ζούσαν 100.000 το ένα τοις μυρίοις είναι η απαιτούμενη αναλογία, το κρίσιμο όριο. Αυτό ίσως είναι το υπόβαθρο του “μη φοβάστε το μικρό ποίμνιο”. Μη το φοβάστε γιατί όντας μόνο 1⁰/₀₀ ή 1⁰/₀₀₀ αρκεί για να επιτρέψει στον Παντοδύναμο να επέμβει.

Στα 100.000 κοτόπουλα αν βρεθούν (από δικιά τους επιλογή γίνουν) 10 αετοί εν μια νυκτί το κοτέτσι μεταβάλλεται σε αετοφωλιά δια της παρεμβάσεως του άνωθεν παράγοντα όχι μαγικά αλλά επειδή του έδωσαν το δικαίωμα οι 10 αετοί. Έστω, ότι έχουν βρεθεί οι 9 και η ανθρωπότητα όλη περιμένει από μένα να γίνω ο δέκατος! "Η εν όλω τω κόσμω παρατηρούμενη πνευματική κρίσις άρα γε δεν είναι προετοιμασία προς μίαν νέαν μεγάλην αναγέννησιν; Επομένως, ό,τι τελείται νυν εις τας ψυχάς μεμονωμένων ατόμων, δύναται να λάβη χώραν και εις πλήθος ψυχών. Και τούτο είναι δυνατόν να έλθη ως ισχυρά πλήμμυρα, ως εκτυφλωτική αστραπή εν μεσονυκτίω σκότει. Η δοθείσα εις ημάς περίοδος της ιστορίας δύναται και θα ώφειλε να αποβή περίοδος αφομοιώσεως του είναι εις όλας αυτού τας διαστάσεις. Εν τω φωτί της ελπίδος ταύτης τα παθήματα καθ' εαυτά διανοίγουν ενώπιον ημών μεγαλειώδες θέαμα: "Ημέρα τη ημέρα ερεύγεται ρήμα, και νυξ νυκτί αναγγέλλει γνώσιν", εάν διερχώμεθα αυτάς εν προσευχή, ήτις φθάνει "τα όρια της οικουμένης"... (ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ, Αρχ. Σωφρονίου, σελ. 133). Όπως έγινε το 313 μ.Χ. ...

ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΛΟΣ

Όμορφη η σύνδεση του κάλλους με το καλώ. Όντως το κάλλος καλεί.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει για το δένδρο της γνώσεως: "Θεωρία γαρ ην το φυτόν, ως η εμή θεωρία, ης μόνοις επιβαίνειν ασφαλές, τοις την έξιν τελεωτέροις, ου καλόν δε τοις απλουστέροις έτι, και την έφεσιν λιχνοτέροις”. Πρέπει πρώτα να τελειωθεί ο θνητός εις την έξιν, τη συνήθεια, της αμετακίνητης προσήλωσης της ερωτικής εφέσεως προς το πρόσωπον, προς το όνομα, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, την έξη της ταπείνωσης, την έξη της γνώσης του μη αυτόνομου, και μετά να μπορεί ακίνδυνα να επιβεί της θεωρίας. Τότε δεν κινδυνεύει από την οίηση, της υπερηφάνεια, την ψευδαίσθηση του αυτόνομου, την ύβρη να σφετερίζεται το "Εγώ Ειμί". Τότε διαθέτει το κατάρτι (το κορμί το εθισμένο να ζει άνευ ντοπαμίνης) για να γλυτώνει από τις Σειρήνες. Τότε διαθέτει το όχημα (το κορμί το εθισμένο να ζει άνευ ντοπαμίνης) που θα τον περνάει ακίνδυνα από τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Τότε διαθέτει την βάρκα (το κορμί το εθισμένο να ζει άνευ ντοπαμίνης) του Αχέρωντα και τα φτερά (τη θεία Χάρη) του Δαίδαλου.

Επ’ αυτού γράφει ο άγιος Μάξιμος: “4.33 (λγ΄) Ο την φύσιν των ανθρώπων δημιουργήσας Λόγος, ου συνέκτισεν αυτή κατά αίσθησιν, ούτε ηδονήν, ούτε οδύνην· αλλά δύναμίν τινα κατά νουν αυτή προς ηδονήν, καθ’ ήν αρρήτως απολαύειν Αυτού δυνήσεται, ενετεκτήνατο. Ταύτην δε την δύναμιν, λέγω δε την κατά φύσιν του νού προς τον Θεόν έφεσιν, άμα τω γενέσθαι, τη αισθήσει δούς ο πρώτος άνθρωπος, προς τα αισθητά κατ’ αυτήν την πρώτην κίνησιν δια μέσης της αισθήσεως έσχε παρά φύσιν ενεργουμένην την ηδονήν· ήτινι κατά πρόνοιαν ο της ημών σωτηρίας κηδόμενος, παρέπηξεν ώσπερ τινά τιμωρόν δύναμιν, την οδύνην· καθ’ ήν ο του θανάτου μετά σοφίας ενερριζώθη τη του σώματος φύσει νόμος, περιορίζων της του νού μανίας παρά φύσιν επί τα αισθητά κινουμένην την έφεσιν. (Εκδ. ΒΥΖΑΝΤΙΟ, τομ. 15Δ, σελ. 214. ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΤΕ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ, ΕΚΑΤΟΝΤΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ).

Δηλαδή ο άνθρωπος έχει να διαλέξει: ή θα βιαστεί να ανταποκριθεί στο κάλεσμα της κτιστής ωραιότητας των αισθητών και θα αιχμαλωτιστεί ο νους του από αυτά και θα νοιώσει μέσα του ηδονή λόγω της σχέσης του με τα αισθητά, και θα εγκλωβιστεί στη θνητή αναγκαιότητα· ή θα περιμένει να γίνει σταθερός ως προς την έξη της ταπείνωσης, της προς Θεόν στροφής του νου, δηλαδή, της προς το μηδέν, δια του κράτει τον νου σου στον άδη και μη απελπίζεσαι, της άνευ ντοπαμίνης διαβίωσης. Στην έξη της μετάνοιας, της αντιστροφής του ευδαιμονιστικού (επιδίωξη αύξησης της συγκέντρωσης της ντοπαμίνης) τρόπου και στην αντικατάστασή του από εκείνον που συντονίζεται με τον μακαρισμό: “Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι ότι αυτών εστί η βασιλεία των ουρανών”· “μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται”· όταν ο άνθρωπος “εγωιστικά” αγωνίζεται να στρέφεται προς το εκούσιον πένθος, υπέρ όλης της ανθρωπότητος, τον ατομικό κλαυθμό υπέρ του όλου Αδάμ τότε βιώνοντας την εκούσια πτωχεία του πνεύματος (πνεύμα η ζωή, η ζωντάνια και όχι η εγκεφαλοκαλλιέργεια του σκεπτόμενου και ευ-αισθανόμενου), επιτρέποντας στον εγκέφαλό του να ζει με την ελάχιστη ποσότητα ντοπαμίνης, έχοντας στο “τσεπάκι του” τη δυνατότητα εξαφάνισης της ντοπαμίνης, δύναται να δέχεται το χάρισμα της εν αυτώ βιώσεως της βασιλείας των ουρανών γιατί δεν κινδυνεύει να τρελαθεί. Τότε θανάτω τον θάνατο πατά και δεν “την πατά” από το κάλεσμα που δέχεται από των αισθητών το κάλλος.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Κύριε Γιανναρά συγνώμη για το ύφος, συγνώμη για το στυλ, συγνώμη γιατί είμαι έτσι όπως είμαι. Νομίζω όμως ότι δεν εξυπηρετεί τη συζήτηση, τη συνάντηση, το Savoir Vivre. Επίσης συγνώμη που δεν μπορώ να εκφραστώ πιο συστηματικά. Συνηθίζω να επικαλούμαι ως ελαφρυντικό το γεγονός ότι δυο φορές –μια 6 μηνών και μια 4,5 χρονών- έπεσα από πρώτο όροφο. Θα ήθελα πολύ να τα πούμε από κοντά -αν θέλετε φυσικά. Πολύ πιο ευχάριστη μου είναι η συζήτηση από το γράφειν. Έτσι κι αλλιώς τα έχω γραμμένα …

Διονύσης Παπαχριστοδούλου

Περδίκα 31

Έδεσσα 58200

0977847643

ΥΓ 1.

Την Κυριακή των Προπατόρων έκανα (διάβασα) το πρώτο μου Κήρυγμα στον Ιερό Ναό της αγίας Σκέπης (Μητρόπολη) της Έδεσσας, από τον άμβωνα, πριν το “μετά φόβου …”. Αρχικά είχα ετοιμάσει το ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ ΘΕΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΣ αλλά χθες στον Εσπερινό του Σαββάτου είδα ότι σήμερα είναι των Προπατόρων και ετοίμασα το ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΠΡΟΠΑΤΟΡΩΝ (αποστέλλω συνημμένα). Τα πόδια μου κάποιες στιγμές έτρεμαν αλλά η φωνή μάλλον ακουγόταν κανονική. Στην πραγματικότητα ήταν το δεύτερο κήρυγμα που έκαμνα σε Ναό. Το πρώτο το είχα κάνει το φθινόπωρο του 1985 σε ένα χωριό κοντά στα Γιαννιτσά, στο Μυλότοπο, “Παραβολή του Σπορέως …” και δεν ξανάκανα από τότε επί 17 χρόνια.

Το προηγούμενο Σάββατο το βράδυ (14-12-2002) ο Υπουργός Βορείου Ελλάδος, ο κ. Πασχαλίδης, στα πλαίσια της (προεκλογικής του) δραστηριοποίησης είχε καλεσμένους στο Καναβουργείο (Εστιατόριο στην Έδεσσα, πρώην εργοστάσιο) την συντονιστική επιτροπή του … “Κινήματος Πολιτικού και Κοινωνικού προβληματισμού”, 15αριά άτομα. Της ιστορίας αυτής προΐσταται ένας φίλος, έντονα πολιτικοποιημένος που δεν βολεύεται όμως στους κομματικούς σχηματισμούς. Με κάλεσε και πήγα. Στο τέλος της συνάντησης έδωσα στον Υπουργό την πρόταση μου για την ονομασία της FYROM. Είπε: “Ενδιαφέρον” … .

Ο Ρωμανίδης έλεγε ότι οι Έλληνες είναι πούστηδες. Και εννοούσε νομίζω, πρώτον την κουλτουροκοινωνική διαπλοκή που λειτουργεί με ανέντιμο τρόπο και δεύτερον τον ιδεαλιστικό τρόπο σκέπτεσθαι και εκφράζεσθαι που κυριαρχεί στην Ελλάδα. Και γιαυτό φταίνε πρώτον τα Κατηχητικά που έγιναν ο κύριος φορέας, το κυρίως όχημα του μεθοδολογικού ουσιολογισμού, της ουσιοκρατίας στην Ελλάδα και δεύτερον το ότι από μικροί μαθαίνουμε όλοι οι Νεοέλληνες να είμαστε υπερήφανοι για τους αρχαίους ημών προγόνους και κυρίως για τους κορυφαίους φιλοσόφους, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Φυσικό επακόλουθο είναι να κυριαρχεί στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, κυρίως της θεωρητικής παιδείας, ο μεθοδολογικός ουσιολογισμός.

Γιαυτό δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε με την παγκόσμια κοινότητα και για το Μακεδονικό. Εμείς λέμε τι η Μακεδονία είναι … τι ήταν στην αρχαιότητα, (αγωνιζόμαστε να ορίσουμε την έννοια Μακεδονία είτε ιστορικά είτε γεωγραφικά) και η παγκόσμια κοινότητα ξέρει ότι ο καθένας μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται όπως θέλει γιατί δεν υπάρχει ουσία. Π.χ. οι Αιγύπτιοι είναι από όλους και από μας -που δεν χάνουμε τίποτε- αποδεκτό να λέγονται Αιγύπτιοι παρόλο που οι σύγχρονοι Αιγύπτιοι 1) είναι Άραβες 2) Μουσουλμάνοι 3) μιλάνε αραβικά. Δηλαδή δεν έχουν καμιά σχέση με τους αρχαίους Αιγυπτίους παρά μόνο το ότι κατοικούν την ίδια χώρα. Σε τι διαφέρει η περίπτωση των Σκοπιανών; Θέλουν να λέγονται Μακεδόνες, αν και δηλώνουν Σλάβοι, μιλάνε σλαβικά, και είναι χριστιανοί. Σε τι διαφέρει η περίπτωση ημών των Νεοελλήνων; Μιλάμε μια μακρινή εκδοχή της Κοινής και ακόμη πιο μακρινή της Αττικής, είμαστε ένα συνοθύλευμα φυλών (αρβανίτες, βλάχοι, κ.λπ.) και είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί την ώρα που οι αρχαίοι ημών πρόγονοι ήσαν ειδωλολάτρες.

Δεν υπάρχει ως αφηρημένη ουσία κάποια “μακεδονικότητα” ή “ελληνικότητα” ή “αιγυπτιακότητα” την οποία μπορεί ο καθείς να ορίζει και να επικαλείται. Το μόνο που υπάρχει είναι τα πράγματα, στην περίπτωση οι ζώντες επί γης άνθρωποι που έχουν κάθε δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού.

ΥΓ 2.

Ο κύριος Σιάσιος τελικά κατέθεσε ως τίτλο για την τελική μου εργασία (στα πλαίσια των υποχρεώσεων μου για το Μεταπτυχιακό) τον εξής:

"Οι λόγοι των όντων, προς μια ερμηνευτική πρόταση για το ΠΡΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΝ του αγίου Μαξίμου".

Το πρώτο που είχα σκεφτεί να ασχοληθώ ήταν οι λόγοι των όντων στον άγιο Μάξιμο αλλά το είχα παρατήσει ως μεγαλεπήβολο ...

Οι εκ μέρους μου προταθέντες τίτλοι με χρονική σειρά ήταν:

1. Το "ΙΟΥΔΑΪΚΩΣ" στον άγιο Μάξιμο.

2. Αναζητώντας την κρυμμένη πληροφορία.

3. Φιλοσοφική άλως και κρυμμένη ενάργεια των λόγων του Λόγου.

4. Φιλοσοφική άλως ή κρυμμένη ενάργεια;

5. Φιλοσοφική ασάφεια ή κρυμμένη σαφήνεια;

Μαζί με τον τίτλο του είχα καταθέσει και τα παρακάτω σαν σχεδιάγραμμα και ενδεικτική του με τι θέλω να ασχοληθώ εισαγωγή.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΛΩΣ ή ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΕΝΑΡΓΕΙΑ;

Ήτοι, μια προσπάθεια ανίχνευσης των προϋποθέσεων ανάγνωσης των λόγων του Λόγου.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

2. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΡΟΫΘΕΣΕΙΣ

(ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ)

3. ΠΑΤΕΡΙΚΕΣ ΠΡΟΫΘΕΣΕΙΣ

(ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ)

4. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΓΩΓΗ

5. ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

6. ΚΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

7. Η ΕΚΦΡΑΣΗ “ΙΟΥΔΑΪΚΩΣ” ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΜΑΞΙΜΟ

8. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΠΕΡΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

9. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΠΑΝΤΑ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ

ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ

ΕΡΓΑ Π. ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΩΜΑΝΙΔΗ

ΕΡΓΑ ΑΡΧ. ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΣΑΧΑΡΩΦ

ΟΜΙΛΙΕΣ ΓΕΡ. ΠΑΪΣΙΟΥ

Ν. Γ. ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ

ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΙΤΓΚΕΝΣΤΑΪΝ

ΚΑΡΛ ΠΟΠΠΕΡ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε μεταδιδόμενο μήνυμα μεταφέρει -είτε εκ της πηγής του είτε λόγω της πορείας του στον χωροχρόνο- κάποια ποσότητα θορύβου. Επίσης άλλος θορυβοποιητικός παράγοντας είναι η τυχόν προβληματική λειτουργία του δέκτη. Κορυφαίο παράδειγμα η περίπτωση του Καϊάφα, του αρχιερέα των Ιουδαίων στη δίκη του Χριστού.

Το παρακάτω παράδειγμα το αναφέρουμε ως υπόθεση εργασίας για να δείξουν τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο θόρυβο. Ως αρχιερέας που ήταν, ο Καϊάφας, είχε το ειδικό χάρισμα, από καιρού εις καιρόν, να προφητεύει, να δέχεται δηλαδή θεία αποκάλυψη. Προφανώς κατά την πολυετή διάρκεια της αρχιερατείας του, λόγω των επανειλημμένων σχετικών εμπειριών, θα είχε αποκτήσει την πείρα να ξεχωρίζει -εκ των συμπτωμάτων- πότε βιώνει εμπειρία τέτοιας τάξεως. Πότε δηλαδή έχει εκ Θεού αποκάλυψη. Κατά την δίκη του Χριστού πιθανόν δέχτηκε αποκάλυψη ότι η θυσία του Ιησού θα λυτρώσει τον λαό του Θεού. Ο Θεός-αγάπη όμως σέβεται το πλάσμα του. Η θεία αποκάλυψη δεν εξαφανίζει τον ανθρώπινο παράγοντα δεν καταδυναστεύει την ανθρώπινη διάνοια. Σέβεται σε θαυμαστό βαθμό την ανθρώπινη ελευθερία. Ο Καϊάφας λόγω των προκαταλήψεων του θεωρούσε ως λαό του Θεού μόνο τον ιουδαϊκό λαό, και επίσης νόμιζε ότι ο Ιησούς είναι ένας κοινός επαναστάτης. Εκείνη την εποχή γίνονταν πολλές επαναστάσεις εναντίον των Ρωμαίων στην Παλαιστίνη, αλλά συνήθως οι φανατικοί εθνικιστές δεν εύρισκαν πολλούς μιμητές. Τον Ιησού όμως τον αγαπούσε και τον ακολουθούσε σχεδόν όλος ο λαός. Αν λοιπόν έκαμνε ο Ιησούς επανάσταση αυτή θα ήταν γενική εξέγερση του ιουδαϊκού λαού και κατά φυσική συνέπεια θα ακολουθούσε η σφαγή του λαού από την κοσμοκράτειρα Ρώμη. Άρα έπρεπε να φροντίσει ο Καϊάφας, ο αρχιερέας, αυτός που είχε την ευθύνη για τη διαποίμανση του ταλαίπωρου αμαθούς λαού του Θεού, να θυσιαστεί ο, έστω αθώος αλλά αφελής (που νόμιζε ότι μπορεί να εγκαθιδρύσει δικιά του βασιλεία) Ιησούς για να γλιτώσει ο λαός του Θεού, οι Ιουδαίοι από την σφαγή. Και αυτό δεν ήταν απλώς δικιά του άποψη, ήταν το θέλημα του Θεού. Εκ Θεού η έμπνευση ότι είναι επιβεβλημένη η θυσία του Ιησού για να σωθεί ο λαός. Ο αρχιερέας ήταν καλός ηθικός άνθρωπος και δεν θα μπορούσε η συνείδησή του να ανεχτεί την εκτέλεση ενός αθώου. Γνώριζε ότι ο Ιησούς ήταν “καλός” άνθρωπος, δεν επρόκειτο για κάποιον εγκληματία. Όμως αυτό ήταν το θέλημα του Θεού! Τραγική αλλοίωση της πληροφορίας του μηνύματος λόγω του θορύβου των προκαταλήψεων του θνητού δέκτη. Η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική. Η θυσία του Ιησού θα λύτρωνε τον λαό του Θεού -την ανθρωπότητα ολόκληρη- από την κυριαρχία του θανάτου, θα κατέλυε τον κράτος του θανάτου τον Άδη, θα ελευθέρωνε τους βροτούς από την κυριαρχία της αμαρτία.

Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι δια στόματος Σκεπτικών έλεγαν: “Λόγω παλαίει πας λόγος”. Οι μεσαιωνικοί μας πρόγονοι πρόσθεσαν με το στόμα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: “… βίω δε τις;”. Δηλαδή όρεξη να έχεις και μυαλό και για όλα μπορείς να βρεις επιχειρήματα όταν όμως κάτι αποδεικνύεται εμπειρικά τότε τι μπορούν να μας πουν τα επιχειρήματα; Ο σύγχρονος μας εταίρος ο ΑυστριακοΓερμανοΕβραίος Wittgenstein μας εφιστά την προσοχή στο ρόλο που παίζει η μορφή ζωής στη σκέψη μας. Λέει χαρακτηριστικά: “Για ορισμένους ανθρώπους νιώθουμε πως δεν πρόκειται να μάθουμε τι συμβαίνει εντός τους· πως δεν πρόκειται ποτέ να τους καταλάβουμε” Αυτό συμβαίνει επειδή μας λείπουν οι κοινές εμπειρίες που απαιτούνται … “Αν ένα λιοντάρι μπορούσε να μιλήσει, δεν θα το καταλαβαίναμε”. Το λιοντάρι δεν πρόκειται να το καταλάβουμε ακόμη και αν μας μιλήσει στην γλώσσα μας γιατί είναι εντελώς διαφορετική η μορφή ζωής του και οι κοινές λέξεις που θα χρησιμοποιήσει θα κουβαλάν εντελώς ξένο για μας νόημα. “Κάποιος λέει: “Αυτή την έκφραση την καταλαβαίνεις, έτσι δεν είναι; Έ, λοιπόν –και εγώ τη χρησιμοποιώ με τη σημασία που εσύ γνωρίζεις”. –Σα να ήταν η σημασία μια ατμόσφαιρα που συνοδεύει τη λέξη και που η λέξη την κουβαλάει μαζί της σε κάθε είδος χρήσης”. Η σημασία μιας λέξης εξαρτάται από τη μορφή ζωής. “Σε βαθύτερο επίπεδο ορισμένοι άνθρωποι, ακόμη και ολόκληροι πολιτισμοί, θ’ αποτελούν πάντοτε αίνιγμα για μας”. Επιχειρήματα υπάρχουν για όλα αλλά αν διαφέρει ριζικά η μορφή ζωής των θνητών τι μπορεί να προσφέρει ο λόγος; Για να συμβεί η μεταφορά δεν αρκούν οι λέξεις, οι όροι, αλλά πρέπει να υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό κοινό βιωματικό υπόστρωμα, κοινή μορφή ζωής, και το μόνο κοινό που έχουμε όλοι οι θνητοί είναι ο εντός θάνατος, το μηδέν, ο Άδης. Η έκφραση “δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα” δηλώνει με τον καλύτερο τρόπο την εγγενή αυτή ανεπάρκεια του λόγου.

Μια ακόμη περίπτωση δραματικής αλλοίωσης της πληροφορίας του μηνύματος έχουμε στην περίπτωση του Σωκράτη και του μαθητή του Πλάτωνα. “Ο Σωκράτης έθεσε το αίτημα ένας πολιτικός να είναι σοφός. Μ' αυτό εννοούσε ότι ένας πνευματικός ηγέτης είχε μια ιδιαίτερη υπευθυνότητα να είναι πνευματικά έντιμος και μετριόφρων, ότι θα 'πρεπε να έχει επίγνωση των ατελειών του, της σφαλερότητάς του. Ή διδασκαλία του Πλάτωνα βρίσκεται σε άμεση αντίθεση προς τη σωκρατική. Ό Πλάτων ερμήνευε το σωκρατικό αίτημα ότι ο πολιτικός θα 'πρεπε να είναι σοφός με τη σημασία ότι αυτός θα 'πρεπε να είναι ένας υψηλής παιδείας και γνήσιος, με όλη τη σημασία της λέξης, φιλόσοφος: ένας άνθρωπος που γνωρίζει: ένας διαλεκτικός: ένας φιλόσοφος-βασιλιάς”. Ο θόρυβος κυριάρχησε και άλλαξε εντελώς το νόημα του μεταφερόμενου μηνύματος.

Το φεγγάρι δέχεται το φως του από τον ήλιο και γλυκαίνει τις βραδιές των επί γης θνητών. Όταν η υγρασία είναι αυξημένη στην ατμόσφαιρα γύρω από το φεγγάρι σχηματίζεται ένας φωτεινός θολός δίσκος, το αλώνι, μια θολούρα. Η ενάργεια περιορίζεται· τα όρια αχνά· σβήνουν τ’ αχνάρια που άφησαν τα βήματα των εξερευνητών. Ο νοητός Ήλιος της δικαιοσύνης φωτίζει τις καθαρές καρδιές των εκλεκτών του, των αγίων, των Πατέρων. Οι άγιοι χρησιμοποιούν την ανθρώπινη διάνοια τους, τις εγκεφαλικές τους λειτουργίες για να εκλογικεύσουν όσο γίνεται την Αποκάλυψη και να μεταφέρουν το μήνυμα στους επί γης θνητούς. Η Αποκάλυψη είναι το μήνυμα, αλλά χρειάζεται υπομονετικός αγώνας να καθαρίσει η αχλύς, να φύγει η άλως και να λάμψει εναργώς η καθαρή πληροφορία, ελεύθερη από το θόρυβο που έχει παρεισφρήσει στο μήνυμα είτε λόγω των προκαταλήψεων του αρχικού δέκτη (κορυφαίο παράδειγμα, ο απόστολος Πέτρος, ο Πρωτοκορυφαίος, που τόσο δυσκολεύτηκε να δεχτεί την υπέρβαση, τον παραμερισμό, της ιουδαϊκής παράδοσης) είτε λόγω της πορείας του μηνύματος στο χωροχρόνο, είτε λόγω των προκαταλήψεων του δέκτη. Στις μέρες μας, ακούσαμε τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη να φωνάζει -με αγωνία- και να καταγγέλλει ότι: “Ένα από τα κλειδιά των μέχρι σήμερα συνεχιζόμενων παρανοήσεων της πατερικής δογματικής διδασκαλίας και της θεολογίας είναι το γεγονός ότι κάποιος Ορθόδοξος άρχισε “δοσοληψίες” με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά εντός μιας μη πατερικής συνάφειας”· δηλαδή ότι ερμηνεύει τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά με αυθαίρετο, με φιλοσοφικό, με άσχετο με την συνολική πατερική νοοτροπία τρόπο· ότι έχουμε μη πατερική, φιλοσοφική, ανάγνωση των πατερικών κειμένων.

ΒΙΑ ΣΤΗ ΒΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

ΒΙΑ, ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ *

ΒΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ *

ΒΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ *

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ΒΙΑ ΣΤΗ ΒΙΑ *

Όποιος β-ι-ά-ζεται σκοντάφτει και πέφτει. Η βία ασκείται πολύμορφα και πολυτρόπως. Ασκείται επί των πραγμάτων, της Γλώσσας, της Ιστορίας, της Θεολογίας, της ιστορικής μνήμης, της αυτοσυνειδησίας των λαών “πιστών” και “απίστων”. Στην προσπάθειά μας να μη ξαπλωθούμε απελπισμένοι και νικημένοι οριστικά, β-ι-α-ζόμενοι και βιαστικοί, ας σκεφτούμε. “Η λέξη σκέψις στην αρχαία ελληνική, πρώτα σήμαινε παρατήρηση, κατόπτευση, από τη ρίζα ΣΚΕΠ, που δίνει το σκοπέω-ώ, τη σκοπιά, το σκοπό. Η σανσκριτική της ρίζα SPAS έδωσε και τα λατινικά SPECTO, SPECULO” (ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΒΛΙ, Νίκος Δήμου, εκδ. ΠΑΤΑΚΗ).

ΒΙΑ, ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

“Ο Μύθος, ενότητα, ταυτότητα του υποκειμενικού με το αντικείμενο, σχετικός πάντα με το προπατορικό αμάρτημα, καρδιά του και κέντρο, κοινός παραδομένων λόγων και κινήσεων χώρος, κοινωνικός, θρησκευτικός, εξηγεί την έκπτωση του θνητού, της περίπτωσης, συντηρεί τη μορφή και λυτρώνει” (Ν. Γ. ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ). Ο πρώτος βιασμός που συντελέστηκε στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι εκείνος -της γλώσσας και του πράγματος- στη συζήτηση της Εύας με το φίδι. Της προτάθηκε να γίνει θεός χωρίς το Θεό. Ο Θεός για την Εύα ήταν πράγμα. Είχε πραγματική, διυποκειμενική (μαζί με τον Αδάμ συζητούσαν με το Χριστό) εμπειρία του Θεού. Αν είχε την παιδεία να κάνει γλωσσική ανάλυση θα γλίτωνε από τον πειρασμό. Τί εννοείς λέγοντας Θεός; Εννοούμε το ίδιο πράγμα ή βιάζεις τη γλώσσα χρησιμοποιώντας παραπλανητικά και πλανεμένα τη λέξη Θεός; Μιλάς μυθικά, σεβόμενος την κοινή, διυποκειμενική εμπειρία, ή έχεις φτιάξει ιδιωτική γλώσσα και πλανάς πλανώμενος; Γράφει ο Βιττγκενστάιν στις “Φιλοσοφικές Έρευνες”: “Κάποιος λέει: “Αυτή την έκφραση την καταλαβαίνεις, έτσι δεν είναι; Έ, λοιπόν –και εγώ τη χρησιμοποιώ με τη σημασία που εσύ γνωρίζεις”. –Σα να ήταν η σημασία μια ατμόσφαιρα που συνοδεύει τη λέξη και που η λέξη την κουβαλάει μαζί της σε κάθε είδος χρήσης”. Και συμπληρώνει: “Αν ένα λιοντάρι μπορούσε να μιλήσει, δεν θα το καταλαβαίναμε”. Δεν θα το καταλαβαίναμε γιατί είναι αδύνατον το λιοντάρι να μιλήσει μυθικά σε μας, δεν έχουμε “κοινό παραδομένων λόγων και κινήσεων χώρο”. Γράφει αλλού ο Πεντζίκης: “Όλες οι γνώσεις και απόψεις λαμβάνονται μόνο σαν ψιλές έννοιες, όχι σαν εκφράσεις πραγμάτων … Ελύτης Βαφόπουλος, Ρίτσος, Βρεττάκος. Ποιητές διαθέσεων. Ποιητές που αδικούνε τα πράγματα εν ονόματι της φαντασίας του ατομικού αισθήματος”. Ο βιασμός των πραγμάτων και της γλώσσας χτίζει τον πύργο της Βαβέλ, την ιδιωτική γλώσσα, και καταστρέφει τη δυνατότητα επικοινωνίας, δεν επιτρέπει να συμβεί η Μεταφορά, δεν επιτυγχάνεται η πολυπόθητη Συνάντηση.

ΒΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Τους δύο τελευταίους αιώνες, είχαμε τη δημιουργία και έξαρση των εθνικισμών. Πρόσφυγες ποντιακής καταγωγής στην περιοχή του Κιλκίς αναγκάστηκαν, επί Χούντας, να λιώσουν την καμπάνα τους, που είχαν μεταφέρει από τα βάθη του Πόντου, επειδή, μια και ήταν κατασκευασμένη στη Ρωσία, είχε πάνω της σλαβικά γράμματα. Η καμπάνα ήταν εθνικώς επικίνδυνη! Σε μερικές περιπτώσεις τα ελληνικά γράμματα εικόνων σε Ναούς που βρίσκονται στην επικράτεια βορείων μας γειτόνων καταστράφηκαν. Τα γράμματα ήταν εθνικώς επικίνδυνα! Τοπικοί χοροί, έθιμα, ενδυμασίες, διάλεκτοι, θεωρήθηκαν επίσης εθνικώς επικίνδυνοι! Ο εθνικισμός αλλοίωσε εντελώς την ματιά του μέσου παρατηρητή. Βίασε την ιστορική μνήμη. Κατέστρεψε τα αποτελέσματα της πρώτης προσπάθειες παγκοσμιοποίησης που συντελέστηκε στον ελληνόφωνο κόσμο από τον Μεγαλέξανδρο μέχρι τον 19^ο αιώνα. Έσπασε την ιστορική συνέχεια των λαών της καθ’ ημάς Ανατολής και έφερε στα πεδία των μαχών αδέλφια, ως εχθρούς.

Η ιστορικός Μαριάννα Κορομηλά αναφέρει: “ … Η αρχαιότατη οικογένεια της Ανατολικής Εκκλησίας … οι Ορθόδοξοι ελληνόφωνοι και τουρκόφωνοι, σλαβόφωνοι, αραβόφωνοι, αλβανόφωνοι, ρουμανόφωνοι, βλαχόφωνοι, Καυκάσιοι και Αρμένιοι - όλοι αυτοί που παρά τις πολιτισμικές και τις άλλες πολλές διαφορές τους, αναγνωρίζονταν στην κοινή μνήμη της Ρωμαίικης Αυτοκρατορίας, που δημιουργούσε ο Μέγας Κωνσταντίνος. Η κοινή μνήμη ήταν ο ακαταμάχητος αντίπαλος, όπως το πνεύμα του οικουμενισμού που είχε γίνει βίωμα, τρόπος ζωής και συνεκτικός δεσμός από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δύσκολα τα πολεμάς αυτά, ακόμα πιο δύσκολα τα ξεριζώνεις, μπορείς όμως να δοκιμάσεις να τα υποκαταστήσεις με ιδέες που θα μοιάζουν πιο θεμελιώδεις και θα φαντάζουν υψηλότερες στην κλίμακα των αξιών. Το σχέδιο του κατακερματισμού της μεγάλης ανατολικής οικογένειας, που κοινωνούσε των αχράντων μυστηρίων, στηρίχθηκε στην ανάδειξη των πολιτισμικών και εθνοτικών διαφορών, την καλλιέργεια των εθνικών συνειδήσεων και, ενισχύοντας τους κοινωνικούς - οικονομικούς ανταγωνισμούς μεταξύ των ομοδόξων κοινοτήτων, υποδαύλισε την ανάπτυξη της μισαλλοδοξίας”.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ονομάστηκε Βυζαντινή (για πρώτη φορά το 1562!). Οι ευρωπαϊκές κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας -η Ρούμελη (τουρκικά , Ρουμ + ιλί, η χώρα των Ρωμαίων), ή Ρωμυλία (ελληνοτουρκικά Ρωμ + ιλί), ή Ρωμανία (ελληνικά, η χώρα των Ρωμαίων)- από το 1850 επεκράτησε να ονομάζονται Βαλκάνια (από το τουρκικό Βαλκάν = βουνό). Το πεδίο ήταν πλέον ανοικτό για το βιασμό της ιστορικής μνήμης, και αυτοσυνειδησίας, και ενότητας, των λαών της καθ’ ημάς Ανατολής. Η βία έφερε το ποθούμενο για το βιαστή αποτέλεσμα. Η μεγαλύτερη ίσως επιχείρηση πολιτισμοκάθαρσης πέτυχε. Η βία από το ιστορικό επίπεδο πέρασε στο πολιτικό-κοινωνικό και το αίμα των θνητών έρεε άφθονο επί δύο αιώνες.

ΒΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Η κυριαρχία των εθνικισμών τον 19^ο αιώνα ήρθε να δώσει τη χαριστική βολή στην πρώτη εκείνη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης που συντελέστηκε στον ελληνόφωνο κόσμο. Όμως η επίθεση εναντίον της είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Λόγω της πτώσης, η ανθρώπινη φύση νοσεί βαρύτατα τη νόσο του εγωϊσμού. Το ανθρώπινο “εγώ” αποπροσανατολίζεται και αντί να επιδιώκει τη γιγάντωση του δια της εκουσίου ταφής, αφελώς, οικοδομεί –ισμό, καταστροφικό για την παραπέρα ανάπτυξή του. Συλλογική έκφραση αυτής της αστοχίας είναι ο φυλετισμός. Η επίθεσης του φυλετικού σκοταδισμού ενάντια στην με κόπους και ιδρώτες οικοδομούμενη επί αιώνες οικουμενική παγκοσμιοποίηση άρχισε τον 9^ο αιώνα μ.Χ. Κάποιοι μισομαθείς και άφρονες αποφάσισαν ότι μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την Εκκλησία του Χριστού για να πετύχουν τους φυλετικούς τους στόχους. Προσπάθησαν και πέτυχαν, να βιάσουν τη Θεολογία.

Το Σχίσμα όπως γράφει ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης άρχισε 809 ως Σχίσμα μεταξύ Ρωμαίων και Φράγκων. “Τω 809 ο Κάρολος συνεκρότησε μεγάλην Σύνοδον εν Ακυϊσγράνω της Ιεραρχίας των Φράγκων, ήτις εθέσπισεν ως δόγμα την γενομένην περί το 780 προσθήκην του Filioque και αφώρισε τους μη συμφωνούντας”. Ο πρώτος που αντέδρασε στην προσθήκη ήταν ο τότε Πάπας Ρώμης Λέων ο Γ’ ο οποίος είχε στέψει νωρίτερα, τα Χριστούγεννα του 800 τον Καρλομάγνο “Αυτοκράτορα των Ρωμαίων” ... “Ο φραγκόφιλος Πάπας Αναστάσιος (855-858), … γράφει τα εξής εις τον υπ’ αυτού συγγραφέντα βίον Λέοντος Γ'· "ούτος, κατά ζήλον, και επί προφυλακή της ορθοδόξου πίστεως, επί δυσίν ασπίσιν αργυραίς επέταξεν επιγραφήναι το Σύμβολον εκατέρωσε· θατέρα μεν γράμμασιν Ελληνικοίς, Λατινικοίς δε θατέρα, δεξιόθεν τε και αριστερόθεν επηωρημέναις, άνωθεν της εισόδου της εις το Λείψανον· ών ο σταθμός λιτρών μεν 94, ουγκιών δε 6". Πρόκειται περί του λειψάνου του αγίου Παύλου”. Επίσης: “Ο φραγκολατίνος θεολόγος Πέτρος Δαμιανός (1007-1072) γράφων περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος πληροφορεί ότι είδεν ο ίδιος εις Ρώμην το εν λόγω Σύμβολον άνευ Filioque”. Ο τότε Πάπας Λέων ο Γ’ ανήρτησε το Σύμβολο σε δύο αργυρές πλάκες στα λατινικά και τα ελληνικά χωρίς την προσθήκη του Filioque. Μέχρι τις αρχές του 11^ου αιώνα στη Ρώμη γινόταν ένας άνισος αγώνας μεταξύ των Ρωμαίων ορθοδόξων και των Φράγκων για το, ποιός θα κατορθώσει να ελέγχει το Θρόνο της, την αγία Έδρα. Τελικά υπερίσχυσαν οι Φράγκοι δια της βίας και το 1054 επέβαλαν τις κακοδοξίες τους μετατρέποντας το ήδη υπάρχον Σχίσμα μεταξύ δυτικών Ρωμαίων και Φράγκων σε Σχίσμα μεταξύ Πρεσβυτέρας και Νέας Ρώμης.

Κέντρο και ουσία του Σχίσματος είναι αυτό ακριβώς που εκφράζει ο πρώτος καρπός του, ο Σχολαστικισμός. Η απολυτοποίηση της ανθρώπινης διάνοιας, η απολυτοποίηση της λογικής, της συλλογιστικής λειτουργίας της ανθρώπινης διάνοιας και η άρνηση -άγνοια- της ανάγκης τεκμηρίωσης από αντίστοιχη αντικειμενικά, διυποκειμενικά ελέγξιμη εμπειρία. Το κάλλος των πραγμάτων, και των πραγματικών εμπειριών, θεωρείται ανόητη πολυτέλεια και η ανθρώπινη διάνοια “μόνη”, “αυτόνομη” ορμά να κυριαρχήσει επί των καθολικών ιδεών, των universalia, “που –υποτίθεται ότι- προϋπάρχουν καθεαυτές στην Ουσία του Θεού”, ή επί της φύσεως, δια των εν αυτή αφαιρετικών συλλήψεων. Για τον ουσιοκράτη Σχολαστικό, οι λέξεις κουβαλάν από φυσικού τους (όπως ο οικόσιτος γάϊδαρος το σαμάρι του) το νόημά τους. Ο σκεπτόμενος λεκτικά νομίζει ότι ταυτόχρονα και αυτονόητα κατανοεί. Το νόημα υπάρχει δήθεν a priori, εκ των προτέρων, μέσα στη λέξη και μέσα στη κεφάλα μου, δεν μου χρειάζεται η εμπειρία, η εικόνα, το παράδειγμα. Γιαυτό και αναγνωριστικό σημάδι του σχολαστικίζειν είναι, “η φτωχή σε παραδείγματα δίαιτα” η οποία βλάπτει σοβαρά τη υγεία της σκέψης. Αντιμάχεται τη σχέση με τα πράγματα, βιάζει τα πράγματα, και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για ουφώδη απογείωση στη ζοφώδη άλω (αλώνι του φεγγαριού, θολούρα) της Φιλοσοφίας, της Μεταφυσικής.

Η Ιερά Εξέταση εκσυγχρονίστηκε. Δεν καίει στην πυρά τους αντιφρονούντες, αλλοιώνει τις απόψεις τους και τους “ενσωματώνει” χωρίς συχνά να το υποψιάζονται. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης μιλάει για non Patristic context, για ανάγνωση των πατερικών κειμένων εκτός των πατερικών πλαισίων. Η Εκκλησία του Χριστού έχει τη δικιά της Μορφή ζωής (κατά Βιττγκενστάιν ), το δικό της Παράδειγμα (κατά Kuhn). Ο Σχολαστικισμός δημιούργησε άλλη Μορφή ζωής, άλλο Παράδειγμα. Οι λέξεις μπορεί να είναι κοινές αλλά το εννοούμενο νόημα πόρω απέχει. Για παράδειγμα μιλάμε για “Διάλογο αγάπης” αλλά πρέπει να αποφασίσουμε στα σοβαρά να ξεκινήσουμε διάλογο για την αγάπη. Τι εννοώ λέγοντας αγάπη; Τι εννοείς λέγοντας αγάπη; Τι εννοώ λέγοντας Χριστός; Τι εννοείς λέγοντας Χριστός; Τι εννοώ λέγοντας Εκκλησία; Τι εννοείς λέγοντας Εκκλησία; Μπορεί να χρησιμοποιούμε τις ίδιες λέξεις αλλά αν διαφέρει η Μορφή ζωής τότε οι φθόγγοι πηγαινοέρχονται κενοί νοήματος. Άλλα λέει η γιαγιά μου κι άλλα ακούνε τα αυτιά μου.

Οι λέξεις, τα κείμενα δεν είναι θεμέλιο. Ο Σχολαστικισμός όμως είναι ο απόλυτος φονταμενταλισμός, γιατί: 1) Θεωρεί τα κείμενα -των όποιων αυθεντιών- ως θεμέλια, και 2) νομίζει ότι οι λέξεις των κειμένων κουβαλάν αυτονόητα το νόημά τους, και υποθέτει ότι για την κατανόηση των κειμένων, των λέξεων δεν χρειάζεται η γνώση της Μορφής ζωής, η εμπειρία, τα γεγονότα, η Ιστορία … και προπαντώς δεν αντιλαμβάνεται, δεν υποψιάζεται ότι αυτό που κυρίως συμβάλλει σε αυτή τη ριμάδα τη κατανόηση είναι η κατεδάφιση της έπαρσης. Η ευφυής διάνοια, η επηρμένη, νομίζει ότι μπορεί και δύναται να κατανοήσει … αρκεί να διαβάσει τα κείμενα, αυτή, η δήθεν αυτάρκης! Ο χριστιανικός φονταμενταλισμός έσπρωξε τους άτυχους θαμώνες του σε πλήθος θρησκευτικών “ιερών” πολέμων και αιματοκύλισε τους “χριστιανικούς” λαούς. Η βία της εξουσίας ασκήθηκε πάνω στη Θεολογία και έφερε καρπόν πολύ … αίμα άφθονο “χριστιανών” και “απίστων”.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ΒΙΑ ΣΤΗ ΒΙΑ

Ο Λούντβιχ Βιττγκενστάιν γράφει: “Αυτό που εμείς κάνουμε είναι να οδηγούμε τις λέξεις πίσω, από τη Μεταφυσική στην καθημερινή χρήση”. Και συμπληρώνει: “Αυτό που εμποδίζει τη γνήσια κατανόηση είναι συχνά, όχι η απουσία ευφυΐας, αλλά η παρουσία της έπαρσής μας. Γι' αυτό: “Πρέπει να γκρεμίσεις το οικοδόμημα της έπαρσής σου. Κι αυτό απαιτεί φοβερή δουλειά””. Οι θνητοί λόγω της πτώσης γεννιόμαστε με εγγενή αρρώστια τη έπαρση. Η υπερτροφική αυτόνομη διάνοια, χτίζει πύργους της Βαβέλ, απάνθρωπα φαντασιακά οικοδομήματα, μεταφυσικά κατασκευάσματα, που βιάζουν τα πράγματα, το ιστορικό, θεολογικό, κοινωνικο-πολιτικό περιβάλλον. Βιάζουν τον ίδιο το βιαστή και τον εγκλωβίζουν στα έργα των χειρών του -σαν άλλο Μίδα- στην προσπάθειά του να κατεξουσιάσει της κτίσεως, των κτισμάτων, του Κτίστη! “Ο λόγος αναλύει, διαλύει το μύθο, κληρονομάει την απιστία, μηδενίζει την ύπαρξη, καταστρέφει τη μορφή” (Ν. Γ. ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ). Ο βιαζόμενος, βιάζει και χάνεται η δυνατότητα της Μεταφοράς, της επικοινωνίας. Ο θνητός εγκλωβίζεται σε ιδιωτική γλώσσα.

Ο Βιττγκενστάιν και ο Πεντζίκης προτείνουν μια μέθοδο για την αντιμετώπιση της τραγικής κατάστασης των εγκλωβισμένων στον πύργο της Βαβέλ έξυπνων λογοκρατούμενων θυμάτων της βίας της εξουσίας.

Γράφει ο Russell για μια συζήτηση που είχε με τον Βιττγκενστάιν πάνω στο “τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδίση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;”. “… Συνέχισε μετά να λέει (ο Βιττγκενστάιν ) πόσο λίγοι ήταν εκείνοι που δεν είχαν χάσει τη ψυχή τους. Του είπα ότι αυτό εξαρτάται απ’ το αν έχεις κάποιο μεγάλο σκοπό στη ζωή σου, στον οποίο να πιστεύεις. Μου είπε ότι, κατά τη γνώμη του, αυτό εξαρτάται περισσότερο απ’ τα βάσανα και τη δύναμη να τα υπομένεις. Τα έχασα –δεν περίμενα τέτοια απάντηση από αυτόν (30-5-1912)”. Αυτό, ο Βιττγκενστάιν το είπε 23 χρονών και με όλη του ζωή έδειξε ότι δεν ήταν απλώς μια εξυπνάδα από τις πολλές που συλλαμβάνει κανείς νέος και αργότερα με τα “άσχετα” γεράματά του δείχνει ότι απλώς επρόκειτο περί λόγων που δεν πληρώθηκαν ποτέ με “λεφτά παντελονάτα”. Βρήκε το κέντρο, τα βάσανα. Η εκούσια υπομονή βασάνων, πόνου και θλίψεων, εξασφαλίζει την σωτηρία της ψυχής, εδώ και τώρα! Για το ίδιο θέμα μιλώντας, γύρω στο -80, "περί Μεταφοράς", ο Ν. Γ. Πεντζίκης μεταξύ των άλλων είχε πεί: "πρέπει να μεταμορφωθεί το άμεσο ερωτικό συναίσθημα σε ερωτικό αίσθημα". Νεαρά τις ερωτά: "πώς μπορεί να επιτευχθεί τούτο;" και ο ερωτηθής απαντά: "σ’ αρέσουν οι χυλόπιττες; έ, τρώγοντας χυλόπιττες"! Μόνο που θέλει γερό στομάχι για να μη βαρυστομαχιάσει κανείς. Σημειωτέον ότι χυλόπιτα = ερωτική αποτυχία, απόρριψη. Γράφει ο Ηλίας Πετρόπουλος για τον Πεντζίκη: “Όποιος πήγαινε για πρώτη φορά στο φαρμακείο του Πεντζίκη υφίστατο μια τρομερή επίθεση … Ο Πεντζίκης ήτανε καταπιεστικός δάσκαλος, αλλά Μεγάλος δάσκαλος. Όλοι οι μαθητές του Τσαρούχη είναι ανυπόφορα Τσαρουχάκια. Ο Πεντζίκης εδολοφόνησε τους περισσότερους μαθητές του και καλώς έπραξεν. Έκαστος επιζήσας μαθητής του Πεντζίκη διαθέτει αυτόνομη προσωπικότητα. Ο Πεντζίκης για να σκοτώνει τους μαθητές του εφήρμοζε με απίστευτη σκληρότητα την δικιά του θεωρία της νάρκης, γιατί επίστευε ότι βάζοντας νάρκες και παγίδες στο λογοτεχνικό-καλλιτεχνικό πεδίον μάχης απαλλάσσει τη χώρα από τα ασήμαντα και θνησιγενή ταλέντα, και, γιατί θεωρούσε αντι-οικονομική … την ύπαρξή τους”. Ο θνητός μόνο αν το πάρει απόφαση να δει κατάματα το θάνατο, τον εντός, αν αρνηθεί εκούσια την ύπουλα προτεινόμενη “τάχα μου” ευδαιμονιστική νοοτροπία, αν αγωνιστεί να γκρεμίσει την έπαρση και τα συνακόλουθα οικοδομήματα, θα μπορέσει να γλιτώσει από τα φαντάσματα της δαιμονιώδους κενής δόξας, του απάνθρωπου πλούτου, της κτηνώδους και οδυνοσωρευτικής ηδονής.

Αυτή τη μέθοδο μας προτείνει και ο Θεάνθρωπος όταν τονίζει: “Μακάριοι οι πενθούντες …”, “μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι (οι θλιβόμενοι εκούσια) ότι αυτών εστί η Βασιλεία των ουρανών”, εστί … εδώ και τώρα, και όχι θα! “Η Βασιλεία των Ουρανών βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν”. Η άσκηση βίας -εις εαυτόν- επιτρέπει να ξανακερδιθούν όσο χάθηκαν, όσα χάνονται, λόγω της ασκούμενης βίας της εξουσίας. Βία (εντός), στη βία της εξουσίας! Τότε μπορεί να ζει και να σκέφτεται αξιοπρεπώς ο άνθρωπος. Τότε παύει να “την κάμνει”, δειλός κι απελπισμένος, και αρχίζει να κάμνει, να ποιεί, “για τη μορφή, ομορφιά, στο καθαρτήριο πυρ του λόγου, κατακαίει ο ποιητής τη σάρκα του (τα φαντασιακά οικοδομήματα του πύργου της Βαβέλ -την ιδιωτική γλώσσα- που χτίζεται με τα δεδομένα του ατομικού αισθήματος), μυθοποιός, μυθοπλάστης” (Ν. Γ. ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ), επικοινωνιακός, φιλάνθρωπος βιαστής, εργάζεται για τη Μεταφορά, τη Συνάντηση, για να συμβαίνει η οφειλόμενη εαρινή ανθοφορία, και θερινή καρποφορία και συγκομιδή, εν μέσω παγετώνος … του παρόντος αιώνος του απατεώνος, που προσφέρει τουλάχιστον ανέξοδη συντήρηση. Τότε βιώνει ο θνητός την ευδαιμονία του Προμηθέα του δεσμώτη και ελεύθερου.

Διονύσης Παπαχριστοδούλου,

καθηγ. θεολόγος στη Δ.Ε.

dipa@waternet.gr

10-1-2003

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

15-12-2002 ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΠΡΟΠΑΤΟΡΩΝ

Σήμερα η Εκκλησία τιμάει τους Προπάτορες, τους Δίκαιους της Παλαιάς Διαθήκης. Τα στάδια της πνευματικής ζωής είναι τρία η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση. Στο πρώτο, στη κάθαρση, κυριαρχούν μέσα στον άνθρωπο τα πάθη, η αρρώστια. Τα τρία βασικά πάθη είναι αυτά που περιέγραψε ο Χριστός στο σημερινό Ευαγγέλιο: φιλαργυρία, φιλοδοξία και φιληδονία. Αυτά κρύβουν οι δικαιολογίες που χρησιμοποίησαν οι προσκεκλημένοι για να μη πάνε στο Δείπνο. Η καρδιά του ανθρώπου είναι σπήλαιο ληστών. Τα πάθη κλέβουν τη ζωή. Μέσα στην Εκκλησία με τη θεία Χάρη και τη δικιά του συνέργια, με την Εξομολόγηση και τη θεία Κοινωνία, αγωνίζεται ο θνητός να καθαριστεί.

Όσο βρίσκεται κανείς ακόμη στο στάδιο της Κάθαρσης συνήθως δεν αισθάνεται θετικά αποτελέσματα από τη δράση της θείας Χάρης. Το φάρμακο δρα θεραπευτικά και ξοδεύεται για την ίαση των εντός πληγών. Οι πρώτοι Χριστιανοί περνούσαν αυτό το στάδιο όσο ήσαν ακόμα Κατηχούμενοι. Και όταν, οι Πνευματικοί που τους παρακολουθούσαν, έβλεπαν ότι έχουν χάσει μέσα τους τα πάθη την αρχική τους δύναμη, τους οδηγούσαν στο Βάπτισμα, το οποίο ονομαζόταν και Φώτισμα, ακριβώς επειδή με το Βάπτισμα πλέον περνούσαν στο στάδιο του Φωτισμού. Τότε ο πιστός, αρχίζει να νοιώθει θετικά αποτελέσματα, από την ενέργεια της θείας Χάρης. Χαρά, δύναμη, έμπνευση, αγάπη κ.λπ.

Βασικό κριτήριο, του ότι κάποιος έχει φτάσει στο στάδιο του Φωτισμού είναι η λεγόμενη, νοερά καρδιακή προσευχή. Ο απόστολος Παύλος μας λέει, Αδιαλείπτως προσεύχεσθαι! Πως είναι δυνατόν να προσευχόμαστε συνεχώς; Δεν θα διαβάσουμε; Δεν θα συζητήσουμε; Δεν θα κοιμηθούμε; Ναι, με το μυαλό δεν είναι δυνατόν να προσευχόμαστε συνεχώς. Με το μυαλό δεν γίνεται. Γίνεται όμως με την καρδιά. Όταν αγαπάμε κάποιον και είμαστε κοντά του, μπορεί να διαβάζουμε κάτι άσχετο, αλλά χαιρόμαστε, θερμαίνεται, χτυπάει η καρδιά μας, επειδή είναι κοντά το αγαπημένο πρόσωπο. Και μόνο η ανάμνηση του αρκεί για να μας ζεστάνει την καρδιά. Κάπως έτσι γίνεται και με το Χριστό στη νοερά προσευχή. Ότι και αν κάμνει ο άνθρωπος, και όταν κοιμάται, και όταν αγρυπνεί, η καρδιά του δεν καθεύδει, χτυπά από αγάπη για το Χριστό. Από αγάπη, όχι συναισθηματική, όχι ανθρώπινη, αλλά από αγάπη που δίνεται άνωθεν, ως χάρισμα. Ο απόστολος Παύλος τονίζει: “Δεν πήρατε πνεύμα δουλείας … αλλά Πνεύμα υιοθεσίας εν ώ κράζομεν, Αββά ο Πατήρ” και αλλού, “Έστειλε ο Θεός το Πνεύμα του Υιού του στις καρδιές μας, και το Πνεύμα αυτό κράζει, Αββά ο Πατήρ”. Και δεν τα γράφει αυτά σε καλόγερους, αλλά στους Ρωμαίους και τους Γαλάτες!

Ο Αδάμ πριν την πτώση βρισκόταν στο φωτισμό. Είχε νοερά προσευχή. Η καρδιά του ήταν σαν μία στέρνα γεμάτη με νερό, τη θεία Χάρη. Μετά την πτώση έχασε το νερό, έχασε όμως και τη στεγανότητά της η στέρνα, γέμισε και με πάθη. Αμαυρώθηκε το κατ’ εικόνα. Ο Χριστός ήρθε για να νικήσει τον θάνατο. Να αποκαταστήσει την στεγανότητα της στέρνας και επιπλέον να κάνει την στέρνα πηγάδι. Με το Βάπτισμα ο άνθρωπος αποκαθίσταται στην προπτωτική κατάσταση και βρίσκεται και ακόμη ψηλότερα γιατί γίνεται μέλος της Εκκλησίας, του Σώματος του Χριστού. Όποιος καθαρίζει το πηγάδι νοιώθει να κυκλοφορεί μέσα του το ζωογόνο αίμα, η θεία Χάρη. Τρέφεται και ζει.

Οι προ Χριστού, οι Προπάτορες βρίσκονταν σε τραγική κατάσταση. Αγωνίζονταν φιλότιμα να καθαρίσουν το πηγάδι αλλά τα τοιχώματά του ήταν κατεστραμμένα. Δέχονταν τη θεία Χάρη αλλά σύντομα την έχαναν. Έφταναν ακόμα και στην θέωση αλλά είχε επάνω τους εξουσία ο θάνατος και γρήγορα στέρευε το μισογκρεμισμένο πηγάδι. Πολύ πιο δύσκολη είναι η θέση του πλουσιόπαιδου που ξέπεσε παρά του άλλου που από μικρό συνήθισε στη φτώχεια. Όταν υποχωρούσε η θεία Χάρη τα πάθη αγρίευαν. Ο άνθρωπος διψά για ζωή και πολύ περισσότερο διψά αυτός που κάποτε την γεύτηκε. Έτσι εξηγούνται τα διάφορα ηθικά παραπτώματα των Δικαίων που περιγράφονται στην Παλαιά Διαθήκη και σκανδαλίζουν τους ηθικολόγους Προτεστάντες και εμάς τους Φαρισαίους. Ο Αβραάμ που έδωσε το όνομά του στον Παράδεισο· “κόλποι του Αβραάμ”. Ο Αβραάμ που μέχρι να έρθει ο Μωυσής και να μιλήσει για τον ΓΙΑΧΒΕ δάνεισε το όνομά του στο Θεό, “ο Θεός του Αβραάμ του Ισαάκ και του Ιακώβ”. Αυτός ο μέγας Αβραάμ έκανε τούτο έκανε τάλλο … Η σημαντικότερη γνώση είναι η γνώση της ανθρώπινης αδυναμίας και της δύναμης του Θεού. Τι έστι άνθρωπος; Τίποτα.

Για να καταλάβουμε πόσο “τίποτα” είναι ο άνθρωπος όταν τον εγκαταλείψει η θεία Χάρη ας δούμε την περίπτωση ενός μετά Χριστόν αγίου. Ο άγιος Ιάκωβος ο ασκητής γιορτάζει στις 28 Ιανουαρίου. Γράφει ο Συναξαριστής: “Εις άρχων ένδοξος έχων θυγατέρα δαιμονιζομένην επρόσφερεν αυτήν εις τον όσιον δια να την ιατρεύση. Ο δε άγιος προσευχηθείς παρευθύς την ηλευθέρωσεν”. Τέτοια δύναμη είχε ο άγιος! “Ο πατήρ φοβηθείς μήπως πάλιν ο δαίμων ενοχλήση αυτήν αφήκε την κόρην ομού με τον νέον αδελφόν της εις το σπήλαιον του οσίου. Ο δε όσιος νικηθείς από την επιθυμίαν, φεύ του παραπτώματος! Διαφθείρει την κόρην, και έπειτα φονεύει την γυναίκα και τον αδελφόν της. Εκ τούτου απελπισθείς υπάγη εις τον κόσμον. Αλλ’ ενώ απήρχετο απαντά αυτόν ευλαβής τις μοναχός, εις του οποίου τας παραινέσεις και συμβουλάς υπακούσας ο όσιος εκλήσθη εντός ενός τάφου. Μετά ταύτα γενομένης ξηρασίας και αβροχίας εις την χώραν εκείνην προστάζει ο Θεός τον επίσκοπον της πόλεως ότι, αν ο Ιάκωβος, δεν προσευχηθή, δεν θέλει λυθή η αβροχία. Τότε λοιπόν υπήγεν εις τον όσιον ο επίσκοπος με όλον τον λαόν και πολλά παρακαλέσας αυτόν τον έπεισε δια να προσευχηθή. Όθεν ευθύς άμα προσηυχήθη έγινε βροχή πολλή”!

Ο άνθρωπος μέσα σε μια μέρα μπορεί να βρεθεί από τη γη στον ουρανό, και πάλι στα καταχθόνια. Ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα. Η θεία Χάρη τον ανεβάζει στον ουρανό όταν ταπεινώνεται και μετανιώνει και τον εγκαταλείπει όταν υπερηφανεύεται, όταν νομίζει ότι είναι κάποιος. Και τότε “νους αποστάς του Θεού ή κτηνώδης γίνεται ή δαιμονιώδης”. Ο άνθρωπος μακριά από το Θεό ή πέφτει στο βόρβορο των κτηνωδών παθών ή πετάει σε σφαίρες δαιμονιώδους εγκεφαλικής υπερηφάνειας. Οι υπερήφανοι ηθικολόγοι σκανδαλίζονται όταν διαβάζουν την Παλαιά Διαθήκη αλλά οι ταπεινοί γνώστες της ανθρώπινης αδυναμίας σέβονται με το δράμα των Προπατόρων, των Δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης που αγωνίζονταν να τηρήσουν το θέλημα του Θεού μέσα στις αντίξοες προ Χριστού συνθήκες. Τότε που κυριαρχούσε ο θάνατος, τότε που ακόμη δεν είχε δοθεί το Πνεύμα του Υιού το οποίο κράζει στις καρδιές των προσευχομένων Αββά ο Πατήρ. Σέβονται και ταπεινά παρακαλάνε να έχουν τις πρεσβείες του Αβραάμ κι όλων των Προπατόρων. Αμήν.

27-12-2002 ΤΡΙΤΗ ΜΕΡΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Προχθές γιορτάσαμε Χριστούγεννα. Ο Θεός από αγάπη δημιούργησε τον κόσμο και τον έκανε καλό λίαν. Το δημιούργημά Του όμως υπερηφανεύτηκε, νόμισε ότι μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, από μόνο του. Ο καθρέφτης νόμισε ότι το φως είναι δικό του, ότι δεν έχει ανάγκη τον ήλιο και σκοτείνιασε. Ψυχράνθηκε η αγάπη των πολλών. Η ανθρωπότητα βρέθηκε να ζει “προς θάνατον”, εγκλωβισμένη στη ψυχρή ατμόσφαιρα της υπερφίαλης διάνοιας. Η αγάπη, στα μάτια πολλών σκεπτόμενων και μορφωμένων, φαντάζει παιδαριώδης κατάσταση· το αποκούμπι των αδυνάτων. Υμνήθηκε η δύναμη. Θεοποιήθηκε το κράτος. Ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ για να σώσει την αγάπη.

Οι άγγελοι υμνούσαν και οι αγράμματοι ποιμένες άκουγαν: “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία”. Επί γης ειρήνη. Δύο χιλιάδες χρόνια μετά, εκείνη η πραγματικότητα, παραμένει ασύλληπτο όραμα, μια μακρινή ουτοπία για τις κοινωνίες του ανθρώπου. Η Εκκλησία συνεχώς δέεται, Υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, Υπέρ της άνωθεν ειρήνης. Η Εκκλησία δέεται ώστε η πραγματική ειρήνη να πλημμυρίσει την καρδιά μας. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί όσο τα πάθη κυριαρχούν μέσα μας. Όταν θα θεραπευτούν τα πάθη, τότε πλέον η καρδιά, ελεύθερη από εγωκεντρικά αντανακλαστικά, μπορεί να ειρηνεύει, να αγαπά τον Κύριο της και Θεό και τον κάθε πλησίον. Αυτή η κατάσταση στη γλώσσα της Εκκλησίας λέγεται Φωτισμός. Αυτή την κατάσταση προτείνει σε όλους μας ο ιερέας όταν εκφωνεί το τόσο γνωστό, “Ειρήνη πάσι” και ακούει το λαό να του αντεύχεται “Και τω πνεύματί σου” δηλαδή και εσύ να έχεις μέσα σου αυτή τη ζωογόνα, φωταγωγική κατάσταση που λέγεται και νοερά προσευχή.

Η καρδιά του ανθρώπου θάλασσα φουρτουνιασμένη. Το άγχος και η αγωνία κλέβουν τις μέρες των θνητών. Τα πάθη κρυφά ή φανερά πριονίζουν το δένδρο της ζωής. Ταραχή, αγώνας κι αγωνία, σκοτάδι. Σπήλαιο ληστών. Αν προσέξουμε την εικόνα της Γέννησης θα δούμε ότι το θείο βρέφος γεννιέται μέσα σε μια σκοτεινή σπηλιά. Ίσως είναι η μοναδική περίπτωση που οι αγιογράφοι χρησιμοποιούν το μαύρο χρώμα. Θεοσκότεινη η καρδιά του ανθρώπου. Σκοτάδι, θάνατος, μηδέν. Και μέσα εκεί καταδέχεται να γεννηθεί ο Θεάνθρωπος Χριστός. Μέσα στις καρδιές μας έχει γεννηθεί με το Βάπτισμα ο Χριστός και περιμένει υπομονετικά, περιμένει φυλακισμένος, τη δικιά μας ενεργοποίηση, το δικό μας αγώνα, τη δικιά μας μετάνοια.

Οι δυνάμεις της ψυχής του ανθρώπου είναι τρεις: το λογιστικό, το επιθυμητικό, το θυμικό. Το λογιστικό, οι σκέψεις μας, θεραπεύονται σχετικά εύκολα. Η προσευχή, η ανάγνωση, η παρακολούθηση των ιερών ακολουθιών βοηθάν και περιορίζονται οι αμαρτωλές σκέψεις. Μέσα όμως στην καρδιά τα θηρία ακόμα ζουν και βασιλεύουν. Οι δύο άλογες δυνάμεις, το θυμικό-η δύναμη, και το επιθυμητικό-η επιθυμία, θέλουν καιρό πολύ και συνεχή, επίπονο, αγώνα για να ημερέψουν. Κάποτε μετά από μακροχρόνιο αγώνα θα θεραπευτούν και αυτές. Τότε η ειρήνη θα έλθει στην γη, στη καρδιά του αγωνιστή. Τότε τα δύο θηρία, μεταμορφωμένα σε κατοικίδια ζώα, ήμερα και υπάκουα μπορούν να βοηθήσουν στην παραπέρα εξέλιξη της πνευματικής ζωής. Οι άλογες δυνάμεις μας, τα δύο ζώα, ο θυμός-η δύναμη η εσωτερική, και η επιθυμία, θα προσέλθουν στη φάτνη και θα ζεστάνουν το θείο Βρέφος, για να μπορέσει να αναπτυχθεί, να μεγαλώσει, να μας σώσει.

Μέσα στην καρδιά μας ο Χριστός περιμένει, πότε θα βαρεθούμε να βυθιζόμαστε ηδονικά στην κινούμενη άμμο της απελπισίας που μας υποβάλλει και μας επιβάλλει την άποψη, την τάχα ρεαλιστική, ότι δήθεν τα περί φωτισμού και θέωσης, τα περί κάθαρσης της καρδιάς και νοεράς προσευχής, είναι για άλλους, ήταν για άλλοτε, και όχι για μας, τους σύγχρονους, τους εν τω κόσμω ζώντες. Όμως ο Χριστός χθες και σήμερα ο αυτός. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Το βασικό μας πρόβλημα παραμένει ο θάνατος, ο εντός, διψάμε για ζωή. Ο Χριστός όμως γεννήθηκε στη Βηθλεέμ για να νικήσει το θάνατο. Με το θάνατό Του πάτησε το θάνατο και δώρισε στην ανθρωπότητα ζωή αληθινή, έφερε την Ειρήνη-τη νοερά καρδιακή προσευχή και το μέγα Έλεος-τη θέωση.

Ο πρωτομάρτυρας Στέφανος την ώρα της απολογίας του είδε να ανοίγει ο ουρανός. Εκείνη την ώρα δεν έβλεπε κάποιο όραμα αλλά βίωνε την ανώτερη κατάσταση που μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος επί της γης, την κατάσταση που κανονικά ανήκει στον Μέλλοντα αιώνα και ως αρραβώνας δίδεται από τώρα σε κάποιους φιλότιμα αγωνιζόμενους πιστούς. Έζησε τη θέωση. Ο Θεός είναι άκτιστος-αδημιούργητος ο άνθρωπος είναι κτίσμα-δημιούργημα. Η μεταξύ Θεού και ανθρώπου απόσταση είναι άπειρη, άβυσσος ασύλληπτη. Όταν όμως ο άνθρωπος ταπεινωθεί, όταν σβήσει από μέσα και το τελευταίο ίχνος υπερηφάνειας, όταν αρνηθεί το ψέμα της φαρισαϊκής αυτοδικαίωσης, όταν νοιώσει ότι όλα τα χρωστάει στο Δημιουργό του, τότε σε κάποιες εξαιρετικές περιπτώσεις ο Θεός δωρίζει και αυτό το δώρο, τη θέωση. Ο καθαρός καθρέπτης δέχεται το φως του ήλιου και ακτινοβολεί και αυτός σαν τον ήλιο. Αυτή την κατάσταση έζησε ο Πρωτομάρτυρας Στέφανος την ώρα της δίκης και αυθόρμητα την περιέγραψε. “Βλέπω τον ουρανό ανοιχτό και τον Χριστό να κάθεται εκ δεξιών του Πατέρα”. Στο άκουσμα αυτών των λόγων οι ιερείς και οι Φαρισαίοι υποκριτές, κενοί βιωμάτων, με άδεια την καρδιά σκληρή σαν πέτρα, ένοιωσαν τάχα ιερή αγανάκτηση. Τον άρπαξαν, τον έβγαλαν έξω και τον λιθοβόλησαν. Την ώρα που δεχόταν τις πέτρες στο αγιασμένο του κορμί ο Πρωτομάρτυρας ήταν τόσο πλημμυρισμένος από αγάπη, από τη θεία Χάρη, που παρακαλούσε το Χριστό για τους εκτελεστές του! Μη τους υπολογίσεις αυτή την αμαρτία! Το σώμα του είχε γίνει ναός του αγίου Πνεύματος και ο καθαρός καθρέπτης ακτινοβολούσε την αγάπη. Γιαυτό γεννήθηκε ο Χριστός, γιαυτό μας βάπτισαν, γιαυτό ερχόμαστε στο Ναό του Θεού, γιαυτό προσκυνάμε και φυλάμε τις άγιες εικόνες, γιαυτό ανάβουμε το κεράκι και μας θυμιατίζει ο ιερέας, γιαυτό νηστεύουμε και προσευχόμαστε, γιαυτό διαβάζουμε την αγία Γραφή και τα έργα των Πατέρων, γιαυτό εξομολογούμαστε και κοινωνάμε. Για να γίνει το σώμα μας ναός του αγίου Πνεύματος, για να νικηθεί ο θάνατος και μέσα μας, για να κατοικήσει η ειρήνη του Χριστού και το Μέγα έλεός Του στην καρδιά μας.

Οι αγράμματοι ποιμένες προσκύνησαν πρώτοι το θείο Βρέφος. Οι Μάγοι, οι επιστήμονες της εποχής εκείνης, καθυστέρησαν ενάμιση χρόνο. Όταν όμως έφτασαν εκείνοι, οι μορφωμένοι, είχαν να προσφέρουν και δώρα. Ο σύγχρονος άνθρωπος συνήθως είναι μορφωμένος, και όπως λέει και ο π. Παΐσιος: “Ο μορφωμένος, και ευλάβεια να μην έχη, επειδή μπορεί εύκολα να καταλάβη, με λίγη ταπείνωση και λίγο αγώνα θα προχωρήση”. Αμήν.

7-1-2003 ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΗ

Χθες γιορτάσαμε τα Θεοφάνια. Κεντρική μορφή της εορτής ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής. Όταν μπήκε στα νερά του Ιορδάνη ο Χριστός, για να βαπτιστεί από τον Ιωάννη, ακούστηκε η φωνή του Πατέρα να λέει: “Ούτος εστί ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα”. Κάτι αντίστοιχο είχε ακουστεί και στη Γέννηση του Χριστού. Οι άγγελοι έψαλαν: “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία”. Ευδοκία, ευδόκησα. Ευ και δόξα. Καλή δόξα, καλή άποψη, καλή γνώμη. Με τη Γέννηση και τη Βάπτιση του Χριστού φανερώθηκε η Ευδοκία του Πατέρα, ο Χριστός, ο Θεάνθρωπος.

Ευδοκία σημαίνει καλή γνώμη, καλό θέλημα. Ο Θεός δεν δημιούργησε τον άνθρωπο για να παιδεύεται, να ταλαιπωρείται, να βασανίζεται και να βασανίζει, να πεθαίνει. Το θέλημα του Θεού ήταν ο άνθρωπος να ζει σε ευδαιμονία, να είναι ευτυχισμένος, γεμάτος έμπνευση, να ξεχειλίζει από ζωή και χαρά, να λάμπει σαν άλλος ήλιος μέσα στην κτίση. Ο Χριστός ήρθε για να νικήσει το θάνατο, για να μας δώσει τη δυνατότητα να ξαναβρούμε τον στόχο μας, για να μας φανερώσει το στόχο μας, για να μας δώσει τα μέσα να πραγματοποιήσουμε αυτό το στόχο, την ευδαιμονία, την ευτυχία, τη χαρά, τη ζωή. Την ημέρα της Βάπτισης του Χριστού, την ημέρα των Θεοφανείων ο Πατέρας, μας δείχνει τον ενανθρωπίσαντα Υιό Του και μας λέει: “Να πως θα γινόσασταν αν με ακούγατε … να πως θα γίνεται αν με ακούσετε”. Αυτός είναι Ο στόχος. Ο Χριστός είναι το πρότυπο του ανθρώπου. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήξερε ότι θα αναγνωρίσει το Σωτήρα της ανθρωπότητας από το άγιο Πνεύμα. Σε Αυτόν που θα έβλεπε να κατεβαίνει και να μένει πάνω του το άγιο Πνεύμα αυτός θα ήταν ο Υιός του Θεού. Ο Χριστός είναι το πρότυπο, το καλούπι του ανθρώπου και όταν ο άνθρωπος Τον ακολουθεί γίνεται και αυτός χριστοειδής, γίνεται πνευματοφόρος.

Το βάπτισμα του Ιωάννη ήταν βάπτισμα μετανοίας, είχε περίπου την ενέργεια που έχει σε μας η εξομολόγηση, έδινε άφεση αμαρτιών. Το κήρυγμα του Βαπτιστή ήταν απλό, πολύ απλό, μια φράση: “Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών”. Με την ίδια φράση άρχισε το κήρυγμά Του και ο Χριστός. Η διδασκαλία της Εκκλησίας δεν χωράει σ’ όλα τα βιβλία του κόσμου, αλλά συστελλόμενη, συνοψίζεται σε αυτή τη φράση: “Μετανοείτε …”. Η μετάνοια, η αναγνώριση του “εγώ φταίω”, η στροφή του νου προς εαυτόν, η αλλαγή του νου, η αλλαγή της νοοτροπίας, είναι η είσοδος που μας ξαναβάζει στον Παράδεισο, από αυτήν τη ζωή. Ο άνθρωπος από τη φύση του επιθυμεί την ευδαιμονία αλλά την αναζητά σε λάθος κατεύθυνση, την αναζητά με λάθος τρόπο. Αναζητάμε την ευδαιμονία στα υλικά πράγματα, στην καλοπέραση, στην ικανοποίηση των παθών. Επιδιώκουμε να κερδίζουμε όλο και περισσότερα χρήματα. Διψάμε για όλο και μεγαλύτερη δόξα. Προσπαθούμε να ικανοποιούμε την φιληδονία μας με κάθε τρόπο. Νομίζουμε ότι θα κερδίσουμε την πολυπόθητη ευδαιμονία ικανοποιώντας την απάνθρωπη φιλαργυρία, τη δαιμονιώδη φιλοδοξία, την κτηνώδη φιληδονία. Όμως η περίπτωσή μας, θυμίζει τον αρχαίο μύθο των Δαναήδων που τιμωρήθηκαν να γεμίζουν με νερό σπασμένα πιθάρια. Κουβαλούσαν το νερό και το έχυνα σε πιθάρια χωρίς πάτο. Αχόρταγον το πάθος. Ανικανοποίητος ο άνθρωπος. Πλεονέκτης, άπληστος. Συνηθίζουμε την όποια κατάστασή μας και θέλουμε περισσότερα, κι άλλα, κι ακόμα πιο πολλά.

Το 75% των κατοίκων της γης δεν έχουν εξασφαλισμένο φαγητό, ντύσιμο, στέγη κι ένα κάποιο κρεβάτι για ύπνο. Από τα 6 δισεκατομμύρια μόνο το ενάμιση διαθέτουμε αυτά τα αυτονόητα για μας αγαθά. Αν επιπλέον έχουμε και κάποιον τραπεζικό λογαριασμό, λίγα λεφτά στη τσέπη, και λίγα ψιλά στο σπίτι, τότε ανήκουμε στο προνομιούχο 8% των εύπορων ανθρώπων αυτού του κόσμου. Μόνο τετρακόσια-ογδόντα εκατομμύρια θνητοί διαθέτουμε αυτή την πολυτέλεια, την οποία ονειρεύονται τα υπόλοιπα πεντέμισι δισεκατομμύρια, το 92% δηλαδή του πληθυσμού του πλανήτη μας. 40 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας πεθαίνουν κάθε χρόνο από πείνα και κοινές, εύκολα θεραπεύσιμες ασθένειες. 40 εκατομμύρια άνθρωποι που δεν θα πέθαιναν αν τους δίναμε όσα ξοδεύουμε για τη διατροφή των κατά τα άλλα συμπαθών κατοικίδιων τετραπόδων, που εκτρέφουμε οι φιλόζωοι, σε Ευρώπη και Αμερική. Ευτυχώς ή δυστυχώς είμαστε πλούσιοι, πολύ πλούσιοι σε σύγκριση με τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της γης. Αν δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι περισσότερο, τουλάχιστον, πρώτον, να καταλαβαίνουμε ότι είμαστε πολύ ευνοημένοι και να μη μεμψιμοιρούμε μίζερα. Χρωστάμε στην υπόλοιπη ανθρωπότητα, το να είμαστε χαρούμενοι, ικανοποιημένοι. Και δεύτερον όπως έλεγε ο π. Παΐσιος καλό είναι να φροντίζει κανείς να είναι στις συναλλαγές του, τις οικονομικές, λίγο χαμένος. Όχι πολύ γιατί μπορεί να μη το αντέξει. Να φροντίζει να είναι λίγο χαμένος, για να ξεκολλάει ο νους από την αφελή επιδίωξη του μεγαλύτερου δυνατού οικονομικού κέρδους, από το χρονοβόρο και αγχώδες κυνήγι του πιο φθηνού. Ο ευδαιμονισμός, μας έχει αποπροσανατολίσει, και χάνουμε τη ζωή μας. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας. Χρειάζεται μετάνοια. Η ευδαιμονία δεν έρχεται όταν την αναζητούμε στην καλοπέραση αλλά μας κυνηγά εκείνη όταν έχοντας αλλάξει νοοτροπία στρεφόμαστε προς το Σταυρό του Χριστού. Τότε η χαρά αναβλύζει από μέσα μας. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ για να νικήσει το θάνατο. Με το θάνατο Του πάτησε το θάνατο δείχνοντάς μας τη μέθοδο, την οδό, το δρόμο για την αληθινή ευδαιμονία, για τη χαρά, για τη ζωή. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής και ο βαπτισθείς Κύριος κήρυξαν μετάνοια. Όταν μετανοήσει ο άνθρωπος και νοιώσει τη δύναμη του Σταυρού έρχεται εντός του η Ευδοκία του Πατέρα, γίνεται πραγματικότητα η επί γης ειρήνη.

Ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος κατ’ εικόνα Θεού. Δεν είμαστε όμως εικόνα του Θεού, είμαστε εικόνα της Εικόνας του Θεού που είναι ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος. Εικόνα του Θεού είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός. Εμείς είμαστε εικόνα του Χριστού. Ο Χριστός έχει δύο φύσεις. Είναι και Θεός, και άνθρωπος. Η ανθρώπινη φύση, χάρη στο Θεάνθρωπο ενώθηκε με τη θεία και έτσι απέκτησε τη δυνατότητα, να γίνει κατά Χάρη πηγή ζωής. Η ευδαιμονία, η ζωή, η χαρά υπάρχουν πλέον μέσα στην καρδιά μας. Δεν είναι κάτι εξωτερικό, μια ασύλληπτη χίμαιρα, μια ουτοπία, μια φαντασίωση. Χάρη στο Χριστό, η αιώνια, η αληθινή ζωή μπορεί να γίνει και δικό μας χαρακτηριστικό. Γιαυτό βαπτιζόμαστε, γιαυτό εξομολογούμαστε, γιαυτό κοινωνάμε. Για να αποκτήσουμε αιώνια, αληθινή ζωή, ευδαιμονία, εδώ και τώρα. Όχι μετά που θα πεθάνουμε, όχι στην άλλη ζωή, αλλά από εδώ, και από τώρα, να μπολιαστεί, η μίζερη, η ταλαίπωρη ζωή μας, που τίποτε άλλο δεν είναι παρά αναμονή θανάτου, βίωση θανάτου, να μπολιαστεί με αιώνια, ατέλειωτη, που δεν ξεχνιέται, που δεν χάνεται, άφθαρτη, αληθινή, ζωή.

Κυριακή 19-1-2003

Πριν μέρες είχα ρωτήσει τον παπα-Γιώργη πότε θα κάνει αυτός κηρύγματα και πότε περισσεύει για μένα. Μου είχε πει ότι για τις επόμενες τρεις Κυριακές θα κάνει σίγουρα αυτός (η σημερινή ήταν η δεύτερη, ή η τρίτη). Χθες (Σάββατο) με είδε στον Εσπερινό και δεν μου είπε ότι σήμερα (Κυριακή) θα απουσιάζει. Σήμερα το πρωί πήγα στην αγία Σκέπη και είδα ότι έλειπε. Ανέβηκα στο Ψαλτήρι. Διάβαζαν τον Εξάψαλμο. Προχωρούσε ο Όρθρος και μου περνούσαν από το μυαλό, ο άγιος Μακάριος και ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός που σήμερα γιορτάζουν. Λίγο πριν το Ευαγγέλιο του Όρθρου μαζεύτηκαν αρκετά που θα ήθελα να πω αν μιλούσα σήμερα και τελικά μετά το Ευαγγέλιο έφυγα, πήγα σπίτι, έγραψα, και γύρισα πάλι στην αγία Σκέπη. Βρίσκονταν στο Χερουβικό.

Παρασύρθηκα συναισθηματικά από την αναφορά στο Ρωμανίδη και έβαλα μέσα ολόκληρη παράγραφο για τα ιστορικά του Σχίσματος (την τωρινή υποσημείωση). Ήθελα να συνδέσω τα του Σχίσματος με τη νοερά προσευχή, τον άγιο Μάρκο με τον άγιο Μακάριο (όπως στο παρόν), αλλά μετά που έριξα μέσα την παράγραφο τα του Ρωμανίδη, ζαλίστηκα, ξέχασα ότι ήθελα να κάνω αυτή τη σύνδεση και όπως βιαζόμουν το τύπωσα κι έφυγα. Αν είχα χρόνο θα τα έλεγα περίπου όπως σε αυτή τη δεύτερη εκδοχή.

19-1-2003

Σήμερα γιορτάζουν ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος και ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός. Ο άγιος Μακάριος είναι γνωστός από το πολύ σημαντικό του σύγγραμμα ΠΝΕΥΝΑΤΙΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑΙ. Εκεί μας ξεναγεί στα άδυτα της πνευματικής ζωής και της ορθόδοξης ασκητικότητας, της προπόνησης δηλαδή που πρέπει να κάνει όποιος θέλει να συγκαταλέγεται στους μαθητές του Νυμφίου. Από νεώτερους μελετητές κυρίως δυτικούς κατηγορήθηκε ως Μασαλιανός. Η λέξη Μασαλιανός προέρχεται από τα αραβικά και μεταφρασμένη στα ελληνικά σημαίνει Ευχίτης. Ήταν μια αίρεση που απολυτοποιούσε την άσκηση της Ευχής, την επίκληση του ονόματος του Ιησού· της έδινε μαγικές ιδιότητες και υποτιμούσε το ρόλο των Μυστηρίων της Εκκλησίας και μάλιστα ακόμη και αυτή τη Θεία Λειτουργία. Οι Ευχίτες νόμιζαν ότι μόνο με την επίκληση του ονόματος του Ιησού, χωρίς να χρειάζεται παράλληλα αγώνας για την εφαρμογή των εντολών του Χριστού, αγιάζεται ο άνθρωπος. Και πράγματι με την προσήλωση το νου στο όνομα του Ιησού καθαρίζει η λογική δύναμη του ανθρώπου, αλλά δεν αρκεί αυτό για τον αγιασμό όλης της ύπαρξης. Χρειάζεται μακροχρόνιος και επίπονος αγώνας ώστε να μεταμορφωθούν και οι άλογες δυνάμεις της ψυχής, η επιθυμία και η δύναμη, ο θυμός. Τότε ο άνθρωπος γίνεται κατάλληλο δοχείο για την εγκατοίκιση της θείας Χάριτος αλλά και πάλι ο αγιασμός είναι θείο δώρο. Δεν είναι στις δυνάμεις, στις δυνατότητες του θνητού η θέωση. Αργότερα στα Βαλκάνια διαδόθηκαν παρακλάδια της αίρεσης των Μασαλιανών, των Ευχιτών και οι οπαδοί της έγιναν γνωστοί με το σλαβικό όνομα Βογόμιλοι· από τη λέξη Μπογκ που σημαίνει Θεός και το μίλουι που σημαίνει ελέησον.

Η Ευχή, η επίκληση του ονόματος του Ιησού δεν έχει μαγική δύναμη. Βεβαίως και έχει δύναμη άπειρη, δύναμη θεία το όνομα του Ιησού, αλλά αν αυτός που το επικαλείται δεν αγωνίζεται παράλληλα να τηρεί τις εντολές του Χριστού τότε δεν κερδίζει τίποτα και από την συνεχή ακόμα επίκληση του ονόματός Του. Αν η τηλεφωνική συσκευή δεν είναι συνδεδεμένη με το δίκτυο άδικα κουράζεται όποιος προσπαθεί να την χρησιμοποιήσει. Το όνομα του Ιησού έχει δύναμη θεία, γίνεται φορέας της θείας Χάρης σε όποιον το επικαλείται αλλά όπως μας τονίζει και Ίδιος δεν κερδίζουν όλοι όσοι φωνάζουν Κύριε Κύριε αλλά μόνο όσοι με ταπείνωση και υπακοή στην Εκκλησία Τον επικαλούνται. Βέβαια αυτά δεν μειώνουν καθόλου την νοερά προσευχή η οποία παραμένει και είναι το απόλυτο κριτήριο της ορθόδοξης πνευματικότητας. Μόνο όποιος έχει νοερά προσευχή, μόνο όποιος νοιώθει μέσα στην καρδιά του το Πνεύμα το άγιο να κράζει αββά ο Πατήρ, μόνο δηλαδή όποιος νοιώθει στη ζωή του, συνεχώς τη ζωντανή, προστατευτική παρουσία του Πατέρα, μόνο εκείνος έχει το θάρρος να αναφέρεται στον Πατέρα και να τον προσφωνεί αββά δηλαδή Πατέρα. Η νοερά προσευχή είναι το απόλυτο κριτήριο που ξεχωρίζει την πραγματική πνευματικότητα από την απογείωση σε ουφώδης και ζοφώδης σφαίρες φαντασιακής φαρισαϊκής πνευματικότητας.

Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός έζησε σε μια πολύ δύσκολη εποχή. Τον δέκατο 15^ο αιώνα η Κωνσταντινούπολη είχε εντελώς παρακμάσει. Οι μωαμεθανοί ήσαν προ των πυλών. Κάθε λογικός θνητός μπορούσε να προβλέψει με μαθηματική ακρίβεια την πτώση της Πόλης, της Βασιλεύουσας. Οι κοσμικοί στρέφονταν για βοήθεια προς την χριστιανική Δύση. Όμως υπήρχε ένα μεγάλο πρόβλημα, υπήρχε το Σχίσμα.

Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης μας πληροφορεί ότι το Σχίσμα άρχισε το 809 ως Σχίσμα μεταξύ Ρωμαίων και Φράγκων. Ο πρώτος που αντέδρασε στην προσθήκη του Filioque ήταν ο τότε Πάπας Ρώμης Λέων ο Γ’. Ο Πάπας ανήρτησε το Σύμβολο σε δύο αργυρές πλάκες στα λατινικά και τα ελληνικά χωρίς την προσθήκη του Filioque. Μέχρι τις αρχές του 11^ου αιώνα στη Ρώμη γινόταν ένας άνισος αγώνας μεταξύ των ορθοδόξων της Ρώμης και των Φράγκων για το, ποιός θα κατορθώσει να ελέγχει το Θρόνο της, την αγία Έδρα. Τελικά υπερίσχυσαν οι Φράγκοι δια της βίας, και από το 1054 επέβαλαν τις κακοδοξίες τους μετατρέποντας το ήδη υπάρχον Σχίσμα μεταξύ δυτικών Ρωμαίων και Φράγκων σε Σχίσμα μεταξύ Πρεσβυτέρας και Νέας Ρώμης, μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης.

Κέντρο και ουσία του Σχίσματος είναι αυτό ακριβώς που εκφράζει ο πρώτος καρπός του, ο Σχολαστικισμός. Η απολυτοποίηση της ανθρώπινης διάνοιας, η απολυτοποίηση της λογικής, της συλλογιστικής λειτουργίας της ανθρώπινης διάνοιας και η άρνηση, η άγνοια της ανάγκης τεκμηρίωσης από αντίστοιχη αντικειμενικά, διυποκειμενικά, ελέγξιμη εμπειρία. Το κάλλος των πραγμάτων, και των πραγματικών εμπειριών της θείας Χάρης, θεωρείται ανόητη πολυτέλεια και η ανθρώπινη διάνοια “μόνη”, “αυτόνομη” ορμά να κυριαρχήσει πάνω στην κτίση, πάνω στον Κτίστη. Λόγω του Σχίσματος στη Δύση ξεχάστηκε ο βασικός ρόλος που παίζει στην πνευματική ζωή θεία Χάρη. Ξεχάστηκε ότι η πνευματική ζωή δεν είναι μια φαντασιακή συναισθηματική θρησκευτικότητα. Ξεχάστηκε το απόλυτο κριτήριο της πραγματικής πνευματικής ζωής, η νοερά προσευχή. Χάθηκε η Παράδοση που μετέφερε την γνώση και την βίωση αυτής της αντικειμενικά, διυποκειμενικά ελέγξιμης εμπειρίας. Έτσι καταντήσαμε σήμερα να θεωρούμε πνευματικό άνθρωπο τον εγκεφαλικά καλλιεργημένο, τον μορφωμένο· ενώ για τη δικιά μας παράδοση πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που έχει στη ψυχή και το σώμα του το άγιο Πνεύμα, αυτός που έχει νοερά προσευχή, αυτός που είναι ναός ζωντανός του αγίου Πνεύματος. Χριστιανός δεν είναι αυτός που μαθαίνει τα της πίστεως και αγωνίζεται να τα εφαρμόζει στηριζόμενος στην όποια ανθρώπινή δύναμη του. Χριστιανός είναι εκείνος που, ζεί μέσα του ο Χριστός, εκείνος που είναι φορέας της άκτιστης θείας Χάρης και που ότι έχει πετύχει το χρωστάει ακριβώς σε αυτή την άκτιστη δύναμη του Θεού.

Στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1438-1439) υπογράφηκε η Ένωση, η κατάργηση του Σχίσματος. Ο μόνος που δεν υπέγραψε ήταν ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, ο Μονομάχος, όπως χαριτωμένα τον λέει το τροπάριο. Οι απεσταλμένοι του Πάπα επιστρέφοντας από τη Σύνοδο ανήγκειλλαν στον Πάπα την επιτυχία τους. Οι Ανατολικοί υπέγραψαν! Ο Πάπας ρώτησε: ο Μάρκος υπέγραψε. Του απάντησαν: Όχι. Ουδέν εποιήσαμεν! Ήταν η απάντησή του Πάπα. Τίποτα δεν πετύχαμε, τζάμπα ο κόπος. Ένας δεν υπέγραψε και το δικό του πέρασε γιατί δεν ήταν δικό του αλλά η διδασκαλία της Εκκλησίας του Χριστού. Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός αρνήθηκε την διαπλοκή, την ψευδή Ένωση εν ονόματι της Αλήθειας. Δεν τον ενδιέφεραν τα εφήμερα ανθρώπινα συμφέροντα αλλά αγωνιζόταν να σωθεί η Παράδοση, από φιλανθρωπία. Ένοιωθε ως ύψιστο χρέος του τη διαφύλαξη αυτής της ζωντανής Παράδοσης που από Πατέρα σε Υιό ξέρει να δημιουργεί … ξέρει να εκπαιδεύει τους ανθρώπους να συνεργούν στη δημιουργία θεών κατά Χάρη, της Παράδοσης που πάσχισε να περιγράψει και ο άλλος σημερινός άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος.

26-1-2003

Ο Ζακχαίος ήταν αρχιτελώνης και πολύ πλούσιος, αλλά, τη ηλικία μικρός, δηλαδή, κοντός. Επιθυμούσε πολύ να δει τον Ιησού και γιαυτό ανέβηκε πάνω σε ένα δένδρο. Αυτός, ο άρχοντας, ο επίσημος, ο πλούσιος, ο άνθρωπος με το μεγάλο κοινωνικό κύρος καταδέχτηκε να ανεβεί σ’ ένα δένδρο σαν μικρό παιδί για να μπορέσει να δει τον Ιησού. Και τον είδε ο Ιησούς. Είδε την καρδιά του, είδε τη φλογερή του επιθυμία, είδε τη δίψα του Ζακχαίου και του είπε, σήμερον εν τω οίκω σου δει με μείναι, σήμερα θα μείνω στο σπίτι σου.

Οι Τελώνες ήταν οι πιο μισητοί άνθρωποι. Οι Ρωμαίοι ανέθεταν σε αυτούς ως εργολαβία τους φόρους. Εισέπρατταν οι Ρωμαίοι τους φόρους από τους Τελώνες και αυτοί μετά μάζευαν από το λαό όσα ήθελαν. Οι Τελώνες χρησιμοποιούσαν τη ρωμαϊκή εξουσία και πλούτιζαν από το μόχθο των συμπατριωτών τους. Ο Ζακχαίος λοιπόν ήταν αρχιτελώνης, άρα, αποδεδειγμένα διεφθαρμένος, άνθρωπος της διαπλοκής και του ανέντιμου πλουτισμού. Είχε όμως μέσα του δίψα για ζωή. Παρά τα πλούτη, και μάλλον, εξαιτίας του πλούτου που κατείχε ένοιωθε το αδιέξοδο, τη φτώχεια, την πείνα και τη δίψα που προκαλεί η ικανοποίηση της φιλαργυρίας, η ικανοποίηση των παθών.

Οι περισσότεροι ζούμε με το όνειρο του πλουτισμού. Αν μας ανακοινώσουν ότι κερδίσαμε ένα μεγάλο, ένα τεράστιο χρηματικό ποσό, θα κινδυνεύσει η ψυχική μας υγεία από την πολύ χαρά. Αν πάμε όμως να δούμε αυτούς που από χρόνια κατέχουν τέτοιες μεγάλες περιουσίες το ίδιο χάλι θα αντικρίσουμε, την ίδια γκρίνια, την ίδια μιζέρια, με μας, τους κοινούς πολίτες αυτής της χώρας και ίσως εκεί, στους πολύ πλούσιους να βρούμε χειρότερη κατάσταση· εντονότερα ψυχολογικά προβλήματα, μεγαλύτερη ανία, ακόμα πιο μεγάλη δίψα για ζωή. Το 75% των κατοίκων της γης δεν έχουν εξασφαλισμένο φαγητό, ντύσιμο, στέγη κι ένα κάποιο κρεβάτι για ύπνο. 40 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας πεθαίνουν κάθε χρόνο από πείνα και κοινές, εύκολα θεραπεύσιμες ασθένειες. Αν παίρναμε έναν από αυτούς τους ταλαίπωρους συνανθρώπους μας και του λέγαμε ότι από δω και μπρος θα ζει όπως εμείς θα κινδύνευε να απορυθμιστεί τελείως το νευρικό του σύστημα· θα τα έχανε ο άνθρωπος από την πολύ χαρά. Αυτός, θα κινδύνευε από την πολύ χαρά στο άκουσμα της είδησης ότι από δω και μπρος θα ζει σαν εμάς, κι εμείς, δεν αντέχουμε τη μίζερη κατάστασή μας, πεθαίνουμε από ανία και οραματιζόμαστε κέρδη και πλούτη άλλα, πιο πολλά.

Ο άνθρωπος δεν χορταίνει, δεν ικανοποιείται. Διψά για όλο και περισσότερα. Αχόρταγον το πάθος. Οι κόρες του Δαναού τιμωρήθηκαν να προσπαθούν να γεμίσουν με νερό σπασμένα, ξεπατωμένα πιθάρια. Κουβαλούσαν το νερό και το έχυναν στ’ απύθμενα πιθάρια. Η πλεονεξία είναι μεγάλη κατάρα για τις κοινωνίες του ανθρώπου. Λόγω της πλεονεξίας κυριαρχεί η κοινωνική αδικία και γίνονται οι πόλεμοι.

Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση. Σκοπός του ανθρώπου είναι να γίνει και αυτός κατά χάρη θεός. Ο άνθρωπος είναι ένας καθρέφτης που αφού καθαριστεί μπορεί να φωτίζει όπως ο ήλιος. Μπορεί να γίνει φωτεινός καθρέφτης με την προϋπόθεση ότι θα είναι συνεχώς στραμμένος προς τον ήλιο και από τον ήλιο θα παίρνει φως. Τότε τον άνθρωπο τον λέμε άγιο. Τότε ο άνθρωπος έχει γίνει κατά χάρη θεός. Θεός από χάρισμα και όχι από δικιά του ικανότητα. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο έτσι που να μπορεί να ενωθεί μαζί Του. Ο Θεός όμως είναι άπειρος και ο άνθρωπος πεπερασμένος. Μας έδωσε λοιπόν ένα μεγάλο χάρισμα που μας επιτρέπει να έχουμε, εμείς οι πεπερασμένοι, σχέση με τον Άπειρο. Μας έδωσε το χάρισμα της πλεονεξίας. Συνηθίζουμε κάθε κατάσταση όσο ωραία και καλή κι αν είναι. Μετά από λίγο έχουμε βαρεθεί. Θέλουμε κάτι άλλο, κι άλλο, κι ακόμα πιο πολύ. Η πλεονεξία ενώ είναι η μεγαλύτερη κατάρα όταν ο άνθρωπος στρέφεται στα υλικά πράγματα για να την ικανοποιήσει, γίνεται ευλογία όταν ο θνητός αποφασίσει να μετανιώσει. Όταν ο άνθρωπος υποψιαστεί, όταν καταλάβει, τη φτώχεια, τη μιζέρια αυτής της ζωής και αποφασίσει να αναζητήσει αληθινή ζωή, πραγματική, γνήσια ζωή, τότε η πλεονεξία γίνεται προτέρημα. Τότε υπάρχει πραγματική δυνατότητα να δέχεται κανείς όλο και περισσότερα. Η θεία Χάρη τρέφει τον άνθρωπο, και τότε αρχίζει η πορεία προς την ατελεύτητη τελείωση, προς την τελειότητα που δεν έχει τελειωμό και τέλος.

Ο Ζακχαίος είχε το μεγάλο προσόν να αντιλαμβάνεται το αδιέξοδο που προκαλεί ο υλικός πλούτος. Καταλάβαινε, ένοιωθε, τη μίζερη χαρά, την εφήμερη, την λειψή ευχαρίστηση, την πτωχή απόλαυση που προσφέρει ο πλούτος. Διψούσε για ζωή, για αληθινή ζωή, για ζωή που δεν χάνεται, που δεν σβήνει, για ζωή που χορταίνει. Πεινούσε και διψούσε, και κατάλαβε, και υποψιάστηκε, ότι ο Ιησούς, ήταν φορέας μιας άλλης ζωής. Ξεπέρασε κάθε κοινωνική συμβατικότητα, ξεπέρασε την φυσιολογική ντροπή και δεν υπολόγισε τίποτε προκειμένου να μπορέσει να δει το Γιο της Μαρίας. Και ο Σωτήρας τον είδε τον Ζακχαίο και πήγε στο σπίτι του. Ο αρχιτελώνης φιλοξένησε τον Θεάνθρωπο. Άνοιξε το σπίτι του και η καρδιά του σκίρτησε. Υπεδέξατο αυτόν χαίρων. Ο Ζακχαίος δέχτηκε τον Χριστό στο σπίτι του και γέμισε η ύπαρξη του από την ανείπωτη χαρά που μόνο ο Πλάστης μπορεί να προσφέρει στο πλάσμα του.

Οι αρχαίοι έλεγαν ότι ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος. Και πράγματι έτσι είναι. Ο πεινασμένος για ζωή, για ευδαιμονία, άνθρωπος, ορμά στον συνάνθρωπο του και τον εκμεταλλεύεται με την ελπίδα να κερδίσει έστω και μια μικρή ψευδαίσθηση ζωής, λίγα παραπάνω χρήματα, περισσότερη κενή δόξα, επιπλέον εφήμερη απολαύση. Πεινάει ο θνητός κι εκμεταλλεύεται. Ο Χριστός όμως ήρθε ακριβώς για να μας ικανοποιήσει αυτή τη πείνα και τη δίψα. Ήρθε και μας πρόσφερε το ίδιο του το Σώμα και το Αίμα για να έχουμε ζωή αιώνια. Τρέφεται όποιος πλησιάζει στο Χριστό με θέρμη καρδιακή, τρέφεται και χορταίνει. Και τότε σαν το Ζακχαίο παύει να επιθυμεί τα του πλησίον. Τότε επιθυμεί να προσφέρει απ’ τα δικά του στον πλησίον. Ο αρχιτελώνης πρόσφερε κατευθείαν τη μισή του περιουσία στους φτωχούς και υποσχέθηκε να αποζημιώσει στο τετραπλάσιο όσους αδίκησε. Το αγρίμι που μέχρι χθες έπινε το αίμα των συνανθρώπων του δίνει απλόχερα, σκορπάει τα υπάρχοντά του. Η χαρά που ένοιωσε από την συναναστροφή με τον Ιησού ζέστανε την καρδιά του· μέθυσε, ζαλίστηκε από αγάπη για το Χριστό, από αγάπη για το συνάνθρωπο, και σκόρπισε αυτά που με τόση σκληρότητα κι απανθρωπιά είχε μαζέψει.

Μακάρι κι εμείς να καταφέρουμε, σαν το Ζακχαίο, να νοιώσουμε απελπισία για τις χαρές αυτού του κόσμου και να στραφούμε προς Αυτόν που ως μανικός εραστής ποθεί, και μπορεί, να μας προσφέρει ζωή αιώνια, ζωή αληθινή, εδώ και τώρα. Να στραφούμε προς το Χριστό και να ακούσουμε μαζί με το Ζακχαίο, το, σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο, σήμερα ήρθε η σωτηρία σ’ αυτό το σπίτι. Αμήν.

30-1-2003 ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

Η γιορτή των τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε τον ενδέκατο αιώνα. Οι τρεις Ιεράρχες, Γρηγόριος ο Θεολόγος, Βασίλειος ο Μέγας και Ιωάννης ο Χρυσόστομος προβάλλονται ως προστάτες της ελληνικής παιδείας. Όταν κάτι κυριαρχεί δεν έχει ανάγκη προστασίας, όταν όμως αμφισβητείται, όταν δέχεται συστηματική επίθεση τότε εμφανίζεται και η ανάγκη υπεράσπισής του, προστασίας του. Οι μεσαιωνικοί μας πρόγονοι τον ενδέκατο αιώνα αισθάνθηκαν την ανάγκη να τονίσουν την αξία της ελληνικής παιδείας επειδή τότε ακριβώς φάνηκε ότι είχε διαμορφωθεί, ότι είχε παγιωθεί, ότι έτεινε να κυριαρχήσει, ένας άλλος πόλος, ένας άλλος τρόπος ζωής, μια άλλη παιδεία.

Η λέξη Ελλάς είναι σύνθετη από το ΕΛ και το ΛΑΣ. Το ΕΛ έρχεται από την Ανατολή και σημαίνει φως. Από την ίδια ρίζα η Ελένη που σημαίνει φωτεινή, ο ήλιος, η σελήνη. ΕΛ ίσον φως και ΛΑΣ η πέτρα, εξ ου και λατομείο. Στο μύθο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας οι πέτρες γίνονται άνθρωποι, λαός. Ελλάς λοιπόν φως και πέτρα, ή καλύτερα η μέθοδος που ξέρει να παίρνει τις πέτρες και να τις μετατρέπει σε ανθρώπους, τις σκληρές πέτρες τις μεταμορφώνει σε φως ιλαρό. Η βίβλος του Ελληνισμού είναι ο Όμηρος. Το όνομα Όμηρος κατά μία εκδοχή σημαίνει, Συνάντηση. Χρησιμοποιεί ο ίδιος τη σχετική ρίζα λέγοντας, “Ωμήρησε δέ μοι παρ᾽ εταίρων άγγελος ωκύς”, “με συνάντησε εκ μέρους φίλων αγγελιοφόρος ταχύς”. Η Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ήταν τόπος συνάντησης, ήταν τρόπος συνάντησης. Από τη μέθοδο αυτή της συνάντησης προέκυψε ο οικουμενικός, ο παγκόσμιος ελληνικός πολιτισμός. Και η ελληνική παιδεία ήταν η μέθοδος αναπαραγωγής του πανανθρώπινου αυτού πολιτισμού. Η ελληνική παιδεία καλλιεργούσε ισομερώς ολόκληρο τον άνθρωπο. Ήταν καθολική παιδεία, του όλου ανθρώπου. Τρεις οι βασικοί δάσκαλοι, ο γραμματιστής αυτός που γύμναζε το μυαλό των μαθητών, ο παιδοτρίβης-ο γυμναστής, αυτός που φρόντιζε να καλλιεργείται η δύναμη των νέων και ο κιθαριστής-ο μουσικός, που έργο του ήταν η καλλιέργεια της ευαισθησίας, της καλαισθησίας των μαθητών. Τριπλό ήταν το αίτημα για τον Έλληνα, αναζήτηση της αλήθειας, της δύναμης και του κάλλους· της αλήθειας, της ζωντάνιας και της ομορφιάς ταυτόχρονα. Έλληνας επικράτησε να θεωρείται όχι όποιος απλώς ήταν στη φυλή, στη ράτσα, στη καταγωγή, αλλά όποιος μετείχε της κοινής παιδείας, της κοινής καλλιέργειας, της Κοινής γλώσσας, του κοινού πολιτισμού. Αυτός, ο τόσο ανθρώπινος πολιτισμός κατάφερε να συλλάβει και σε μεγάλο βαθμό να πραγματοποιήσει μια πρώτη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης, θέτοντας ως βασικό κριτήριο της ταυτότητας του ανθρώπου όχι τη φυλετική καταγωγή, όχι τη ράτσα, αλλά, την ελεύθερα επιλεγόμενη παιδεία. Η πρώτη εκείνη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης άρχισε με τον Μέγα Αλέξανδρο και ολοκληρώθηκε με τον Μέγα Κωνσταντίνο.

Με την εμφάνιση της Εκκλησίας του Χριστού πήρε νέα πνοή, νέα δύναμη, νέα γνώση, εκείνος ο πολιτισμός του ανθρώπου. Ήταν θνησιγενές δημιούργημα θνητών ανθρώπων αλλά μπολιάστηκε με την άκτιστη, τη θεία δύναμη του Θεανθρώπου και άνοιξε τα φτερά του ως αετός και κυριάρχησε επί δέκα περίπου αιώνες στο χώρο της Μεσογείου. Η Εκκλησία του Χριστού έδωσε στον Ελληνισμό άπειρη, άκτιστη δύναμη και έτσι δυνατό, θα λέγαμε ντοπαρισμένο, τον πρόσφερε στην ανθρωπότητα ολόκληρη. Έδωσε τη δυνατότητα στον άνθρωπο να θεραπεύεται από τον καταστροφικό εγωισμό του, ατομικό και φυλετικό, και δημιούργησε ρεαλιστικές προϋποθέσεις για να συμβεί πραγματική παγκοσμιοποίηση. Ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να νικήσει το θάνατο και μέσω της Εκκλησίας Του, με τα μυστήρια και την άσκηση, μας προσφέρει ζωή αιώνια, ζωή αληθινή, ζωή που δεν χάνεται, που δεν λησμονιέται, ζωντάνια άφθορη εδώ και τώρα.

Από τον ενδέκατο όμως αιώνα φάνηκε ότι είχε κυριαρχήσει στη Δύση οριστικά μια άλλη θεώρηση του Ελληνισμού. Χάθηκε η οικουμενικότητα και η καθολικότητα του. Αντί για την ελληνική οικουμενικότητα που δεν έδινε καμιά σημασία στη ράτσα, κυριάρχησε ο ρατσισμός των Φράγκων και έτσι καταντήσαμε να μιλάμε για γαλαζοαίματους. Διασπάστηκε η καθολικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και απολυτοποιήθηκε το μυαλό. Όλη η παιδεία εστίασε πλέον στη μονομερή καλλιέργειά του μυαλού. Κυριάρχησε το αίτημα της αλήθειας η οποία κατάντησε από πρόσωπο -ο Χριστός είχε τονίσει, Εγώ ειμί η αλήθεια- αφηρημένη εκδοχή, φαντασιακή διανοητική σύλληψη. Από τον ενδέκατο αιώνα δημιουργήθηκε μια νέα Τάξη πραγμάτων η οποία σταδιακά κατόρθωσε να κυριαρχήσει παγκόσμια. Οι μεσαιωνικοί μας πρόγονοι, τους πρεσβευτές εκείνης της αιρετικής εκδοχής του Ελληνισμού, του σακατεμένου, ακρωτηριασμένου Ελληνισμού, τους ονόμασαν Φράγκους. Το Φράγκος, για τους προγόνους μας, δεν σήμαινε το μέλος μιας φυλής αλλά το φορέα ενός άλλου πολιτισμού. Σκέφτονταν όχι με φυλετικά αλλά με πολιτισμικά κριτήρια. Ο Φράγκος μπορεί να ήταν Ισπανός, Γερμανός, Άγγλος, Γάλλος, Ιταλός ή Έλληνας στη ράτσα.

Τελικά κυριάρχησε και στον τόπο μας εδώ και δυο αιώνες εκείνος ο ανάπηρος, ο σακάτικος Ελληνισμός. Τα σχολεία μας το μόνο που έχουν να προσφέρουν είναι γνώσεις, περισσότερες γνώσεις. Η ισόρροπη καλλιέργεια της διάνοιας, της δύναμης, και της ευαισθησίας μετατράπηκε σε αποκλειστική καλλιέργεια του μυαλού. Η καλλιέργεια της δύναμης και η καλλιέργεια της καλαισθησίας μέσω της μουσικής, της ζωγραφικής και των τεχνών γενικά, όταν δεν απουσιάζουν εντελώς από το ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων μας υπάρχουν εντελώς περιθωριακά.

Η ελληνική παιδεία δέχτηκε καίρια πλήγματα, όμως, ευτυχώς ακόμη υπάρχει το κρυφό σχολειό της Εκκλησίας, που διατηρεί όλα τα ελληνικά. Μέσα στην θεία Λειτουργία, την κατ’ εξοχήν πράξη της Εκκλησίας τίποτα δεν υπάρχει αυτονομημένο. Ο λόγος, τα λόγια, τα νοήματα, προσφέρονται πάντα εμμελώς και μέσα από κάποια δράση. Η λογική σκέψη συνυπάρχει με τη μουσική έκφραση και τη δραματουργία, σ’ ένα χώρο διακοσμημένο, ζωγραφισμένο, αγιογραφημένο, σε μια ατμόσφαιρα που μυρίζει κερί και λιβάνι. Η λεγόμενη βυζαντινή αγιογραφία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ελληνική ζωγραφική. Η λεγόμενη βυζαντινή μουσική δεν είναι τίποτα άλλο από ελληνική μουσική. Η μουσική της κλίμακα χρησιμοποιεί, ως θα όφειλε, τα πρώτα εφτά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου: Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η. ΠΑ, ΒΟΥ, ΓΑ, ΔΙ, ΚΕ, ΖΩ, ΝΗ είναι οι νότες αυτής της ελληνικής μουσικής. Η Εκκλησία είναι ο μόνος χώρος, όπου συνεχώς και αδιαλείπτως, ακούγεται η ελληνική γλώσσα στην ΚΟΙΝΗ της εκδοχή δύο χιλιάδες χρόνια τώρα. Η κοινή διάλεκτος ήταν η απλοποιημένη μορφή της ελληνικής που χρησιμοποιήθηκε κατά την πρώτη εκείνη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης.

Η ελληνική παιδεία αλλοιώθηκε και αλώθηκε, αλλά μέχρι σήμερα παραμένει και διατηρείται η γιορτή των προστατών της. Οι δύο κατάγονταν από την Καππαδοκία και ο Χρυσόστομος από τη Συρία. Παραμένει άγνωστη η φυλετική τους προέλευση αλλά είναι πασίγνωστο το γεγονός ότι και οι τρεις ήσαν Έλληνες, εξ απόψεως παιδείας, εξ απόψεως πολιτισμού.

Τον ενδέκατο αιώνα καθιερώθηκε να γιορτάζεται η γιορτή των Τριών Ιεραρχών για να θυμόμαστε ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο μυαλό, μόνο διάνοια. Τρία είναι τα βασικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης, το λογιστικό, το θυμικό και το επιθυμητικό. Οι Τρεις Ιεράρχες μας θυμίζουν ότι ολοκληρωμένος άνθρωπος δεν είναι το τέλειο κομπιούτερ, αυτός που διαθέτει απλώς γερό και γυμνασμένο μυαλό. Ολοκληρωμένος άνθρωπος είναι αυτός που έχει καλλιεργήσει και τη διανοητική του νοημοσύνη αλλά και την αντίστοιχη συναισθηματική. Ο ευαίσθητος που γνωρίζει και έχει τη διάκριση, τη δύναμη, τη ζωντάνια, να μιλήσει όταν χρειάζεται, όπως χρειάζεται, για ότι οφείλει, και να σιωπήσει όταν πρέπει. Αυτός που ότι κάνει το κάνει όμορφα. Οι Τρεις Ιεράρχες μας θυμίζουν ότι οφείλουμε να αγωνιστούμε να ξεπεράσουμε τον ατομικό και το φυλετικό μας εγωισμό. Η παγκοσμιοποίηση θα μπορέσει να επιτευχθεί μόνο όταν οι πολίτες του κόσμου νιώσουν ως Εγώ, όχι το μίζερο εαυτούλη τους, αλλά την ανθρωπότητα ολόκληρη. Η ελληνική παιδεία, της οποίας προστάτες είναι οι Τρεις Ιεράρχες και φορέας σύγχρονος και διαχρονικός η Εκκλησία του Χριστού, προς αυτή την κατεύθυνση καλλιεργεί όποιον την εμπιστεύεται.

Ελλάς σημαίνει φως και πέτρα· Όμηρος Συνάντηση. Η Εκκλησία του Χριστού έχει τη μέθοδο να μετατρέπει τις πέτρες, το λαό σε φως. Δίνει τη δυνατότητα στον εγωιστή θνητό να θεραπευτεί και να συναντήσει το Δημιουργό του και τον συνάνθρωπο του. Γκρεμίζει τον πύργο της Βαβέλ και μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε κατά Χάρη θεό. Και ως παράδειγμα ζωντανό μας προβάλει τους σήμερα εορταζόμενους αγίους, τους τρεις μεγίστους φωστήρες της τρισηλίου Θεότητος.

Διονύσης Παπαχριστοδούλου

2-2-2002 ΥΠΑΠΑΝΤΗ

Υπαπαντή σημαίνει συνάντηση. Σήμερα γιορτάζουμε την συνάντηση του δικαίου Συμεών με τον Ιησού. Ο Δίκαιος Συμεών είχε λάβει πληροφορία ότι πριν πεθάνει θα συναντήσει το Σωτήριον του Κυρίου, θα συναντήσει τον αναμενόμενο Μεσσία. Η λέξη Μεσσίας προέρχεται από την εβραϊκή Μεσσιάχ και σημαίνει Βασιλιάς· κατά λέξη σημαίνει χρισμένος, αλειμμένος δηλαδή Χριστός· αλλά, σαν όρος στην εβραϊκή γλώσσα χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον βασιλιά, επειδή η τελετή στέψης γινόταν με χρίσμα. Ο αρχιερέας ή κάποιος προφήτης έχριε τον υποψήφιο βασιλιά με αγιασμένο λάδι και μύρο. Ο Ιησούς από την στιγμή της σύλληψής Του ήταν Θεάνθρωπος. Η ανθρώπινη Του φύση ήταν ενωμένη με την θεία φύση και όντας το δεύτερο πρόσωπο της αγίας Τριάδος συνεχώς εν εαυτώ είχε και τον Πατέρα και το άγιο Πνεύμα. Ήταν χρισμένος με το άγιο Πνεύμα, ήταν Χριστός. Ο δίκαιος Συμεών ήταν άνθρωπος ευλαβής και Πνεύμα άγιον ήν επ’ αυτόν. Μπήκε στο Ιερό εκείνη την ημέρα φέροντας εν εαυτώ το Πνεύμα το άγιον και έτσι μόλις δέχτηκε στην αγκαλιά του τον γιό της Μαρίας αμέσως αναγνώρισε το Άγιον του Θεού. Αμέσως κατάλαβε ότι αυτός ήταν ο Αναμενόμενος. Τότε στράφηκε προς τον Πατέρα και είπε: Νυν απολύεις τον δούλον σου Δέσποτα … Ευχή και επιθυμία όλων των χριστιανών είναι να ζήσουν την εμπειρία της θέωσης αν όχι κατά την διάρκεια της επίγειας ζωής τουλάχιστον κατά την φρικτή στιγμή της εξόδου.

Ο Αδάμ και η Εύα στον Παράδεισο δέχονταν περιστασιακά και βίωναν αυτή την ουράνια εμπειρία. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο, ούτε θνητό, ούτε αθάνατο, αλλά δεκτικό και των δύο. Στο χέρι μας ήταν να διαλέξουμε τι θα κυριαρχούσε. Ή μάλλον ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο με σώμα θνητό, με σώμα σαν ζώο, και με ψυχή αθάνατη, με ψυχή σαν άγγελο. Ο άνθρωπος θα διάλεγε αν θα κυριαρχούσε το, “σαν άγγελος” ή αν θα καταντούσε στο, “σαν ζώο”. Μέσα στον Παράδεισο η ψυχή τρεφόταν από το Θεό, από την άκτιστη θεία Χάρη και το σώμα με τη σειρά του από τη ψυχή. Επιλέξαμε όμως την παρακοή, πέσαμε, εισήλθε στη ζωή μας ο θάνατος, και όλη μας η ζωή κατάντησε σαν των ζώων, αντιστράφηκε η σειρά. Τώρα στο χώρο της ψυχής κυριαρχεί ο θάνατος και αυτή διψασμένη για ζωή στρέφεται προς το συνημμένο σώμα για να τραφεί. Με την σειρά του το καημένο το κορμί ορμά στην κτίση για να εξασφαλίσει τα αναγκαία για την επιβίωσή του και όχι μόνο· εκμεταλλεύεται τη φύση, κλέβει πολύ περισσότερα από όσα χρειάζεται και αχόρταγα αρπάζει και από τον διπλανό του. Ο άνθρωπος παρεσυνεβλήθει τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ομοιώθει αυτοίς. Ο κατ’ εικόνα Θεού δημιουργημένος άνθρωπος, ο βασιλιάς της κτίσεως, κατάντησε να ζει σαν τα ζώα και πολλές φορές χειρότερα κι από αυτά.

Ο Αδάμ και η Εύα μόλις έκαναν την παρακοή είδαν ότι είναι γυμνοί και ντράπηκαν. Ντράπηκαν επειδή είδαν ότι κατάντησαν σαν τα ζώα. Ντράπηκαν επειδή είδαν ότι κατάντησαν μόνο σώμα, χέρια, πόδια, δέρμα και οστά. Ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή έβλεπαν ότι είχαν μεν σώμα, αλλά, αυτό το σώμα ήταν ντυμένο με φως, είχε το φως σαν ρούχο. Η ψυχή του ανθρώπου είχε τη θεία Χάρη και εξ αιτίας της παρουσίας της άκτιστης θείας ενέργειας έλαμπε και η ίδια της με άλλο, κτιστό φως. Αυτά όμως χάθηκαν με την παρακοή. Σταμάτησε η παροχή της θείας Χάρης, έσβησε η λαμπάδα της ψυχής, και το φτωχό σαρκίο κατάντησε μόνο και θνητό, ντυμένο με τους δερμάτινους χιτώνες, με τη φθορά και το θάνατο. Πλέον η ζωή μας όλη είναι σαν των ζώων. Για να ζήσουμε πρέπει να τρεφόμαστε σαν τα ζώα. Ο οργανισμός μας δεν διαφέρει σε τίποτα από αυτά. Όλες οι λειτουργίες του σώματος μας συμβαίνουν και σ’ αυτά. Γεννιόμαστε σαν τα ζώα, πεθαίνουμε σαν τα ζώα και συνήθως ζούμε χειρότερα από αυτά. Όλα αυτά όμως δεν είναι φυσιολογικά για το τελειότερο δημιούργημα του Θεού. Μπορεί να τα έχουμε συνηθίσει και να τα θεωρούμε φυσικά και αυτονόητα η Εκκλησία όμως προσπαθεί να μας θυμίζει ότι για άλλο τρόπο ζωής πλαστήκαμε.

Ο Μωυσής είχε ορίσει την όγδοη ημέρα μετά την γέννα να γίνεται η περιτομή. Η πράξη αυτή σήμαινε ότι ο άνθρωπος πρέπει να αγωνιστεί με βία για να αποβάλει, να αποκόψει τη φιληδονία. Κάποιες από τις βασικές λειτουργίες του σώματος συνδέονται αυτήν. Η διατροφή, η ανάπαυση, η αναπαραγωγή. Όμως, όπως τονίζουν οι άγιοι Πατέρες: “Ο την φύσιν των ανθρώπων δημιουργήσας Θεός ου συνέκτισεν αυτή κατά την αίσθησιν ούτε ηδονήν ούτε οδύνην” Ο Θεός δεν δημιούργησε ούτε ηδονή ούτε οδύνη, αυτά μπήκαν στη φύση μας μετά την πτώση. Με την περιτομή λοιπόν θύμιζε στους Ιουδαίους ο Μωυσής ότι η φιληδονία είναι παρά φύση κατάσταση, ότι μετά την πτώση εισήλθε η ηδονή στη ζωή του ανθρώπου. Η περιτομή γινόταν την όγδοη ημέρα και για τις επόμενες 33 ημέρες απαγορευόταν η προσέλευση στο Ναό για το παιδί και τη μητέρα. 33 χρόνια έζησε ο Χριστός πάνω στην γη. Την τεσσαρακοστή όμως ημέρα προσέρχονταν στο Ναό για να προσφέρουν και να ευλογηθούν. Μέχρι σήμερα διατηρούμε αυτό το έθιμο με τον σαραντισμό των βρεφών. Διατήρησε η Εκκλησία αυτό το έθιμο που καθιέρωσε ο Μωυσής για να μας θυμίζει ότι ο τρόπος που ζούμε τώρα, ο τρόπος που τρεφόμαστε, ο τρόπος που γεννιόμαστε, δεν είναι ο φυσιολογικός για μας, ζούμε έτσι και πεθαίνουμε, επειδή πέσαμε, επειδή εκτραπήκαμε, επειδή βγήκαμε από το σχέδιο του Θεού και βρεθήκαμε να ζούμε σαν τα ζώα.

Μέσα σε αυτή την αδιέξοδη κατάσταση ήρθε και έγινε άνθρωπος ο Χριστός για να μας δώσει την δυνατότητα να επανορθώσουμε, για να μας δώσει την δυνατότητα να πετύχουμε εκείνο που δεν κατόρθωσαν οι πρωτόπλαστοι. Καταδέχτηκε να γεννηθεί ως άνθρωπος και να τηρήσει τα έθιμα του εκλεκτού λαού για να ανοίξει την επαγγελία σε όλη την ανθρωπότητα. Για να δώσει την δυνατότητα της υιοθεσίας σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Για να διευρύνει την κλειστή ομάδα του εκλεκτού λαού και να κάνει δυνάμει μέλη της όλους τους ανθρώπους.

Την ημέρα της Υπαπαντής ο δίκαιος Συμεών δέχτηκε στην αγκαλιά του το θείο βρέφος, αναγνώρισε τον Μεσσία και ζήτησε την απόλυσή του από την κοιλάδα τούτη του κλαυθμώνος. Εμείς έχουμε τη δυνατότητα κάθε Κυριακή, κάθε γιορτή να δεχόμαστε όχι στην αγκαλιά μας αλλά μέσα στην ύπαρξή μας το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Το δένδρο της ζωής είναι ανάμεσά μας, διαθέσιμο προς βρώση και πόση. Ένας φτωχός οικονομικά αλλά πάμπλουτος πνευματικά άνθρωπος, όταν η γυναίκα του παραπονιόταν για τα παλιά ντουλάπια και λοιπά, και λειψά, οικιακά τους σκεύη απαντούσε: Βρε γυναίκα έχουμε την μεγάλη ευλογία να μας επιτρέπει ο Πνευματικός να κοινωνάμε! Τι άλλο θέλουμε; Αν μας έλεγαν: Θα σου δώσω ένα δισεκατομμύριο αν δεν κοινωνήσεις επί ένα χρόνο, τι θα σκεφτόμασταν; Το ένα δις τόσα πράγματα θα μας προσφέρει, τόσες δυνατότητες να ζήσουμε, να χαρούμε τη ζωή μας. Η θεία Κοινωνία τι; Όσοι μπορούν και νοιώθουν τη μεγάλη δωρεά της θείας Μετάληψης, κάθε μέρα γιορτάζουν Υπαπαντή και κάθε μέρα αναφωνούν: Νυν απολύεις τον δούλο σου Κύριε ... μαζί με τον δίκαιο Συμεών που έζησε πριν 2000 χρόνια γιατί ο άνθρωπος και ο Χριστός χθες και σήμερα ο αυτός.

ΑΣ ΤΑ ΛΕΜΕ ΚΑΛΑ

-“Είσαι καλά;”

-“Χάλια. Πονοκέφαλος, κρυολόγημα, πόνος στα νύχια ... Προβλήματα, πολλά προβλήματα”.

Ωραία. Το πρόβλημα όμως είναι γιατί προβάλλονται τα προβλήματα; Υπάρχουν μερικοί άνθρωποι για τους οποίους ισχύει το “παραπονιέμαι άρα υπάρχω”. Νοιώθω να καταξιώνομαι ως ον όταν περιγράφω τα διάφορα δεινά, μικρά ή μεγάλα, πραγματικά ή φανταστικά, που με βρίσκουν. Η γκρίνια ως υπαρξιακή ανάγκη, “γκρινιάζω άρα υπάρχω”.

-“Ού! να μου χαθείς γρουσούζη!”

Ο σύγχρονος άνθρωπος, ο μοντέρνος, κατά το πλείστον εγκεφαλικά καλλιεργημένος, διανοιοκρατούμενος, ορθολογιστής, “σκεπτόμενος”, έχει εξοβελίσει από το λεξιλόγιο του τον όρο “γρουσουζιά”. Βέβαια βρισκόμαστε πλέον στην εποχή της Μετανεωτερικότητας, του Μεταμοντέρνου κι έτσι πολλά από τα παλιά και παρακατιανά ξαναμπαίνουν στα σαλόνια μας και δη τα τηλεοπτικά, διεκδικώντας με θράσος το έγκυρον της υπόστασής τους. Π.χ. η πληθώρα των μέντιουμ, με αποκορύφωμα πρόσφατη είδηση ότι κυκλοφορούν και μέντιουμ τα οποία παραπλανούν τον κοσμάκι! Μέντιουμ ιμιτασιόν δηλαδή. Μέντιουμ “μαϊμούδες”! Λες και υπάρχουν μέντιουμ που να διαθέτουν έγκυρη πιστοποίηση!

Γρουσουζιά λοιπόν … “ού! Γρουσούζη!”. Η λαϊκή σοφία είχε κωδικοποιήσει την συσσωρευμένη εμπειρία της. Παροιμίες και δοξασίες. Η μοντέρνα όμως εποχή την επέρριψε συλλήβδην και ολοκληρωτικά ως δεισιδαιμονία. Και πολλές δοξασίες πράγματι είναι απλές δεισιδαιμονίες αλλά κάποιες άλλες κουβαλάν και εκφράζουν μυθικά, με περιεκτικές δια εικόνων εκφράσεις, πείρα αιώνων. Η ζωή του ανθρώπου δεν είναι ούτε ριγμένη στο χάος του τυχαίου ούτε δεμένη στο άρμα του πεπρωμένου. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να αυτοπροσδιορίζεται έναντι των διαφόρων δεδομένων του “τυχαία” διαμορφωθέντος περιβάλλοντός του. Αλληλεπιδρά με το περιβάλλον και τα δεδομένα του κι έτσι αλλάζει, επηρεάζει και τελικά καθορίζει τη “μοίρα” του. “Αν σε ένα δωμάτιο γεμάτο “ακαθαρσίες” υπάρχει και ένα λουλούδι η μέλισσα θα πάει και θα καθίσει στο λουλούδι. Αντίθετα αν σε ένα δωμάτιο γεμάτο λουλούδια υπάρχει κάπου και μια “ακαθαρσία” η μύγα θα πάει και θα καθίσει στην ακαθαρσία” (π. Παΐσιος). Επιλέγω συνειδητά ή ασυνείδητα να γίνομαι “μέλισσα” ή “μύγα” και αυτό σφραγίζει και καθορίζει όλη μου τη ζωή. Κατά κάποιο τρόπο η ζωή υπακούει στο στυλάκι μου και συντονίζεται … Όποιος εστιάζει στα δυσάρεστα στη ζωή του είναι “γρουσούζης” μεταξύ των άλλων και επειδή η ζωή … βλέποντας ότι ο συγκεκριμένος νοιώθει υπαρξιακή καταξίωση περιγράφοντας τα δυσάρεστα, για να τον διευκολύνει, για να τον ικανοποιήσει … του φέρνει περισσότερα …

-“Πώς είσαι;”

-“Ας τα λέμε καλά”. Απαντά ο γνώστης της λαϊκής σοφίας. “Ας τα λέμε καλά” για να γίνουν … Ας τα λέμε καλά για να είναι καλά.

5-3-2003

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΣΑΛΑΤΑ

Όπως δείχνουν τα πράγματα κάπου στις αρχές της τρίτης χιλιετίας μ.Χ. θα κλείσει το θέμα που δημιουργήθηκε εδώ και ενάμιση περίπου αιώνα στου Αλεξάνδρου τη Χώρα. Και απ’ ότι φαίνεται θα κλείσει με όχι και τόσο κολακευτικό για τον Ελληνισμό τρόπο … Σήμερα πάει να ξεχαστεί … πριν μερικά όμως χρόνια ο λαός της Μακεδονίας, αγανακτισμένος είχε βγει στους δρόμους για να διαδηλώσει ενάντια στην πλαστογράφηση της Ιστορίας της. Βέβαια η φράση μοιάζει ολίγον πλεονασμός: Πλαστογράφηση της Ιστορίας … γιατί; Μήπως κυκλοφορεί και μη πλαστογραφημένη Ιστορία; Κάθε λαός, κάθε ιστορικός “επιστήμων”, κάθε μικρή η μεγάλη κοινωνική ομάδα, γράφει τη “δικιά” της Ιστορία … δηλαδή “πλαστογραφεί” κατά το δοκούν την ταλαίπωρη ιστορική μνήμη. Ποιος έχει δίκιο; Ποιος έχει βιάσει λιγότερο τα γεγονότα; Κύριος οίδε. Θέλουμε δεν θέλουμε οι θνητοί φοράμε τα γυαλιά που κυκλοφορούν εις την ημετέραν περιρρέουσαν ατμόσφαιρα. Ζούμε ούτως ή άλλως σε εικονική “πραγματικότητα” και δόξα τω Θεώ πέρασαν οι μονολιθικές περίοδοι του θεϊστικού (Σχολαστικισμός) ή άθεου (Θετικισμός) δογματισμού. Δόξα τω Θεώ ζούμε στην Μεταμοντέρνα κατάσταση που εγείρει ως αίτημα την πολυπολιτισμικότητα, την αναγκαιότητα δημιουργίας τέτοιων συνθηκών και συμβάσεων στην κοινωνική ζωή που θα επιτρέπουν την ισότιμη, κατά το δυνατόν, συνύπαρξη των ποικίλων “διαφορετικών” εικονικών “πραγματικοτήτων” των διαφόρων κοινωνικών συσπειρώσεων. Δόξα τω Θεώ επιτέλους ξανακυκλοφορεί η σωτήρια πληροφορία ότι στο χώρο των εγκεφαλοδιανοητικών εκδοχών, και απόψεων, και θεωριών, και φαντασιακών ιδιοκατασκευών, δεν υπάρχει μία και μοναδική αλήθεια!

Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μια φορά κι ένα καιρό ο Χότζας παρουσία του μαθητή του, δίκαζε. Μπαίνει λοιπόν μέσα ο είς εκ των αλληλοεναγομένων. Μπλα, μπλα, μπλα … εκθέτει την υπόθεση “αντικειμενικά” … απ’ τη μεριά του. Δίκιο έχεις του απαντά ο Χότζας και τον διώχνει. Μετά εισέρχεται ο έτερος των εν διενέξη όντων. Μπλα, μπλα, μπλα … εκθέτει και αυτός την υπόθεση “αντικειμενικά” … απ’ τη μεριά του. Δίκιο έχεις του απαντά και σ’ αυτόν ο Χότζας και τον διώχνει. Ο μαθητής τινάζεται πάνω … Κάτσε ρε Χότζα … κι ο ένας δίκιο κι ο άλλος δίκιο έχει; Και ο σοφός Χότζας απαντά νηφάλια στον νεαρό μαθητευόμενο: Δίκιο έχεις!

Όλοι δίκιο έχουμε αλλά που να το βρούμε; Του καθενός μας η “αλήθεια” είναι αληθής … ή μάλλον καλύτερα όλες οι ανθρωπόκτιστες “αλήθειες” είναι ψευδής! “Πας άνθρωπος ψεύστης”. Κάτι ήξερε προ 2000 ετών, ο Ρωμαίος διοικητής της Παλαιστίνης, που όταν ξεστόμισε εκείνο το ερώτημα, θεώρησε αυτονόητο ότι δεν υπήρχε απάντηση: “και ΤΙ εστί αλήθεια;”. Βέβαια ο Ακροατής του, είχε τονίσει σε ανύποπτο χρόνο: “Εγώ ειμί η Αλήθεια”, αλλά πλέον η ερώτηση διατυπωνόταν με λάθος τρόπο, “ΤΙ εστι” … Ποιά εγκεφαλοδιανοητική εκδοχή άραγε μπορεί να διεκδικήσει τον τίτλο της σωστής, την ώρα που είναι κοινός τόπος ότι όλοι δίκιο έχουμε; Και η Αλήθεια, ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ, άφησε την ερώτηση αναπάντητη, ως όφειλε, και την απάντησε επιλέγοντας να σταυρωθεί δια την σωτηρίαν ημών των εθελοτυφλούντων, των σταυρωτών Του, και μας έδειξε στην πράξη: ότι Είναι η Αλήθεια, ότι Είναι η Ζωή που δεν ξεχνιέται, ότι Είναι η Οδός που επιτρέπει στον θνητό να αληθεύει, να απελευθερώνεται από την φαντασιακώς συλληφθείσα και οικοδομηθείσα εικονική του “πραγματικότητα”, την αμεσότητα. Ο Πεντζίκης διόρθωνε αυστηρότατα όποιον τολμούσε να ονομάσει πραγματικότητα την virtual reality που βιώνουμε καθημερινά οι θνητοί, την ονόμαζε απλώς αμεσότητα. Ο Χριστός προσφέρει στον θνητό την δυνατότητα να γίνεται πολίτης της μόνης πραγματικής Πραγματικότητας, του Πατρός, και του Υιού, και του Αγίου Πνεύματος. Αυτή την αληθινή Αλήθεια την αναγνώρισαν οι απόγονοι του Πιλάτου και με ηγέτη τον Magnus Constantinus θεμελίωσαν τη Ρωμηοσύνη.

ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ, ΕΘΝΑΡΧΙΑ, ΕΘΝΟΦΥΛΕΤΙΣΜΟΣ

Συχνά μας κυριεύει το ερώτημα-παράπονο: “αχ, αυτοί οι αρχαίοι ημών πρόγονοι! Ποτέ δεν κατάφεραν να ενωθούν”. Κι όμως οι άνθρωποι δεν ενώθηκαν όσο δεν το είχαν συνειδητοποιήσει ως ανάγκη. Όταν κατάλαβαν τη χρησιμότητα της ενοποίησης των ελληνότροπων κοινωνιών τους το πέτυχαν μια χαρά και με θαυμαστή διάρκεια. Πρώτα με τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα και αργότερα πολύ καλύτερα με ηγέτες τους εκ Ρώμης ορμώμενους Ρωμαίους. Η ρωμαϊκή Οικουμένη, η Pax Romana, η πρώτη εκείνη μεγάλη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης αρχικά και για αρκετούς αιώνες είχε συλλάβει και σε μεγάλο βαθμό πραγματώσει το αίτημα της πολυπολιτισμικότητας. Όμως μετά την απελευθέρωση της Εκκλησίας του Χριστού, μετά τη λήξη των Διωγμών, κυριάρχησαν (τραγική ειρωνεία) πολιτικές που προσπάθησαν να επιβάλλουν με την κρατική βία την “oρθοδοξία” και έφθειραν, αργά αλλά σταθερά, την κρατική ενότητα και οντότητα της άλλοτε κραταιής Pax Romana.

Το 1872 η εν Κωνσταντινουπόλη τοπική Σύνοδος εξέδωκεν όρον κατά του Εθνοφυλετισμού. Πολύ σημαντική στιγμή για την ιστορία της Εκκλησίας του Χριστού αλλά πλέον ήταν κάπως αργά. Ο Εθνοφυλετισμός είχε διαβρώσει ήδη τις συνειδήσεις και των ελληνόφωνων και η καταδίκη του ήταν και λειψή και καθυστερημένη, για να φέρει καρπούς στις κοινωνίες των λαών των ήδη κατακερματισμένων Βαλκανίων. Λειψή, γιατί, για να είναι πειστική όφειλε να αρχίσει με την εν μετανοία αυτοκριτική, με την καταδίκη του Εθνοφυλετισμού των ελληνόφωνων. Οι ελληνόφωνοι Ρωμηοί στην μεγάλη τους πλειοψηφία είχαν ξεχάσει ότι αποτελούσαν τα απομεινάρια της πρώτης εκείνης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης, με φυσικό αρχηγό και Εθνάρχη τον Κωνσταντινουπόλεως-Νέας Ρώμης, και φαντασιώνονταν, με αυξανόμενο ρυθμό μέχρι σήμερα, ότι είναι γνήσιοι –φυλετικά– απόγονοι των αρχαίων ημών προγόνων. Οι δίγλωσσοι ελληνο-αρβανιτόφωνοι κάτοικοι της Στερεάς και της Πελοποννήσου μετά την απελευθέρωση πήραν αυτονόητα την πιστοποίηση της φυλετικής καθαρότητας, το εθνοφυλετικό copyright, και όλοι οι υπόλοιποι δίγλωσσοι ελληνο-σλαβόφωνοι, και ελληνο-βλαχόφωνοι, και ελληνο-αρβανιτόφωνοι, κάτοικοι των Βαλκανίων έπρεπε να ζητιανεύουν για ολίγη διεύρυνση των κριτηρίων, σε όλα τα επίπεδα.

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μπορεί να ονομαστεί Εθνάρχης εάν ως έθνος εννοήσουμε τα απομεινάρια της πρώτης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης, της Ρωμηοσύνης. Αν όμως έχουμε μολυνθεί από την αίρεση του Εθνοφυλετισμού και ως έθνος εννοούμε την οικογένειά μας, την γειτονιά μας, τη πόλη μας, τη φυλή μας, το σύνολο των πολιτών της κρατικής μας επικράτειας, τους ομόγλωσσούς μας, τους ομόθρησκούς μας, ή όποια άλλη ομάδα μας κατέβει στο κεφάλι -η οποία φυσικά θα έχει σε αντιδιαστολή με άλλους ετερόηθους, “διαφορετικούς”, κάποια κοινά ήθη και έθιμα- τότε, όχι απλώς παύει να υφίσταται η δυνατότητα να μιλάμε για Εθναρχία αλλά επιπλέον, αν επιμένουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο με εθνοφυλετικό περιεχόμενο, υπαγόμαστε στην κατηγορία των καταδικασθέντων υπό του εναντίον του Εθνοφυλετισμού εκδοθέντος όρου της Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως. Εθνάρχης δεν είναι κάθε Δεσπότης που ενθουσιάζεται από το “εθνοσωτήριο” σύνθημα: “Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών”. Εθνάρχης είναι ο Επίσκοπος εκείνος που εν γνώσει του αγωνίζεται να διασώσει τα απομεινάρια της πρώτης εκείνης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης, της Ρωμηοσύνης.

Η Ρωμηοσύνη λοιπόν ήταν το τελευταίο στάδιο της πρώτης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης που συντελέστηκε στο χώρο της Μεσογείου. Ξεκίνησε ως ιστορική πραγματικότητα με τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα και συνεχίστηκε με μεγαλύτερη η μικρότερη επιτυχία μέχρι τον 19^ο αιώνα. Από τον 7^ο αιώνα -μετά τις αραβικές κατακτήσεις- άρχισε η συρρίκνωση της ρωμαϊκής επικράτειας στην Ανατολή. Στην Δύση αντίστοιχα αυτό συνέβη στις αρχές του 5^ου αιώνα όταν τα διάφορα βαρβαρικά φύλα πέρασαν το Ρήνο. Παρόλη όμως την απώλεια από τόσο νωρίς της εδαφικής ενότητας συνεχίστηκε η ίδια προσπάθεια παγκοσμιοποίησης με φορέα πλέον -στις εκτός ρωμαϊκής επικράτειας περιοχές- την Εκκλησία. Αυτό που σήμερα είναι γνωστό με τον ατυχή όρο Εθναρχία. Ο όρος Εθναρχία είναι ατυχής και παραπλανητικός γιατί παραπέμπει στην έννοια του Έθνους η οποία έχει “καταταλαιπωρηθεί” λόγω της δημιουργίας και κυριαρχίας των εθνικισμών μετά το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Βασικό χαρακτηριστικό της πρώτης εκείνης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης ήταν ο σεβασμός στη φυλετική ετερότητα και η ταυτόχρονη υποβάθμιση του ρόλου της στην αυτοσυνειδησία των πολιτών. Κάτι αντίστοιχο με αυτό που πάει να συμβεί σήμερα στην Ευρώπη ενώ έχει ήδη συντελεστεί σε μεγάλο βαθμό στην Αμερική. Σημασία έχει το αν κάποιος ασπάζεται τον αμερικάνικο τρόπο ζωής, American way of life, και όχι η φυλετική του διαφορετικότητα. Κάλλιστα μπορεί να γίνει ακόμη και πρόεδρος και υπουργός των USA ο οποιοσδήποτε πολίτης ασχέτως φυλετικής καταγωγής.

Η εναλλακτική αυτή μορφή συνέχισης της προσπάθειας παγκοσμιοποίησης –μετά την απώλεια της κρατικής οντότητας χρησιμοποιήθηκε η Εκκλησία ως φορέας– στη Δύση χτυπήθηκε από τον Καρλομάγνο στις αρχές του 9^ου αιώνα και καταστράφηκε οριστικά στα μέσα του 11^ου αιώνα με την επιβολή του Σχίσματος μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Στην Ανατολή μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, η ενοποίηση που έφερε η τουρκική κυριαρχία βοήθησε στην συνέχιση της “ζύμωσης” των χριστιανικών λαών μέχρι τον 19^ο αιώνα οπότε με την διάδοση και επικράτηση των εθνικισμών –του νεοελληνικού και των πανσλαβιστικών στην Ευρώπη και του αραβικού στη Μέση Ανατολή– σταμάτησε η “ζύμωση” και άρχισε το ξήλωμα της Ρωμηοσύνης. Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο να έχει σβήσει ακόμη και η ανάμνηση εκείνης της πρώτης προσπάθειας παγκοσμιοποίησης –της Ρωμηοσύνης– λόγω της καινούριας εικονικής “πραγματικότητας” που δημιούργησε η κυριαρχία των εθνικισμών στις συνειδήσεις των θνητών.

Η καταδίκη του Εθνοφυλετισμού ήρθε το 1872 αλλά ο κατακερματισμός των Βαλκανίων (η εθνογένεση που συνεχίστηκε επί ένα αιώνα με τελευταία “εθνότητα” την “μακεδονική”) είχε αρχίσει από τις αρχές του 19^ου αιώνα. Τους τελευταίους δύο αιώνες στην παγκόσμια σκηνή και ακόμα περισσότερο σε αυτή των “Βαλκανίων” κυριάρχησαν οι εθνικισμοί. Η περίπτωσή μας, η περίπτωση της Μακεδονίας, είναι απλώς η τελευταία κορυφή του παγόβουνου. Η βάση του χάνεται στα σκιερά μονοπάτια των σκοταδομουχλοδρυμών της Βαυαρίας, στα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα, που όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά … κάπου στις αρχές του 9^ου μ.Χ. αιώνα! Μετά την νίκη στο Πουατιέ σιγά σιγά και με τον καιρό οι νικητές, οι Ελεύθεροι γερμανογενείς κατακτητές της δυτικής ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι Franc, οι Φράγκοι (ο όρος Φράγκος δεν είχε “εθνικό” περιεχόμενο όπως με τα σημερινά “γυαλιά” θεωρούμε αλλά μάλλον κοινωνικοπολιτικό. Φράγκοι ονομάζονταν οι ελεύθεροι γερμανογενείς κατακτητές σε αντιδιαστολή προς τους υπόδουλους Ρωμαίους δουλοπάροικους) ένοιωσαν ότι ήταν η ώρα, ότι μπορούσαν, να δημιουργήσουν την δική τους Νέα τάξη πραγμάτων χτυπώντας την παλιά ρωμαϊκή ελληνόφωνη παγκοσμιοποίηση, τη Ρωμηοσύνη.

Αιχμή του δόρατος, το Σχίσμα που ξεκίνησε το 809 ως Σχίσμα μεταξύ των Φράγκων και των δυτικών Ρωμαίων, μεταξύ του Καρλομάγνου και του Πάπα Ρώμης Λέοντος του Γ’. Καταλύτης η πλαστογράφηση της Ιστορίας μέσω της αλλαγής των ονομάτων. Έτσι για πρώτη φορά ο Καρλομάγνος και με θαυμαστή συνέπεια έκτοτε όλες οι φραγκικές πηγές αποκαλούν τους ανατολικούς Ρωμαίους πλέον Γραικούς. Αντικαθιστούν τον μέχρι τότε από όλους αποδεκτό τίτλο του Ρωμαίου αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως Imperator Romanorum, με το ιδιοκατασκεύασμα Imperator Graecorum. Το 1562 για πρώτη φορά, ο γερμανός ιστορικός “επιστήμονας” Ιερώνυμος Γουλφ ονομάζει την ανατολική ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, βυζαντινή Αυτοκρατορία και ο όρος κυριαρχεί και επιβάλλεται μέσω των “αντικειμενικών” “επιστημόνων” του Διαφωτισμού. Το 1808 ο γερμανός γεωγράφος Τσόϋνε ονομάζει τις ευρωπαϊκές κτίσεις της οθωμανικής Αυτοκρατορίας (λες και ανακάλυψε ακατοίκητη ήπειρο) Βαλκάνια (από την τουρκική λέξη βαλκάν που σημαίνει βουνό)! Πως ονομαζόταν όμως μέχρι τότε η ταλαίπωρη περιοχή μας; Σύμφωνα με την έγκυρη εγκυκλοπαίδεια Μπριττάνικα: Ρωμανία (στα ελληνικά), Ρούμελη (στα τουρκικά –Ρουμ ο Ρωμαίος και ιλι η χώρα) ή Ρωμυλία (στα ελληνοτουρκικά) δηλαδή χώρα των Ρωμαίων. Ο όρος Βαλκάνια όμως κυριαρχεί από τα μέσα του 19^ου αιώνα όταν συνειδητοποιούν οι κυβερνήτες των Εθνών πόσο χρήσιμος είναι για την νέα εικονική “πραγματικότητα” που κατασκευάζουν.

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Είναι πολύ σημαντική η πληροφορία ότι το 1795 η ρωσίδα αυτοκράτειρα Αικατερίνη η Β’ παζαρεύει με τον Ιωσήφ της Αυστρίας την διάλυση της οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την αντικατάσταση της από μια ελληνική Αυτοκρατορία που θα εκτείνεται από τον Δούναβη μέχρι την Κρήτη. Πέντε χρόνια πριν το 1800 η ρωσίδα αυτοκράτειρα δεν κάνει κουβέντα για Σερβία και Βουλγαρία! Μέχρι το 1830 τα ρωσικά ρούβλια χτίζουν στα “Βαλκάνια” σχολεία όπου διδάσκεται η ελληνική γλώσσα. Γύρω στο 1830 όμως συμβαίνουν τρεις σημαντικές αλλαγές. Δύο στην άρτι απελευθερωθείσα Ελλάδα και μία στη Ρωσία.

Η ρωσική εξωτερική πολιτική αντιλαμβάνεται, κυρίως μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και την πραξικοπηματική ανακήρυξη του αυτοκεφάλου της Ελλαδικής Εκκλησίας (23 Ιουλίου 1833), ότι "χάνει το παιχνίδι" στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, όπου πλέον κυριαρχούν οι αγγλόφιλοι και γαλλόφιλοι οι οποίοι εμφορούνται από έναν "ακραιφνή και άκρατο εκσυγχρονισμό" στυλ Κοραή. Εγκαταλείπονται οριστικά τα σχέδια της Μ. Αικατερίνης για ανασύσταση της "γραικικής" αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια. Μέχρι την τρίτη δεκταετία του 19^ού αιώνα η ρωσική πολιτική αποσκοπούσε στη διατήρηση της ενότητας της Ρωμηοσύνης και στην μέσω αυτής προώθηση των ρωσικών συμφερόντων στην περιοχή. Χρηματοδοτούσε την ίδρυση ελληνικών σχολείων, εργαζόταν για τη διατήρηση της ενότητας των ορθοδόξων της Ρούμελης (Βαλκανίων) υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οραματιζόταν την ανασύσταση της ρωμαίϊκης (γραικικής) αυτοκρατορίας. Μετά όμως τη δολοφονία του Καποδίστρια και την πραξικοπηματική ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Ελλαδικής Εκκλησίας διαπίστωσε ότι η επιρροή της στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος υποχωρούσε δραματικά. Ο δεσμός των ήδη απελευθερωμένων Ελλήνων με την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης είχε κοπεί και ήταν ανοικτός ο δρόμος για την επικράτηση της ιδεολογικής προοπτικής (ακραίος "εκσυγχρονισμός") που εξυπηρετούσε τις σκοπιμότητες των λεγομένων Μεγάλων Δυνάμεων της Δύσης και κυρίως της Αγγλίας. Επειδή όμως, η Ρωσία, θεωρούσε τη βαλκανική χερσόνησο, χώρο ζωτικών της συμφερόντων (έλεγχος των Στενών, κάθοδος στη Μεσόγειο) δημιούργησε, εμπεόμενη και από τον Πανσλαβισμό, το βουλγαρικό ζήτημα. Ήταν φανερό ότι δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει πραγματικότητα το όραμα της ανασύστασης της ρωμαίϊκης (γραικικής) αυτοκρατορίας από το Δούναβη μέχρι την Κρήτη και την Κύπρο. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος είχε επιλέξει τη ρήξη με τη Ρωμηοσύνη και εμφανιζόταν σαν ιστορική συνέχεια όχι της Ρωμανίας (Βυζαντίου) αλλά της αρχαίας Ελλάδας. Μια και "είχε σπάσει το ποτήρι" η ρωσική πολιτική διάλεγε πλέον τα κομμάτια που μπορούσε να αξιοποιήσει. Από την τέταρτη δεκαετία του 19^ού αιώνα και στο εξής όλος ο ρωσικός μηχανισμός στα Βαλκάνια, (πράκτορες, πρεσβείες, χρηματοδοτήσεις) που τόσο βοήθησε τα προηγούμενα χρόνια τους ελληνόφωνους Ρωμηούς, θα τεθεί πλέον στην υπηρεσία του όψιμου πανσλαβιστικού σχεδίου για δημιουργία βουλγαρικού κράτους.

Το 1835 ο γνωστός ελληνιστής Απρίλωφ και ο επίσης ελληνοσπουδαγμένος Παλαούζωφ ιδρύουν το πρώτο βουλγαρικό σχολείο στη βιομηχανική πόλη Γκάρμποβο. Μετά το 1844 η προπαγάνδα κατά της ελληνικής παιδείας γίνεται πιο έντονη. Βέβαια εκείνη την εποχή “όλοι σχεδόν οι αξιόλογοι "Βούλγαροι", που στάθηκαν πρωτοπόροι στην εθνική και πνευματική αναγέννηση της χώρας τους, είχαν σπουδάσει σε ελληνικά σχολεία”.

Οι προπαγανδιστές της βουλγαρικής "Εξαρχίας", προς τα τέλη του 19^ου αιώνα, διαμαρτύρονται ότι τα κηρύγματά τους, συχνά, δεν έχουν την απήχηση που θα περίμεναν μεταξύ των σλαβόφωνων γιατί οι τελευταίοι δεν θέλουν να δεχτούν για εθνικό τους όνομα το "Βούλγαρος" επειδή το απεχθάνονται ως υποτιμητικό. Έτσι προέκειψε σαν παρακλάδι του βουλγαρικού, το "μακεδονικό" ζήτημα. Για να ξεπεραστεί η απέχθεια των σλαβόφωνων κατοίκων των νοτίων Βαλκανίων προς το "Βούλγαρος" μπήκε στο παιχνίδι, σαν εναλλακτική λύση, το ένδοξο στη συνείδηση όλων των κατοίκων της Ρούμελης (Βαλκανίων) όνομα Μακεδόνας. Έπρεπε να βρεθεί τρόπος να "σλαβοποιηθούν" όσο το δυνατόν περισσότεροι. Έτσι παράλληλα με τη φιλοβουλγαρική κίνηση καλλιεργήθηκε και μια αυτονομιστική "μακεδονική".

Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

Όλη αυτή η ιστορική αναδρομή ή αναδόμηση, όπως θέλει μπορεί να την ονομάσει κανείς, χρειάζεται για να φανεί ότι αυτό που “άδειασε” τους δίγλωσσους Ρωμηούς των Βαλκανίων, της Ρούμελης, ήταν κατ’ αρχήν το νεοελληνικό εθνικιστικό ιδεολόγημα, η φαντασίωση των πολιτών του νεοσύστατου ελληνικού Βασιλείου ότι είναι τάχα γνήσιοι απόγονοι των ενδόξων αρχαίων ημών προγόνων, του Λεωνίδα και του Κάδμου, που παρεμπιπτόντως σημαίνει Ανατολίτης! Πώς μπορούσε να νοιώσει “ημέτερος” ο δίγλωσσος ελληνο-σλαβόφωνος και ελληνο-βλαχόφωνος χωρικός των κεντρικών και βορείων Βαλκανίων όταν έπρεπε, ντε και καλά, να είναι εξ αίματος συγγενής με τον Μίνωα; Του χρειάζονταν διπλά και τριπλά τα δυνατά φτερά του Δαίδαλου και η υπερφίαλη αφέλεια του Ίκαρου για να μπορέσει να δρασκελίσει το χαώδες κατώφλι, το χάσμα που άνοιξε η κυρίαρχη πλέον ιστορική “πραγματικότητα” των εθνοφυλετισμών. Ο κορμός, ο συνεκτικός δεσμός των λαών της βαλκανικής είχε καταρρεύσει. Η Ρούμελη είχε συρρικνωθεί και τα βόρεια σύνορα της ενώ για αιώνες ήταν ο Δούναβης βρέθηκαν στη Λαμία! Και να φανταστεί κανείς ότι μέχρι πρότινος τα καλύτερα κρασιά της Ρούμελης γινόντουσαν στα Σιάτιστα!

Η πρώτη εκείνη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης βαλλόμενη πανταχόθεν αποχωρούσε από το προσκήνιο της Ιστορίας. Η μεγαλύτερη προσπάθεια πολιτισμοκάθαρσης ήταν σε εξέλιξη και έβαινε ολοταχώς προς την μακάβρια ολοκλήρωσή της. Το μόνο που μπορούσε να προστατεύσει τον αγράμματο χωριάτη (συχνά και τον ελληνοσπουδαγμένο αστό) από τα καλοσερβιρισμένα (και γερά επιδοτούμενα) κηρύγματα των όψιμων Πανσλαβιστών ήταν η ιστορική του “αδράνεια”, η μνήμη και η ανάμνηση της αγάπης του για τον Οικουμενικό Θρόνο. Γιαυτό το λόγο η υπό τον Οικουμενικό Θρόνο ενότητα έπρεπε να χτυπηθεί. Αυτό τον ρόλο ανέλαβε η ανακήρυξη της βουλγαρικής Εξαρχίας το 1870, η οποία ακολούθησε την πρώτη διδάξασα (με το σχίσμα του 1833) ημετέρα ελλαδική Εκκλησία.

Στην δίνη των καιρών φάνηκε αναγκαία και χρήσιμη η προσπάθεια των διάφορων μακεδονομάχων οπλαρχηγών, ντόπιων ή εισαγόμενων, αλλά, το παιχνίδι αλλού είχε κριθεί και η καλοπροαίρετη προσπάθεια τους ίσως επιδείνωσε μακροπρόθεσμα τα πράγματα για τον Ελληνισμό. Τελικά ουδεμία σημασία είχε το αν στο συγκεκριμένο χωριό ή πόλη κυριαρχούσαν οι Εξαρχικοί ή οι Πατριαρχικοί. Κανείς δεν υπολόγισε, ως συνήθως, την λαϊκή, ελεύθερη ή επιδοτούμενη και καπελωμένη, βούληση. Το αποτέλεσμα κρίθηκε στα πεδία των μαχών κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Και είναι μέγα θαύμα το ότι κατάφερε η μικρά Ελλάς να ενσωματώσει τελικά στο ελληνόφωνο Βασίλειό της το μεγαλύτερο τμήμα της Μακεδονίας.

Μια φορά και δυο καιρούς μια ομάδα πολεμιστών ενεπλάκη σε σύγκρουση με οχτρούς. Κατά τη διάρκεια της μάχη τραυματίστηκε είς εκ των συναγωνιστών. Οι υπόλοιποι υποχώρησαν και τον έκρυψαν σε διπλανό χωριό. Την άλλη μέρα τον βρήκαν κατακρεουργημένο. Οι αγανακτισμένοι σύντροφοι του φονευθέντος “μπούκαραν” την ώρα που γινόταν γάμος στο χωριό και αφού έδιωξαν τα γυναικόπαιδα “καθάρισαν” τους άντρες. Δεν σημαίνει τίποτα το “χρώμα” των εκδικητών και των θυμάτων. Αυτά έχει ο πόλεμος και γιαυτό είναι κακό πράγμα. Κάθε πόλεμος είναι αδελφοκτόνος. Η γερόντισσα Γαβριηλία έλεγε ότι, στην Ινδία, οι ιθαγενείς (που έβλεπαν την πνευματικότητά της και υπέθεταν ότι όλοι οι Ορθόδοξοι είμαστε κάπως έτσι!) απορούσαν γιατί γίνεται στην Κύπρο ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ. Της έλεγαν: Μα καλά, γιατί δεν προσεύχονται οι Κύπριοι να διώξει ο Θεός τους Άγγλους;!! Με τέτοια όμως παιδαριώδη πρακτική δεν εδραιώνονται τα εθνοφυλετικά ιδεολογήματα και κινδυνεύουν να στερέψουν οι ποταμοί του ζέοντος αίματος των αδελφοκτόνων πολέμων των “εθνών”.

Ο μακεδονικός αγώνας ίσως ήταν αναγκαίος. Δυστυχώς όμως συχνά η βία φέρνει αντίθετα αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Κερδίθηκε η παραμονή στην κατοχή των Πατριαρχικών κάποιων ενοριών που θα χάνονταν υπό την πίεση της ένοπλης δράσης των Εξαρχικών αλλά πληγώθηκαν ανεπανόρθωτα συνειδήσεις. Είναι αφελές να κάμνει κανείς ιστορική αναδρομή δια του ΑΝ …, όμως, ίσως … αν δεν είχε προηγηθεί ο ένοπλος μακεδονικός αγώνας … σήμερα να μην υπήρχε το “νεογέννητο” κράτος της FYROM.

ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ FYROM

Οι κάτοικοι του κράτους της FYROM προφανώς θέλουν να λέγονται Μακεδόνες. Δικαίωμα τους. Τι γλώσσα έχουν επιλέξει; Ελληνικά ή σλαβικά; Σλαβικά. Δικαίωμα τους. Πρέπει λοιπόν, η Ελλάδα να τους ζητήσει συγνώμη για τον πολιτιστικό βιασμό που έχουν υποστεί εκ μέρους του Ελληνισμού. Το όνομα Μακεδονία είναι ελληνικό, οπωσδήποτε η κατάληξη –ία. Για να διορθωθεί λοιπόν η κατάσταση, η ονομασία της χώρας τους καλόν θα είναι ν’ αποκτήσει σλαβότροπη κατάληξη, π.χ. την κατάληξη –σκα, δηλαδή να ονομάζονται διεθνώς Μακεντόνσκα. Οπότε το Macedonia θα προσδιορίζει την ιστορική και τη σύγχρονη ελληνική Μακεδονία και το Makedonska (με k, μια και το δίγραμμα-σήμα της FYROM, το αντίστοιχο του δικού μας GR, είναι το MK) τη FYROM. Εκτός αν θέλουν να αναγνωρίσουν ως επίσημη γλώσσα τους τα ελληνικά και να αποποιηθούν το πανσλαβιστικής εμπνεύσεως εθνικιστικό τους ιδεολόγημα.

Αυτά από σεβασμό προς το δικαίωμα τους να αυτοπροσδιορίζονται. Και αν παρελπίδα παρουσιαστεί πρόβλημα με τους εκεί αλβανόφωνους εθνικιστές ας ονομαστούν … Makedoneli, ή Makedonland, ή Makedonistan! Καλό και χρήσιμο είναι να λαμβάνονται μέτρα για τον περιορισμό, αν είναι δυνατόν και την εξάλειψη, του νεοελληνικού εθνικισμού παράλληλα όμως η χώρα οφείλει να λαμβάνει μέτρα και για τον περιορισμό (τουλάχιστον τον “αφοπλισμό” όσο είναι δυνατόν) του ανθελληνικού εθνικισμού των πέριξ. Διότι, “εδώ είναι Βαλκάνια …”.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Κάθε συνεπής κοσμοπολίτης, κάθε παγκοσμιοποιούμενος πολίτης του κόσμου, κάθε θνητός που έχει την φιλοδοξία να είναι μέλος της Εκκλησίας του Χριστού, κάθε Χριστιανός, οφείλει να νοιώθει δυσφορία επί τη εμφανίση του εθνοφυλετισμού των αλλοφύλων και να σιχαίνεται τον ρατσισμό των ομοφύλων. Ας ευχηθούμε το στερνοπαίδι της εικονικής “πραγματικότητας” των εθνικισμών να μην γίνει αφορμή να εκραγεί πάλιν και πολλάκις η τεχνιτώς και τεχνιέντως δημιουργηθείσα τους τελευταίους δύο αιώνες πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, τα Βαλκάνια, η κατακαημένη Ρούμελη, ή Ρωμυλία, ή Ρωμανία. Μέχρι σήμερα οι Ρωμηοί του Πόντου, μας θυμίζουν με την σημαία τους (τον ρωμαϊκό αετό σε κάπως επαρχιώτικη έκδοση) το ελπιδοφόρο και κοσμοπολίτικο μήνυμα: “Η Ρωμανία κι αν έπεσε ανθεί και φέρει κι άλλο”. Η δεύτερη, η τρέχουσα (με άγριους ρυθμούς) προσπάθεια παγκοσμιοποίησης μπορεί να έχει ξεκινήσει κάπως άγαρμπα (καουμπόικα) αλλά πάντα υπάρχει η ελπίδα της μεταμόρφωσης, της θεραπείας, για το καλό και των λαών, και των εθνών και πάσης της ανθρωπότης.

Άλλο τα περιφερειακά κρατικά μορφώματα του Μεσαίωνα (Βουλγαρία, Σερβία) που δημιουργήθηκαν όταν η κεντρική εξουσία της ρωμαϊκής (βυζαντινής) Αυτοκρατορίας έχασε την δύναμή της και αναπτύχθηκαν φυγόκεντρες δυνάμεις και άλλο τα σύγχρονα βαλκανικά κράτη που κατασκευάστηκαν από εθνοφυλετικά ιδεολογήματα. Στην αυλή του Στέφανου Δουσάν κυριαρχούσε η ελληνική γλώσσα και το όραμα του ήταν απλώς να γίνει “Βεζίρης στη θέση του Βεζίρη” και όχι να ηγηθεί κάποιου εθνοαπελευθερωτικού ή εθνογενετικού αγώνα. Η αίρεση του εθνοφυλετισμού κυριάρχησε και στα ορθόδοξα Βαλκάνια και επέτρεψε στις φυγόκεντρες δυνάμεις να μετατρέψουν το πολυφυλετικό κράμα των Ρωμηών σε ανομοιογενές αχταρμά.

Επιτέλους εδώ και καιρό επανήλθε ως αίτημα η αναγκαιότητα κατασκευής της εύγευστης εκείνης “αλοιφής” που εν Ελλάδι αποκαλούμε Ρώσικη ενώ κάποιοι άλλοι την ονομάζουν Μακεδονική σαλάτα. Ο αρακάς είναι και λέγεται αρακάς αλλά όταν κολυμπάει στην μαγιονέζα της Ρώσικης αν και παραμένει ως προς την φύση του αρακάς παύει πλέον να καλείται αρακάς και λέγεται Ρώσικη. Ο Βούλγαρος είναι Βούλγαρος αλλά όταν ενσωματώνεται στην “βυζαντινή” κοινωνία, στην Ρωμηοσύνη, παύει πλέον να λέγεται Βούλγαρος αλλά τον προσφωνούν Ρωμηό, και άμα λάχει γίνεται και Πατριάρχης και Αυτοκράτορας. Ο Βούλγαρος είναι Βούλγαρος, αλλά, όταν μεταναστεύσει στην Αμερική και ενσωματωθεί στο American way of life λέγεται Αμερικάνος και ούτε που θυμάται ίσως το, “βουλγαρικής καταγωγής”, και μέχρι και πρόεδρος των USA μπορεί να εκλεγεί. Το καρότο είναι καρότο αλλά όταν συναποτελεί τη Ρώσικη παύει να ονομάζεται καρότο και λέγεται απλά Ρώσικη. Ο Πόντιος είναι Πόντιος αλλά όταν ζει στο χωνευτήρι των λαών, στη Ρωμηοσύνη ονομάζεται Ρωμηός. Ο Πόντιος είναι Πόντιος, αλλά, όταν μεταναστεύει στο Αμέρικα και αποκτά την αμερικανική υπηκοότητα και πρόεδρος και στρατηγός και αστροναύτης μπορεί να γίνει και φυσικά για όλους είναι απλά Αμερικάνος. Το αγγουράκι είναι αγγουράκι αλλά εντός της αλοιφής ονομάζεται Ρώσικη ή Μακεδονική (παρ’ εταίροις) σαλάτα. Ο Μακεδόνας είναι Μακεδόνας, αλλά, εντός της Ρωμηοσύνης γίνεται άμα λάχει και Βασίλειος ο Β’ ο Βουλγαροκτόνος. Ο Μακεδόνας είναι Μακεδόνας, αλλά, εν Αμερική (που “καλά μας λέγαν μερικοί πως είναι χώρα μαγική”) γίνεται Αμερικάνος και ποιος θυμάται την καταγωγή. Άλλωστε εκεί όλοι από κάπου αλλού κατάγονται μια και οι εκεί ντόπιοι εξατμίστηκαν … Αν τώρα πάρει κανείς την προαναφερθείσα αλοιφή και με μια γενναία προσπάθεια πολιτισμοκάθαρσης εξαφανίσει τον συνεκτικό δεσμό της, την εύγευστον μαγιονέζα, τότε αυτομάτως χάνει το όνομα της, παύει να ονομάζεται Ρώσικη ή Μακεδονική και εκπίπτει και πάλι σε ένα ασύνδετο αχταρμά από αρακάδες, καρότα κι αγγουράκια. Αυτό συνέβη και τον 19^ο (και στις αρχές του 20^ου) στην Ρούμελη τουτέστιν στα Βαλκάνια.

Δόξα τω Θεώ όμως η δεύτερη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης ξεκίνησε, ίσως λίγο ή και πολύ άγαρμπα προς το παρόν, αλλά, έχει ο Θεός … “πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι”· με την προϋπόθεση ότι ως “μας” εννοούμε και νοιώθουμε όχι την Ελλαδίτσα μας, ή την όποια μικροπαρέα μας, την φυλετική, ιδεολογική, κοινωνικοσυγγενή, θρησκευτική, αλλά τον κόσμο όλο, που τόσο βάναυσα σήμερα ζυμώνεται κατά την διαδικασία της νέας αυτής προσπάθειας παγκοσμιοποίησης, και που τόσο έχει ανάγκη τον αληθινό κόσμο των φωτισμένων, των ζώντων εν τω φωτί της δόξης του Δημιουργού των κόσμων όλων.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ:

ΕΝΑ ΟΝΟΜΑ ΚΙ ΕΝΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ

Οι Εξαρχικοί, τους Πατριαρχικούς τους αποκαλούσαν “Graecoman” “Γραικομανείς” ενώ την ίδια εποχή οι Τούρκοι, τουλάχιστον στην περιοχή της Έδεσσας, τους αποκαλούσαν “Ουρούμ” δηλαδή Ρωμηούς. Μέχρι σήμερα υπάρχει σε χρήση το επίθετο Ουρούμης. Στον τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ στην περιοχή Θεσσαλονίκης υπάρχουν 14 εγγραφές με αυτό το επίθετο, στην Έδεσσα 2, στην Αριδαία 4, στα Γιαννιτσά καμία, στη Φλώρινα 2, στην Πτολεμαΐδα 1, και στο Κιλκίς, στις Σέρρες, στη Βέροια, στη Νάουσα, στην Καστοριά, στην Κοζάνη, στην Κατερίνη, στη Λάρισα, στην Αθήνα καμία.

Ο Διονύσιος Παπαχριστοδούλου Λόγγου γεννήθηκε στην Έδεσσα το 1882. Τον υιοθέτησε ένας θείος του, αδελφός της μητέρας του, ο παπα-Χριστόδουλος. Όταν ετελείωσε το ημιγυμνάσιο στην Έδεσσα, με έξοδα του ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, φοίτησε στο πρότυπο Διδασκαλείο της Θεσσαλονίκης και μετά από ένα έτος πήρε το πτυχίο του Διδασκάλου. Το 1903 διορίσθηκε δάσκαλος και στάλθηκε από το ελληνικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης στη Φλαμουριά και αργότερα το Μεσημέρι, χωριά έξω από την Έδεσσα. Παράλληλα αναλαμβάνει και καθήκοντα πράκτορα του Μακεδονικού αγώνα υπό τις διαταγές του Μαζαράκη και των Γαρέφη και Σκουνδρή.

Τακτικά επισκέπτονταν τις οικίες των κατοίκων όπου υπηρετούσε και τους ενθάρρυνε να μείνουν πιστοί στο Πατριαρχείο, λέγοντας χαρακτηριστικά: “Οι Τούρκοι σύντομα θα φύγουν και φθάσουν στην κόκκινη μηλιά. Θα εκπληρωθούν τα όνειρα μας. Θα ανοίξει η κλειστή πύλη του Ρωμανού για να εισέλθει ο νέος Αυτοκράτορας στην αγιά-Σοφιά, στη Βασιλεύουσα, στην Κωνσταντινούπολη, γιατί είναι θέλημα Θεού. Οι Βούλγαροι θα επιστρέψουν στις ρωσικές στέπες από όπου ξεκίνησαν και δεν πρόκειται να τους σώσει ο μεγάλος τους προστάτης η Ρωσία, διότι δεν συμφέρει στην Αγγλία και την Γαλλία να εγκατασταθεί η Ρωσία στα Βαλκάνια”.

Τον Οκτώβριο του 1907 Κομιτατζήδες αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν έξω από το Μεσημέρι αλλά ανταπέδωσε τους πυροβολισμούς και σώθηκε.

Με διαταγή του ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης τοποθετείται δάσκαλος στο Μοναστήρι και στη συνέχεια στο Μεγάροβο και στο Μαρίχοβο. Ζητάει όπλα και συγκροτεί αντάρτικο σώμα από 12 άνδρες. Εξοντώνει αρκετούς Κομιτατζήδες και τον βοεβόδα Ιβάν Μαριάνωφ. Τον Ιούνιο του 1908 συλλαμβάνεται από τις τουρκικές αρχές μαζί με τον ιερέα του Μεγάροβου, με την κατηγορία ότι σκότωσε 8 κομιτατζήδες και εξέθεσε τα πτώματα τους σε κοινή θέα σε πλατεία του Μοναστηρίου. Δικάζεται και καταδικάζεται σε οκτάμηνη φυλάκιση. Κλείνεται στις φυλακές του Μοναστηρίου. Μετά από ενέργειες του ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης γίνεται αναθεώρηση της δίκης και αθωώνεται. Μεταξύ των μαρτύρων υπερασπίσεως ήταν και ο τότε Ιεροδιάκονος και μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας. Μεταξύ των μαρτύρων κατηγορίας ο Πρόξενος της Ρωσίας στο Μοναστήρι.

Το βουλγαρικό Κομιτάτο θέλησε για λόγους σκοπιμότητας να ενταφιάσει τη σωρό κάποιου Κομιτατζή στο ελληνικό νεκροταφείο του Μαρίχοβου. Ο Διονύσιος αντέδρασε δυναμικά και μαζί με τον Μητροπολίτη Μοναστηρίου εξασφάλισαν από τους Τούρκους στρατιωτική δύναμη για την περιφρούρηση του νεκροταφείου.

Με τη λήξη του αγώνα επέστρεψε στην Έδεσσα και χειροτονήθηκε ιερέας. Πέθανε στις 15 Φεβρουαρίου του 1956.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ

Με το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου, το 1878, δημιουργήθηκε η μεγάλη Βουλγαρία με την Συνθήκη του αγίου Στεφάνου. Περιελάμβανε την σημερινή Βουλγαρία, τη δυτική Θράκη και τη Μακεδονία, εκτός της Χαλκιδικής και της Θεσσαλονίκης, και εκτεινόταν δυτικά μέχρι τον ποταμό Δρίνο, τις λίμνες των Πρεσπών και της Οχρίδας. Η αντίδραση των Δυτικών δυνάμεων υπήρξε άμεση και τον Ιούνιο του 1878 στο Συνέδριο του Βερολίνου αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη ηγεμονία της Βουλγαρίας μόνον η προς βορράν μισή περίπου σημερινή Βουλγαρία, η περιοχή δηλαδή μεταξύ του Δούναβη και του Αίμου. Με τη ίδια Συνθήκη του Βερολίνου οριζόταν ότι νοτίως της βουλγαρικής Ηγεμονίας ιδρυόταν ως αυτόνομη Επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η επαρχία της ανατολικής Ρωμυλίας, από τον Αίμο περίπου μέχρι την Ροδόπη (νότια σημερινή Βουλγαρία) με πρωτεύουσα τη Φιλιππούπολη. Ο ηγεμόνας της θα ήταν χριστιανός, διορισμένος από την Πύλη, και θα είχε πενταετή θητεία. Προβλεπόταν η σύσταση χωροφυλακής και εθνοφρουράς από ντόπιους οπλίτες και αξιωματικούς, η επιλογή των οποίων θα γινόταν από την πλειοψηφούσα θρησκευτική ομάδα κάθε περιοχής. Ο ρωσικός στρατός που βρισκόταν στην περιοχή θα έπρεπε να αποχωρήσει εντός εννέα μηνών.

Οι Ρώσοι εξέφραζαν φόβους ότι το πολυάριθμο και κοινωνικά κυρίαρχο ελληνόφωνο στοιχείο της ανατολικής Ρωμυλίας θα κατάφερνε να κυριαρχήσει στην περιοχή. Ο Έλληνας υποπρόξενος στην Φιλιππούπολη, Αθ. Ματάλας, επισήμανε στην ελληνική Κυβέρνηση ότι έπρεπε να ζητηθεί από τις Δυνάμεις η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των Ελληνοφώνων. Η Αθήνα όμως ζούσε με τις συνήθεις αυταπάτες και του απαντούσε με πλήρη άγνοια της πραγματικότητας. Κατόπιν ενεργειών του Ματάλα τελικά η ελληνική γλώσσα υιοθετήθηκε ως ισότιμη των άλλων επισήμων γλωσσών της επαρχίας, της τουρκικής, της βουλγαρικής και της γαλλικής. Μέχρι το 1885 οι Βουλγαρόφωνοι είχαν καταφέρει να επιβληθούν στην κρατική ιεραρχία και είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους την εθνοφυλακή. Την νύκτα της 6^ης/18^ης Σεπτεμβρίου 1885 μπήκαν στο Κυβερνείο και επέβαλαν την ένωση της ανατολικής Ρωμυλίας με τη Βουλγαρία. Το 1903 έγιναν διωγμοί εις βάρος των Ελληνοφώνων, ως αντίποινα για τον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1906 νέοι διωγμοί είχαν ως αποτέλεσμα την εκδίωξη 50.000 Ελληνοφώνων. Η περιοχή τελικά εκκενώθηκε από τους Ελληνόφωνους μέχρι το 1920-1923. Οι περισσότεροι σήμερα εν Ελλάδι των οποίων τα επίθετα τελειώνουν στην κατάληξη –ούδης είναι απόγονοι εκείνων των Ρωμηών προσφύγων. Εκεί που έπρεπε να δραστηριοποιηθεί η Αθήνα … εποίησε τη νύσσα!

Τελικά όλοι οι λαοί των Βαλκανίων κάτι μεγάλο κυνηγάμε … ή μας κυνηγάει. Μεγάλη Ελλάδα, μεγάλη Βουλγαρία, μεγάλη Σερβία, μεγάλη Αλβανία και εσχάτως μεγάλη “Makedonia” ... Διατηρήσαμε την ανάμνηση του μεγαλείου, του μεγάλου, της μαγκιάς … αλλά τη διοχετεύσαμε στα νεότευκτα εθνικιστικά μας ιδεολογήματα. Ξεχάσαμε και προδώσαμε τη Ρούμελή μας και καταντήσαμε τα Βαλκάνια πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης και θέρετρο σκληρών και αδιέξοδων αδελφοκτόνων συρράξεων … για μια χούφτα γης, για κάποια μέτρα χώμα που … “είναι δικό τους και δικό μας”, μια κι όλοι μας καταγόμαστε από τον κοινό μας πρόγονο τον Αδάμ και θα καταλήξουμε στην ίδια γης όπου πατούμε.

Είθε με το καλό να μπούνε κι οι υπόλοιποι μέσα στην ΟΝΕ ώστε επιτέλους να ξαναγίνουμε εύγευστη, και νόστιμη, και πολύ πιο πλούσια σαλάτα.

Διονύσης Παπαχριστοδούλου,

καθηγ. θεολόγος στη Δ.Ε.

dipa@waternet.gr

23-5-2003

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΕ ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΗ

4-6-2003 ΣΤΡ

ΕΙΜΕΘΑ Ε Λ Λ Η Ν Ε Σ ΚΑΙ ΟΧΙ ΡΩΜΑΙΟΙ.

ΠΩΣ ΜΑΣ ΑΠΟΚΟΠΤΕΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΜΑΣ, ΠΟΥ ΑΠΟ ΟΤΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΕΣΕΙΣ ΕΧΕΤΕ ΠΕΡΙΦΡΟΝΙΣΕΙ;

H E Λ Λ Α Σ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΗ ΙΔΕΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΛΑΜΨΗ ΤΗΣ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΟΜΗ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΞΑΝΑ ΣΤΟΝ ΦΩΣ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ.

Η Ε Λ Λ Α Σ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΛΛΟΣ ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΑΠΑΣΤΡΑΠΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ, ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ, ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ, ΤΗΝ ΔΗΛΟ, ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ, ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ,ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ,ΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ, ΤΟΝ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ, ΤΟΝ ΜΙΛΤΙΑΔΗ, ΤΟΝ ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΡΟ.

ΑΝ ΑΥΤΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ, ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ (ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣΕ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΑΖΕΣ)ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΑΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΘΑ ΗΤΑΝ ΠΟΛΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ. Η Ε Λ Λ Α Σ ΗΤΑΝ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΕΒΓΑΛΕ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΩΝ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΔΥΟ ΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΤΗΣ ΑΜΑΘΕΙΑΣ, ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ, ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΛΛΗΨΕΩΝ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ.

ΟΠΩΣ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΣΤΕ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΞΥΠΝΟΥΝ ΚΑΙ ΣΤΡΕΦΟΥΝ ΠΑΛΙ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ.

ΑΥΤΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΤΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΙΤΛΟΥΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΠΟΥ ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΠΟΥ ΚΥΚΛΩΦΟΡΟΥΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ.

ΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ ΤΗΣ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΛΑΜΨΕΙ ΞΑΝΑ.

ΕΣΕΤΕ ΗΜΑΡ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ Π.Ν.

6-6-2003 ΔΙΟ

ΑΓΑΠΗΤΕ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕ Π.Ν.

ΛΕΓΟΜΑΙ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΕΡΓΑΖΟΜΑΙ ΩΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (18 χρόνια) ΣΤΗΝ ΕΔΕΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟ EMAIL ΣΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ www.romanity.org ΤΟ ΕΛΑΒΑ ΕΠΕΙΔΗ ΕΧΩ ΦΤΙΑΞΕΙ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ SITE.

>ΕΙΜΕΘΑ Ε Λ Λ Η Ν Ε Σ ΚΑΙ ΟΧΙ ΡΩΜΑΙΟΙ.

Βεβαίως και είμεθα Έλληνες. Το μήνυμα του www.romanity.org δεν είναι ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είμαστε Έλληνες αλλά Ρωμαίοι. Το μήνυμα του είναι ότι οι Ρωμαίοι ήσαν Έλληνες πολύ πριν κυριαρχήσουν στην κυρίως Ελλάδα και κατά συνέπεια μας ανήκει, ως παρελθόν μας, και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ο κακώς θεωρούμενος διάδοχός της το Βυζάντιο. Κακώς θεωρείται το Βυζάντιο διάδοχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας γιατί δεν συνέβη καμιά διαδοχή. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν μία και ενιαία μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινοπόλεως από τους Τούρκους.

Στην Ελλάδα συνηθίζουμε να λέμε ότι οι Ρωμαίοι μας κατέκτησαν με τα όπλα και εμείς τους νικήσαμε με τον πολιτισμό μας. Ας ήμαστε όμως ρεαλιστές. Ποιος ισχυρός κατακτητής δέχεται να επιτρέψει την επικράτηση του κατακτημένου; Οι Ρωμαίοι ήσαν Έλληνες πολύ πριν έρθουν στην Ελλάδα. Το ίδιο το όνομα της πόλης τους, Ρώμη, δεν έχει ετυμολογική ρίζα στα λατινικά αλλά προέρχεται από το ελληνικό, ρώμη=δύναμη. Ρίξτε μια ματιά στο www.romanity.org/htm/rom.e.00.to_psema_tou_karlomagnou_to_794.htm για περισσότερες πληροφορίες και συγνώμη που, για ας πούμε τεχνικούς λόγους, δεν είναι ακόμα ολόκληρο μεταφρασμένο στα ελληνικά. Επίσης αν έχετε χρόνο ρίξτε μια ματιά και στο πολύ σημαντικό βιβλίο του Ρωμανίδη “ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΡΩΜΑΝΙΑ ΡΟΥΜΕΛΗ” (www.romanity.org/htm/rom.e.01.romiosini_romania_roumeli.00.htm). Οι Ρωμαίοι ήσαν Έλληνες και πριν κυριαρχήσουν και στην κυρίως Ελλάδα, τόσο Έλληνες όσο ήσαν και οι αρχαίοι Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου που διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό στα πέρατα του κόσμου. Το γιατί σήμερα θεωρούμε τους Ρωμαίους Λατίνους, αν και οι Λατίνοι υπήρξαν εχθροί των Ρωμαίων, είναι μια μεγάλη ιστορία που αν έχετε κουράγιο θα γνωρίσετε διαβάζοντας το πολύ σημαντικό βιβλίο του Ρωμανίδη (www.romanity.org/htm/rom.e.01.romiosini_romania_roumeli.00.htm) που σας προανέφερα.

Συχνά μας κυριεύει το ερώτημα-παράπονο: “αχ, αυτοί οι αρχαίοι ημών πρόγονοι! Ποτέ δεν κατάφεραν να ενωθούν”. Κι όμως οι άνθρωποι δεν ενώθηκαν όσο δεν το είχαν συνειδητοποιήσει ως ανάγκη. Όταν κατάλαβαν τη χρησιμότητα της ενοποίησης των ελληνότροπων κοινωνιών τους το πέτυχαν μια χαρά και με θαυμαστή διάρκεια. Πρώτα με τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα και αργότερα πολύ καλύτερα με ηγέτες τους εκ Ρώμης ορμώμενους Ρωμαίους οι οποίοι εξ αρχής ήσαν Έλληνες. Η ρωμαϊκή Οικουμένη, η Pax Romana, η πρώτη εκείνη μεγάλη προσπάθεια παγκοσμιοποίησης αρχικά και για αρκετούς αιώνες είχε συλλάβει και σε μεγάλο βαθμό πραγματώσει το αίτημα της πολυπολιτισμικότητας. Όμως μετά την απελευθέρωση της Εκκλησίας του Χριστού, μετά τη λήξη των Διωγμών, κυριάρχησαν (τραγική ειρωνεία) πολιτικές που προσπάθησαν να επιβάλλουν με την κρατική βία την “oρθοδοξία” και έφθειραν, αργά αλλά σταθερά, την κρατική ενότητα και οντότητα της άλλοτε κραταιής Pax Romana.

Πρόσφατα είχα αλληλογραφία με ένα φίλο που σπουδάζει στην Αγγλία και μου έγραφε: “Επειδή σπουδάζω στην Αγγλία, έχω την ευκαιρία να συζητώ με τους Άγγλους πολύ συχνά, για τους Ρωμαίους. Οι Άγγλοι λατρεύουν τους Ρωμαίους, και δεν αποδέχονται με τίποτα ότι οι σημερινοί Έλληνες είναι όντως Ρωμαίοι … γιαυτούς οι Ρωμαίοι ήταν μια λατινόφωνη φυλή, η οποία δεν είχε καμιά σχέση με τους Έλληνες … ή μάλλον είχε, αφού οι Έλληνες έγιναν “δούλοι” τους …”. Δεν αποδέχονται με τίποτα ότι είμαστε απόγονοι των Ρωμαίων γιατί τιμάν τους Ρωμαίους και θεωρούν ύβρη το να μας παραχωρήσουν το ένδοξο και αγαπητό σε αυτούς όνομα του Ρωμαίου. Βλέπετε τι πέτυχε η πλαστογράφηση της Ιστορίας που ξεκίνησε ο Καρλομάγνος το 800 μ.Χ. περίπου; Αν τα πληρώματα των αγγλικών και γαλλικών πλοίων στις ακτές της Σμύρνης ήξεραν ότι οι απελπισμένοι που πλησίαζαν τα καράβια τους, για να σωθούν από την τουρκική θηριωδία, ήσαν Ρωμαίοι δεν θα τους πετούσαν με τέτοια σαδιστική χαιρεκακία καυτό λάδι, αλλά με αγάπη και σεβασμό θα τους βοηθούσαν. Αυτή την προσέγγιση του ελληνικού λαού με τους ευρωπαϊκούς δεν θέλει το αγγλοσαξωνικό κέντρο εξουσίας και γιαυτό συνεχίζει με συνέπεια το ψέμα του Καρλομάγνου.

Όταν λέμε ότι είμαστε Ρωμαίοι το λέμε πρώτον με την προϋπόθεση ότι οι ίδιοι οι Ρωμαίοι ήσαν Έλληνες πολύ πριν κυριαρχήσουν στην κυρίως Ελλάδα και δεύτερον για να τονίσουμε ότι οι σύγχρονοι Έλληνες έχουμε ιστορικά δικαιώματα επί της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Δικαιούμαστε αν μήτι άλλο, τουλάχιστον τη τιμή και την αγάπη που τρέφουν οι λαοί της Ευρώπης, οι όψιμοι συμπολίτες μας λόγω της ΟΝΕ, προς τους Ρωμαίους. Εμείς έχουμε διασώσει και διατηρούμε σε χρήση το όνομα του μεγάλου Ρωμαίου μεταρρυθμιστή, του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ενώ τα κέντρα εξουσίας που κυβερνούν την ενωμένη Ευρώπη προβάλλουν για σύμβολό της τον εχθρό και κατακτητή των Ρωμαίων, τον βάρβαρο και αγράμματο Καρλομάγνο των Φράγκων.

>ΠΩΣ ΜΑΣ ΑΠΟΚΟΠΤΕΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΜΑΣ, ΠΟΥ ΑΠΟ ΟΤΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ ΕΣΕΙΣ ΕΧΕΤΕ ΠΕΡΙΦΡΟΝΙΣΕΙ;

Από τα προηγούμενα που σας έγραψα ελπίζω να έχετε καταλάβει ότι δεν προσπαθούμε να μας αποκόψουμε “από την ιστορία μας και τα κατορθώματα των προγόνων μας”, μάλλον ο καημός μας είναι να τα αναδείξουμε και φυσικά δεν τους περιφρονούμε.

>ΟΠΩΣ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΣΤΕ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΞΥΠΝΟΥΝ ΚΑΙ ΣΤΡΕΦΟΥΝ ΠΑΛΙ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ.

Δυστυχώς αυτό που κυριαρχεί είναι το νεοπαγανιστικό ρεύμα το οποίο είναι ότι πιο προδοτικό έχει γνωρίσει η σύγχρονη, εν Ελλάδι ξενοκίνητη προπαγάνδα. Υπερτονίζοντας την αρχαιοελληνική μας καταγωγή και απορρίπτοντας την ιστορική μας συνέχεια, τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μας εκθέτει ανεπανόρθωτα στα μάτια των λαών της Ευρώπης σε μια εποχή που έχει προ πολλού σβήσει ο αρχαιοελληνικού προσανατολισμού φιλελληνισμός, ενώ παραμένει ζωντανή η αγάπη και η εκτίμηση των ευρωπαϊκών λαών προς τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία η οποία και λόγω της συντελούμενης παγκοσμιοποίησης είναι ακόμη πιο επίκαιρη. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που εξ αιτίας της αφέλειας και αμάθειάς μας πέφτουμε θύματα των όποιων ανθελληνικών σχεδιασμών.

>ΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ ΤΗΣ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΛΑΜΨΕΙ ΞΑΝΑ.

Φυσικά το πεπρωμένο της Ελλάδος είναι να λάμπει πάντα. Και θα συνέβαινε αυτό αν δεν γινόμασταν από αφέλεια αυτόκλητοι Εφιάλτες των ονείρων του Γένους μας. Οι Έλληνες όμως είμαστε “αεί παίδες” και βασικό χαρακτηριστικό των παιδιών είναι ότι μπορούν να χαίρονται και να παίζουν μέσα και στις χειρότερες συνθήκες, σφύζουν από ζωή και συνεχώς ελπίζουν: “Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θάναι …” όχι μόνο η Ανατολή, αλλά και η Δύση, και ο Βορράς, και ο Νότος, αρκεί να θυμόμαστε ποιοι είμαστε.

Με εκτίμηση

Διονύσης Παπαχριστοδούλου

ΥΓ. Αποστέλλω ως συνημμένο το κείμενο ομιλίας που έκανα κατά την εορτή των Τριών Ιεραρχών.

Σημειωτέον ότι εδώ και καιρό η επιστημονική έρευνα στη Δύση έχει αποκαταστήσει το λεγόμενο Βυζάντιο και έχει ξεπεραστεί η αξεπέραστη εκείνη φράση που λέγοντας “βυζαντινισμός” εννοούσε καθετί το σκοταδιστικό, οπισθοδρομικό και ανέντιμο. Ήδη έχει αρχίσει να ακούγεται και η πολύ σημαντική πληροφορία ότι κακώς και για λόγους προπαγάνδας και σκοπιμότητας χρησιμοποιήθηκε από το 1562(!) και επεκράτησε από τον Διαφωτισμό και μετά η ονομασία “Βυζαντινή Αυτοκρατορία”, για το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο σκοπός ήταν η αποκοπή των υπόδουλων στους Οθωμανούς λαών της πρώην ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Δύση και η κατασυκοφάντηση των μεσαιωνικών προγόνων μας και ημών των ιδίων. Η “Βυζαντινή Αυτοκρατορία” δηλαδή αποκαθίσταται πλέον στις συνειδήσεις των λαών της Δύσης ως κανονική συνέχεια της υπ’ αυτών αγαπώμενης και τιμώμενης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και σε αυτήν την πολύ σημαντική και ελπιδοφόρα ιστορική στιγμή για το Γένος μας, δυστυχώς, πολύ Νεοέλληνες επιλέγουν να παρατήσουν και ει δυνατόν να εξαφανίσουν τη στέρεη γη του ρωμαίικου παρελθόντος μας και να απογειωθούν σε φαντασιακές συλλήψεις μετεμψύχωσης και νεκρανάστασης, νεκρών εκ γενετής “θεών”, καταντώντας γραφικοί “Ερμήδες” στις πλαγές του Ολύμπου προς τέρψιν των οφθαλμών και των καρδιών κάθε πικραμένου … από την αποκατάσταση του “Βυζαντίου” και την προσπάθεια επανασύνδεσης μας με το ρωμαίικό μας παρελθόν. Ορίστε και κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα από ένα δημοσιεύμα του ΣΤΑΘΗ Σ. στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, στις 31-5-2003:

“Κι έτσι, παρ' ότι πέρασαν οι αιώνες -οι Οθωμανοί τούρκεψαν και οι Ρωμαίοι (Ρωμιοί) ελληνέψανε- …

Φορτωμένος με απίθανα κλισέ (αρχαιοπρογονόπληκτα), μεγάλη και πλατειά άγνοια, ο βυζαντινός παππούς έχει γίνει το “ελλείπον παιγνιόχαρτο” της ελληνικής ταυτότητας. Όχι τόσον της ευρωπαϊκής πλέον, διότι στα ευρωπαϊκά γράμματα οι βυζαντινές σπουδές έχουν, εν πολλοίς, αποκαταστήσει την εικόνα του Βυζαντίου, ενώ ταυτοχρόνως και σιγά - σιγά η εικόνα αυτή διαδίδεται και στα ευρύτερα στρώματα των δυτικών, στους μορφωμένους ανθρώπους και τους ψαγμένους.

Αντιθέτως, εδώ, οι “ενοχές μας” (και λόγω του βροντώδους ελλείμματος παιδείας απ' την εκπαίδευση) για τον βυζαντινό μας παππού καλά κρατούν -οι περισσότεροι αγνοούν ότι ήταν ένας χαρούμενος πολιτισμός, όχι μόνον κληρονόμος και συντηρητής του αρχαίου, αλλά δημιουργικός ο ίδιος· όπως κι εξαιρετικά ενδιαφέρων από πολιτικής, διοικητικής, ιδεολογικής και πολιτισμικής απόψεως.

Η βυζαντινή χιλιετία υπήρξε μια πολυσύνθετη εποχή με πολλές ανακατατάξεις αλλά κι ατράνταχτες σταθερές. Πέτυχε και (μετ)έφερε δυσεξήγητα ιστορικά πρωθύστερα (απ' τη θεσμική αποδοχή της επανάστασης στην πολιτειακή τάξη, έως την ατταβιστική αυταπάτη ότι είναι το κέντρο της Οικουμένης, ακόμα και την ώρα που ξεψυχούσε)...

Επηρέασε πάρα πολύ (ως διαρκής ρωμαϊσμός) τη μεταρωμαϊκή διαμόρφωση της μεσαιωνικής Δύσης στα νέα της έθνη. Όχι μόνον με τα ελληνικά γράμματα (πρώτη και δεύτερη Αναγέννηση) αλλά και στην πολιτική σκέψη, τη διοίκηση, τα στρατιωτικά, τις γλώσσες, τους θεσμούς - είμαστε ανύποπτοι για το πόσα βυζαντινά στοιχεία πέρασαν στα λαϊκά (μεταθρησκευτικά) κράτη της Δύσης.

Όπως και να 'χει ο παρεξηγημένος βυζαντινός μας παππούς δεν ήταν το “μονοσήμαντο ον ενός θεοκρατικού συστήματος” (αυτό είναι το κυρίαρχο κλισέ για τους Βυζαντινούς στους Έλληνες), ήταν μάλλον το αντίθετο. Η ατυχία του έγκειται στο γεγονός ότι με το σκλάβωμά του και τη διάλυση ο κόσμος αυτός “εξήλθε” απ' το σώμα της Ιστορίας, …

Ομως πολλά είπαμε, Σάββατο γαρ, για τον βυζαντινό παππούλη -τρεμοσβήνει και η φλογίτσα του, ας του βάλουμε λαδάκι στο καντήλι, οι μεγάλοι συγγραφείς των Ελλήνων που έρχονται θα γράψουν κάποτε για τους ήρωες και τα τέρατα αυτής της χαμένης Ατλαντίδας, του “ενδόξου μας βυζαντινισμού”...”

Τώρα όμως έρχεται, πάνω στην ώρα, το νεοπαγανιστικό κίνημα για να μας στερήσει τους μεσαιωνικούς μας προγόνους και να παραμένουμε, οι Νεοέλληνες, ημιμαθείς και ανυπόληπτοι μέσα στην καινούρια μας οικογένεια, την Ενωμένη Ευρώπη, η οποία θα έχει εν τω μεταξύ οικειοποιηθεί το ένδοξο ρωμαϊκό παρελθόν μας σε Ανατολή και Δύση. Εμείς γραφικοί - ωσάν οι σύγχρονοι Αιγύπτιοι να εμφανίζονταν ως μετεμψύχωση των αρχαίων εκείνων Φαραώ- στα μάτια κάθε σύγχρονου ενημερωμένου πολίτη της Ευρώπης που αδυνατεί να πιστέψει ότι ένας τόσο δυναμικός πολιτισμός, όσο ο αρχαιολληνικός, “κοιμήθηκε” επί 2000 χρόνια(!) για να ξυπνήσει μεταλλαγμένος στην σύγχρονη Ελλαδίτσα μας. Μεταλλαγμένος διότι, τί σχέση μπορεί να έχει η επαρχιωτική μαλθακότητα (της ημιμάθειας) και η ασχήμια (μια ματιά στις σύγχρονες τσιμεντουπόλης μας αρκεί) που κυριαρχούν στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα με το μέτρο και την φιλοκαλία του Ελληνισμού; Οι Έλληνες τότε εμπνέονταν από το, “φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας” ενώ εμείς, οι σύγχρονοι, και στις δύο των περιπτώσεων βρισκόμαστε στους αντίποδες του ρητού! Όντως “έσετε ήμαρ” αλλά όχι μέσα από τις προθήκες των βιβλιοπωλείων που πλασάρουν τα ιδεολογήματα των Νεοπαγανιστικών αλλά από το Κρυφό Σχολειό του Ελληνισμού που ήταν και είναι η Εκκλησία του Χριστού.

Ακούστε και τη κραυγή ενός τραγικού ελληνολάτρη που έζησε γύρω στο 1890-1910, του Π. Γιαννόπουλου, από κείμενό του γραμμένο το 1901(!), που αναδημοσίευσε πρόσφατα το περιοδικό ΑΡΔΗΝ. Ο Π. Γιαννόπουλος αφού πέρασε πολλά χρόνια στο Παρίσι, γύρισε όλο περγαμηνές πίσω και άρχισε να βρίζει τους Έλληνες για την κομπλεξική στάση τους απέναντι στους Δυτικούς. Δεν μπορούσαν όμως να του πουν και πολλά διότι ήξερε από μέσα πρόσωπα και πράγματα των Παρισίων. Διάσημος και για το τέλος του: αυτοκτόνησε, καβαλώντας ένα άλογο και μπαίνοντας στη θάλασσα (Παλιό Φάληρο).

“Ελληνική Ιστορία δεν υπάρχει. Δι’ αυτό βασιλεύει τοιαύτη σύγχυσις και σύγκρουσις ιδεών εις όλα ανεξαιρέτως τα ιδικά μας πράγματα. Και δεν ήτο δυνατόν να υπάρχη ακόμη. Διότι έως χθες η μεγαλυτέρα και σπουδαιοτέρα εποχή του παρελθόντος μας, η Βυζαντινή, το Κλειδί προς νόησιν της αρχαίας, προς νόησιν της τωρινής Ελλάδας, προς νόησιν Ελληνισμού και Έλληνος, το είχε βυθίσει η Ευρώπη εις απύθμενον βάθος βορβόρου. Υπάρχει λοιπόν μία Ιστορία, γραφείσα χωρίς το κλειδί αυτό, συρραφείσα από τας Ευρωπαϊκάς ιστορίας και γνώμας περί ημών, με ένα πνεύμα σχεδόν δουλικόν, με ένα πνεύμα μαθητικόν, το οποίο τρέμει τον ευρωπαίον δάσκαλον. Άνθρωποι, με πνεύμα εντελώς ελεύθερον δουλικών αισθημάτων προ του Ευρωπαίου, δεν επαρουσιάσθησαν εις την μελέτην της Ιστορίας. (Ίσως ο πρώτος να είναι ο Ρωμανίδης του οποίου τα έργα παρουσιάζουμε στο www.romanity.org ο οποίος δημοσίευσε το 1975 το σημαντικότατο έργο του “ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΡΩΜΑΝΙΑ ΡΟΥΜΕΛΗ”). Άνθρωποι, με πύρινον πάθος έρωτος ριχθέντες εις την μελέτην της Ιστορίας, δεν εφάνησαν μέχρι τούδε. Και οι φανέντες τοιούτοι κατέγιναν εις τας λεπτομερείας, αφωσιώθησαν εις τον πολυτιμώτατον φωτισμόν μιας ή άλλης εποχής. Ώστε ελληνική ιστορία δεν υπάρχει. Δεν κατηγορώ. Θέτω τα πράγματα. Και δεν ήτο δυνατόν να συμβή άλλως. Μέγιστον και δυσκολώτατον και υπεράνθρωπον ήτο το πρόβλημα το οποίον ετέθη από της Ελευθερίας ενώπιον των ιστορικών της αφυπνισθείσης Ελλάδος. Και το έργον υπερανθρωπότερον. Και ιδού αυτό. Ιδού πώς εύρον την Ελληνικήν Ιστορίαν οι ελεύθεροι έλληνες ιστορικοί. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, ο μέγας χριστιανός Σουλτάνος της Ευρώπης, ο Πάπας, είχε γράψει την ιστορίαν μας, κατά το φανατικόν και πλαστογραφικόν σύστημα των ρασσοφορούντων λεγεώνων, κατά το σύστημα που έγραψεν και τας ιστορίας των ευρωπαϊκών εθνών, δια τον καθαρισμόν των οποίων εχρειάσθησαν επίσης υπεράνθρωποι αγώνες.

Η φαυλότατη κακουργοτάτη πλαστογραφία αυτή, εχρησίμευσεν ως βάσις εις όλας τας ευρωπαϊκάς ιστορίας περί ημών. Αφ’ ετέρου η ιστορία μας είναι η μακροτέρα όλων. Διότι, ενώ η Ευρώπη αριθμεί 10 αιώνων ενάρξεως πολιτισμού, ημείς έχομεν 30 και πλέον· ώστε ο ιστορικός του Έλληνος έχει να ερευνήσει από την αρχήν της ανθρωπότητος έως σήμερον. Η μακροτέρα όλων λοιπόν και η περιπλοκωτέρα. Διότι ο Έλλην Οδυσσεύς μεταμορφώνεται εξωτερικώς κατά πάσαν ιστορικήν εποχήν...

Ιδού πώς γράφουν την Ελληνικήν ιστορίαν οι Ευρωπαίοι ιστορικοί κατά γενικόν και απαράβατον κανόνα. Αρχίζουν από την αρχήν, αρχίζουν όπως είναι δυνατόν να την φαντασθούν ξένοι, προχωρούν υμνούντες και δοξολογούντες, εκσπούν εις την τελείαν εποχήν, εις ύμνους ακατασχέτους, ενθουσιώδεις, φρενήρεις. Έπειτα συναντώντες τον Δημοσθένην, τόσον πολύ παλαβόνονται από την δύναμίν του, ώστε μεταβάλλονται όλοι εις Δημοσθένας και απολύονται εις ένα χείμαρρον μομφών, ύβρεων, μωρολογιών, μοιρολογημάτων. Και ό,τι έλεγεν ο Δημοσθένης εις τους συγχρόνους του και όπως ωμίλει ο Δημοσθένης –στενοκέφαλος τοπικιστής και σαν κάθε Έλληνα– ομίλουν δια κάθε εποχήν, εκείθεν και κάτω, μέχρι σήμερον, μέχρις ημών των τωρινών... Τίποτε και καμμία εποχή δεν ανθίσταται εις τον χείμαρρον αυτόν της κατηγορίας.

Διότι όσον σοφοί, όσον μεγαλοφυείς και αν υποτεθούν οι Ευρωπαίοι, ευρεθέντες προ τόσον μακρού και σκοτεινού λαβυρίνθου, ακολουθούντες το σύστημα αυτό της τμηματικής ερεύνης, με ριζωμένας ιδέας ότι κάθε εποχή είναι άσχετος από την άλλην –αφού ο Έλλην, εχάθη εις την Αλεξανδρινήν εποχήν, εξερωμαΐσθη εις την Ρωμαϊκήν, εξεβαρβαρώθη και εξεπατώθη εις την Βυζαντινήν, είναι νέος άνθρωπος τώρα με νέαν γλώσσαν– και όντες άνθρωποι ξένοι, πολύ περισσότερον φιλόλογοι και δάσκαλοι και ελάχιστα περιηγηταί, επιστήμονες και πρακτικοί, είναι αληθώς θαύμα θαυμάτων, ότι χάρις εις την λατρείαν των, εις την φιλοπονίαν των, εις την σοφίαν των, εφώτισαν τόσα και τόσα και δεν έφθασαν εις πολύ γελοιωδέστερα αποτελέσματα όπως ήτο φυσικόν.

Και είναι αμέσως φανερόν … εις τι κατάστασιν ευρίσκονται αι ιδέαι μας περί ημών αυτών. Και τι χαλασμός κόσμου που γίνεται εις όλας μας τας σκέψεις και τα πράγματα. Και είναι αμέσως φανερόν ότι πάσα κίνησις ορθή ενός ελληνικού ζητήματος είναι πράγμα αδύνατον. Και είναι αμέσως φανερόν ότι πάσα σκέψις βάσιμος και λογική περί διευθύνσεως, διοικήσεως, νόμων, είναι λεπτομέρειαι χωρίς καμμίαν σημασίαν, και είναι αμέσως φανερόν ότι το ζητείν από τους πολιτικούς μας να μας φωτίσουν είναι άδικον και παράλογον και είναι καθαρώτατα, αφελέστατα και απλούστατα παιδαριωδώς γελοίον.

Ημείς οι Έλληνες, αγνοούμεν την Ελλάδα και τον Έλληνα, περισσότερον κάθε Κίνας, κάθε Κινέζου. Φανταζόμεθα τον εαυτόν μας και τον τόπο μας, από τα γράμματα που μας στέλλουν οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι μας αγνοούν εντελέστατα. Και εις την ιδικήν μας υπνοβατικήν κατάστασιν και εις την ιδικήν μας παραφροσύνην, προστίθενται και αι ευρωπαϊκαί εξωφρενικαί γνώμαι και συμβουλαί και μας αποτρελλαίνουν τελειωτικώς, χαπτόμεναι όπως χάπτεται η κάθε γνώμη του κάθε Δίτεριχ ή Μίντεριχ, του οποίου του καπνίζει να μας φωτίσει και μας συμβουλεύση και μας βάλη νόμον εις το σπίτι μας και μας οδηγήση εις τον δρόμον μας, σαν να είμεθα εμείς στραβοί και παραλυτικοί. Όλαι μας λοιπόν αι ιδέαι, ο χωρισμός των Ιδανικών εις Αρχαϊσμόν και Κλεφτισμόν, όλη η παραφροσύνη του γλωσσικού ζητήματος, η κάθε άγνοια και η κάθε ξενομανία, η τελεία σύγχυσις και ανεμοζάλη κάθε ιδέας και κάθε πράγματος, εκεί έχει την αληθή πηγήν της”.

ΟΛΙΓΑ ΠΕΡΙ π. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ

Έριξα μια ματιά στο “ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΜΟΟΥΣΙΟΥ” του π. Νικολάου Λουδοβίκου. Ο καημένος ιδρώνει παίζοντας πολύ καλό βόλεϊ … για να αποδείξει ότι ξέρει από ποδόσφαιρο! Ο Ρωμανίδης άπαξ και δια παντός χτύπησε το χέρι στην Έδρα και βροντοφώναξε αυστηρά στις θεολογικές μας Σχολές: η Θεολογία είναι εμπειρική επιστήμη και όχι το φαντασιακώς συλληφθέν εγκεφαλοδιανοητικό κατασκεύασμα κάποιων υπερφίαλων θνητών όπως θα ήθελαν οι σύγχρονοι Φιλολογο-φιλοσοφο-θεολόγοι μας, οι λάτρεις του κύρους Scholars. Ποτέ δεν πρόκειται να τους απονεμηθεί ο τίτλος του Scientist, που αρμόζει στους “Ορώντες”. Όσο και να μιλάνε και να γράφουν εκ Καθέδρας, καθήμενοι στις έδρες τους, δεν πρόκειται να υπερβούν το επίπεδο της έδρας … Το ίδιο φυσικά, ότι η Θεολογία είναι εμπειρική επιστήμη, με πολύ πιο φιλάνθρωπο τρόπο το λέει ο π. Σωφρόνιος, ο π. Παΐσιος και άπαντες οι σύγχρονοι και παλαιοί άγιοι. Ο θεολογάρος μας λοιπόν γεμίζει την ατμόσφαιρα με τις θεολογομπουρμπουλήθρες του, ο χριστιανοστρουμπουλήθρας, και νομίζει ότι έφτιαξε και … αερόστατο.

Ιδρώνει, κοπιάζει, αγωνίζεται φιλότιμα να κατασκευάσει τους καλοφτιαγμένους, πλην όμως χάρτινους, πύργους του και μοιάζει να ξεχνά ότι όλα αυτά τα κατασκευάσματα θα δοκιμασθούν υπό πυρός. Κάθε θνητός έχει την δυνατότητα -υπό του Δημιουργού χορηγηθείσα- ή να προσλαμβάνει ήδη υπάρχουσα ως κοινή παράδοση, ή να οικοδομεί καινούρια, δικιά του, εικονική “πραγματικότητα”. Δια των πέντε αισθήσεων δυνατότητα γνώσης της πραγματικής πραγματικότητας δεν έχουμε. Ζούμε λοιπόν σε ιδιωτικούς-ατομικούς ή συλλογικούς-ομαδικούς (όταν κάποιες ομάδες ανθρώπων επιλέγουν να “υπακούσουν” σε κοινά -παραδομένα συνήθως- σχήματα και χαρακτηρίζονται έτσι παραδοσιακές κοινωνίες) κόσμους, ούτως ή άλλως φαντασιακά χτισμένες “πραγματικότητες”, ούτως ή άλλως εικονικές κατασκευές, ούτως ή άλλως κατά προσέγγιση πραγματικές, στο περίπου … Παλιότερα οι θνητοί πιο μετριοπαθείς επέλεγαν συνήθως να “υπακούουν” σε κοινά παραδομένα σχήματα ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία και να μην χρειάζεται ο καθείς να ξανα-ανακαλύπτει την Αμερική. Μερικοί μόνο μπροστάρηδες, κοινώς αιρετικοί, αναλάμβαναν το χτίσιμο και το πλασάρισμα “καινούργιων κόσμων” προς μεγάλην ταλαιπωρίαν των ιδίων και του “αγαθού” ποιμνίου που αφελώς τους ακολουθούσε. Μια και όλοι δίκιο έχουμε, μέσα στο άδικό μας, προς τι το μίσος, και ο αγώνας, και ο πόλεμος, και ο κόπος, του να οικοδομεί ο καθείς ιδιοκατασκευές που το μόνο που εξυπηρετούν είναι ο θαυμασμός (ή ο χλευασμός) των λοιπών μας συνανθρώπων. Δόξα κενή, άδεια από “αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότητα, αγαθωσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια” που είναι οι καρποί του Πνεύματος. Άντε μετά να αγωνίζεσαι να προσελκύσεις “πιστούς” ώστε να νοιώσεις ολίγον πιο “ρεαλιστής”, πιο “έγκυρος”, πιο γκαγκάν βρε αδελφέ, από τον κάθε τυχαίο αγοραίο εραστή.

Ιδού ένας ορισμός της ειδωλολατρίας νέας ή παλιάς: Ειδωλολατρία είναι το να προσδίδει κανείς κύρος πραγματικής “πραγματικότητας” στην εγκεφαλοδιανοητική ιδιοκατασκευή του, το να θεωρεί και να νοιώθει ως πραγματικότητα την virtual reality του. Το είδωλο, που δεν είναι πράγμα αλλά φαντασιακή σύλληψη, φάντασμα, το τιμώ ως πράγμα. Μοναδικό πράγμα πραγματικώς υπάρχων είναι το ΠΡΟΣΩΠΟ, ο Πατήρ και ο Υιός και το άγιο Πνεύμα, και μοναδική πραγματική πραγματικότητα η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος, κοινώς η άκτιστη θεία Χάρη, η τα ελλείποντα αναπληρούσα. Αυτά είναι τα μόνα και μοναδικά που τους πρέπει δόξα και τιμή και αφιέρωση ζωής, και προσφορά αγάπης εξ όλης της καρδίας, και της ψυχής, και της διανοίας, και της ισχύος του θνητού. Αμήν.

24-5-2003

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Κρίνα

Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2013

ΓΙΑΤΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΜΜΙΑ ΠΡΟΟΔΟ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ;

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου