ΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1
|
|
(Η ΔΟΧΕΙΑΡΙΣΣΑ)
|
|
Βρίσκεται στο
¨δοχείο" (αποθήκη υγρών: λαδιού, κρασιού) της μονής Βατοπεδίου και διηγούνται
το εξής θαύμα γι' αυτήν: Όταν κάποτε ο όσιος Γεννάδιος ο Βατοπεδινός έχοντας
το διακόνημα του "δοχειάρη" γνωστοποίησε στον ηγούμενο ότι το λάδι
είχε τελειώσει και θα έπρεπε να περικοπεί η χρήση του από τους αδελφούς, για
να μείνει το τελευταίο αγγείο για τις ανάγκες της εκκλησίας, εκείνος του
απάντησε να μην μεριμνά αυτός, αλλά να συνεχίσει να το παρέχει ελεύθερα όπως
πρώτα. Όταν λοιπόν μια μέρα πήγε να αντλήσει και την τελευταία ποσότητα που,
όπως νόμιζε, είχε απομείνει στο αγγείο, το βρήκε ξεχειλισμένο και το λάδι να
έχει φθάσει μέχρι την πόρτα του "δοχείου". Η εικόνα έχει μία
θαυμάσια ευωδία και λέγεται αλλιώς και "Δοχειάρισσα".
|
|
Όταν ο όσιος Κοσμάς ο
Ζωγραφίτης, αναχωρητής που ήκμασε γύρω στα τέλη του ΙΓ' και τις αρχές του ΙΔ'
αιώνα, βρισκόταν ακόμη στο κοινοβιο, συνέβει κάποτε να βρεθεί μόνος μέσα στο
ναό και να στραφεί προς την εν λόγω εικόνα με εγκάρδια προσευχή λέγοντας:
“Υπεραγία Θεοτόκε προσευχήσου στον Υιό σου και Θεό, για να με οδηγήσει σε οδό
σωτηρίας”. Άκουσε τότε την Παναγία να λέει: “Υιέ και Θεέ μου, δίδαξέ τον
δούλο σου, πώς να σωθεί” και να απαντά αμέσως ο Χριστός: “Ας αναχωρήσει από
τη μονή και ας ησυχάσει μόνος του”. Πράγματι ο όσιος διέπρεψε στον ησυχαστικό
βίο και δοξάσθηκε με το χάρισμα της θαυματουργίας. Η εικόνα που “επήκουσε” τη
δέησή του βρίσκεται στο ιερό βήμα του Καθολικού της μονής Ζωγράφου στο Άγιο
Όρος.
|
|
Μπροστά σ΄ αυτήν την εικόνα
τελούνταν από πολύ παλιά στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας η αγρυπνία του
Σαββάτου του Ακάθιστου Ύμνου. Μετά το τέλος λοιπόν αυτής της αγρυπνίας και
απέναντι απ΄ αυτήν την εικόνα συνέβη μια φορά να έχει αποκοιμηθεί ελαφρά στο
στασίδι του ο κουρασμένος πρωτοψάλτης της Λαύρας και τέως αρχιμουσικός του
παλατιού άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, όταν είδε μπροστά του την Παναγία
να του ανταποδίδει το “Χαίρε” και να του λέει: “Χαίρε Ιωάννη! Ψάλλε μου και
εγώ δε θα σε εγκαταλείψω”, ενώ συγχρόνως έβαζε στο χέρι του ένα χρυσό νόμισμα
που ξυπνώντας βρέθηκε πράγματι να κρατάει ο άγιος. Όταν αργότερα από την
πολύωρη αγρυπνία και ορθοστασία, στις οποίες επιδόθηκε με ζήλο, προσβλήθηκαν
τα πόδια του, η Θεοτόκος πάλι του εμφανίστηκε σε όνειρο και τον θεράπευσε. Η
θαυματουργή αυτή εικόνα σήμερα βρίσκεται τοποθετημένη σε ξύλινο θρόνιο μέσα
στο ομώνυμο παρεκκλήσι της μονής.
|
|
Η θαυματουργή αυτή εικόνα της
Θεοτόκου βρισκόταν σε κάποιο φημισμένο μοναστήρι της Κωνσταντινούπολης που
λεγόταν του Μυρελαίου. Από εκεί την έφερε στο Άγιον Όρος ο άγιος Παύλος ο
Ξηροποταμηνός και την αφιέρωσε στην δεύτερη μονή την οποία ίδρυσε (μετά την
Ξηροποτάμου) και που έλαβε το όνομά του (Ιερά Μονή Αγίου Παύλου).
Η αγία αυτή εικόνα χάριτι Θεού άρχισε κάποτε
να αναβλύζει μύρο γι΄ αυτό και από τότε ονομάζεται Μυροβλύτισσα. Ενεργεί
πολλά θαύματα σ' όσους προστρέχουν σ΄ αυτήν με ευλάβεια και
επικαλούνται θερμά τη βοήθεια της Αειπαρθένου.
|
|
Η εικόνα αυτή ζωγραφίστηκε σε ανάμνηση των λόγων της Θεοτόκου προς τον ιδρυτή της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, ότι αυτή θα είναι εκείνη που θα μεριμνά στο εξής για την υλική συντήρηση της μονής και να μην ονομάζεται άλλος “οικονόμος” στη Λαύρα, γιατί αυτή θα είναι η “Οικονόμισσα” σ' αυτήν. Πράγματι μέχρι σήμερα ο μοναχός που είναι επιφορτισμένος με το ανάλογο διακόνημα στην Λαύρα δεν ονομάζεται “οικονόμος”, αλλά “παραοικονόμος”, δηλαδή βοηθός οικονόμου. Η εικόνα, που παριστάνει συνολικά 14 πρόσωπα που έχουν σχέση με τη μονή και την ίδρυσή της, βρίσκεται στην Λιτή αριστερά της κεντρικής εισόδου προς το καθολικό μέσα σε ξύλινο προσκυνητάρι. | |
Το όνομα της Παλαιολογίνας ήταν
Οδηγήτρια Παντάνασσα. Αργότερα σε αντιδιαστολή από άλλες ομώνυμες,
επωνομάσθηκε Παλαιολογίνα, από το όνομα της δωρήτριας της, της
“ευσεβεστάστάτης Κυρά Μαρίας Ασανίνας Παλαιολογίνας, κυράς της
Μολδαβλαχίας”, όπως είναι χαραγμένο σε μικρή χρυσή επιγραφή
επικολλημένη επάνω στο αργυρό επένδυμα της εικόνας. Εδώ η Θεοτόκος
χαρακτηρίζεται από ένα γλυκό και συνάμα πένθιμο ύφος, ενώ κρατά τον Χριστό
τριετή.
Η παράδοση αποδίδει πολλά θαύματα στην εν λόγω εικόνα,
καθώς αναφέρουν παλαιότεροι πατέρες της μονής. Το σπουδαιότερο είναι το
γεγονός ότι κατά την πυρκαϊά του 1762, τότε που ολόκληρο το Καθολικό της
μονής έγινε παρανάλωμα του πυρός χωρίς να διασωθεί τίποτε, μόνο η εικόνα αυτή
έμεινε αβλαβής μέσα στη φωτιά και βρέθηκε επάνω στη στάχτη στον τόπο που
είναι τοποθετημένη σήμερα, δηλαδή στον πρώτο από αριστερά κίονα του κυρίως
ναού, στραμμένη προς Νότο.
|
|
Κατά την εποχή της της ψευδένωσης της
επί Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και Ιωάννου Βέκκου των λατινιφρόνων συνόδου της
Λυών κατά τον ΙΓ΄ αιώνα Λατίνοι κληρικοί μαζί με στρατιώτες εισέβαλαν στο
Άγιον Όρος, το οχυρό αυτό της Ορθοδοξίας, για να επιβάλουν δια της βίας την
ένωση με τους δυτικούς. Η μονή Ζωγράφου όπως και άλλες αγιορείτικες μονές
είχε την τιμή να αναδείξει στον αγώνα αυτόν κατά της πλάνης τους εικοσιέξι
Ζωγραφίτες οσιομάρτυρες. Την εποχή αυτή ασκήτευε κοντά στη μονή ένας ενάρετος
Γέροντας, που είχε τη συνήθεια να απαγγέλει τον Ακάθιστο Ύμνο πολλές φορές
την ημέρα μπροστά στην εικόνα της Θεοτόκου.
Μία μέρα άκουσε την Παναγία να του μιλά από αυτήν την
εικόνα και να του αναγγέλει (εξού και “Προαναγγελλόμενη”) ότι οι λατινόφρονες
πλησιάζουν στο μοναστήρι και όποιος είναι ψυχικά αδύνατος να κρυφτεί, ενώ
εκείνοι που επιθυμούν μαρτυρικά στεφάνια ας παραμείνουν στο μοναστήρι.
|
|
Όταν κατά το 1822 το Άγιον Όρος
κατελήφθηκε από τουρκική φρουρά, ένας στρατιώτης τόλμησε να πυροβολήσει την
εικόνα της Θεοτόκου που βρίσκεται εξωτερικά πάνω από την είσοδο της μονής. Η
σφαίρα πλήγωσε το δεξιό χέρι της Παναγίας, ενώ ο ιερόσυλος που ήταν ανιψιός
του αρχηγού του αποσπάσματος, παραφρόνησε και κρεμάστηκε σε μια ελιά του
κήπου που βρίσκεται απέναντι από την είσοδο της μονής. Ο κίνδυνος για
αντίποινα και λεηλάτηση της μονής ήταν βέβαιος, αν η σκηνή δε γινόταν
αντιληπτή από συνάδελφο του αυτόχειρα που ενημέρωσε σχετικά και το θείο του.
Εκείνος ομολόγησε ότι πρόκειται πράγματι για θεία δίκη και διέταξε να
πετάξουν άταφο τον ιερόσυλο.
|
|
Αυτή η εικόνα της Θεοτόκου ήταν το
μόνο αντικείμενο που σώθηκε από μια φοβερή πυρκαϊά, η οποία κατέστρεψε
ολόκληρο, ένα μετόχι της μονής στην Κρήτη. Μεταφέρθηκε στη μονή, όπου
εξακολουθεί να επιτελεί πολλά θαύματα, όπως μαρτυρείται από τους πατέρες της
μονής και τους προσκυνητές. Σε πρόσφατη πυρκαϊά του δάσους της μονής, οι
μοναχοί έτρεξαν επί τόπου με την εικόνα και σε λίγο ραγδαία βροχή σταμάτησε
την καταστροφή. Βρίσκεται στο τέμπλο παρεκκλησίου του Καθολικού και την Τρίτη
της Διακαινησίνου λιτανεύεται από το μοναστήρι στο Πρωτάτο, όπου ανταποδίδει
την επίσκεψη του “Άξιον Εστίν”, που έχει γίνει την προηγούμενη μέρα στο
Κουτλουμούσι.
|
|
Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται σε
ασημένια πλάκα στο πίσω μέρος της, η εικόνα αυτή δωρήθηκε από τον αυτοκράτορα
Αλέξιο Κομνηνό στον όσιο Διονύσιο κτίτορα της Ιεράς Μονής Διονυσίου κατά την
επίσκεψή του στην Τραπεζούντα, είναι δε εκείνη με την οποία ο Πατριάρχης
Σέργιος στα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως κατά την πολιορκία της από
τους Σκύθες το 626 μ.χ. Και μπροστά στην οποία μετά τη θαυματουργική νίκη των
Βυζαντινών ψάλθηκε για πρώτη φορά ο Ακάθιστος Ύμνος. Το 1592 την έκλεψαν
Αλγερινοί πειρατές, αλλά μεγάλη τρικυμία, τρομερό όνειρο και φοβερό θαύμα που
είδε ο αρχηγός τους τούς έκαναν να την επιστρέψουν στο μοναστήρι. Η εικόνα
είχε θρυμματίσει το κιβώτιο όπου την είχαν κρύψει και είχε πλημμυρίσε ι από
μύρο. Μερικοί πειρατές συγκλονισμένοι από το θαύμα έμειναν στο μοναστήρι,
όπου βαπτίστηκαν και έγιναν μοναχοί. Το 1767 την έκλεψε σπείρα λωποδυτών από
την Δαλματία, στο δρόμο όμως της επιστροφής έγιναν αντιληπτοί από Έλληνες
βοσκούς, που τους την πήραν και την μετέφεραν στη Σκόπελο. Οι δημογέροντες
του νησιού αρνήθηκαν να επιστρέψουν την εικόνα στους Διονυσιάτες μοναχούς που
ήρθαν, για να την πάρουν. Μετά τρεις μήνες το νησί τιμωρήθηκε με πανώλη και
οι Σκοπελίτες επέστρεψαν μετανοημένοι την εικόνα στο μοναστήρι αφιερώνοντας
σ΄ αυτό και ένα μετόχι στο νησί τους. Η εικόνα είναι μικρών διαστάσεων με
πολύ αμαυρωμένο και δυσδιάκριτο το σχέδιο και φυλάσσεται στο ομώνυμο
παρεκκλήσι, όπου και διαβάζονται καθημερινά οι Χαιρετισμοί.
|
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου